PRZYWI Ą ZANIE – AUTONOMIA – KOMPETENCJE Wczesny rozwój spo ł eczno – emocjonalny a edukacja:

Wczesny rozwój społeczno – emocjonalny a edukacja:

PRZYWIĄZANIE – AUTONOMIA – KOMPETENCJE

  TRIADA POTRZEB JAKO FUNDAMENT

ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU

Kontakt:  www.ibe.edu.pl    

Wczesne doświadczenia wraz z uwarunkowaniami genetycznymi,

kształtują budowę i sposób działania mózgu, co jest

fundamentem dalszego

funkcjonowania intelektualnego, emocjonalnego i społecznego^.

Wczesne

doświadczewynikiem relacji nia są z innymi ludźmi.

Wszystkie obszary rozwoju są wzajemnie

zależne od siebie.

Rozwój przebiekumulatywny - doświadczeniaga w sposób wczesne tworzą fundament całerozwoju. go dalszego

Waga wczesnych doświadczeń oznacza konieczność podejmowania

interwencji wobec dzieci z grup ryzyka zaburzeń

rozwojowych.

Wczesne

doświadczenia są inwestycją na

przyszłość LITERATURA

§  D.E. Hamachek, Evaluating sesf-concept and ego-development within Erikson’s psychosocial framework: a formulation. “Journal of Counseling and Development” 1988, nr 66 (8), s. 354-360

§  T. Kasser, R. M. Ryan, Further examining the American dream: Differential correlates of intrinsic and extrinsic goals, “Personality and Social Psychology Bulletin” 1996, nr 22, s. 80-87

§  R. M. Ryan, E. L. Deci, W. S. Grolnick, Autonomy, relatedness, and the self: Their relation to development and psychopathology. In D. Cicchetti, D. J. Cohen (Eds.), Developmental psychopathology (nr 1, s. 618–655), New York 1995.

§  R. M. Ryan, Agency and organization: Intrinsic motivation, autonomy and the self in psychological development. In J. Jacobs (Ed.), Nebraska symposium on motivation: Developmental perspectives on motivation (Nr 40, s.1–56), Lincoln 1993;

§  R. M. Ryan, E. L. Deci, The darker and brighter sides of human existence: basic psychological needs as unifying concept, “Psychological Inquiry” 2000b, nr 4, s. 319-338.

§  H. T. Reis, K. M. Sheldon, S. L. Gable, J. Roscoe, R. M. Ryan, Daily well-being: The role of autonomy, competence, and relatedness, “Personality and Social Psychology Bulletin” 2000, nr 26, s. 419–435.

§  A. Sroufe, Emotional development. The organization of emotional life in the early years. Cambridge: Cambridge University Press 1995.

§  J. Strauss, R. M. Ryan, Autonomy disturbances in subtypes of anorexia nervosa, “Journal of Abnormal Psychology” 1987, nr 96, s. 254–258; G. C. Williams, V. M. Grow, Z. Freedman, R. M. Ryan, E. L. Deci, Motivational predictors of weight loss and weight-loss maintenance, “Journal of Personality and Social Psychology” 1996, nr 70, s. 115–126

Potrzeba związków z innymi

PRZYWIĄZANIE

Zdolność do zaspokajania potrzeby pozytywnych relacji z innymi, czyli doświadczania autentycznej akceptacji, w dużej mierze, powstaje w pierwszych latach życia podczas kształtowania się relacji przywiązaniowej z głównym opiekunem.

Wysoka jakość opieki nad małym dzieckiem prowadzi do:

  swobodnej eksploracji

  dobrego kontaktu z otoczeniem

  zdolności do poszukiwania pomocy

  przekonania o własnej wartości

  pozytywnej atrybucji zdarzeń i intencji innych

  adekwatnej i skutecznej regulacji emocji

Wiek dziecka

U

potrzeba więzi

potrzeba autonomii

potrzeba kompetencji 3 – 6/7 lat

wiek przedszkolny

R opieka

A

opieka + edukacja

K

edukacja 2 – 3 rok życia

wiek poniemowlęcy

R opieka

A

opieka + edukacja

K

edukacja okres prenatalny

0 – 1 rok życia wiek niemowlęcy

R

opieka

A

opieka + edukacja

K

edukacja

!

POTRZEBA AUTONOMII

Kształtujące się w pierwszych latach życia (2-3 r.ż.) poczucie autonomii wynikające z szanowania przez opiekunów odrębności

i indywidualności dziecka przejawia się w zdolności do:

  samodzielnego podejmowania decyzji

  odmowy w sposób akceptowany społecznie

  rozróżniania swoich motywów od motywów innych ludzi

  samodzielnego działania lub działania w zespole, gdy zachodzi taka potrzeba

  kontynuowania raz podjętego działania i ukończenia go

  podejmowania wyzwań

  samodzielnego decydowania co jest dobre, a co złe

  decentracji i uwzględniania zdania oraz potrzeb innych

  samoorganizacji

POTRZEBA KOMPETENCJI

Okres przedszkolny i wczesnoszkolny to czas, w którym najsilniej kształtuje się poczucie kompetencji dziecka.

Stworzenie odpowiednich warunków do zaspokajania potrzeby kompetencji, skutkuje:

 aktywnym podejściem do rozwiązywania problemów

 akceptacją dla zmienności

 szybkim rozpoczynaniem działania

 samodzielnością w stawianiu sobie celów

 zdolnością do podejmowania roli lidera

 wysokim poziomem energii

 zdolnością podejmowania inicjatywy

 zdolnością czerpania radości z działania

 zdolnością czerpania radości z uczenia się

 ciekawością świata

 wysoką potrzebą osiągnięć

 pracowitością, wytrwałością i poczuciem dumy

WYNIKI BADAŃ

  Zaspokojenie tych trzech podstawowych potrzeb psychicznych prowadzi nie tylko do wykształcenia, ale i utrzymywania się motywacji wewnętrznej, na którą składają się: ciekawość, tendencja do poszukiwania nowości oraz wyzwań, gotowość do korzystania i poszerzania swoich zdolności, tendencja do eksploracji, podejmowania ryzyka oraz do uczenia się.

  Niezaspokojenie potrzeb kompetencji, autonomii i utrzymywania pozytywnych relacji prowadzi do poczucia bezradności i osłabienia, a nawet zaniku wewnętrznej motywacji.

  Specyficzne wzorce frustracji trzech podstawowych potrzeb są jednym z kluczowych czynników psychicznych, uczestniczących w powstawaniu różnych form zaburzeń psychicznych, m.in. depresji, zaburzeń zachowania, zaburzeń odżywiania się, jak (anoreksja, bulimia czy chorobliwa otyłość), zaburzeń obsesyjno-kompulsywnych.

  Zaspokojenie potrzeby utrzymywania pozytywnych relacji (doświadczanie autentycznej akceptacji) oraz potrzeby autonomii (możliwości dokonywania wyborów), istotnie wspiera internalizację wartości reprezentowanych przez otoczenie.

  Zaspokojenie każdej z trzech potrzeb niezależnie wpływa na codzienne poczucie dobrostanu, rozumianego jako poczucie zdrowia psychicznego i satysfakcji z życia.

Instytut Badań Edukacyjnych, Warszawa

Zespół Wczesnej Edukacji

dr Magdalena Czub