Wąbrzeźno, wtorek, 8 lutego 1927 r.
Nr, 16 Rok VII
Pomorze a Polska.
(w oświetlani!! pp. Wojewody Młodziano
wi kiego i p ministra Staniewicza.)PONMLKJIHGFEDCBA
P o d c z a s o s t a t n i e j k o n f e r e n c ji p r a s o w e j w G r u d z ią d z u w y g ł o s z o n e z o s ta ł y d w a p r z e m ó w i e - j a k t ó r e z e w z g lę d u n a o l b r z y m ią i c h d o n i o s ło ś ć nr z y t a c z a m y p o n iż e j w s t r e s z c z e n iu .
P
P i e r w s z e z n i c h t o p r z e m ó w i e n ie p . w o je w o
dy Młodzianowskiego. R z u c a o n o j a s k r a w e ś w ia
tło na stosunki nasze i o k r e ś l a j a s n o s t a n o w i s k o
władz n a c z e l n y c h w s t o s u n k u d o n a s z e j d z i e ln i
cy — ś w ia d c z ą c z a r a z e m o g r u n to w n e j z m ia n i e
zapatrywań t y c h w ła d z — n a k w e s t j ę d o n i o s ło ś c i
a-nawet n i e z b ę d n o ś c i P o m o r z a d l a P o l s k i. O i l e
przedtem n i e d o c e n i a n o i l e k c e w a ż o n o z n a c z e n ie
naszej d z i e ln i c y d l a c a ł o k s z t a ł tu i n t e r e s ó w p a ń
stwa o t y le d z i s ia j k w e s tj a p o l s k o ś c i p o b r z e ż a b a ł t y c k i e g o — s t a j e s i ę g k w e s tj ą n a d z w y c z a j n e j
wagi d l a p a ń s tw a . I o t o s t w ie r d z a p a n w o j e w o - d a *— ż e P o m o r z e j e s t t e r e n e m , n a k t ó r y m p o l s k a m y ś l p a ń s t w o w a i p o l s k a r a c j a s t a n u ś c i e r a ją s i ę
często z z a k u s a m i o b c y m i. T u o d b y w a s i ę c i -
cha ale u p o r c z y w a w a lk a z o r g a n iz o w a n e j , d e s t r u k
cyjnej a k c ji , w a lk a o d u c h a l u d u p o m o r s k i e g o .
W walce t e j m a m y p r z e c iw s o b ie n i e je d n o k r o t n i e
własne b o l ą c z k i , t r u d n o ś c i g o s p o d a r c z e , o r ą z d a
wne p r z y z w y c z a je n i a , k t ó r e p a r a li ż u ją w p ł y w
Polski p r z e z d z ia ł a n i e s u g e s t ji p r z e s z ło ś c i. Z d r u
giej s t r o n y n a a r e n i e m i ę d z y n a r o d o w e j c o r a z
śmielej jest p o d n o s z o n a k w e s t j a m o ż l iw o ś c i r e w i
z j i n a s z y c h g r a n ic p ó ł n o c n o - z a c h o d n ic h . Z f a k
tów t y c h w y n i k a d l a p o l i t y k i p a ń s tw o w e j w y r a
źne zadanie p r z e c iw d z i a ła n ia , d l a p r a s y z a ś o b o
wiązek m o n t o w a n i a s i ł y d o o d p o r u s p o ł e c z e ń s t w a
która p r z e d e w s z y s t k i e m l e ż y w s o l id a r n o ś c i . N ie
zaprzeczoną siłą n a s z e g o f r o n tu w s p r a w ie P o
morza jest i m p o n u j ą c a j e d n o l i t o ś ć o p i n j i c a ł e g o
społeczeństwa p o l s k i e g o , ż e k r a j t e n o d w i e c z n i e
polski j e s t j e d y n y m n a s z y m d o s t ę p e m d o m o r z a i n i g d y n i k o m u z a ż a d n ą c e n ę o d d a n y b y ć n i e m o ż e S z u k a j ą c r o z w ią z a n i a p r o b l e m ó w o b r o n y t e j
ważnej s p r a w y , z n a jd z ie m y j e p r z e d e w s z y s t k i e m
na- drodze r z ą d ó w s p r a w ie d l i w y c h i t w ó r c z o ś c i
pracy. B o s p r a w ie d l iw o ś ć i d o b r o b y t t o n a j l e p s i
stronnicy p a ń s tw a , a l i c z n e o b j a w y ż y c i a t w ó r
czego n a n a s z e m w y b r z e ż u , t o n a j b a r d z i e j w a ż k i
argument n a s z e j o b r o n y w s p r a w ie d o s t ę p u d o
morza. D r u g i e z a g a d n ie n i e t o s p r a w a o ż y w i e n i a
życia g o s p o d a r c z e g o n a P o m o r z u i s t w o r z e n ie
tego życia n a n a s z e m w y b r z e ż u m o r s k ie m , k t ó r e
wymaga w s p ó ł d z i a ła n i a r z ą d u , o r g a n iz a c y j s a m o
rządowych i g o s p o d a r c z y c h i n i c j a ty w y p r y w a t n e j
i prasy.
R z ą d w y p e ł n ił j u ż w i e l e z t e g o p r o g r a m u
naprzykład b u d o w a p o r t u w G d y n i , b u d o w a b e z "
pośredniego p o ł ą c z e n ia k o l e j o w e g o ^ G d y n i z z a
głębiem w ę g lo w e m , r o z b u d o w a m i a s t a G d y n i, b u
dowa p o r t u r y b a c k i e g o a o s t a t n i o z a p o c z ą tk o w a
nie narodowej f l o ty h a n d l o w e j . I n i c ja t y w a p r y
watna j e s t n i e s t e ty s ł a b a . ^ P o l s k i p r z e m y s ł i h a n
del m a ł o w y k a z u j ą z a i n te r e s o w a n i a tern z a g a d n i e
niem z p r z y c z y n r o z m a it y c h . J e d n a z n i c h t o
brak z n a jo m o ś c i p r o b l e m u , a g ł ó w n ą p r z y c z y n ą ,
to walka m i ę d z y d o t y c h c z a s o w y m f s y s t e m e m p r o
dukcji i w y m i a n y a n o w y m i w a r u n k a m i , j a k i e
stworzył d o s t ę p d o m o r z a . S z c z e g ó l n ie j a s k r a w o
objawia się t e n f a k t w ł a ś n i e n a P o m o r z u , g d z i e
wskutek u p o ś l e d z e n ia z a c z a s ó w I p r u s k i c h e k s
pansja ku m o r z u n i e z a z n a c z y ł a s i ę j e s z c z e s i l-
nie. W s p o m i n a j ą c o d z i w n y c h p o g ł o s k a c h g o s p o d a r c z e g o o d s e p a r o w a n i a s i ę P o m o r z a o d ż y c i a
państwowego, p . w o j e w o d a s t w i e r d z i ł , ż e P o m o
rze jest d z i ś n a j w a ż n ie j s z ą c z ę ś c i ą R z e c z y p o s p o l i te j , j e j d r o g ą d o m o r z a i p u n k t e m k u k t ó r e m u
zbiegać się m u s i w s z y s t k a w ł a d z a t w ó r c z a c a ł e
go n a r o d u , a p r z e m ó w ie n i e s w e z a k o ń c z y ł p . w o
jewoda apelem d o p r a s y , a b y p o p i e r a ł a t e z a m ie -
raenia. ( C . d . n .)
Sejm wydał poslów-zdrajeów w rąee sprawiedliwości
W a r s z a w a . K o m i s j a r e g n l a m i n o w a 1 n i e t y k a l n o ś c i p o s e l s k i e j u c h w a l i ł a 8 g ł o s a m i p r z e c i w 4
— z a l e c i ć S e j m o w i w y d a n i e 5 p o s łó w z d r a j c ó w . S p r a w a t a z n a l a z ł a s i ę n a p o s i e d z e n i u p l e n u m S e j m u w ś r ó d o g r o m n e g o z a i n t e r e s o w a n i a . R e f e r o w a ł j ą p o s e ł D o b r z a ń s k i ( Z w . L . N a r . ) , r o z p o c z y n a j ą ć o d o d c z y t a n i a p i s m a p r o k u r a t o r a w i l e ń s k i e g o , k t ó r y o s k a r ż a 5 p o s łó w z a r t . 1 0 2 i 1 1 0 , ż e p r z y p o m o c y j a w n y c h u g r u p o w a ń B i a ł o r u s k i e j w ł o ś c . - r o b H r o m a d y i N . P . C h . s z l i n a r ę k ę d ą ż e n i o m o ś c i e n n e g o p a ń s t w a ( S o w i e t y l ) , p o l e g a j ą c y m n a p r z y g o t o w a n i u b u n t u z b r o j n e g o , c e l e m o -
Krótkie wiadomości polityczne
Z a w a r t a z o s t a ł a u g o d a w s p r a w ie t w ie r d z p r u s k ic h — m o c ą k t ó r e j N i e m c y m u s z ą z n i s z c z y ć 3 4 p o r t y z 8 8 , j a k i e z o s ta ł y w y b u d o w a n e w l a t a c h p o w o j e n n y c h .
#
W K o s s o w i e ( w o j. P o l e s k i e ) t ł u m m a n i f e s t a n t ó w , d o m a g a j ą c y c h s i ę u w o l n ie n i a a r e s z t o w a n y c h p o s ł ó w b i a ł o r u s k i c h — t a r g n ą ł s i ę n a o d d z i a ł p o l i c j i , k t ó r a w e z w a ła m a n i f e s t a n t ó w d o r o z e j ś c i a s i ę . W w y n i k u z a j ś c ia c z t e r y o s o b y z o s t a ł y z a b i t e — z a ś 1 0 c i ę ż k o i l ż e j r a n n y c h .
W ł ó d z k i e j s t a c ji t e l e f o n i c z n e j — z p o w o d u t. z w , k r ó t k i e g o s p i ę c ia — w y b u c h ł p o ż a r , k t ó r e g o w y n ik i e m b y ł o z n i s z c z e n i e p o ł ą c z e ń t e le f o n i c z n y c h w z n a c z n e j c z ę ś c i . S t r a t y w y n o s z ą
1 0 0 ,0 0 0 z ł o t y c h .
W B e r li n i e d o k o n a n o o b l i c z e n i a b e z r o b o t n y c h , k t ó r y c h l i c z b a w n y o s i w e d łu g s t a t y s t y k i 2 8 3 ,0 0 0 l u d z i.
Śp. Cesarzowa Karolina Meksykańska na loża śmierci
Tydzień Propagandy Trzeźwości 1-8 lutego 1927 r.
pod protektoratem Najprzewielebniejszego Ks. Biskupa dr-a Okoniewskiego.
„Ratujmy Młodzież".
J e s t e ś m y ś w i a d k a m i n i e p o j ę t e g o s z a le ń s t w a : , 3o l s k a p r z e ż y w a c i ę ż k i e p r z e s il e n ie g o s p o d a r c z e
a r ó w n o c z e ś n ie n a n a p o j e a l k o h o lo w e t r a c i r o c z n i e t y s i ą c m i lj o n ó w z ł o ty c h .
A l k o h o l i z m z a t r u w a n a m i r o z b i j a r o d z in y , u n i e s z c z ę ś l i w i a p o t o m s t w o n i e w i n n e , m n o ż y z a s t ę p y i s to t n i e m o r a l n y c h , c h o r y c h i z b r o d n ic z y c h ,
c t ó r e s ą c i ę ż a r e m d l a s p o ł e c z e ń s tw a i p a ń s t w a . C o g o r s z a z a p r z y k ł a d e m s t a r s z y c h , i d z ie j u ż m ł o d z i e ż p o l s k a .
R o d a c y I. W a lk a o t r z e ź w o ś ć — t o n a s z w s p ó ln y o b o w i ą z e k n a r o d o w y * .
N a i n n e p r z y c z y n y o b e c n y c h s t o s u n k ó w n i e
b a l e n i a i s t n i e j ą c e g o w p a ń s t w i e p o l s k i e m u s t r o j u s p o ł e c z n e g o i o d e r w a n i a o d R z p l i t e j c z ę ś c i j e j t e r y t o r i u m .
N a p o p a r c i e t y c h t w i e r d z e ń r e f e r e n t p o s e ł D o b r z a ń s k i p r z y t o c z y ł d r u z g o c ą c e a r g u m e n t y i f a k t a , s t w i e r d z a j ą c n a p o d s t a w i e d o k u m e n t ó w , że
p a r t i a k o m u n i s t y c z n a p o p i e r a ć m i a ł a w s z y s t k i e r e w o l u c y j n e w y s t ą p i e n i a N . P . C h . , z m i e r z a j ą c e d o o d e r w a n i a B i a ł o r u s i o d P o l s k i i p r z y ł ą c z e n i a jej
d o S o w i e t ó w . T e n s a m p r o g r a m s t a w i a s o b i e sta
t u t o r g a n i z a c y j n y „ H r o m a d y * .
N a s t a c j i w Z d o ł b u n o w i e p o d c z a s p r z e ła d u n k u r u d y r o s y j s k i e j — n a s t ą p i ł z n i e z n a n y c h p r z y c z y n s t r a s z n y w y b u c h , p r z y c z e m d w ó c h r o b o t n i k ó w o d n i o s ł o r a n y .
Z H a m b u r g a o d p ł y n ą ł p a r o w i e c „ C R R i e k - m e r s * z ł a d u n k ie m ( 1 2 0 0 s k r z y ń ) k a r a b i n ó w i a - m u n i c ji m a j ą c y c h s ł u ż y ć j a k o „ b r o ń p o r t o w a * * p r z e c i w k o a n g l i k o m w S z a n g h a ju . ( O c z y w i ś c i e
— b r o ń d l a c h i ń c z y k ó w ) .
P a r l a m e n t n i e m ie c k i * . u c h w a l ił 2 3 5 g ł o s a m i p r z e c i w k o 1 7 4 — v o t u m z a u f a n ia d l a r z ą d uM a r k s a .
•
W a n g i e ls k i c h k o l a c h p o l it y c z n y c h k r ą ż ą p o g ł o s k i o m o ż li w o ś c i z e r w a n ia s t o s u n k ó w p o m i ę ć d z y A n g l ją a S o w ie t a m i.
#
R z ą d s o w ie c k i z a ż ą d a ł z w r o tu w s z y s tk i e g o z ł o t a , j a k ie d o t y c h c z a s b y ł o z d e p o n o w a n e w b a n k a c h a n g i e l s k i c h .
W u b . m i e s i ą c u z m a r ł a p o d ł u g ie j c h o r o b i e n a j n i e s z c z ę ś l iw s z a z p a n u j ą c y c h C e s a r z o w a C h a r l o t t a ( K a r o l i n a ) , w d o w a p o C e s a r z u M a k s y m i li a n i e M e k s y k a ń s k i m , r o z s t r z e l a n y m w r o k u 1 8 4 7 .
J a k ’ w i a d o m o , c e s a r z o w a C h a r l o t t a n a k r ó t k o p r z e d s m u tn y m k o ń c e m p a n o w a n i a s w e g o m ę ż a — u d a ł a s i ę d o P a r y ż a , p r a g n ą c u z y s k a ć d a l s z ą p o m o c c e s a r z a N a p o l e o n a I I I . — j e d n a k ż e s p o t k a ł a s i ę z o d m o w ą , k t ó r a n a n i ą t a k f a t a l n i e p o d z i a ł a ł a , ż e n i e s z c z ę s n a c e s a r z o w a p a d ł a b e z z m y s łó w n a z i e m i ę . O d t ą d t r a w i o n a o b ł ę d e m p r z e b y w a ł a o n a p o d o p i e k ą s w e j r o d z i n y b ą d ź t o w R z y m i e — b ą d ź t e ż p o d B r u k s e l ą — j e d n a k . a ż d o ‘o s t a t k a s w y c h d n i p r z y t o m n o ś c i u m y s ł u j e j n i e p o w r ó c i ł a . Z m a r ł a p r z e ś l a d o w a n a n i e u s t a n n y m s t r a c h e m p r z e d o t r u c ie m .
w s z y s c y m a m y w p ły w ; t ę p r z y c z y n ę n ę d z y i z e p s u c i a w s p ó l n y m w y s i łk i e m m o ż e m y i m u s im y u s u n ą ć ,
D ł u ż e j j u ż z w l e k a ć n i e w o l n o , j e ż e li n a m d r o g a j e s t m ł o d z i e ż n a s z a i p r z y s z ło ś ć n a r o d u .
W T y g o d n i u P r o d a g a n d y T r z e ź w o ś c i n i e c h a j k a ż d a o r g a n i z a c ja i g a z e t a p o l s k a t e m u d o n i o s łe m u z a g a d n i e n i u p o ś w ię c i j a k n a j w i ę c e j u w a g i , n a t e n c e l p o p ł y n ą d a t k i o b f i t e , n i e c h a j w t y c h d n i a c h p o t r o j ą s i ę s z e r e g i c z ło n k ó w o r g a n i z a c y j p r z e c i w a l k o h o l o w y c h .
D ą ż m y w s z y s c y d o z m ia n y f a ł s z y w y c h p o g l ą d ó w i z w y c z a j ó w t o w a r z y s k ic h , u s u w a jm y o k a z j e d o p i c i a , d b a j m y o p r z e s tr z e g a n ie k o n i e c z n y c h o g r a n i c z e ń p r a w n y c h .“
D l a B o g a i o j c z y z n y z a b i e r z m y s i ę o h o c z o d o p r a c y . N ie s k ą p m y g r o s z a n a t ę w i e l k ą s p ra < * w ę n a r o d o w ą ,”
P o m o r s k i K o m i t e t W y k o n a w c z y :
Powitanie p. Starosty Prądzyńskiego.TSRQPONMLKJIHGFEDCBA
W p i ą t e k d . 4 l u t e g o d o t y c h c z a s o w y S t a r o s t a n a s z e g o p o w i a t u p . K ó r n e r o p u ś c i ł t o s t a n o w i s k o w r a c a j ą c d o s w y c h p o p r z e d n i c h o b o w i ą z k ó w N a c z e l n i k a W y d z i a ł u w W o j e w ó d z t w i e P o m o r s k i e m . W z w i ą z k u z t e r n p . K ó r n e r o g ł o s i ł d r u k i e m w O r ę d o w n i k u P o w i a t o w y m s w e p o ż e g n a l n e o r ę d z ie d o s p o ł e c z e ń s t w a n a s z e g o p o w i a t u - w k t o r e m d z i ę k u je w s z y s t k i m z a w s p ó ł p r a c ę d l a d o b r a o g ó ł u i ż y c z y p o w i a t o w i w ą b r z e s k i e m u d a l s z e g o , p o m y ś l n e g o r o z w o j u g o s p o d a r c z e g o .
Ż e g n a j ą c p . N a c z e l n i k a K ó r n e r a — m u s i m y p o d k r e ś l i ć , ż e p o w i a t n a s z p r z e z c a ł y c z a s J e g o r z ą d ó w r o z w ij a ł s i ę p o d k a ż d y m w z g l ę d e m w z o r o w o — i p o m i m o o l b r z y m i e g o n a d m i a r u p r a c y — z z a d a n i a s w e g o p . N a c z . K ó r n e r w y w i ą z a ł s i ę p o d k a ż d y m w z g l ę d e m ś w i e t n i e . T o t e ż d z i ę k u j ą c M u z a c a ł y t r u d i p r a c ę — ż y c z y m y p . N a c z . K ó r n e r o w i, a b y w d a l s z e j d z i a ła l n o ś c i o s i ą g n ą ł c h o ć b y t y l k o t a k o l b r z y m i e r e z u l t a t y , j a k n a s t a n o w i s k u s t a r o s t y W ą b r z e s k ie g o ! ( R e d .)
N o w o m ia n o w a n y N a c z e l n ik n a s z e g o p o w i a tu
— p . s t a r o s ta P r ą d z y ń s k i p r z y b y ł d o W ą b r z e ź n a
z p o w i a t u C h e ł m i ń s k i e g o , s e r d e c z n i e ż e g n a n y p r z e z l u d n o ś ć i p r a s ę t a m t e j s z ą . U r o c z y s t o ś ć p o w i t a l n a o d b y ł a s i ę w g ó r n a j s a l i p o s i e d z e ń w S t a r o s t w ie , g d z i e t e ż z g r o m a d z i l i s i ę p r z e d s t a w i c i e l e m i a s t W ą b r z e ź n a K o w a l e w a i G o l u b i a , w o s o b a c h p p . b u r m i s t r z ó w S c h w a r z a , K i i c h l e r a i N o w a k o w s k i e g o . — C z ł o n k o w i e W y d z ia ł u P o w i a to w e g o i S e j m i k u P o w i a t o w e g o , P r e z e s i T o w a r z y s t w , O r - g a n i z a c y j s p o ł e c z n y c h , p r z e d s t a w i c ie l p r a s y o r a z i n n i w y b i t n i o b y w a t e l e i g o ś c i e .
N a s a m y m w s tę p i e p o w i t a ł n o w e g o S t a r o s t ę
p. W r z e s i ń s k i z L i p n i c y , j a k o D e p u t o w a n y W y d z i a ł u P o w i a t o w e g o — p o d k r e ś l a j ą c n a d z i e j e , s p o ł e c z e ń s t w a , ż e p . s t a r o s t a p o t r a f i o p a n o w a ć s y t u a c j ę i u z d r o w ić s t o s u n k i , p a n u j ą c e u n a s . M ó w c a p o r u s z y ł r ó w n i e ż s p r a w ę B a n k u p o w i a t o w e g o o r a z k w e s t ię e l e k t r y f i k a c j i — w y r a ż a ją c p r z y t e m p e w n o ś ć , ż e z n a n a e n e r g i a p . S t a r o s ty P r ą d z y ń s k i e - g o o k a ź e s w ó j w p ł y w r ó w n i e ż i n a t e d z i e d z i n y n a s z e g o ż y c ia — i p r z e p r o w a d z i i c h s a n a c j ę .
W o d p o w i e d z i n a t o — ■ z a b r a ł g ł o s p . S t a r o s t a P r ą d z y ń s k i , z a z n a c z a j ą c , ż e b ę d ą c z u p e ł n i e b e z p a r t y jn y m — j u ż p r z e z t o s a m o d ą ż y ć b ę d z i e d o t e g o , a b y w s z y s c y z j e g o r z ą d ó w b y l i z a d o w o l e n i — a w i ę c p r z e d e w s z y s t k ie m b ę d z i e s i ę s t a r a ł u z d r o w i ć n a j w a ż n i e j s z e b o l ą c z k i t u t e j s z e g o s p o ł e c z e ń s t w a . N a s t ę p n ie p . s t a r o s t a p o d k r e ś l i ł w y r a ź n ie j. ż e w s w y c h d ą ż e n i a c h k u n a p r a w i e s t o s u n k ó w — n i e u lę k n ie - s i ę ż a d n y c h a t a k ó w i n i e p o z w o li s o b ą k i e r o w a ć — w t e r n p r z e k o n a n i u , ż e p o s i a d a s a m d o ś ć s i ł i w o li d o p r z e p r o w a d z e n i s w y c h z a m i e r z e ń , m a j ą c y c h n a c e l u j e d y n ie t y l k o d o b r o p o w i a t u i d o b r o p a ń s t w a . T u t a j p . s t a r o s t a
Z W ą b rz e ź n a — d o R z y m u
(Dzieje wycieczki pięciu wąbrzeźuiakow udających się do Stolicy Piotrowej).
X V I I I .
— Wiedeń. — Zwiedzanie miasta. — Katedra.
— Obiad. — Przemowa p. konsula. Przemo
wa ks. de Ville. — Stosunki austrjackie. — Import i eksport. — Co może patrjotyzm? — Szowinizm i wandalizm. — Popiersie króla
Jana Sobieskiego. — Obur ający fakt.
P i e r w s z a n o c s p ę d z o n a w h o t e l u n a p r z y z w o i ty c h p o s ł a n i a c h — o d r a z u n a s „ p o s t a w i ła n a n o g i* . J a k b y c z a r e m z d j ę te c a łe z m ę c z e n i e p o p r z e d n ie u l o tn i ło s ię b e z ś l a d u — b u d z ą c n a n o w o u ś p i o n ą ju ż a n a w e t p ó ł z a m a r łą o c h o t ę d o tu r y s ty k i. T o t e ż z a l e d w ie z d ą ż y liś m y z je ś ć ś n ia d a n i e ( p ie r w s z e u c z c iw e ś n i a d a n ie l u d z k i e o d t y g o d n i a p r z e s z ł o ) n a t y c h m i a s t u d a l i ś m y s ię n a m i a s t o z w ie d z a ć z a b y t k i i o s o b liw o ś c i w ie d e ń s k ie .
O c z y w iś c ie n a „ p ie r w s z y o g i e ń ” , j a k z w y k le u k a ż d e g o t u r y s t y — p o s z ła K a t e d r a n o i r z e c z p r o s t a — M u z e u m k u ltu r a ln o - o ś w ia to w e . Z a j ę ł o n a m to c z a s a ż d o o b i a d u k t ó r y s p o ż y liś m y w V o l k s g a r t e n w o b e c n o ś c i p a n a k o n s u l a W i e r u s z a K o w a ls k ie g o . P o s p o ż y c iu d a r ó w B o ż y c h z a b r a ł g ł o s p a n k o n s u l, w y r a ż a j ą c s w ą r a d o ś ć z p o w o d u p r z y b y c i a p i e r w s z e j o d d ł u ż s z e g o c z a s u w y c ie c z k i p o ls k ie j i w y r a ż a ją c n a d z ie j ę , ż e u c z e s tn i c y n a s z e j p i e l g r z y m k i w y n io s ą b o g a t y p l o n u m y s ł o w y z t e j p o d r ó ż y , z k t ó r e j j a k s ię n a le ż y s p o d z i e w a ć — d o k o ń c a ż y c ia c z e r p a ć b ę d ą o d ż y w k ę d l a s w e j w ia r y . P r z e m o w ę s w ą p a n k o n s u l z a k o ń c z y ł s ło w a m i n a d z ie i, ż e m ł o d z i e ż p o l s k a p o z o s t a n ie n a z a w s z e w ie r n ą r e lig ji s w y c h o jc ó w , k t ó r a p r z e z t y l e w ie k ó w p r z e t r w a ł a o p a r ł s z y s ię w s z y s tk im w r a ż y m p r ą d o m i h e r e z jó m , w o b e c k t ó r y c h n a w e t n a jw ię k s i p o z y ty w iś c i c z ę s t o k r o ć u l e g a li , d a j ą c s ię z w ie ś ć , j a k d z ie c i n ie r o z u m n e . S ł o w a s w e z a k o ń c z y ł m ó w c a o k r z y k ie m n a c z e ś ć o b e c n y c h p r z e d s ta w ic i e l i M ło d z ie ż y p o ls k ie j o r a z k i e r o w n ik a n a s z e j p i e l g r z y m k i k s . p r a ł a ta d e V ille .
N a s t ę p n i e z a b r a ł g ło s k s . d e V i ll e d z i ę k u j ą c k o n s u l o w i w i m i e n iu w s z y s tk i c h u c z e s t n i k ó w z a o k a z a n ą ż y c z liw o ś ć p o c z e m z w r ó c i ł s ię d o n a s , z a z n a c z a j ą c , ż e c h w ila o b e c n a j e s t b o d a j n a j l e p s z ą o k a z j ą d o p o ż e g n a n i a s ię , g d y ż ju ż w D z ie d z i c a c h p o s z c z e g ó ln i u c z e s t n i c y z a c z n ą s i ę r o z
i w s p o m n i a ł , ż e w c z a s i e 4 ł/t l e tn i e j d z i a ła l n o ś c i
| w C h e ł m n i e z d o ł a ł g o s p o d a r k ę t a m te j s z e g o p o w i a - I t u d o p r o w a d z i ć d o p e ł n e g o r o z w o j u — t a k s a m o w i ę c b ę d z ie s i ę s t a r a ł, a b y i p o w i a t W ą b r z e s k i r ó w n i e ż d o t e g o s t a d i u m d o p r o w a d z i ć — k o s z te m p r a c y — p r a c y i j e s z c z e r a z — p r a c y .
P r z e m o w ę s w o ją p . s t a r o s t a z a k o ń c z y ł o k r z y k i e m n a c z e ś ć p o w i a t u w ą b r z e s k i e g o .
W d a l s z y m c i ą g u z a b r a ł g ł o s p . B u r m i s t r z S c h w a r z — w i t a j ą c n o w e g o S t a r o s tę w i m i e n i u m i a s t a — i p o d k r e ś l a ją c k o n i e c z n o ś ć h a r m o n i j n e j w s p ó łp r a c y m i a s t a z p o w i a t e m . P a n b u r m i s t r z p o t w i e r d z a , ż e i s t o t n i e p . s t a r o s t a o g r o m n i e s i ę p r z y c z y n i ł d o p o d n i e s i e n i a p o w . C h e ł m i ń s k i e g o — s z c z e g ó l n i e j p o d w z g l ę d e m e l e k t r y f i k a c j i i p o d w z g l ę d e m g o s p o d a r c z y m — t o t e ż m a n a d z i e j ę ż e r ó w n i e ż i W ą b r z e ź n o w k r ó t c e b ę d z i e s i ę m o g ł o p o s z c z y c i ć t a k i m s a m y m r o z w o j e m . N a z a k o ń c z e n i e m ó w c a w y s t ę p u j ą c w c h a r a k t e r z e o p i e k u n a w s z y s t k i c h — n a w e t n a j b ie d n i e js z y c h m i e s z k a ń c ó w W ą b r z e ź n a — p o r u s z y ł r ó w n i e ż k w e s ti ę b e z r o b o c i a , — k t ó r e g o p o m i m o n a j u s i l n i e j s z y c h s t a r a ń — n i e d a s i ę s a m y m w ł a d z o m m i e j s k i m z l ik w i d o w a ć o ile w ł a d z e p o w i a to w e n ie u d z i e l ą w t y m w z g l ę d z i e s w e g o p o p a r c i a . Z n a j ą c z a ś i d e o l o g i ę p . S t a r o s t y i J e g o d ą ż n o ś c i — p . B u r m i s t r z w y r a ż a n a d z i e j ę , ż e p r z y p o m o c y P o w i a t u u d a s i ę j a k o ś z a ł a g o d z i ć t ą j e d n ą z n a j g ł ó w n i e j s z y c h b o l ą c z e k n a s z e g o m i a s t a .
W t e j m y ś l i — p . B u r m i s t r z s k ł a d a o b o k s ł ó w p o w i t a n i a — r ó w n i e ż i s w e ż y c z e n i a : s z c z ę ś ć B o ż e w p r a c y !
W o d p o w i e d z i n a p r z e m o w ę p . B u r m i s t r z a
— p . s t a r o s t a r a z j e s z c z e p o d k r e ś l a s w e d ą ż e n i a d o w s p ó ln e j p r a c y — z w ł a d z a m i m i a s t c e l e m o - s i ą g n i ę c ia m a x i m u m r o z w o j u . A le n i e s te t y z n a r ó w n i e ż p . s t a r o s t a t ą g ł ó w n ą w a d ę p o l s k ą : „ w i e l e s ł ó w — m a ł o c z y n ó w " — i d l a t e g o n i c n i e c h c e z g ó r y o b i e c y w a ć d o p ó k i n i e p o z n a s t o s u n k ó w . W k a ż d y m b ą d ź r a z i e — p . s t a r o s t a z a p o w i a d a b e z w z g l ę d n ą w a l k ę z e z ł e m — w a l k ę b e z k o m p r o m i s ó w — k t ó r e j c e le m j e s t o s i ą g n i ę c ie ł a d u i p o r z ą d k u — i s p o d z ie w a s i ę , ż e z a m ia r y t e i c e l e z n a jd ą p o p a r c i e i z r o z u m i e n i e w ś r ó d o b y w a t e l s t w a .
W i t a ją c n o w e g o S t a r o s tę W ą b r z e s k i e g o w i m i e n i u W y d a w n i c t w a m a m y n a d z i e ję , ż e o k a z a n a p r z e z e ń d o t y c h c z a s z n a j o m o ś ć P o m o r z a i P o m o r z a n p o z w o l i M u z r o z u m i e ć n a s z ą i d e o l o g i ę i n a s z e d ą ż e n i a — w k i e r u n k u o s i ą g n i ę c i a m o ż li w i e n a j w y ż s z e g o r o z w o j u m o r a l n e g o m a t e r i a l n e g o i g o s p o d a r c z e g o n a s z e j d z i e l n i c y . P o w i a t n a s z s t a n o w i b a r d z o p o w a ż n e p o le p i r a c y — l e ż ą c e w z n a c z n e j c z ę ś c i o d ł o g i e m . M a m y t y l e s i ł n i e w y z y - s k a n y c h — i t y l e z a s i e w ó w , p r z e p a d a j ą c y c h m a r n i e — a w s z e l k i e w y s i ł k i d o t y c h c z a s o w y c h s t a r o s t ó w n a s z y c h n ie z d o ł a ł y o s i ą g n ą ć r e z u lt a t u —
j e ż d ż a ć w e w s z y s z y s tk ic h k i e r u n k a c h d o s w o ic h s ie d z ib r o d z i n n y c h .
— „ N ie w ie r z n ig d y m ło d z ie ż y — k o ń c z y ł s w ą m o w ę k s . p r a ła t — ż a d n y m f a łs z y w y m p r o r o k o m , k tó r z y b ę d ą u s iło w a li s p r o w a d z ić c ię z d r o g i p r a w d y i w ia r y n a b e z d r o ż a h e r e z j i , w m a w i a ją c c i, ż e k o ś c ió ł k a t o li c k i to p r z e ż y t e k c h y lą c y s i ę d o u p a d k u . W id z ie liś c ie s a m i, j a k p o t ę ż n ą j e s t w ia r a n a s z a i j a k z d n ie m k a ż d y m p o t ę ż n i e je j e s z c z e w ię c e j, w z b u d z a ją c w d u s z a c h s w y c h w y z n a w c ó w t a k ie o d r u c h y b o h a te r s tw a , j a k to m ia ł o m ie js c e w c z a s ie o s ta tn ic h p r z e ś la d o w a ń K o ś c i o ł a K a to lic k ie g o w M e k s y k u " .
P r z e m o w ę s w o ją k s p r a ła t z a k o ń c z y ł p r o ś b ą o d a r o w a n ie m u w s z e lk ic h u r a z ja k ie k t o k o lw i e k m ó g ł p o w z ią ć z p o w o d u z b y t s z o r s tk ie g o c h a r a k t e r u , j a k i c e c h o w a ł n i e j e d n o k r o t n i e , b y ć m o ż e , je g o z a c h o w a n i e s ię . O c z y w iś c ie z a p r z e c z y liś m y n a w e t p o d o b n y m p r z y p u s z c z e n io m , d z ię k u ją c k s . p r a ł a t o w i z a je g o p e ł n ą tr o s k liw o ś c i o p i e k ę i d o b r o ć , k t ó r e j t y le k r o ć r a z y s k ł a d a ł w z r u s z a ją c e d o w o d y .
K o r z y s t a j ą c z c h w ilo w e j p r z e r w y p o o b i e d n e j p o m n i n a n a s z e z a d a n ie d z i e n n i k a r s k o - in f o r m a c y jn e — z a c z ę liś m y s ię s t a r a ć o p e w n e w ia d o m o ś c i z d z i e d z in y p a n u ją c y c h t a m s to s u n k ó w . O t ó ż n a z a s a d z i e u z y s k a n e g o w y w ia d u s tw ie r d z ić m o ż e m y , ż e A u s t r ja k tó r a d o n i e d a w n a j e s z c z e p o d k a ż d y m w z g lę d e m s t a ł a o w ie le n iż e j o d P o l s k i — ju ż d z iś p r z e w y ż s z a n a s r ó w n ie ż p o d k a ż d y m w z g lę d e m . N a p r z y k ł a d l i c z b a b e z r o b o t n y c h w c a łe j A u s t r j i s i ę g a z a l e d w ie 2 2 0 ty s ię c y . C y f r a d e f ic y tu z a r o k u b i e g ły w y n o s i w A u s t r j i 1 m i lj a r d 2 6 0 ty s . s z y lin g ó w j e d n a k ż e k u r s w a lu ty b y n a j m n i e j n a te r n n i e c ie r p i a n a w e t p r z e - c iw n ie s z y lin g z d n i e m k a ż d y m c o r a z to w ię c e j s i ę s t a b il i z u je . O s ta t n i k u r s — w y n o s i: I s z y lin g
— 0 ,7 8 8 z ło ty c h .
B y ł j e d n a k o k r e s t a k i, ż e z d a w a ł o s ię , iż A u s tr j a n i e u t r z y m a s ię , j a k o p a ń s t w o s a m o d z i e l
n e — i b ę d z ie m u s ia ł a p r z y j ą ć p r o t e k t o r a t N ie m ie c . R o z p o c z ę to n a w e t w ty m k i e r u n k u p o w a ż n ą a g i ta c j ę , k t ó r a j e d n a k ż e n ie w y d a ł a ż a d n y c h p o w a ż n i e js z y c h r e z u l ta t ó w , g d y ż d z i ę k i w y t ę ż o n e j a k c j i s a n a c y jn e j u d a ł o s ię a u s t r ja k o m u r a t o w a ć s w o ją s a m o d z i e l n o ś ć . J e s t to te m g o d n i e js z e p o c h w a ł y , ż e A u s t r j a n ie p o s ia d a a n i k o p a l n i w ę g l a — a n i z b y t w ie lu s u r o w c ó w — i
b r a k ł o i m b o w i e m z r o z u m i e n i a W ł a d z n a c z e l n y c h D z i ś c z a s y s i ę z m ie n i ły i t r z e b a t y l k o w o li a b y n a d a ć t e j p r a c y j e d e n w s p ó ln y k i e r u n e k , k t ó r y m j e s t d o b r o i r o z w ó j p o w i a tu .
Z n a j ą c z e s ł y s z e n ia d a w n ą d z i a ła l n o ś ć p . S t a r o s t y — m a m y n a d z i e j ę , ż e w ł a ś n ie O n s t a n i e się
d l a n a s t y m W o d z e m , k t ó r y n a s z j e d n o c z y i n a u c z y k o r z y s t a ć z e s w e j s i ł y !
D l a t e g o ż y c z y m y z a r ó w n o p . S t a r o ś c i e — j a k i p o w i a t o w i — a b y j a k n a j d łu ż s z e l a t a p r z e t r w a ł w e w s p ó l n e j z n a m i p r a c y — i a b y B ó g n a m d o z w o l ił j u ż n i e z a d ł u g o c i e s z y ć s i ę n a j w s p a n ia l s z y m o w o c e m t e j p r a c y — j e d n o ś c i ą i z g o d ą ! B ą d ź n a m — P a n i e S t a r o s t o w o d z e m s i l n y m i b e z w z g l ę d n y m — a o s i ą g n i e s z w s z y s t k o , c o t y l k o s i ł y l u d z k i e o s i ą g n ą ć m o g ą i w i e d z , ż e w d o li c z y n i e d o li
— w k a ż d e j m i n u c i e z b o ż n a d z i a ła l n o ś ć T w o j a ś m i a ło l i c z y ć m o ż e n a n a s z ą p o m o c i n a n a s z e s i ł y l
R e d a k c ja .
Kronika kościelna.
Diecezja chełmińska.
M ia n o w a n i z o s ta li: X . J a n P r o n o b is z P e l
p l i n a p r e f e k te m g im n . k la s o r a z K o n w ik t u B is k u p ie g o w W e jh e r o w ie ; X . J ó z e f G r z e m s k i z Ś w ie - c ia k u r a t u s e m w Z a k ł a d z i e ś w . A n n y w K a m ie n iu ; X . H i e r o n i m G r z e n i a z W a łd o w a a d m in i s t r a to r e m w R ó ż e n t a lu ; X . M a r j a n Z y g m a n o w s k i z D o b r c z a a d m in i s tr a t o r e m w W a ł d o w i e ; X . M a r c e li Ż e l a z n y z K o r o n o w a , a d m i n i s t r a t o r e m ta m ż ę ; X . S t a n i s ł a w J a r z ę b s k i z M o k r e g o , p r o b o s z c z e m w D ą b r ó w c e ( S ta r o g a r d ) ; X . S t a n is ł a w N a g ó r s k i z G r u d z i ą d z a z a s t ę p c ą X . p r e f e k ta P ą c z k a p r z y g im n . m a t. p r z y r . w G r u d z ią d z u ; X . A lo j z y W i- c z a r s k i w ik a r j u s z e m w W y s i n ie , X . L e o n G r z e n - k o w ic z w i k a r j u s z e m w K ije w ie ; X . F r a n c is z e k W ę s i o r a w ik a r ju s z e m w P ie n ią ż k o w ie ; X . A u g u s ty n S c h w a n i t z w ik a r ju s z e m w B r u s a c h ; X . F r a n c is z e k Ś m ig o c k i w ik a r ju s z e m w O s tr o w ite m k o ło J a b ło n o w a .
Wiadomości potoczne
Wąbrzeźno, d n i a 7 l u t e g o 1 9 2 7 r .
— Srebrne gody, W p i ą te k , d . 4 . b m . z n a n y w n a s z e m m i e ś c i e o b y w a t e l — p . H i l a r y S e ll, w r a z z m a łż o n k ą H e l e n ą o b c h o d z i l i u r o c z y s t o ś ć s r e b r n y c h g o d ó w m a łż e ń s k i c h . S z a n o w n y m J u b i l a t o m z o k a z ji te j n i e c o d z ie n n e j u r o c z y s t o ś c i z a s y ł a m y n a s z e n a j s e r d e c z n i e js z e ż y c z e n ia . O b y S t w ó r c a d o z w o lił W a m d o ż y ć w s z c z ę ś c iu i r a d o ś c i d a l s z y c h g o d ó w — i z ł o t y c h — a n a w e t i ż e l a z n y c h i o b y ś c ie r ó w n i e ż i n a d a l ś w ie c ili s p o ł e c z e ń s t w u p r z y k ła d e m z g o d y i w ia r y m a ł*
ż e ń s k i e j! A d m u l to s a n n o s !
e k s p o r t u j e t y l k o m a s z y n y — i w y r o b y p r z e m y s ło w e . Z P o ls k i p r z y jm u je A u s tr j a n a f t ę , w ę g ie l, z b o ż e , s k ó r y itp . W o g ó le p r z y w ó z j e s t w ię k s z y n iż w y w ó z — a j e d n a k m im o to — k r a j s ię d ź w ig a i n i e d łu g o z a j m ie p o w a ż n e s ta n o w is k o w ś r ó d m o c a r s tw e u r o p e j s k ic h .
P o m im o j e d n a k c i ą g ł y c h s t o s u n k ó w h a n d l o w y c h z P o l s k ą p e w n i a u s t r ja c y p o z o s t a li w s t o s u n k u d o n a s s z o w in is ta m i, p r a g n ą c y m i p o n iż y ć n a s j a k n a j b a r d z i e j i z a p r z e c z y ć n a m w s z e l k i c h p r a w d o ż y c ia n a w e t w s z e lk ic h d o k o n a n y c h d a w n ie j z a s ł u g
N a p r z y k ł a d p o d c z a s z w ie d z a n i a k o ś c i o ła ś w . S z c z e p a n a p r z y p a d k o w o z a u w a ż y liś m y j e d e n z t a k i c h d o w o d ó w g ł ę b o k i e g o s z o w in iz m u a u s t r j a c - k ie g o . O t ó ż w k o ś c i e l e ty m z n a j d u je s i ę p o p i e r s ie k r ó l a J a n a S o b ie s k ie g o , u m ie s z c z o n e t a m w d o w ó d w d z ię c z n o ś c i z a u r a t o w a n i e W i e d n i a . P o p i e r s i e to p r z e z t y l e d z i e s i ą t k ó w l a t o s t a ło s ię w s z e lk im p r z e c iw n o ś c io m — a ż d o p i e r o w o s t a t n ic h c z a s a c h s p o t k a ło g o n ie s z c z ę ś c ie , b ę d ą c e d o w o d e m w a n d a liz m u i p o d ł o ś c i n i e k t ó r y c h s z o w in is tó w a u s t r ja c k i c h . O t ó ż j a k i e ś n i e z n a n e i n d y w id u u m , n ie c h c ą c w i d o c z n i e d o p u ś c ić , a b y k t o k o l w ie k z t u r y s t ó w d o w i e d z i a ł s i ę o n a z w is k u n a s z e g o B o h a t e r a a ic h z b a w c y — n a j p o d l e j z n is z c z y ło z e s z c z ę te m c a ł y n a p is , s t r e s z c z a j ą c y h i s to r j ę i n a z w is k o n a s z e g o k r ó la . W a n d a l s k i t e n c z y n o b u r z y ł n a w e t u c z c iw y c h a u s t r ja k ó w , a k o ś c i e l n y — n ie m ie c , k tó r y n a m t e n f a k t o p o w i a d a ł — a ż s ię t r z ą s ł z o b u r z e n ia n i e m a ją c d o ś ć s łó w , n a p o t ę p i e n i e w in o w a jc ó w .
Z w ie d z i l iś m y n a s t ę p n i e s ł y n n n y p a ł a c c e s a r s k i w S c h ó n b r u n ie , k t ó r y p o d z iś d z ie ń z a c h o w u j e s w ó j p o p r z e d n i c h a r a k te r m i e s z k a l n y . S z c z e g ó ł- ' n ie j e d e n p o k ó j — t. z w „ m iljo n o w y " s p r a w i a i m p o n u j ą c e w r a ż e n ie s w o im p r z e p y c h e m . N a z w a je g o p o w s t a ł a o d s u m y j e d n e g o m i l jo n a k o r o n , k t ó r ą w y p ł a c o n o z a u m e b l o w a n i e i o b i c ie w s p o m n ia n e g o p o k o ju .
J e d n a k ż e s a m p a ł a c j e s t n ic z e m w p o r ó w n a n i u z p r z e p y c h e m p o t ę ż n e g o p a r k u — o g r o d u , k t ó r e g o w s p a n ia ł o ś c i p o p r o s t u n i e p o d o b n a o p is a ć . D la o r j e n ta c ji p o d a je m y , ż e m in i a tu r ą p a r k u s c h ó n b r u ń s k i e g o j e s t p a r k , n a l e ż ą c y d o p . M i e c z k o w s k ie g o z N ie d ź w ie d z ia . S z c z e g ó ln ie j s z p a le r y o g r o d u p . M . ł u d z ą c o p r z y p o m in a j ą s z p a le r y w S c h ó n b r u n i e c h o ć w z n a c z n i e z m n ie js z o n e j f o r m ie . ( C ią g d a l s z y n a s t ą p i) .
