Mineralizacja magnezytowa na północnym przedpolu wzgórza “Kielczyn” na Dolnym Śląsku

Poza tym w

1960 r. P.G.S.S. wykonało wstęp­

ne

ba~ia

na

południu

zatoki rzeszowskiej.

Na zachód od Siedlisk, w okolicy wsi

Herma-nowa lilatrafiono

na

wystąpienia

gipsów

w trzech punktach

odległych

od siebie o nie..;

spełna 400 - 500

m

wzdłuż

linii SW- NE.

Odsłonięcia

ich

są

bardzo

niewyraźne

i

skąpe.

N a podstawie widocznego rumoszu, obserwacji

w

płytkich

wkopach i WYników analiz

chemicz-nych przypuszcza

się, że są

to

gipsy

analogicz-ne do znanych z Siedlisk.

Wszędzie

donlinuje

tu odmiana wielkokrystalicznych,

miodowożół­

tych gipsów o

zawartości

ok. 94% SaS04 •

• 2H20. Poza tym znaleziono

odłamki

gipsów

łupkowych;

jasnoszarych, które

zawierają

ok.

92f>/o

CaS04 • 2H20.

Najuboższą odmianę

sta-nowi gips zbity, bardzo drobnoziarnisty, który

zawiera 89°/o CaS04 • 2H20s.

Biorąc

pod

uwagę ogólną budowę.

geologicz-ną

okolic Hermanowej, przypuszcza

się, że.

gipsy te

stanowią

niewielkie

płaty leżące

nie-

,

·

zgodnie na warstwach

krośnieńskich. Bliższe

ustalenie ich zalegania, a

także miąższości

wy-maga dalszych

badań

geologicznych.

LITEIRATURA

l. A Ul h A. -

Uibea-

die GYJpafiormation dat- Nord K~thoo Lander. ,,Jicdllrfbulch · der lit. k. Ge.ol.

R. A." 1858.

2. GaWJe.ł A. ,..-- 2"..11k}ża ~e w Polsic.e l(:dud-niow!E!Ij. "06melnt-Wo!l\PiliO-.G~" 1955. m:r 6. 3. U hilii,g V. - iB:eiiltrage 21Ut' GeoLogie de!r'

we.st-~łi:zilschen KaDpathen. "Jahli:tbuoh der ik. lk. G.eol.

R. A." 1883.·

ZENON GAJEWSKI Instytut Geologiczny

MINERALIZACJA MAGNEZY'l'OWA NA

PóŁNOCNYM

PRZEDPOLU

WZGóRZA "KIELCZYN" NA DOLNYM

SLĄSKU W ostatnich lataeh prowadzone były badania

:zmie-rzające do określenia stopn'ia i zasięgu mineralizacji magnezyto~. na masywie serpentynitowym

Gogo,-łów - Jordanów na Ddlnym Sląsku. Dotyezyły one głównie strefy przoobre~en'ia serpentynitu, która ciągnie się od miejscowości Tąpadła do Gogołowa. Stwierdzono, że stl"efa ta

o

szerokości nie przekra-czającej na ogół ckilkas~ metrów objęta jest w du-żym stopniu mineralizacją magnezytową. Dotychcza-sowe prace wy'kaz.ały, że najbardziej interesująca mineralizacja we ·ws<ihodniej części omawianej stre-fy pojawia się w środku przegłębienia występującego między wzniesieniem kielezyńskim a oleckim, w miejscu, gdzie prawdopodobnie przebiega uskok. W kierunku zachodnim zasięg jej ciągnie się .arl po sam Gogołów; gdzie kończy się masyw serpentynito'-wy. .Dość_ znacz~e ~ężenlie . tej -~-trefy . występuje w drolicy miejseowości ·· Wirki. · Granieę

minerailiża-462

cji od strony północnej wyzmacza kontakt sei!pen-tynitu z amfibolitem. Na uw~ę zasługuje fakt, że wzdłuż kontaktu występuje wąskie p;:1smo serpenty-nitu dość silnie przeobrażonego, który jest znacz-nie mznacz-niej 211nineralizowany niż w partiaoch cenltraiJ.-nych omawianej strefy. Kontakt między serpentyni-tem a amfisbolilserpentyni-tem przyjmuje kierunek mniej więcej wschód-zachód, z tym że w połowie odległości mię­ dzy Wirami a Wirkami odchyla się na NE. Od stro-ny południ'OIW'ej zasięg mineralizacji magnezytowej jest prawie · jednoznaczny z występowaniem serpen-tynitu na powierzehni; zmniejsza się on w miaxę zbliżania się do wychodni.

Cała strefa przeobrarżenia, w której obrębie wy-stępuije . mineralliZ!leja magnezytowa przykryta jest utworami C7lWarlorzędowymi i ezęściowo od &trony północnej rówruerż ut~rami trzeciorzędowymi

Mią7M.ość utworów czwartorzędowych, które re-prezentowane są przez lessy, lessy piaszczyste i gli-ny, waha się od kilku do kilkunastu metrów,

rmdko

tylko przcltraczając 20 m. W pabliżu wychodni ser-pentynitów miąższ.ość utM>rów czwartorzędowych wyraźnie maleje,

. Utwory tN.eeiorzędowe to przede wszystkim iłY., . iły wymies.zane z okruchami serpentynitu stanowią­ ce pewnego rodzaju zlepieh·iec, rzadziej węgiel bru-natny i piasek ze żwirem. Miąższość tych utworów waha się od killku do ponad 30 m. ·

Pod lllinli występują serpentynity, w których ze wzgllędu na cechy fizY._czne oraz stopień przoobra-żenia i związany z tym skład chemiczny wyróżnio­ no trzy główne odmiany: l) serpeilltynit rozłożony;

2) .serpentynit o średnim stopniu przeobrażenia

po-wszechnie nazywany serpentynitem zwietrzałym, 3} serpentynit świeży.

Granice między poszczególnymi odmianami nie są

wyrażnie zaa;naczone, gdY'Ż stopień przeobrażenia serpentynitu oraz jego cechy fizyczne wykazują

óużą zmienność. Głównym typem skały pierwotnej był perydotyt diallagowy, w którego skład wchodzi-ły oliwiny i w niedużej ilości pirokseny. Na oma-wiane odmiany serpentynitów składają się minerały grupy serpenltynu, .takie jalk: antygoryt i chryzotyl, wśród 'których miejscami tmwią relikty oliwinu i pi-roksenu z grupy minerałów pierwotnych, oraz amfi., boi, kware, cha:lcedon, magnezyt, talk, Chloryt i tlen-ki żelaza.

Serpentynit rozłożony stanowi produkt klornplet-nego 1'07Jkładu skał, przyjmując niekiedy konsysten-cję gliny. Niezależnie od procesu serpentynimcji ska-ły pierwotnej w okresie późniejszym (trzooiorzęd) serpentynit rozłożony podleg~ działandu wód des-cenzyjnych, które spowodowały . bardm sNne · jego rozłożenie. Z tego względu badani'a petrografi~ne tego serpentynitu są barooo utrudnione. W pły&:ach cienikich nie można określić pierwonej str!Jktuiy skały, Głównym slkładnikiem omalWianej odmiany serpentynitu jest anltygoryt ora~ dość duże ilości talku, chlorytu, wolnej 'krzemionki przeważnie w po-staci chalcedOiliU i 'illenk:ów żelaza. Te a;tatnie

roz-rzucone są bezładnie w eałej masie skały, mielkiedy dednalk tworzą Większe ag·regatowe skupienia. Po-nadto w płytkach clenlcich zadbserwowano trudne do określenia bruname agregaty oraz sporaldycznde nieWielkie ilości am!l!bolu występu<jącego w postaci pojedynczych igieł. Magnezyt w postaci drobnych ziarn i eyłe'k występuje w niedużych ilościacch. Nie stwierdzono natomiast oliwinu ani diallagu a nawet pseudomorf<>z po tych ;minerałach.

Druga odmiana serpentynitu w podstawowej ma-sie jest zbudowana z minerałów grupy serpentynu. W cienkich płytkach pod mlikrOS'koprem widać, że w ska~e przeważają różnej Wielirości blaszki antygo-rytowe, wśród których częto tkwią mniejsze lub większe f.ragm.enty reliktów Oliwinowych dające miejs'Callll! wyraźną strundurę sialt'kową, r:zaicWiej spo-tykalne są reli!kty piroksenowe wykazujące dlioaUago-wą łupliwość. Zawartość reliktów oliwinowych w omarwianej odmiarnie serpenil;ynitu ocenia się na kilka procent, a reliktów dia!llagowych na ok. l Ofo

objętości skały. Poza tymi minerałami w dość znacz-nych i'lościac!h występwje magnezy.t wyokształoony w poc:&ta'Ci drobnych ziarn, często skupiających się w Większe agregaty, przedStawiające sobą pseudo-mm'iozy po oliwinach. Głównie jeidnaik magnezyt, podobnde zres:ztą jalk: i ikware, koncentruje się w żył­ kach. Tlenki żelaza, które występują w niedużych ilo6ciach rozrzueone są bezładnie w całej masie skalnej.

Ostatnia 00n1tana serpentynitu zbudowana jest po-dobnie jak i poprzedn'ia w głównej masie ,z anty-gorytu z tą różnicą, że występuje w nd'e'j dość dUża ilość oliwinów w postaci większych i mniejszych re-liktów. Drobne ziarna oliwinu rozosiane są w masie antygorytowej, duże natomiast, które uległy w

mniej-szym stopniu procesowi serpentynizacji, poprzeci-nane są,

a

często

otoczone

&atką anltygorytu i chryzotylu. Ilościowo udział oliWinu mOżna: ocenJić na 20-30% a diallagu na 2-30fo objętości skały, Inne minerały biorące udział w budowie serpenty-nitów, w tej odmianie występują w niewie!lkiej J:lości.

Jak wynika z krótkiego przeglądu. S'kładu mine-ralnego wymienionych odmian serpentynitu, to ~­ mniej posuniętą, serpeilltylllizację skały pierwotnej obserwujemy w serpentynicie świeżym, a najbaniziej posuniętą w ser:pentyn'icie rozlożonym,ztym. że

pod-legał on jeszcze późniejszemu silnemu działanilu roz-tworów descenzyjnych. Największa ilość magnezytu

występuje w drugiej odmianie serpen,tynitą, ·tj. w ·tej, gdzie proces serpentyn'izacji skał pierwotnych był

m-pełny lub prawie ukończony. Nieidużą zawartość ma-gnezytu w sel'ipentynicie rozłożonym ·można tłuma­ czyć tym, że Zlllaczna jeg<> ll~ć uległa odprowadze-niu w czasie dnałania proeesów znacznie późnięoj­ szych od serpentyn:izacji. Brak magnezytu w serpen-tynicie świeżym w dużym stopniu można przypisać nie ukończonemu procesowi serpentynizacji skały pierwotnej.

Serpentynit rozłożony występUj e głównie w gór-nych partiach masywu. Pokrywa tych utworów roz-wija się mniej Więcej równomiernie, .me osiągając przy tym więlkszych mią'Żs7JOŚCL Wzrasta ona jedynie w6iwczas, gdy senpentynit rozłożony wypełnia zagłę-· hienia i kieszenie o nieregulam~h kształtach. Czę­ sto w partiach stropowych serpentynit l"''lJl!ożony

zo-Sitai bardzo silnie W7Jbogacony w tlenki żelaza, .tak

że wyglądem przypomina on syp'kie rdzawe ochry. P<>ndżej występuje przeważnie serpentynit rozłożony wzbogacony w tlenki niklu. Wzbogacenie to ·nie jest dwl;e, miejscami jednak przyjmUlje charakiter złożowy. Barwa jego jest szaroceglasta. częs.to Q:

Oli-cieniem zielonawym i rdza!Wym. WY'kazuje on dużą kruchość a niekiedy mięk'lrość i plastycm~ć. Ser!pen-. tyn1t rozłożony w niedużym sotopniu objęty jest mi-neraUzacją magnezytową, n:a·tomliast bardzo często poprzerastany jest łupkiem tałlrowo-chlorytuwym.

Analiza chemiczna serpE!IIlltyndtu rozłożonego przed-stawia s•ię następująco {w Ofo wag.):

FezOa - 21,08 C a

O

0,60

MnO

-

0,18 FeO 1,32

A hO a

-

4,89 TiOz 0,21 KzO -ślady CrzOa 1,12

NazO

-

1,99 NiO 0,30

SiO z - 60,57 Str. praż. 4,54 MgO

-

2,58

H

z O hygrosk. 0,80 Pod serpentynitem rozłożonym miejscami wystę­ puje serpenltynliif; rdzawy z 1i<m1ymi ka·wemami, za-wierającymi zwiększone ilości krzemion!kii 11 częścio­ wo żelaza. Crehami fizycznymi zbliżony

on:

jest d~ rdzawego żelazia•ka.

Pod serpentynitem rozłożonym a miejs'Camd rów-nież skrzemi<mk:owanym występuje jego Odmiana o średnim stopniu przeobrażenia. Ta odmiana ser-pentyn11m jest w największym stopniu objęta mine-ralizacją magnezytową. Jego miążs.zość jest dooć zmienna, waha się od 20 do 90 m. Ohaxałderystycz­ nymi cechami :fizycznymi serpentynitu o średnim stopniu przeobrażenia j.est barwa szal'IObrąi7Jawa nie-kiedy z odcieniem rdzawym oraz dość

dna

kru-chość. Przy oddzielaniu od calizny rozpada siQ

on

na drobne kawał!ki. Poniżej przedstawione są 2 ana-lizy serpentynitu (w Ofo wag.) o śred'll!im stopniu przeobrażenia, z tym że w pierwszej proces ten był wyrruiniej ~aowny nd.ż w drugiej.

SiO z AlzOa l<"ezOa M gO AnaUza I 43,36 0,87 7,44 20,38 Analiza II 37,04 1,42 5,05 32,89

CaO 8,40 FeO 0,51 Ti02 0,23 NazO 2,13 K20 ślady MnO 0,14 Crz03 0,53 NiO 0,38 Str. praż. - 14,82 HzO hygrosk. 1,38 5,45 1,24 0,30 2,28 ślady 0,14 0,23 0,43 15,87 1,73

Najgłębsze partie masywu skalnego zbudowane: są z serpentynitów świeżych, które nie wykazują pra-wie żadnej mineralizacji. · Serpentynit . świeży ma przeważnie barwę ciemnoszarą, często z odcieniem zielonafW)'m oraz dużą twardość. PNy urabianiu od-dziela się on od cali:zny ostrokrawędzistymi blokami. Jego skład chemiczny jest następujący (w % wag.): SiO z 37,32 Na z O 2,28

AlzOa 5,02 KzO ślady

Fez03 1,87 MnO 0,14

Mg O 38,12 Crz03 0,44

CaO 1,12 Ni O 0,45

FeO 2,63 Str. praż. 9,70

T i Oz 0,18 li z O hygrosk. 1,14 Analizy Wyklonala ~ Wolska-'Kiotańska.

Różnice w składzie chemlicznym wydzielonych

od-mian serpentynitów dotyczą przeidę wszystkim

lkrrLe-mionki, tlenku magnezu i tlelllków żela·za. W serpeon-tynicie rozłożonym zawartość MgO spada nawet do kilku procent, zawartość SiOz wzrasta nieildedy do ponad 60%, a ilość FezOa - do ponad 20%. W

serpen-. tynicie

o

średnlim stopniu przeolbrażenfa

notu3e

się jeszcze pewną pr.zewagę SiO: nad Mg(), a w stosun-ku do serpentynitu roz.ł<1Żl0Ilego zmn:iejs'Zenile zarwaT-tości tlenków żelau.a. W se:rpentynicie świetżym ootu-je się mniej więcej równe wartości Si02 i MgO,

na-tomiast wyraźnlie maileje zawartość t'lerików żelaza. Masyw s~ynitowy jee.t pocięty siecią szczelin. Drobne ~liny przel:Jilega~ą

w

róiJnych kierurnik.ach. Szczeliny większe, które niekleidy sięgają bardzo gł~boko, rozprzestrzeniają się głównie w dwócth kie-runkach NNW SSE i ENE-WSW. Szczeliny wypeł­ nione są przeważnie magnezytem, rzadziej łuPldęm talkowo-chlorytowym luib utworami krzemironklowy-mi. Poza tym cąły masyw pocięty jest żyłami apli-towymi i pegmatytowynrl. Magnezyt, jaik j~ wspom-niano, występuje głównie w serpentynicie o średnim stopniu przeobrażenia. Poza tą odmianą

serpenttyni-Przekró; geologiczny przez półnqcne przedpole wzgórza Kielczyn

l

KENOZOIK - utwory czwartorzędowe: l - lessy, lessy piaszczyste i gliny; utwory trzeclprzędowe: 2 - iły, iły

piaszczyste, brekcje - okruchy serpentynitu wymieszane z iłem, węgiel brunatny i piasek ze żwirem.

PALEOZOIK - utwory przedgórnodewońskie: 3 - serpen-tynit rozłożony, 4 - serpentynit o średnim stopniu prze-obrażenia, 5 - serpentynit świdy, 6 - gabro, 7 - amfi-bolit, 8 - partie okrzemionkowane, 9 - partie wzbogacone

w nikiel, 10 - minerąllzacja magnezytowa.

464

tu magnezyt występuje rzadko i moirut go spotkać przeważnie w postaci grubych żył w serpentynicie skrzemionkowanym lub też w serpentynicie rozłozo­ nym zwłas7lCza w pobliżu strefy kontaktowej i na je-go kontakcie z serpentynitem o średnim stopniu przeobrażenia. W serpentynicie świeżym magnezyt spotykany jest ba'l"dro rzadko. W strefie serii· zmine-rałiwwanej magnezyt wys·tępw,je ·w postaci grubych żył i licznych drobnych żyłetk miąższości od paru mm do kiLku cm tworzących tzw. ,,siatkę magnezy-tową". Tyil.ko miejscami obecne są jego soczewki i gniazda.

Bieg grubyCh żył ZJgodny jeSit

z

kierunkiem szcze-lin, jest on duść regularny ·i UJtrzymuje mniej więcej kierune'k stały. \Jpad tych żył ~est bardzo IDJ.ienny i waha się od kilkunastu do 90°. Rozciągłość grubych żył jest n'iekiedy dość znaczna, gdyż przeważnie bie-gną one prawdopodobnie w szczelinach

o

ohara'I:Ge-rze· dyslokacyjnym. Ponadto grube żyły tworzą pew-nego rodzaju zespoły l'Uib wią2Jki., co się wyraża tym, że na jednych odcinkach ~amy znaczne 1ch nagro-madzenie, gdy inne są w nie ubogie.

Miąższość serii serpentynitu objętego największą mineralizacją magnezytową jest bardzo zmienna. Najmniejsze warbości przyjmuje ona w pobliżu wy-chodni serpentynitu oraz w miejscach, gdzie leżą nad nią utwory trzeciorzędowe. Najczęściej spotykana miąższość serii zmineralizowanej magnezytem wyno-si 50-80 m. Głęlbokości zalegania od powierzchni wynoszą od kilku do kilkudziesięciu metrów, śred­ nio dla całego omawianego terenu ok. 30 m. Dokład­ ny przekrój przez północne pNed<pole wzgórza "Kieł­ czyn" ilustruje rycina.

Warunki geologiczne występowania strefy objętej mineralizacją magnezytową oraz sposób wykształce­ nia magnezytu na półn-ocnym przedpolu wzgórza "Kielczyn" wylkazują bardzo du&:e podobieństwo do znanych analogicznych wystąpień tego minerału ~ Dolnym Sląsku w Sobótce, Sz.Imarach i Grochowie. Największe jednaik podobieństwo omawiany teren wytkazuje do Sobótki, gdzie magnezyt w d~ym .stop-niu jest wykształcony w postaci grubych żył, wśród których dominują talk samo jalk na północnym pr~ed­ polu wzgórza "Kielczyn" dwa główne kieruniki roz-przestrzenienda. W pozostałych dwóch rejonach ma;;. gnezyt wykształoony jeost przeważnie w postaci cien-kich żył i 11zlw. s·iatki magnezytowej. Magnezyt wy-kształcony w tej formie nie wykarLuje jalkiegoś zde-cydowanego biegu żył. We wszystlki.chrejonaeh naj-większa minerafuac}a magnezytowa w;ystępuje w ser-pentynicie o średnim &topniu przeobrali;enia:

powszech-Sk

1 pozioma O 50 100 150 200m

010: _p1onowa . _{O 25} 50 _{75 100m}

~

l** *l

llil/iil

L.!_!_lt>

*

*

6 l..!L!LJ7 11118 11119

/liro

Geological cross-section through north forefield of the Kielczyn hill.

CENOZOIC. Quaternary deposits: 1 - loesses. arenaceous loesses and loams. Tertiary deposits: clays sandy clays, brecela - serpentinlte fragments mixed with clay, ·brown coal and sand with gravel. PALAEOZOIC. Pre-upper Devonian deposits: 3 - decomposed serpentinite, 4 - ser-pentinite of middle grade of transformation, 5 - fresh serpentinlte, 6 - gabbro, 7 - amphibolite, 8 - sillcified parts, 9 - nickel-enriched parts, 10 - magnesite

nie nQywa.nym serpenltynite!m ZWie'l!rzałym. M~zość

serii serpentynłtu dbjętego mineralizaK!ją wynosi

przelwati:n·ie ki'Ikad'Ziesiąt metrów', a głębok<lŚć jej

za-legania we WSZys1lkiiC'h znanych rejonach tylko spO-radycznie przekraC"La 100 m. Do skał występujących

w na1bliższym otoczeniu stref d:i,jętych

minerntfza-cją magnezy't<>wą na półniOCnym przedlpiolu wzgórza .,Kielczyn" i na te'renie SOibótłd, nale'żą: galbra, am-fibolity i granity, a dla okolic Szklar i Grochowa

gabra i sjenity.

Na podstawie wy~tlądu i składu chemicznego w obrębie serii Objętej mineralizacją magne'ly'tową

można wyróżnić magne'Zyt:

l) ~nieżnobiały. zwięzły. o przełamie muszlO'"Ym:

2) biały z odcieniem szarym, krudly, niekiedy miękki i dość plastyczny. N'ł zwałach roroada sie on na drotlne okruchy. Często jest zanieczyśzcrony

związkami niklu, które nadają mu Odcień zielonawy;

3) brudnobiały niekiedy z· odcieniE!'Ill szarym, kru-chy, o przełamie muszlowym nierównym;

4) żółt'y, zwięzły o przełamie muszlowym.

Mae;nezyt śnieżnobiały o orzełamie muszlo~m

w obrębie serii ®jętej mineralizacją Występuje

w przygn:"Jata.jącej przewadze. Jai!C wyka'zały badania mikrosklapowe, cechuje go brak jeidnorodn~ci. ZłaiT­

na magnezytu idealnie czystego przemieszane są

z ziarn:a!ml o Zllllioermej za!W'artości krz.ettnionk'i.

Zawar-tość jej waha się od poniżej 0,50/o do kilk'u

:procent.

Ponald'flo magne'Lyt biały zaiW'iera niekleidy skUpienia kakytu występującego prze'W'aznie w 'J)OStaci rozpro-szon·ej. Zawartości CaO w magnezycie nie

przekra-czają na ·ogół 2°/o wagawych.

Magnezyt :biały z odcien1em: szarYm, kruchy, me-kiedy miękki i plastyczny w ob'ręljie serłi objętej

mineralizacia występuje podrzędnie i

to

tylkO

w

po-bliżu kontaktu serpentynitów z am:fibolit'a'ml Jak

wykazały anallizy ch$iczne, zawiera on stosunkowo

dutża ilość CaO 1: Si02 dochodząca nieideidy do

kilkiu-nastu procent. Miejscami ten rodza~ magonerzytu za-wiera znaczne> ilości krzemionki (opalu) rprzekracza'-jące w skrainych przvpadkach 50%·. W7.bOPacenie ma-gne'zytu w CaO m()'gło być spowoldo'wane jego dopro-wadzeniem z występujących na lrontakcle

przeobrazo-nych amfibolittów. ·

Magnezyt bruldnbOiały z ooclelnie!m siarym· o prze-J::,mie muszlowym nierównvm charakteryzuje !;ię

dość duzą zawartością Si02 przeikra'cmjącą' częst'o

200/0

oraz Felz03 dochddzącą niekiedy do

kilkU

pro-~~ ·

.

Ma~nezyt żółtv. zwięzły o przełamie muszlowym

podobnie ·jak i odmlane poprzednią stwierti'Zidno tyl-ko w .je(i'nym przyPa.ldku. Charaktery7;uje się on mniej więce~j tym samy.m skła'dem chemiC7Jllym co ma~nezvt .śnieżnobiały o przełamie mul"'"T.lowym z tą tylkO różnicą, że zaWiera nieco więcej Fez03.

W płytkach cienkicti pod mi'lttroskiopem obserwuje

się mikrokrystaliczną bud<Ywę ma'gnelzyfu. Przewaz-nie ziarna Przewaz-nie przeikraczają 0,1 mm średnicy. Notu-je się natam!Qst petw'ne zróżnico'wa'n'ie ~ellrot§cl

ziarn. ale w granicach podanej wartości. Jedynie w próżniach i szczelinach sploltyka się .ziarna o śre(l­ nicv przekraczającej 0.1 mm. Magnezyt na~częśclei wykazuje t~k'Siturę hrekfcjowa i kierunkowa. W szcze-linach poza krzemionka rzadko występUją łuski anty-~orytu. W odmia;nie brudnobłałe'j o przełamie

muS'Z'lo-wym nierównym na uwagę zasługuje kioncenitryczne urożenie mikrokryształów mamezytu. W tej odmianie magnezytu występują dość liczne· skwpłenia tlenków żelaza o kształtach wydłużonych prostopadle do płasz­ czyzny kont::~ ktu ma""""?:vtu z serpPntvnltpm

Krzemionka Występująca w omawianych odmianach magnezytu jest WY'kształcona w postaci mi'k'rokryszta-łów chalcedonu, ldóre bardm często przechodzą w ziarna kwarcu krystalicznego. Wielkość ziarnl kwar-cu doohod'zi do 0,15 mm, na ~ół jednak nie przekra-cza 0,05 mm. Sporadycznie dość duże osobniki kwat"-cu krystalicznegQ występują przeważnie w kawernach lub na: ścianaCh różnych szczelin. Drobne asd>niki kwarcu są rozrzucone bezładnie, tworząc od czasu d'o

czasu jedynie :większe skupienia

w

całej masie magne~o.

zytowe'j. Ponadto spotyka się 1crzemidnk'ę dpaiową, przenikaJjącą w słrupienia masy magne!zy'ljcme'j.

Sredni skład chemiczny mag·n:ezytu ('W' "Ofo wag.)

występującego w strel!ie przedbraożen'ia ·na pófuocnym przedpolu wr.górm ,,Kielczyn" pdda!W pon[że'j:

SiOz 4,74 Fez03 0,29

MgO - 44,97 Alz03 0,18

CaO 1,49

Na tę średnią składa s'ię 'k'iłka&ie5iąt analiz z

róZ-nego rodzaju magnezytu, z tym że nie W'Ll.ęto pod .

uwagę kilku analiz, gdzie zawall"'tość SiOz

przekra-czała 200/o. Do badań :brano próbki, z których n'ie wydzielono dl"'Obnych przerostów seflpentynlttowych i łupku :tallrowo-chlorytdw~o. oo 'niewątpliwie zwięks71yło średnią zawartość SiOz. PoróWnanie slda-du chemicznego magnezytu z północnego prz.edpala wzgórza "Kielczyn" z innymi wysltąPłenda!mi · tego mi-nerałU w Polsce 7JOStaŁo częściowo dOkonane w ,,Prze-glądzie Geologicznym" (3). Dlaitego ograniczę się

tu

tyllro do ogólnego stwierdzenia, ze o'mawian:e

mia-gn&yty Wykazują największe pdd()bieńst~Ml do ma-gnezytów z terenu Sobótki.

LITERATURA

l. C h' m u r a K. - CharaktezystY'ka s-ertpen.tyndfu lttiOChOwskiego. "Przegląd Geol." 1960, m 7.

2.

Fin'ch

L. -

Erliiuterungen zur GeolQgisclleri Karte VOrJ! P.reussen. Blatt Wei2:enrodau un'd Zob-ten. Berllfu: 1920-23

r.

3. G a1 je

w

s lt i Z. - NOWQ stwierdzone złoża ma-gnezytu w rejonie Wir nai Dolnym Śląsku w świe­

tle dotychczasowych prac poszukiwawczych. ,.Przegląd Gedl." 1958, nr 6.

4.

o

s i k a R. -'- Złoża :magnezytu na Dolnym· Sląs­

ku oraz ich zasoby. IG. Biul. Wal'SIZ:a'Wa 1955.

SUMMARY

On the basis of the drlllin~s performed, the autbor discusses the magnesite milneralization in the nort-hern forefield area Qf the "Kielczyn" hill. in the Lower Słlesia. The most intensive ma~tnesite mine-ralization appears in the serpentlnite of the average i1egree of transfQrmatłon. W'ithin the perioheral portions of massif. The thickness ·of this zone ave-rages some tens metres. Alon~ the trend from the outcroo of serpentinite to the contact area, the thickness of the zone distinctly increases. The Tl'Ht"'!nP.Site, occurring wi1ihin it, is developed in form of slight vefns. from s-orne mUlimetres to some centimetres thick. as so called "maltnesite net". as well :~s in form of the several metres thick veins. In the second part of the article, the main types of serpentinites are discussed, as well as their mi-neral()gical and chemical characteristics are given. With the degree of transformatłon ()f the primary rocks and with the minera!· compositiQn of serpen-tinite, autbor correlates the intensity degree of magnesite mineralization.

.PE310ME

B CTaTbe OIIHCbiBaeTCH MarHe3HTOBOe opypeHeHHe,

OÓHapymeHHOe 6ypOBbiMH pa6oTaMH Ha Ce~<epHOM CKJIQ-He B03BbiUieHHOCTH• ReJib'IHH B HmKHe:ll: Came3HH.

Ca-MOe ó~raToe ooy~eHeHHe CBH3aHo c cepneHTHHHTruMH

coenHe:ll: cTeneHH npeo'6pasoBaiiHH, cJiararo~HMH ne-pu<f>eputiecKue 30Hbi MaCCHBa. Mo~HOCTb aTo:ll: 30Hbi

IIOPH~Ka HeCKOJibKHX ~eCHTKOB MeTpOB. B HanpaBJie-HHH OT BbiXO~OB cepneHTHHHTOB K KOHTaKTY. MO~HOCTb

soHbi OT'IeTJIHBO BospacTaeT. MarHe3HT BCTPetiaeTCH B BH~e rr"pOlKHJIKOB, MO~HOCTblO OT HeCKOJibKHX MHJI-JIHMeTpOB ~O HeCKOJibKHX caHTHMeTPOB (T. Ha3. 4MarHe-3HTOBaH CeTRa'>), H lKHJI, MO~HOCTblO ~O HeCKOJibKHX MeTPOB.

B CJie)lyro~e:ll: 'laCTH CTaTbH OIIHCaHbl OCHOBHbie TH-IIbl CeprreHTHHHTOB; IlpHBe~eH HX MHHepaJIOrH'IeCKH:ll: H XHMH'IeCKH:ll: xapaKTep. Co cTerreHblO npeoópa3oBa-HHH MaTeplł!HCKHX IIOpO~ H C MHHepaJIOII'1I'IecKH.M COCTa-BOM cepneHTHHHTa aBTOp CBH3biBaeT HHTeHCHBHOCTb MarHeJHToBoro opyneHeHHH.