EDUKACJA PRAWNA EDUKACJA PRAWNA
W SZKOŁACH W SZKOŁACH W SZKOŁACH W SZKOŁACH
Opracowała: Marzena Jankowska Pedagog szkolny Zespołu Szkół Nr 2 w śyrardowie
Obowiązujące
Obowiązujące przepisy przepisy
• Ustawa o postępowaniu w sprawach
nieletnich z dnia 26 października 1982 r.
(Dz.U. nr 11 poz. 109 z 2002 r. ze zm.)
• Kodeks Postępowania Karnego
(Dz.U. nr 89 poz. 555 ze zm. - rok (Dz.U. nr 89 poz. 555 ze zm. - rok 1997)
• Ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz.U.
nr 35 poz. 230 z 1982 roku ze zm.)
• Ustawa o przeciwdziałaniu narkomani z dnia 24 kwietnia 1997 r. (Dz.U. nr 75 poz.468)
OSOBY DO 13 ROKU śYCIA
BRAK ODPOWIEDZIALNOŚCI KARNEJ PRZED SĄDEM, W PRZYPADKU DEMORALIZACJI LUB POPEŁNIENIA CZYNU NIEZGODNEGO Z PRAWEM - POSTĘPOWANIE OPIEKUŃCZE OSOBY W WIEKU OD 13 DO 17 ROKU śYCIA
ODPOWIADAJĄ PRZED SĄDEM RODZINNYM I NIELETNICH ZA POPEŁNIENIE CZYNU KARALNEGO
OSOBY W WIEKU DO 18 ROKU śYCIA
ODPOWIADAJĄ PRZED SĄDEM RODZINNYM I NIELETNICH W ZAKRESIE ZAPOBIEGANIA I ZWALCZANIA DEMORALIZACJI
„nieletni”
1) osoba, która nie ukończyła 18 lat, a przejawia zachowania świadczące o demoralizacji
demoralizacji
2) osoba, która ukończyła 13 lat, a nie ukończyła lat 17 i dopuściła się popełnienia czynu karalnego
3) osoba, która nie ukończyła 21 roku Ŝycia i względem której zostały orzeczone środki wychowawcze lub poprawcze
„czyn karalny” – czyn zabroniony przez ustawę jako przestępstwo lub przestępstwo skarbowe albo wykroczenie określone w
art.51,69,74,76,85,87,119,122,124,133143 KW
ODPOWIEDZIALNOŚĆ PRAWNA ODPOWIEDZIALNOŚĆ PRAWNA NIELETNICH
NIELETNICH
Nieletni moŜe być pociągnięty do odpowiedzialności za popełniony czyn karalny przy
spełnieniu następujących warunków:
musi osiągnąć określony wiek,
popełniony czyn, według oceny, ma być czynem
Zasady odpowiedzialności nieletnich za czyn karalny
popełniony czyn, według oceny, ma być czynem społecznie szkodliwym,
popełniony czyn jest niezgodny z prawem,
zachowanie sprawcy musi wyczerpywać znamiona przestępstwa, przestępstwa skarbowego lub
wykroczenia wymienionego w art. 1 § 2 pkt u.p.n.
zakłócenie wybrykiem spokoju lub porządku publicznego (art. 51 kw)
niszczenie i uszkadzanie znaków umieszczonych przez organ państwowy (art. 69 kw),
uszkadzanie znaków lub urządzeń zapobiegających niebezpieczeństwu (art. 74 kw),
rzucanie kamieniami lub innymi przedmiotami w pojazd mechaniczny będący w ruchu (art. 76 kw),
Nieletni odpowiada za popełnienie „czynu karalnego”, którym jest przestępstwo lub przestępstwo skarbowe albo wykroczenie określone w kw:
będący w ruchu (art. 76 kw),
samowolna zmiana, niszczenie lub uszkadzanie znaków drogowych
(art. 85 kw),
prowadzenie pojazdu przez osobę znajdującą się w stanie
wskazującym na uŜycie alkoholu lub podobnie działającego środka
(art. 87 kw),
kradzieŜ lub przywłaszczenie mienia (art. 119 kw),
paserstwo (art. 122 kw),
niszczenie lub uszkodzenie mienia (art. 124 kw),
spekulacja biletami wstępu (art. 133 kw),
utrudnianie korzystania z urządzeń
przeznaczonych do uŜytku publicznego (art. 143 kw)
Demoralizacja wg. Ustawy Demoralizacja wg. Ustawy
o postępowaniu w sprawach nieletnich.
o postępowaniu w sprawach nieletnich.
• Art. 4 §1
„KaŜdy, kto stwierdzi istnienie okoliczności świadczących o demoralizacji nieletniego, w szczególności naruszenie zasad współŜycia
społecznego, popełnienie czynu zabronionego, systematyczne uŜywanie alkoholu
systematyczne uŜywanie alkoholu
lub innych środków w celu wprowadzenia się w stan odurzenia, uprawianie nierządu,
włóczęgostwo, udział w grupach przestępczych ma społeczny obowiązek odpowiedniego
przeciwdziałania temu, a przede wszystkim zawiadomienia o tym rodziców
lub opiekuna nieletniego właściwego organu, szkoły, sądu rodzinnego, policji lub innego”
NARUSZENIE ZASAD WSPÓŁśYCIA SPOŁECZNEGO
• Naruszenie zasad ogólnie przyjętych w szkole, np.
(statutu, regulaminu, kodeksu (statutu, regulaminu, kodeksu
• Naruszenie godności, ubliŜanie
• Wyszydzanie, obraŜanie poprzez
np.: Internet, sms-y itp.
Wybrane przestępstwa przeciwko instytucji Wybrane przestępstwa przeciwko instytucji
państwowej
państwowej wgwg. Kodeksu Karnego. Kodeksu Karnego (Dyrektorzy szkół i zastępcy)
(Dyrektorzy szkół i zastępcy)
Art. 226 §1 kk
„Kto zniewaŜa funkcjonariusza publicznego albo osobę do pomocy mu przybraną
podczas lub w związku z pełnieniem podczas lub w związku z pełnieniem
obowiązków słuŜbowych podlega karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku”
Zniewaga
– ubliŜanie, zachowanie w sposób obraźliwy (wyzwiska, obelgi, gesty, pisma, rysunki)
Art. 222 §1 kk
„Kto narusza nietykalność cielesną
funkcjonariusza publicznego lub osoby do pomocy przybranej podczas wykonywania
Wybrane przestępstwa przeciwko instytucji Wybrane przestępstwa przeciwko instytucji
państwowej
państwowej wgwg. Kodeksu Karnego. Kodeksu Karnego (dyrektorzy szkół i zastępcy)
(dyrektorzy szkół i zastępcy)
pomocy przybranej podczas wykonywania obowiązków słuŜbowych podlega grzywnie lub karze pozbawienia wolności do lat 3”.
Dyrektorzy Szkoły i Zastępcy!
Dyrektorzy Szkoły i Zastępcy!
Naruszenie
- Uderzenie lub podziałanie na ciało pokrzywdzonego, np.
popchnięcie, szarpanie za włosy, oblanie wodą, itp. (bez uszczerbku na zdrowiu)
Legitymowanie Legitymowanie
Policjant ma prawo legitymować osoby gdy ustalenie ich toŜsamości jest niezbędne!
W szczególności w celu:
• identyfikacji osoby podejrzanej o popełnienie przestępstwa lub wykroczenia,
wykroczenia,
• ustalenia świadków zdarzenia powodującego naruszenie bezpieczeństwa lub porządku publicznego,
• wykonania polecenia wydanego przez sąd, prokuratora, organy administracji rządowej i samorządu terytorialnego,
• identyfikacji osób wskazanych przez pokrzywdzonych jako sprawców przestępstw lub wykroczeń,
• poszukiwania osób zaginionych lub ukrywających się przed organami ścigania i wymiarem sprawiedliwości.
Policja moŜe na terenie szkoły przesłuchać ucznia:
- jeŜeli nie ma ukończonych 17 lat
(w obecności rodziców lub nauczycieli) w sytuacji gdy jest podejrzany o
popełnienie czynu karalnego,
- po ukończeniu 17 roku i osobę młodszą np. w charakterze świadka, (przesłuchuje
Przesłuchanie ucznia Przesłuchanie ucznia
np. w charakterze świadka, (przesłuchuje się tak samo jak dorosłego bez
konieczności udziału rodziców).
W celu:
- znalezienia rzeczy mogących stanowić dowód w sprawie lub podlegających
zajęciu w postępowaniu karnym (art. 219 kpk),
- wykrycia lub zatrzymania oraz
przymusowego doprowadzenia osoby
Przeszukanie Przeszukanie
przymusowego doprowadzenia osoby podejrzanej.
Procedury postępowania w sytuacji Procedury postępowania w sytuacji
zagroŜeń dzieci i młodzieŜy zagroŜeń dzieci i młodzieŜy
W zakresie demoralizacji:
Przekazanie uzyskanej informacji o zaistniałym fakcie:
Wychowawca Pedagog
(Psycholog szkolny) Dyrektor
Wezwanie Rodziców
POLICJA
Wykorzystanie wszystkich metod
oddziaływania wychowawczego Odmowa Współpracy
Wezwanie Rodziców ( rozmowa z uczniem )
Przestępstwo, Czyn karalny Przestępstwo, Czyn karalny
PRZESTĘPSTWO (Czyn karalny) Ściganie z urzędu
UDZIAŁ W GRUPACH PRZESTĘPCZYCH
POLICJA, SĄD, PROKURATURA
art. 304
§2 kpk
Uczeń pod Uczeń pod
wpływem alkoholu wpływem alkoholu
lub narkotyków lub narkotyków
Uczeń pod Uczeń pod
wpływem alkoholu wpływem alkoholu
lub narkotyków lub narkotyków
Uczeń pod Uczeń pod
wpływem alkoholu wpływem alkoholu
Uczeń pod Uczeń pod
wpływem alkoholu wpływem alkoholu
lub narkotyków lub narkotyków
Uczeń pod Uczeń pod
wpływem alkoholu wpływem alkoholu
lub narkotyków lub narkotyków
wpływem alkoholu wpływem alkoholu
narkotyków lub
narkotyków lub
innych środków
innych środków
psychoaktywnych
psychoaktywnych
Osoba interweniująca zawiadamia:
Wychowawca
( Pedagog ) Lekarz Dyrektor
Rodzice
- ODMOWA
pozostania ucznia w szkole
lub
przewiezienia Do placówki słuŜby
zdrowia
- Rodzice odmawiają przyjazdu,
Uczeń jest agresywny,,,, lub
V
POLICJA
Dyrektywą stosowania wobec nieletnich
środków przewidzianych w ustawie jest dobro nieletniego w tym wypadku osiągnięcie
korzystnych zmian w osobowości i zachowaniu korzystnych zmian w osobowości i zachowaniu
się nieletniego.
niesystematyczne
uczęszczanie do szkoły,
wagary, inne
zaniedbywanie nauki,
niestosowne zachowanie się w szkole i poza szkołą,
dłuŜsze przebywanie poza domem bez kontroli,
zachowania agresywne,
wandalizm,
ucieczki z domu,
palenie tytoniu,
picie alkoholu,
uŜywanie narkotyków i innych środków odurzających,
przedwczesne podejmowanie
Przejawy demoralizacji u nieletnich:
domem bez kontroli,
wałęsanie się w towarzystwie
zdemoralizowanych
kolegów i łączenie się w grupy,
przedwczesne podejmowanie Ŝycia seksualnego,
popełnianie czynów
zabronionych przez osobę w wieku poniŜej 13 lat lub nie uznanych za czyny karalne.
Zachowania tego rodzaju będące przejawem demoralizacji (niedostosowania społecznego), znajdą się przedmiotem
zainteresowania sądu rodzinnego, jeŜeli występują jako zespoły po 2-3 róŜnego rodzaju, powtarzają się wielokrotnie,
przybierając postać systematycznego postępowania.
Środki wychowawcze moŜna podzielić na:
pozostawiające nieletniego w jego dotychczasowym środowisku
wychowawczym (ppkt. 1, 2, 3, 4, 5 art. 6 u.p.n.),
kierujące nieletniego do placówki lub
instytucji przejmującej od rodziców lub opiekunów część obowiązków
opiekunów część obowiązków
związanych z wychowaniem (ppkt. 6),
całkowicie zmieniające jego środowisko wychowawcze (ppkt. 9).
Sąd moŜe ograniczyć, zawiesić wykonywanie władzy
przez jednego lub obojga rodziców, a w uzasadnionych przypadkach nawet całkowicie pozbawić moŜliwości
sprawowania władzy rodzicielskiej.
Wobec nieletnich sąd rodzinny moŜe:
1. udzielić upomnienia,
2. zobowiązać do określonego postępowania, a zwłaszcza do
naprawienia wyrządzonej szkody, do wykonania określonych prac lub świadczeń na rzecz pokrzywdzonego, do podjęcia nauki lub pracy, do uczestniczenia w odpowiednich zajęciach o charakterze wychowawczym, terapeutycznym lub szkoleniowym, do
powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach wychowawczym, terapeutycznym lub szkoleniowym, do
powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach albo do uŜywania alkoholu lub innego środka w celu wprowadzania się w stan odurzenia,
3. ustanowić nadzór odpowiedzialny rodziców lub opiekuna,
4. ustanowić nadzór organizacji młodzieŜowej lub innej organizacji społecznej, zakładu pracy albo osoby godnej zaufania –
udzielających poręczenia dla nieletniego,
Sąd ustanawia nadzór odpowiedzialny rodziców, gdy uzna, Ŝe prezentowane przez nich postawy
wychowawcze, chęć współpracy z sądem i pragnienie ratowania dziecka, którego prawidłowy dotychczas rozwój został zakłócony, pozwalają na rezygnację z bezpośredniej, systematycznej ingerencji sądu. W przypadku braku właściwego nadzoru sąd moŜe
ukarać rodziców karą pienięŜną, ograniczyć lub ukarać rodziców karą pienięŜną, ograniczyć lub pozbawić ich władzy rodzicielskiej.
Środkiem najczęściej i najchętniej orzekanym przez sądy rodzinne jest nadzór kuratora. Pozwala to na pozostawienie nieletniego w środowisku rodzinnym, a jednocześnie na ingerencję osoby obcej,
wspomagającej pracę wychowawczą rodziców.
5. zastosować nadzór kuratora,
6. skierować do ośrodka kuratorskiego, a takŜe do organizacji społecznej lub instytucji zajmujących się pracą z nieletnimi o charakterze wychowawczych, terapeutycznym lub szkoleniowym, 7. orzec zakaz prowadzenia pojazdów,
Wobec nieletnich sąd rodzinny moŜe:
7. orzec zakaz prowadzenia pojazdów,
8. orzec umieszczenie w rodzinie zastępczej, odpowiedniej placówce opiekuńczo-wychowawczej albo ośrodku szkolno- wychowawczym,
9. orzec umieszczenie w zakładzie poprawczym,
10. zastosować inne środki zastrzeŜone w niniejszej ustawie do właściwości sądu rodzinnego, jak równieŜ zastosować środki przewidziane w kodeksie rodzinnym i opiekuńczym.
Rodzaj zastosowanych wobec nieletniego środków wychowawczych i poprawczych zaleŜy przede wszystkim od:
wieku nieletniego,
jego stanu zdrowia, stopnia rozwoju fizycznego, zachowania się nieletniego, przyczyn i
zachowania się nieletniego, przyczyn i stopnia jego demoralizacji,
charakteru środowiska oraz warunków wychowania nieletniego.
Karane jest nie tylko dokonanie
przestępstwa, ale równieŜ usiłowanie jego dokonania (art. 13 k.k.), współsprawstwo i sprawstwo kierownicze (art. 18 § 1 k.k.),
podŜeganie (nakłanianie do popełnienia przestępstwa (art. 18 § 2 k.k.),
pomocnictwo (art. 18 § 3 k.k.).
Podobnie rzecz się ma w przypadku
wykroczeń, karalne jest równieŜ usiłowanie, współsprawstwo, sprawstwo
kierownicze, podŜeganie i pomocnictwo.
Sprawy osób, które ukończyły 17 lat i popełniły przestępstwo rozpatrują wydziały karne sądów
(zwane sądami karnymi).
Sprawy osób, które ukończyły 17 i popełniły wykroczenie rozpatrują wydziały
Sprawy osób, które ukończyły 17 i popełniły wykroczenie rozpatrują wydziały
wykroczeniowe sądów (zwane sądami grodzkimi).
Sprawy nieletnich sprawców czynów karalnych i zagroŜonych demoralizacją prowadzą wydziały rodzinne i nieletnich sądów
(zwane sądami rodzinnymi).
GDZIE SZUKAĆ POMOCY W POWIECIE GDZIE SZUKAĆ POMOCY W POWIECIE śYRARDOWSKIM
śYRARDOWSKIM
• Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie
• Poradnia Psychologiczno – Pedagogiczna
• Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej
