1
Załącznik nr 2
do Uchwały Nr XXXII/198/21 Rady Gminy Łanięta z dnia 17 czerwca 2021 roku
UZASADNIENIE HERALDYCZNO-HISTORYCZNE
PROJEKTU HERBU GMINY ŁANIĘTA
2
Spis treści:
CHARAKTERYSTYKA GMINY ŁANIĘTA ... 3
RYS HISTORYCZNY GMINY ŁANIĘTA ... 5
TRADYCJE HERALDYCZNE GMINY ŁANIĘTA ... 7
HERB GMINY ŁANIĘTA ... 25
SPECYFIKACJA BARW CMYK ... 26
3
CHARAKTERYSTYKA GMINY ŁANIĘTA
Gmina Łanięta jest gminą wiejską, położoną w północno-zachodniej części powiatu kutnowskiego, należącego do województwa łódzkiego. Wcześniej, do końca 1999 r. należała do województwa płockiego. Gmina Łanięta położona jest w bliskiej odległości od Kutna, które jest siedzibą władz powiatowych.
Pod względem administracyjnym gmina Łanięta podzielona jest na 13 sołectw. Miejscowości sołeckie są następujące: Anielin, Budy Nowe, Chrosno, Juków, Kąty, Łanięta, Rajmundów, Suchodębie, Świeciny, Wilkowia, Witoldów, Wola Chruścińska, Zgoda. Całkowita powierzchnia gminy zajmuje 5.467,00 ha, co stanowi 6,18% powiatu kutnowskiego. Gmina charakteryzuje się bardzo dobrymi warunkami glebowo-rolniczymi. W ogólnej strukturze użytkowania gruntów użytki rolne zajmują aż 88% powierzchni. Zdecydowana większość pracujących zatrudniona jest w sektorze rolniczym. Gminę Łanięta zamieszkuje nieco ponad 2500 mieszkańców.
Mapa powiatu kutnowskiego1
1 www.osp.org.pl
4
Gmina Łanięta graniczy z pięcioma gminami: od wschodu z gminą Strzelce, od południa z gminą Kutno, od zachodu z gminą Nowe Ostrowy, od północy z gminą Lubień Kujawski, leżącą w województwie kujawsko- pomorskim i gminą Gostynin, należącą do województwa mazowieckiego.2
Gmina Łanięta3
2 Strategia Rozwoju Gminy Łanięta na lata 2016-2020 - http://www.uglanieta.bip.org.pl/
3 tamże
5
RYS HISTORYCZNY GMINY ŁANIĘTA4
Teren, na którym położona jest gmina Łanięta został zasiedlony dość późno. Powodem słabego osiedlania się ludności było wododziałowe położenie gminy. Do najstarszych udokumentowanych historycznie miejscowości należą Łanięta, Świeciny i Suchodębie. Same Łanięta w XV wieku musiały być już znaczącą miejscowością, a należały do Kucieńskich - dziedziców Kutna.
W 1469 r. został tam wybudowany kościół, ufundowany przez Mikołaja i Barbarę z Kutna.
4 Opracowano na podstawie:
- H.Lesiak Szlakiem Dworów Regionu Kutnowskiego, Kutno 2007, - Strategia Rozwoju Gminy Łanięta na lata 2016-2020
- http://www.uglanieta.bip.org.pl/
6
W 1827 r. miejscowość liczyła 28 domów i 243 mieszkańców. Znajdowała sie tam też szkoła licząca trzy oddziały. W 1846 r.
w Łaniętach została otwarta cukrownia, która zatrudniała około 300 robotników.
Jej właścicielem był Naftal Mejzner. Znajdował się tu także prężnie działający i mający silne podstawy ekonomiczne folwark, należący do Rajmunda Skarżyńskiego. Pod koniec XIX wieku Łanięta liczyły 63 domy i 800 mieszkańców. W XIX wieku większość obecnego terenu gminy Łanięta należała do gminy Miksztal, znajdującej się dziś w granicach gminy Nowe Ostrowy.
Z obiektów, które były świadkami historii tego terenu pozostało niewiele:
- zespół kościoła parafialnego p.w. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Łaniętach, murowany z XV wieku,
- dwór I - dom mieszkalny murowany z XVI wieku, przebudowany na oficynę, tzw. "zameczek" w stylu neogotyckim, przebudowany i rozbudowany na początku XIX wieku, obiekt zabytkowy, wyremontowany w 2012 roku,
- dwór II - budynek murowany z połowy XIX wieku, przebudowany w stylu klasycystycznym pod koniec XIX wieku - obiekt zabytkowy,
- park krajobrazowy z I połowy XIX wieku, - obiekt zabytkowy.
- zespół podworski we Franciszkowie, a w nim dwór murowany z końca XIX wieku, przebudowany w latach 20-tych XX wieku oraz park krajobrazowy z drugiej połowy XIX wieku,
- zespół podworski w Suchodębiu - obiekt zabytkowy, a w nim dwór murowany z końca XIX wieku i park z połowy XIX wieku,
- zespół podworski w Kątach - obiekt zabytkowy z murowanym dworem z końca XIX wieku, zrujnowany, otoczony parkiem z połowy XIX wieku,
- czworak murowany z końca XIX wieku, - dzwonnica z około 1866 roku,
- cmentarz parafialny.
7
TRADYCJE HERALDYCZNE GMINY ŁANIĘTA
Majątek Łanięta
W XV i XVI wieku Łanięta należały do Kucieńskich - właścicieli Kutna herbu Ogończyk. W drugiej połowie XVIII wieku wraz z przyległymi folwarkami były własnością rodziny Gałęzowskich.
Herb Kucieńskich - Ogończyk5
Ewa Gałęzowska wyszła za mąż za Ignacego Kossowskiego, a następnie sprzedała mu Łanięta. W 1801 roku od byłego Starosty Ignacego Kossowskiego majątki Łanięta, Suchodębie i Pomarzany Wielkie kupił Antoni Gliszczyński (herbu własnego Gliszczyński) za 450.000 zł. Antoni Gliszczyński (1766-1835), poseł na Sejm Czteroletni, poseł Księstwa Warszawskiego, prefekt Departamentu Wojskowego i członek Izby Najwyższej Wojny i Administracji, członek Towarzystwa Przyjaciół Konstytucji 3 Maja, prefekt departamentu bydgoskiego,
5 http://pl.wikipedia.org
8
w czasie wojny z Austrią naczelnik siły zbrojnej tego departamentu, w 1818 mianowany senatorem-kasztelanem, członek senatu w okresie powstania listopadowego, w styczniu 1831 został ministrem spraw wewnętrznych i policji. Po klęsce powstania pozostał w kraju.
Herb Gliszczyński6
Rozwiedziony z Marią Kwilecką, z którą miał córkę Karolinę, z męża Lubowiecką, ożenił się powtórnie z Franciszką Rzędkowską, jedyną córką Walentego Rzędkowskiego , radcy stanu Księstwa Warszawskiego, właściciela dóbr kutnowskich.7 Z Rzędowską Antoni Gliszczyński miał dwie córki: Benignę i Walentynę.
Gliszczyński był bardzo przedsiębiorczym człowiekiem i dobrym gospodarzem. Dbał o rozwój posiadanych przez siebie majątków jak również o dostęp do edukacji mieszkańców należących do niego ziem. Swój duży Majątek - Łanięta, Suchodębie Pomarzany Wielkie powiększony później
6 https://pl.wikipedia.org/wiki/Gliszczy%C5%84ski
7 H.Lesiak Szlakiem Dworów Regionu Kutnowskiego, Kutno 2007, s. 295
9
o Niedrzew - testamentem w 1829 roku i powtórnym w 1830 roku zapisał Walentynie i Benignie. Żonie natomiast dożywocie i prawo podziału majątku między córki. Karolina Lubowiecka miała otrzymać spłatę pieniężną. Zmarła we własnym majątku Malice już jako wdowa w 1842 roku w wieku 53 lat.
Benigna w 1828 roku wyszła za Rudolfa Skarżyńskiego z Popowa (powiat Pułtuski). Gliszczyńscy zapisali jej 100.000 zł posagu i drugie 100.000 zł płatne po ich śmierci.
Antoni Gliszczyński wyznaczył dodatek na fundusz dla nauczyciela szkoły elementarnej w Łaniętach za każdego ucznia co roku po 10 zł, razem 100 zł. Sumę tę powiększyła jego małżonka Franciszka, przeznaczając na szkołę w Łaniętach 150 zł to jest: dla ucznia , który najlepiej się uczy i jest ubogi 100 zł, a dla nauczyciela w nagrodę za jego starania 50 zł.
Po śmierci senatora kasztelana Antoniego Gliszczyńskiego 2 grudnia 1835 r. w Warszawie, już 28 stycznia sukcesorzy dokonali podziału majątku wycenionego na 556.000 zł. Długi na majątku wynosiły 413.869 zł. Do podziału między córki pozostało więc 142.130 zł. Ponieważ Benigna już otrzymała posag i darowiznę, Łanięta trafiły w ręce Walentyny, która 20 lutego 1836 roku sprzedała je Rudolfowi Skarżyńskiemu za 590.000 zł, co stanowiło sumę długów, spłat i zapisów dokonanych przez testatora. Odtąd trzy duże majątki: Łanięta, Pomarzany Wielkie i Suchodębie oraz wsie: Lipie, Juków, Stare i Nowe Budy do końca XIX wieku pozostawały w rękach rodziny Skarżyńskich herbu Bończa.
17 lipca 1832 roku w Berlinie Benigna Skarżyńska urodziła syna Eugeniusza. Do chrztu, który odbył się w dworze kutnowskim podawali: Tomasz Skarżyński z Popowa i Franciszka Gliszczyńska - babka dziecka. Franciszka Gliszczyńska zmarła 23 listopada 1843 r. Testamentem z 2 maja 1841 roku zapisała Benignie 130.000 zł.
10
Herb rodziny Skarżyńskich Bończa8
Benigna i Rudolf Skarżyńscy doczekali sie dwójki dzieci: syna Eugeniusza i córki Kornelii. Kornelia wyszła za mąż za Godlewskiego, ale rozwiodła się z nim i wyszła powtórnie za mąż za Rajmunda Skarżyńskiego.
W posagu otrzymała zakupiony przez ojca majątek Kąty. Zmarła 23 grudnia 1859 roku w wieku 56 lat. Rudolf Skarżyński w 1870 r. podzielił majątek między syna i córkę. Eugeniusz, który ożenił się z Jadwigą Kaczorowską otrzymał Łanięta i Pomarzany, a Kornelia - Suchodębie. Dla siebie Rudolf zastrzegł dożywocie od obojga po 3000 rubli rocznie. Dla dzieci Eugeniusza, a swych wnuków: Franciszki, Jana i Benigny zapisał po 25.660 rubli. W tym samym roku połowę Łaniąt i połowę cukrowni (połowa należała do Kornelii) Eugeniusz sprzedał szwagrowi Rajmundowi Skarżyńskiemu, a od Rajmunda nabył Imielno, Rdutów i Wilkowię. Po śmierci Eugeniusza w 1873 roku majątek przeszedł na dwoje jego nieletnich dzieci: Jana (urodzonego w 1858 r.) i Benignę (urodzoną w 1864 r.). Franciszka zmarła wcześniej. Niestety
8 https://pl.wikipedia.org/wiki/Bo%C5%84cza_
11
w niedługim czasie Jan i Benigna również zmarli, a majątek po nich odziedziczyli:
dziadek Rudolf Skarżyński i rodzina Kaczorowskich.
Wzmianka o śmierci Rudolfa Skarżyńskiego w Kurierze Warszawskim z 1881 r. Nr 102
Kornelia i Rajmund Skarżyńscy - właściciele Łaniąt, mieli czterech synów:
Witolda, Tomasza, Włodzimierza i Franciszka. Łanięta otrzymali Tomasz i Witold, którzy w 1899 r. za długi u warszawskiego bankiera (właściciela domu handlowego W. I. Kopelmana) zmuszeni byli wystawić Łanięta na sprzedaż publiczną. Dług wynosił 147000 rubli. Kupił je Karol Bardziński, dziedzic Sokołowa i w 1904 roku wydzierżawił je wyłączając pałac z parkiem, stajnię koni wyjezdnych, dochody ze "sklepu winnego" i karczmy oraz łąkę z zagajnikiem.
Nekrolog Rajmunda Skarżyńskiego w Kurierze Warszawskim R.81, 1901, nr 51-93/6589
9 http://www.sejm-wielki.pl
12
Kolejnym właścicielem zostali Józef Paweł Baczyński i jego żona Zofia z Plewińskich, którzy nabyli majątek w 1914 roku za 245 000 rubli. Związek małżeński zawarli w 1896 roku, mieli pięcioro dzieci: Czesława, Józefa, Irenę, Leona i Stanisława. Józef Paweł Baczyński zmarł w 1927 roku, a w następnym roku majątek wystawiono na licytację. Nabyli go Tadeusz i Halina Zawadzcy, którzy byli jego właścicielami do 1945 roku, kiedy to przejął go Skarb Państwa i rozparcelował.
Dla Łaniąt lata największej świetności przypadają na okres, gdy były w posiadaniu Gliszczyńskich i Skarżyńskich. W 1827 roku Łanięta posiadały szkołę początkową, gorzelnię, browar, starannie prowadzone gospodarstwo rolne, 28 domów i 243 mieszkańców. Tutaj znajdowała się siedziba właścicieli dóbr, w skład których wchodziły:
- majątek Łanięta z przyległością Łaniątki, z Bzowem, Nowymi Budami, wsią Jukowo,
- majątek Suchodębie z wsiami Lipie, Stare Budy, Pustkowie i Przenieszewo, - majątek Pomarzany Wielkie A, B i C.
Ich łączna powierzchnia wynosiła 2620 mórg, z czego do probostwa należało 71 mórg. Dla uwłaszczonych włościan z całego majątku wydzielono 707 mórg.
W 1874 Rajmund Skarżyński nabył ziemie należące do probostwa.
Park pałacowy w Łaniętach w stylu krajobrazowym został założony w drugiej połowie XIX wieku. Istniejący wcześniej starodrzew wzbogacono o rzadkie okazy parkowe: miłorząb chiński, lipa amerykańska i iglicznia trójcierniowa. Całkowita powierzchnia założenia dworsko-parkowego to 9,5 ha (w tym wody - 1,2 ha). W 2011 roku rozpoczęto remont "zameczku" oraz rewitalizację parku. Obecnie zarówno remont jak i rewitalizacja parku zostały zakończone. Obecnie w zameczku mieści sie siedziba Gminnego Ośrodka Kultury i Sportu w Łaniętach.
13
Tablica informacyjna, znajdująca się w zespole dworsko-parkowym w Łaniętach10
10 Fot. Kinga Łuczak
14
Dwór I - dom mieszkalny murowany z XVI wieku, przebudowany na oficynę, tzw. "zameczek" w stylu neogotyckim, przebudowany i rozbudowany na początku XIX
wieku, obiekt zabytkowy, wyremontowany w 2012 roku.11
11 fot. Kinga Łuczak
15
Tablica informacyjna umieszczona obok "zameczku" w zespole dworsko-parkowym w Łaniętach12
Dwór II - budynek murowany z połowy XIX wieku, przebudowany w stylu klasycystycznym pod koniec XIX wieku - obiekt zabytkowy13
12 fot. Kinga Łuczak
13 fot. Kinga Łuczak
16
Park krajobrazowy w Łaniętach14
W 1849 r. Rudolf Skarżyński zbudował cukrownię "Kornelin", powszechnie nazywaną cukrownią Łanięta. W roku 1865 miał miejsce pożar, w wyniku którego cukrownia prawie doszczętnie spłonęła. Odbudowali ją Eugeniusz i Rajmund Skarżyński za 60000 rubli, które otrzymali z ubezpieczenia. Sprowadzili też nowoczesne maszyny i urządzenia. W 1869 roku Rudolf Skarżyński wydzielił cukrownię z majątku i założył dla niej odrębną księgę hipoteczną. W kolejnym roku wycenił ją na 80 000 rubli i przekazał synowi i zięciowi. Obaj bardzo prężnie zarządzali cukrownią, wciąż ją unowocześniając i czerpiąc z niej spore zyski.
W 1874 roku cukrownię kupił Naftal Majzner za 97 000 rubli. W 1911 nabyło ją Warszawskie Towarzystwo Fabryk Cukru. W 1936 roku cukrownia została zamknięta.
Majątek Chrosno
14 Fot. Kinga Łuczak
17
Wieś i majątek położona w parafii i gminie Łanięta. W drugiej połowie XVIII wieku należało do rodziny Zabokrzyckich prawdopodobnie pieczętujących się herbem Ulanicki, a od 1801 r. do Wieszczyckich.
Herb Ulanicki15
W 1803 r. Chrosno było podzielono na dwie części: jedną posiadał Stanisław Bagniewski, drugą Brygida z Zabokrzyckich primo voto Wieszczycka, secundo voto żona Antoniego Ostrowskiego herbu Grzymała16, sędziego apelacyjnego Królestwa Polskiego.17
Herb Ostrowskich Grzymała18
15 https://pl.wikipedia.org/wiki/Ulanicki
16 https://genealogia.okiem.pl/ostrowski.htm
17 H.Lesiak Szlakiem Dworów Regionu Kutnowskiego, Kutno 2007,
18 https://pl.wikipedia.org/wiki/Grzyma%C5%82a_(herb_szlachecki)
18
W 1828 r. Chrosno nabyła córka Brygidy - Barbara Wieszczycka zamężna z Marcelim Kossobudzkim. Po śmierci Barbary Kossobudzkiej w 1852 r. majątek stał sie własnością jej trojga dzieci, które w 1856 r. swe części sprzedały Edwardowi Zdzieńskiemu. W 1859 r. majątek kupił Mateusz Wieszczycki, kolejnymi właścicielami byli Antoni i Edmund Wierzbiccy, w 1904 r. przeszedł w ręce rodziny Orzechowskich, najpierw Jana, a potem jego syna Józefa. Po śmierci Józefa Orzechowskiego połowę odziedziczyła jego żona, a drugą połowę czworo jej dzieci. Części od matki i rodzeństwa wykupiła w 1929 r. Lucyna Orzechowska - żona Witolda Skarżyńskiego.
Majątek Chrosno posiadał 400 mórg i został wyceniony na 70 000 zł.
Pozostawał w ciągłych dzierżawach. Nie posiadał też własnego inwentarza martwego ani żywego, dlatego też wybierano takiego dzierżawcę, który posiadał własny. Po śmierci Jana Orzechowskiego wykonano inwentaryzację majątku.
Znajdowały się tam następujące budynki dworskie: dom mieszkalny drewniany kryty gontem, dom mieszkalny drewniany kryty słomą, dom z gliny kryty słomą, w ogrodzie piwnica z murowana z kamienia, chlewy, stajnia, obora i spichlerz również z kamienia - kryte słomą. Inwentarz żywy stanowiło 16 koni, 28 krów.
Inwentarz martwy: 9 wozów, 4 pługi dwuskibowe, 2 - jednoskibowe, 2 kultywatory sprężynowe, 12 bron, siewnik, sieczkarnia i inne drobniejsze sprzęty.
Inwentarz stanowił pozostałość po dzierżawcach.
W latach 1933-1939 zadłużone Chrosno wystawiono na sprzedaż publiczną. W 1945 r. na mocy dekretu PKWN majątek został rozparcelowany.
Majątek Kąty
Kąty wieś i dwór do połowy XIX wieku należały do powiatu Kowal i parafii Lubień. W drugiej połowie tego wieku znalazły się w powiecie kutnowskim, gminie i parafii Łanięta.
19
Kąty należały do rodziny Zalewskich. W 1796 r. Serwacy Zaleski i jego siostra Ludwika, zamężna z Andrzejem Gutowskim, swą 1/3 część Kątów sprzedali Kazimierzowi Morzyckiemu herbu Mora, wojskiemu radziejowskiemu, który pozostałe 2/3 majątku nabył od Andrzeja Kobra i sukcesorów Udryckich.
Herb Morzyckich Mora19
Do dóbr Kąty należały wsie i folwarki Nowa Wie i Rożdżeniec-Morzyce.
Po Kazimierzu Morzyckim majątek przejął jego syn Marceli Morzycki, który był sędzią pokoju powiatu kowalskiego. W 1844 r. podzielił on swój majątek pomiędzy swoich dwóch synów: Alojzego i Maksymiliana. Kąty przypadły Alojzemu, który w 1855 r. sprzedał je Kazimierzowi Wojno. Dwa lata później odkupił je Rudolf Skarżyński - właściciel Łaniąt, i przekazał je córce Kornelii, żonie Rajmunda Skarżyńskiego.
W 1873 r. Kąty trafiły w ręce Józefa i Marii Czarnowskich. Kolejnymi właścicielami od 1888 r. zostali Ksawery i Halina Radziszewscy. Po nich majątek przejęła córka Wanda, żona Leona Przyłubskiego, która w 1917 r. sprzedała Kąty Karolowi Gaszczyńskiemu i jego żonie Eugenii z Cybulskich (córce profesora Uniwersytetu Jagiellońskiego). W 1935 r. majątek odziedziczyła ich córka Halina Gaszczyńska.
Dwór w Kątach był znany z szerokich kontaktów z ludźmi kultury. W1904 r. Jan i Halina Radziszewscy gościli Henryka Sienkiewicza, wracającego z Kutna
19 https://pl.wikipedia.org/wiki/Mora_(herb_szlachecki)
20
po wygłoszonym odczycie, którego dochód przeznaczono na powodzian w Kutnie. Korespondent z Kutna o tym wydarzeniu pisał:
"6 I 1904 r. odbył się wieczór literacki z udziałem H. Sienkiewicza, J. Radziszewskiego, J. Balińskiego, W. Lewickiego. Sala teatralna (w budynku straży) wspaniale udekorowana, przepełniona publicznością, która entuzjastycznie witała prelegentów, a przy wejściu H. Sienkiewicza na estradę powstała z miejsc. (...) Po zakończeniu odczytu 90 osób różnego stanu miast i wsi, bez udziału pań podejmowało ucztą prelegentów w salonach p. Zawadzkiej.
Przemawiali: sędzia Stanisław Wierzbicki ze Starej Wsi, dr A. Troczewski, Leśniowski, M. Kiniorski. Kilkakrotnie przemawiał H. Sienkiewicz. O godz. 2.00 po północy prelegenci odjechali do majątku Przyłubskiego Kąty, skąd następnego dnia wyruszyli do Włocławka."20
Gaszczyńscy przyjaźnili się z Konradem Korzeniowskim - malarzem, twórcą ekspresyjnych portretów i pejzaży, z pisarzem Lucjanem Rydlem, rzeźbiarzem Stanisławem Ostrowskim - twórcą m. in. Pomnika Nieznanego Żołnierza pod arkadami Pałacu Saskiego w Warszawie.
Jadwiga Gaszczyńska prowadziła w Warszawie wytwórnię farb malarskich. Wacław Gaszczyński był dyrektorem i współwłaścicielem Zakładów Garbarskich A. Horna. W Kątach prowadzili dużą fermę królików i garbarnię. Halina Ostrowska tak pisała o Gaszczyńskich - ostatnich właścicielach Kątów:
"Przychodzili do nas, a częściej przysyłali po nas powóz Wacławowie Gaszczyńscy. Mieszkali daleko od centrum, gdzieś na Woli, w domu o dużym ogrodzie. Wacek Gaszczyński, chyba prawnik, był dyrektorem zakładów garbarskich swego kuzyna Horna, które mieściły się gdzieś na Woli. Jego żona Jadwiga, Wiga Gaszczyńska, była znaną przed wojną malarką, dużo wystawiającą. Założyła też wytwórnię farb Arcus. Córka Gaszczyńskich na moją
20 J.B. Nycek "Tygodnik Płocki" z 10 lutego 1980 r.
21
intencję nazwana Haliną, później również malarka była znacznie młodsza ode mnie".21
Pałac w Kątach w czasach świetności - zdjęcie sprzed 1939 r., autor nieznany.
Park pałacowy w stylu krajobrazowym urządzony został w II połowie XIX wieku. Powierzchnia ogólna założenia wynosi 7 ha, do rejestru zabytków wpisano 4,5 ha. Budynek pałacu, który znajdował się na terenie założenia był szczególnej urody, z ozdobnymi balkonami, boniowaniami i ryzalitami. Z tego względu został uznany za zabytek. Niestety w miarę jak wprowadzali i wyprowadzali się kolejni lokatorzy, jedynie eksploatując mury pałacu, budynek popadł w całkowitą ruinę.
Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Łaniętach22
W przypadku parafii tak starych jak parafia pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Łaniętach bardzo trudno jest zbadać wszystkie okoliczności jej powstania, ani też ustalenie daty budowli pierwszego kościoła. W wykazie kościołów archidiecezji warszawskiej oraz
21 H. Ostrowska Brik a brak, Warszawa 1980, s. 176
22 Opracowano na podstawie informacji ze strony https://lanieta.parafialnastrona.pl
22
w Informatorze diecezji łowickiej 2000-2001 widnieje informacja, że parafia w Łaniętach powstała w 1416 r. Wcześniej Łanięta stanowiły filię z wydzielonym okręgiem parafii Białotarsk, należącej do dekanatu brzesko- kujawskiego. Łanięta, jako filia musiały posiadać kaplicę lub niewielki kościół, a także obsługę duszpasterską, ponieważ ze względu na znaczną odległość i fatalny stan ówczesnych dróg niemożliwy był przyjazd kapłanów z Białotarska.
Pierwszy kościół, najprawdopodobniej drewniany, zbudowano zatem około 1416 roku i tę datę powszechnie uznaje się za początek istnienia parafii Łanięta. Były to czasy panowania Kazimierza Jagiellończyka, kiedy likwidowano ostatnie skutki rozbicia dzielnicowego. Po wygaśnięciu lokalnych dynastii książęcych do Polski przyłączono między innymi ziemie mazowieckie. Ziemia łanięcka wraz z całą ziemią gostynińską i rawską zostały włączony do korony w 1462 roku i znalazły się w powiecie gostynińskim. Łanięta w tym czasie przekształciły się w samodzielna parafię i przeszły do nowo utworzonego dekanatu kowalskiego. Stało się tak na skutek działań biskupa Jakuba z Sienna oraz wojewody Mikołaja z Kutna. Właśnie na prośbę wojewody Mikołaja erygowano w roku 1469 parafię w Łaniętach, powstałą z następujących wsi, odłączonych z parafii w Białotarsku: Łanięta, Rajmundów, Suchodębie, Juków, Benigniew, Lipie, Franciszków, Budy Stare, Budy Nowe. Pamiątkę owego wyłączenia nowej parafii stanowią zapiski o zwyczajowych opłatach na rzecz parafii w Białotarsku.
Staraniem wojewody Mikołaja Kucieńskiego i jego żony Barbary w 1469 r. wzniesiono w Łaniętach nowy kościół parafialny, pod wezwaniem św. Mikołaja i św. Barbary. Był to kościół zbudowany bardzo solidnie, choć drewniany i przetrwał 175 lat. Z początkiem XVII w. budowla zaczęła popadać w ruinę i należało pomyśleć o budowie nowego kościoła. Były to czasy, kiedy Rzeczpospolita po pokoju z Rosją w 1634 r. wkraczała za rządów króla Władysława IV w okres "złotego pokoju", trwała cisza przed burzą potopu szwedzkiego. W tych spokojnych czasach, w 1643 roku staraniem Katarzyny
23
Nieborowskiej zbudowano w Łaniętach nowy kościół. Tym razem świątynia była murowana, w kształcie kwadratu, mała i niewysoka i w tej formie przetrwała 200 lat.
Kościół w Łaniętach jaki istnieje w obecnej formie datuje się na 1866 rok.
W roku tym dzięki staraniom ks. kanonika Franciszka Marmo i dziedzica Łaniąt Rudolfa Skarżyńskiego do starego kościoła dobudowano prezbiterium, kruchtę, zakrystię i lożę. Z XVII-wiecznych murów starego kościoła zachowano tyle, ile tylko było można.
. Kościół Parafialny pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Łaniętach.23
23 https://lanieta.parafialnastrona.pl/
24
Wnętrze Kościoła Parafialnego pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Łaniętach24
Ks. kanonik Franciszek Marmo zapisał w kronice parafialnej:
" W następnym roku, tj. 1867, urządzono groby familijne pod kościołem dla familii fundatora z wejściem po schodach marmurowych z zakrystii brackiej.
W następnym - 1868 roku wybudowano wielki ołtarz, we wspaniałym stylu korynckim, z drzewa, ozdobiony prześliczną rzeźbą.(...) Wybudowano nowy ołtarz boczny, a drugi przerobiono tylko. Urządzono nową, ozdobną bardzo ambonę, przybraną wyborową rzeźbą. Gradusy wszystkie przy ołtarzach, jako też gradus do prezbiterium dano marmurowe, wszystkie kropielnice marmurowe wmurowano przy drzwiach kościelnych, w liczbie sześć. Urządzono galerię nową, oddzielającą prezbiterium od nawy kościoła. Zacheusze nowe, robotą rzeźbiarską odrobiono i całe pozłocono. W roku 1869 Rudolf Skarżyński odrestaurował organy, którą to robotę wykonał organmistrz z Warszawy Leopold Blumberg.(...) W roku 1867 urządziłem dobrowolną składkę w parafii, uzbierałem 375 rubli, z których to pieniędzy sprawiono ozdobny obraz Matki
24 https://www.facebook.com/Parafia-%C5%81ani%C4%99ta
25
Boskiej Częstochowskiej malarza Luksa z Częstochowy, który obecnie znajduje się w wielkim ołtarzu zasłonięty obrazem Matki Bożej Sykstyńskiej.
W roku 1874 Rajmund Skarżyński wybudował wspaniałą plebanię wartości rubli 4 tysiące. W roku 1877 kosztem Rudolfa Skarżyńskiego sprawiono trzy nowe dzwony: Rudolf - 1300 funtów, Rajmund - 1700 funtów, Jan - 300 funtów. W roku 1879 kosztem Rudolfa Skarżyńskiego wybudowano wspaniałą dzwonnicę wieżową. Kosztowała 5 tysięcy rubli. W roku 1880 cmentarz grzebalny powiększono o połowę i ogrodzono pięknym parkanem z cegły". Nowo przebudowaną świątynię konsekrował 15 sierpnia 1880 r. biskup kujawsko- kaliski Wincenty Chościak-Popiel.
Pośród wielu księży, pracujących z oddaniem w parafii łanięckiej, nie można pominąć ks. Piotra Frankiewicza. Objął on parafię 12 marca 1907 r. i pracował w Łaniętach prawie 35 lat, aż do 6 października 1941 r. Był wielce zasłużonym dla parafii i Kościoła kapłanem. Zginął jako męczennik w Dachau, 15 listopada 1941r. Właśnie podczas duszpasterzowania ks. Frankiewicza parafia w Łaniętach przeżyła ważne wydarzenie. 24 września 1918 r. złożył tu wizytę delegat apostolski Achille Ratti (późniejszy papież Pius XI). Przemówił do licznie zgromadzonych wiernych i udzielił im apostolskiego błogosławieństwa.
Wydarzenie to upamiętnia płaskorzeźba, wmurowana w ścianę kościoła.
HERB GMINY ŁANIĘTA
Proponowany wizerunek herbu gminy Łanięta nawiązuje do rodu Skarżyńskich - dawnych właścicieli Łaniąt oraz do Kościoła Parafialnego pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Łaniętach.
Z badań nad historią Łaniąt i gminy Łanięta jasno wynika, że rodzina Skarżyńskich wywarła największy wpływ na rozwój i obecny kształt gminy oraz samej miejscowości Łanięta. Co więcej prawie każdy z majątków, znajdujących
26
się na terenie gminy Łanięta, krócej lub dłużej był w ich posiadaniu. Źródła wprost podają, że za Skarżyńskich Łanięta przeżywały lata prawdziwej świetności. Inwestowali oni w kształcenie miejscowej ludności, utrzymując szkołę, zbudowali cukrownię, łożyli na przebudowę kościoła, wprowadzali w majątku nowoczesne rozwiązania. Łanięta im zawdzięczają swój rozwój i obecny kształt, dlatego też w zaproponowanym herbie gminy Łanięta znajduje się jednorożec wspięty na błękitnym tle nawiązujący do herbu Skarżyńskich
"Bończa".
Rodzina Skarżyńskich miała również ogromny wpływ na dzisiejszy kształt kościoła parafialnego pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Łaniętach. Parafia ta powstała w 1416 roku, co jasno pokazuje jak daleko sięga historia Łaniąt. Dokumentacja kościelna stanowi dowód na to, że już na początku XV wieku Łanięta istniały i stanowiły na tyle dużą osadę, że utworzono tam parafię. Jest to jedna z najstarszych parafii w powiecie dlatego też symbolika Najświętszej Maryi Panny w postaci białej lilii została umieszczona w godle herbu.
Być może Komisja Heraldyczna opiniując projekt zaproponuje, aby lilię heraldyczną zmienić na naturalną, jednak autorka celowo umieściła w godle lilię heraldyczną, która wizualnie jest bardziej statyczna i w jej ocenie lepiej prezentuje się przy dynamicznym i pełnym miękkich, falistych linii jednorożcu, Jest ona elementem, który nadaje całości wizualnej równowagi. Herb swym układem nawiązuje do herbu rodu Skarżyńskich „Bończa”. Obok jednorożca umieszczono lilię heraldyczną srebrną.
W związku z powyższym proponowany herb gminy Łanięta przedstawia się następująco:
Na tarczy hiszpańskiej w polu błękitnym jednorożec wspięty srebrny, od czoła na prawo od jednorożca srebrna lilia.
27
SPECYFIKACJA BARW CMYK
Błękitny - C: 100%, M: 15%, Y: 0%, K: 0%
Srebrny (biały) - C: 0%, M: 0%, Y: 0%, K: 0%
Czarny - C: 0%, M: 0%, Y: 0%, K: 100%
Projekt herbu i opracowanie historyczne - Kinga Łuczak
Odtworzenie projektu w programie graficznym - Sylwester Jędruszkiewicz
