Stefan Moysa
"Die Würde des Menschen in Christus
: die Antrittsenzyklika „Redemptor
hominis Papst Johannes Paul II”",
komentarzem opatrzył Bernhard
Häring, Freiburg-Basel-Wien 1979 :
[recenzja]
Collectanea Theologica 50/2, 204-205
z j j h
chaczy i ich przekonania nie polega tylko na argum entacji przeprow adzonej w edług zasad logiki, ale także, a może przede wszystkim , na argum entacji „retorycznej”, tj. na um iejętnym m anipulow aniu ludzką m ową w celu w yw ołania odpowiednich emocji. Wiedzą o tym dobrze trybuni i demagodzy, którzy przy pomocy ekspresji i dobranego słow nictw a um ieją „zagrać” na ludzkich uczuciach i zelektryzow ać tłumy.
Każdy kaznodzieja ma właściwy sobie sposób przem aw iania, swoje um i łow ane idee i w łasny styl w ysław iania się. To wszystko razem wzięte określa go jako homiletę. K orzeni tej specyfiki należy szukać w całym zespole oso bistych doświadczeń i przeżyć. Im bardziej są one bogate, tym m niejsze zachodzi niebezpieczeństwo pow tarzania się, i m onotonii oraz narzekania ze strony słuchaczy. Stąd w ynika konieczność ciągłego ubogacania się i do kształcania, a także pilnego w słuchiw ania się w głosy środow iska, do którego się przem aw ia. By nie pozostać w sferze zbyt teoretycznej, autor podaje za rys dwóch hom ilii na tem at perykopy Łk 6, 28-26. K siążka O. F u c h s a może oddać usługi kaznodziejom i homiletom, dopomóc im do znalezienia własnego stylu głoszenia kazań, by były żywe i przekonujące.
ks. Ignacy Bieda SJ, W arszawa Die W ürde des M enschen in Christus. Die A n trittse n zy k lik a „Redemptor ho m inis Papst Joannes Pauls II., kom entarzem opatrzył B ernhard H ä r i n g
CSsR, Freiburg-B asel-W ien 1979, Verlag H erder, s. 140.
Recenzując k ilk a następujących pozycji pochodzących spod pióra J a n a P a w ł a II, czy też dotyczących jego osoby, zakładam y, że teksty te znane są czytelnikow i polskiem u w oryginale. W naszych omówieniach zw aracam y więc raczej uwagę na oddźwięk, jaki w yw ołują one przede wszystkim w k ra jach języka niemieckiego.
Tłumaczenie pierwszej encykliki obecnego papieża zostało w tym w yda niu zaopatrzone liczącym praw ie 30 stro n kom entarzem pióra znanego teo loga, profesora U niw ersytetu Laterańskiego. Ograniczymy się do podania k ró t ko treści tego kom entarza.
H ä r i n g podkreśla w pierwszym rzędzie chrystocentryzm encykliki. Przeniknięta jest ona cała w yznaniem w iary w C hrystusa prawdziwego Boga i praw dziw ego człowieka. Ten C hrystus jest bliski ludziom, jest jednym z nich. Chrystologia encykliki jest równocześnie soteriologią: Chrystus jest Zbawicielem człowieka i całego św iata, nic nie jest wyłączone z Jego od kupieńczej i w yzw alającej działalności.
Dalszym charakterystycznym rysem encykliki jest jej antropologia. A fir- m ow any człowiek w idziany jest w C hrystusie i stąd płynie jego godność, wolność oraz solidarność wszystkich ludzi.
Eklezjologia encykliki jest też zorientow ana na Chrystusa. Kościół prze kazuje C hrystusow e zbawienie, gdyż jest według Soboru W atykańskiego II, powszechnym sakram entem zbawienia.
J a n P a w e ł II pozostaje w ierny i rozm iłowany w dziedzictwie pozo staw ionym przez jego poprzedników: J a n a X X III i P a w ł a VI, ale za chęca równocześnie do rozw ijania tego dziedzictwa i do odważnego postę pow ania ku przyszłości. Jednym z wyznaczników tej przyszłości jest w myśli papieskiej jedność w szystkich chrześcijan.
Obecny papież przyjm uje dyskusję ze współczesnym ateizmem, także z ateizm em politycznym, i podejm uje w szystkie jego pozytywne postulaty. Wysoko ceni naukę społeczną Kościoła i naw iązuje zwłaszcza do encykliki P a w ł a VI Populorum progressio. Zajm uje też stanow isko wobec ważnych problemów współczesności jak ochrona środow iska i pokój między narodam i.
Zasadniczym wydźwiękiem encykliki jest według H ä r i n g a radość i pewność w iary, k tóra nie ma nic wspólnego z płytkim optymizmem. Ta
pewność idzie w parze z szerokim otw arciem się na człowieka, od którego się wiele wymaga, ale którem u też wiele się ufa.
Widać więc, że niem iecki teolog, w brew tu i tam odzywającym się k ry tykom , bardzo w ysoko ocenia pierwszą encyklikę J a n a P a w ł a II Re
dem ptor hominis.
ks. Stefa n Moysa SJ, Warszawa Dienst aus der grösseren Liebe zu Christus. Schreiben Papst Johannes Pauls II, an die Priester, kom entarzem opatrzył Hans Urs v o n B a l t h a s a r , F re i
burg-B asel-W ien 1979, V erlag H erder, s. 69.
Recenzowana broszurka zaw iera zarówno list Ojca świętego do biskupów, ja k też do kapłanów , które to listy zostały — jak wiadomo — napisane z okazji Wielkiego C zw artku roku 1979. K om entator koncentruje się na liście do kapłanów , co jest zrozumiałe, gdyż przede w szystkim ten ostatni zwrócił uwagę opinii publicznej w Kościele i poza nim.
V o n B a l t h a s a r zaznacza przede wszystkim, że pismo papieskie jest skoncentrow ane około jednej myśli, a m ianowicie miłości do Chrystusa i Koś cioła. Ta miłość stoi u początków urzędu kapłańskiego, którego jest jedy nym wytłum aczeniem . Miłość spraw ia, że k apłan składa ofiarę i oddaje życie za swoje owce. Język pisma papieskiego jest więc — ja k pisze kom entator — językiem źródeł i początków chrześcijaństwa.
Jest on nadal językiem samego Kościoła. Tu teolog szw ajcarski zwraca się przeciw tym, którzy zarzucają papieżowi, iż chce utrzym ać praw o celi batu niezależnie od całej wspólnoty kościelnej. V o n B a l t h a s a r wylicza pisma, do których papież naw iązuje i w których przejaw ia się głos Kościoła i jego kolegialność, bardziej niż w nielicznych protestach przeciw celibatowi. Jeżeli polska sytuacja mogła tu mieć jakiś wpływ, to — zdaniem kom enta tora — należy postaw ić pytanie, czy miłość do C hrystusa nie została zacho w ana w tym k ra ju w czystszej form ie niż w zachodnich kulturach.
Język pisma papieskiego jest też językiem wcielenia. Związek między kapłaństw em a celibatem nie ma nic wspólnego z jakąś pogardą dla ciała ludzkiego, czy dla m ałżeństwa. Przeciw nie — jest on św iadectw em wierności, jakie składa kapłan, w którym wciela się miłość do Kościoła. Świadectwo to zachęca również małżonków do w zajem nej wierności. Papież zachęca wreszcie kapłanów do tego, by za wzorem Dobrego Pasterza oddali życie za owce. Język pisma papieskiego jest więc też językiem czynu.
Może nas tylko cieszyć, że znaleźliśmy tu ta k głęboką i żywą in terp re tację myśli J a n a P a w ł a II, in terp retację k tó ra też w naszym k ra ju nie jest pozbawiona znaczenia.
ks. S tefan Moysa SJ, W arszawa
Andrzej JAWIEŃ — K arol WOJTYŁA, Der Laden des Goldschmieds. Me
ditationem über das Sakram ent de Ehe die sich vorübergehend ins Drama wandeln, Freiburg in Br. 1979, Verlag H erder, s. 112.
Jest to niemieckie tłum aczenie sztuki Przed sklepem jubilera napisanej przez obecnego papieża i w ydrukow anej w czasopiśmie „Znak” w roku 1960. Obecnie została w ydana w form ie książki przez L ibreria Editrice V aticana i nadana w radiu włoskim w m arcu, a w zachodnioniem ieckim — w lipcu 1979 roku. Posłowie do wydania niemieckiego orientuje nas, jak wydawca sztukę tę odczytuje.
D ram at jest — według niego — przykładem specyficznie chrześcijańskiej literatu ry wyrosłej na gruncie polskim, gdzie związki między chrześcijań
