Monitoring środowiska

Monitoring środowiska

DOZYMETRIA

Cel

• Określenie wielkości narażenia

• Określenie skażeń

• Środowisko naturalne

• Środowisko pracy

• Monitoring radiologiczny obszaru

• Monitoring radiologiczny wybranych obiektów

• sondy pomiarowe

• badanie próbek środowiskowych

Sondy

Sondy

• Rejestracja mocy dawki w wybranych miejscach:

– granice obszaru nadzorowanego lub kontrolowanego

– wejścia i wyjścia

– punkty reprezentatywne dla danego obszaru – studzienki ściekowe

Próbki środowiskowe

Próbki środowiskowe

– powietrze – gleba

– woda – mleko – żywność – pasza – osady

Próbki środowiskowe

• Reprezentatywne

• Umożliwiające określenie poziomu skażeń

• Umożliwiające odpowiedź na pytania

– CZY?

– GDZIE?

– KIEDY?

• i podjęcie odpowiednich działań

Program monitoringu

• Określenie rodzaju próbek

• Określenie metody pomiaru

• Określenie miejsc i częstotliwości poboru próbek

• Pobór próbek

• Pomiar

• Rejestracja

Planowanie monitoringu

• Należy uwzględnić:

– Wielkość monitorowanego terenu

– Przewidywany skład izotopowy skażeń

– Warunki atmosferyczne (np. najczęstszy kierunek wiatru)

– Dane demograficzne środowiska w zakresie gęstości zaludnienia oraz upraw i hodowli rolniczych

Pobór próbek

– Przygotowanie zespołu pobierającego próbki – Odnalezienie miejsca poboru

– Pobór próbek

– Zapakowanie i oznaczenie próbek (identyfikacja, czas i miejsce poboru, osoba pobierająca)

– Kontrola skażeń – Transport próbek

Próbki powietrza

Próbki powietrza

• Ocena aktywności radionuklidów w powietrzu

• Pompowanie powietrza przez filtr

• Pomiar filtra

Próbki powietrza

FILTR PIETRIANOWA

• filtr Pietrianowa typ FPP-15-1.5, o wymiarach:

60 x 70 cm, umieszczony na stanowisku do

pobierania aerozoli z powietrza, wyposażonym w układ zasysający oraz licznik przepływu powietrza

• po ekspozycji filtr Pietrianowa zdejmuje się i poddaje sprasowaniu do postaci walca o średnicy 4,8 cm,

wysokości 1,1 cm.

• filtr waży się przed założeniem i po ekspozycji w celu uzyskania masy netto

• pomiar aktywności osadu na filtrze

Próbki powietrza

Pomiary in-situ

Pomiary in-situ

• Wybór i montaż właściwego filtra

• Ustawienie aparatury na trójnogu lub pomiar ręczny na wysokości 1m nad maską

samochodu

Szacowanie dawki od skażeń

wewnętrznych na podstawie

pomiarów skażeń powietrza

Szacowanie dawki

Wyniki pomiaru stężenia izotopów promieniotwórczych w powietrzu w okresie 28 – 31 marca 2011 w Świerku

131I 3,27 mBq/m³

132I 0,058 mBq/m³

132Te 0,11 mBq/m³

134Cs 0,26 mBq/m³

137Cs 0,30 mBq/m³

Szacowanie dawki

Założenia:

skażenie drogą oddechową stały poziom skażenia

szybkość wymiany powietrza w płucach 1,2 m³/h

Ilość wdychanego powietrza: 1,2 * 24 * 7 = 201,6 m³

Aktywność wniknięta: 201,6 m³ * 3,27 mBq/m³ = 659,2 mBq

Tygodniowa dawka efektywna:

659,2*10^-3 Bq * 7,4*10^-9 Sv/Bq = 4,88*10^-9 Sv

= 4,88 nSv

Gleba

Pobór próbek

• Skażenie gruntu nie jest równomierne

• Pomocny może być pomiar mocy dawki

• Po pobraniu próbki należy umyć i wysuszyć narzędzia

Pobór próbek

• Glebę pobiera z terenu niekultywowanego, po wcześniejszym usunięciu roślinności.

• Z danego punktu pobiera się 5 próbek: 4 próbki rozmieszczone symetrycznie na obwodzie koła, o średnicy około 3 m i 1 próbka ze środka koła.

• Z każdego z 5 miejsc pobiera się próbkę o objętości ok. 1 dm3 (powierzchnia 10 x 10 cm, głębokość 10 cm). Glebę z 5 próbek wysypuje się na arkusz folii, usuwa zanieczyszczenia (korzenie, kamienie itp.) i

Pobór próbek

Pomiar

Woda

Próbki wody

• Wody drenażowe

• Wody wodociągowe

• Wody podziemne

• Wody rzeczne

• Wody studzienne

• Ścieki

Miejsca poboru

• Studzienki drenażowe

• Sieci wodociagowe

• Piezometry

• Zbiorniki wodne

• Studnie

• Przepompownia ścieków, oczyszczalnie

ścieków

Pobieranie próbek

• Próbkę wody umieszcza się w szczelnym pojemniku

• Czysta woda, bez osadów

Opady atmosferyczne

Opady atmosferyczne

• Cylindry do zbierania opadów atmosferycznych

• Na otwartej przestrzeni (nie pod drzewami)

• Daleko od dróg

Mleko

Pobieranie próbek

• W pojemnikach

• Próbki są zamrażane (na krótki okres) lub

dodaje się konserwanty (na długi okres)

Żywność

Pobieranie próbek

• Zbierane są tylko górne części roślin lub części jadalne (o obostrzeniach spożywczych decyduje skażenie powierzchniowe)

• Co najmniej 1 kg próbka

• Próbki od producenta lub z rynku

• Przygotowanie próbki jak do spożycia

Pasza

Pobieranie próbek

• Próbka z terenu o określonej powierzchni

• Otwarty teren, daleko od dróg

• Co najmniej 1 kg materiału z pastwiska, od

wysokości 2 cm nad powierzchnią ziemi w górę

• Bez gleby

Osady

Pobieranie próbek

• Osady denne pobierane ze

stojącej lub wolno płynącej wody)

• Szufelka: pobór w górę rzeki w kierunku punktu poboru

• Czerpaki: w głębokich zbiornikach

• Rdzenie (core samplers):

Przechowywanie próbek

Przechowywanie próbek

– Próbki gleby, trawy, zboża, aerozoli

atmosferycznych przechowuje się przez 2 lata od daty poboru,

– Próbki opadu atmosferycznego (wymazy) oraz próbki wód studziennych (wymazy) przechowuje się przez 2 miesiące od daty poboru,

– Pozostałe próbki środowiskowe nie są

Pomiary

• spektrometria

• liczniki przepływowe

Próbki stałe

• Czyszczenie

• Odmierzenie określonej objętości

• Brak wstępnej obróbki lub spalenie

• Określenie masy netto

• Pomiar aktywności

Próbki ciekłe

• Filtracja

• Odmierzenie określonej objętości

• Odparowanie do suchego osadu i określenie masy netto

lub

wymieszanie z ciekłym scyntylatorem

Postępowanie w sytuacjach

awaryjnych

Przygotowanie do pomiarów

• Odprawa zespołu pomiarowego

• Wybór aparatury

• Sprawdzenie aparatury

• Określenie sposobu łączności

• Określenie miejsc poboru/pomiarów

• Dozymetry osobiste

Pomiary / pobór próbek

• Znalezienie miejsca (GPS, mapa)

• Pomiar lub pobór próbki wg określonej procedury

• Dostarczenie próbek do laboratorium

Mobilne laboratoria

• Samochody typu van lub ciężarówka

• Odpowiednie wyposażenie dozymetryczne

• Możliwość szybkiej analizy próbek

Mobilne laboratoria

• Sytuacje awaryjne

• Rutynowe pomiary

• Poszukiwanie źródeł

• Wypadki z bronią jądrową

• Incydenty terroryzmu nuklearnego

Wyposażenie

• Spektrometry gamma

• Liczniki całkowitej alfy i bety

• Liczniki ciekłoscyntylacyjne

• Inne

Preparatyka

• Prosta preparatyka

• Przeprowadzana poza laboratorium

– inny pojazd

– dostępne pomieszczenia

Monitoring w Polsce

Monitoring w Polsce

• Cały kraj

• OJ Świerk

• KSOP Różan

• byłe zakłady wydobywcze i przeróbcze rud

uranu (okolice Jeleniej Góry)

Placówki pomiarów skażeń promieniotwórczych

środowiska i artykułów rolno-spożywczych

• 34 placówki podstawowe, działające w Stacjach Sanitarno- Epidemiologicznych,

• 9 placówek specjalistycznych, wykonujących bardziej rozbudowane analizy promieniotwórczości prób środowiskowych zlokalizowanych w:

– Centralnym Laboratorium Ochrony Radiologicznej w Warszawie, – Państwowym Zakładzie Higieny w Warszawie,

– Instytucie Energii Atomowej POLATOM w ośrodku jądrowym w Świerku, – Instytucie Fizyki Jądrowej w Krakowie,

– Głównym Instytucie Górnictwa w Katowicach,

Stacje wczesnego wykrywania skażeń promieniotwórczych

• 13 stacji automatycznych PMS (Permanent Monitoring Station) (mocy dawki

promieniowania gamma oraz widma promieniowania gamma powodowanego skażeniem powietrza i powierzchni ziemi)

• 13 stacji typu ASS-500 - ciągłe zbieranie aerozoli atmosferycznych na filtrze i

pomiary spektrometryczne, umożliwiające wykrycie w ciągu 1 godz. stężenia izotopów Cs-137 i I-131 w powietrzu odpowiednio powyżej określonej granicy,

• 9 stacji IMiGW – ciągły pomiar mocy dawki promieniowania gamma i aktywności

całkowitej alfa i beta aerozoli atmosferycznych;

• 13 stacji pomiarowych Ministerstwa Obrony Narodowej, zlokalizowanych na terenach jednostek wojskowych, które wykonują ciągłe pomiary mocy dawki promieniowania gamma rejestrowane

Centrala Dozymetryczna

Kontrola ruchu osobowego i samochodowego w bramach

ośrodka

Kontrola ruchu osobowego w bramie głównej ośrodka (bramka

osobowa)

Kontrola aktywności właściwej ścieków sanitarnych odprowadzanych do oczyszczalni

w Otwocku

Kontrola aktywności właściwej wód deszczowo - drenażowych odprowadzanych do rzeki Świder

Ośrodek jądrowy Świerk

Ośrodek jądrowy Świerk

Dziękuję za uwagę 