Pan
Nadinspektor Dariusz Biel
Komendant Wojewódzki Policji w Katowicach
WYSTĄPIENIE POKONTROLNE
Na podstawie art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 23 grudnia 1994 r. o NajwyŜszej Izbie Kontroli1, zwanej dalej „ustawą o NIK”, NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura w Katowicach przeprowadziła kontrolę w Komendzie Wojewódzkiej Policji w Katowicach (zwanej dalej Komendą) w zakresie realizacji „Programu modernizacji Policji, StraŜy Granicznej, Państwowej StraŜy PoŜarnej i Biura Ochrony Rządu w latach 2007-2009” (zwanego dalej Programem modernizacji), wprowadzonego ustawą z dnia 12 stycznia 2007 r. o ustanowieniu
„Programu modernizacji Policji, StraŜy Granicznej, Państwowej StraŜy PoŜarnej i Biura Ochrony Rządu w latach 2007 – 2009”2, wg stanu na dzień 30 czerwca 2008 r.
W związku z kontrolą, której wyniki przedstawione zostały w protokole kontroli, podpisanym w dniu 23 września 2008 r., NajwyŜsza Izba Kontroli, stosownie do art. 60 ustawy o NIK, przekazuje Panu Komendantowi niniejsze wystąpienie pokontrolne.
NajwyŜsza Izba Kontroli ocenia pozytywnie działalność Komendy w zakresie objętym kontrolą, pomimo stwierdzonych nieprawidłowości.
1 T.j. Dz. U. z 2007 r. nr 231 poz. 1701
2 Dz. U. nr 35 poz. 213
PowyŜszą ocenę uzasadniają następujące ustalenia kontroli:
I. W zakresie stanu realizacji Programu modernizacji.
1. NajwyŜsza Izba Kontroli pozytywnie ocenia zaangaŜowanie Komendy w realizację, w latach 2007 – 2008 (I półrocze), wydatków na przedsięwzięcia związane z Programem modernizacji. Na pięć z nich Komenda w 2007 roku wydała 70 526,6 tys. zł, co stanowiło 99,7 % kwoty przewidzianej w planie finansowym (70 741,3 tys. zł)3. Najwięcej, tj.
46,9 % łącznej kwoty wydatków, poniesiono na wzmocnienie motywacyjnego systemu uposaŜeń funkcjonariuszy Komendy oraz podległych jej jednostek (realizacja planu wydatków na ten cel wyniosła 99,5 %). Na realizację zadań w zakresie poprawy stanu infrastruktury budowlanej Policji Garnizonu Śląskiego przeznaczono 37,7 % łącznej kwoty wydatków. Na inwestycje oraz remonty wydatkowano 100 % przewidzianego limitu wydatków. Na realizację procesu zastępowania funkcjonariuszy Policji pracownikami cywilnymi (zwanego dalej „procesem ucywilniania”) wydano 2 777,5 tys. zł, co stanowiło jedynie 55,2 % zaplanowanej kwoty na 30 czerwca 2007 r.
(5 028,0 tys. zł) oraz 98,2 % zaplanowanej kwoty na koniec 2007 roku. Stan ten był spowodowany brakiem moŜliwości wykorzystania przez Komendę środków przeznaczonych na nowotworzone etaty cywilne, wynikającym z opóźnienia w przekazaniu przez Komendę Główną Policji (KGP) decyzji o przyznanej liczbie etatów i środkach finansowych (od miesiąca maja 2007 r.) oraz długotrwałymi procedurami konkursowymi. Niewykorzystane na ww. cel środki, w łącznej kwocie 2 562,4 tys. zł, przeznaczono, z inicjatywy Komendy i za zgodą KGP, na zwiększenie o 1 214,0 tys. zł zakresu finansowego realizowanych zadań remontowych.
W planie finansowym Komendy na 2008 rok przewidziano wydatki na realizację Programu modernizacji w łącznej kwocie 78 757,0 tys. zł. Kwota ta, wg stanu na koniec I półrocza 2008 r., uległa zwiększeniu do 119 164,0 tys. zł. Kontrola wykazała, Ŝe do dnia 30 czerwca 2008 r. Komenda posiadała potwierdzenie zaangaŜowania przedsięwzięć wynikających z realizacji Programu modernizacji na kwotę 112 163,4 tys. zł oraz wydatkowania 48 232,0 tys. zł, co stanowiło odpowiednio 94,1 % i 43 % zaplanowanej kwoty.
2. Stwierdzono, Ŝe w jednym przypadku zadanie ujęte w planie Komendy, dotyczące realizacji Programu modernizacji w 2007 roku, przeniesiono do realizacji na następny okres, co jednak nie stanowiło zagroŜenia dla realizacji Programu. Jak wykazała kontrola,
3 wg stanu planu finansowego Komendy na dzień 31 grudnia 2007 r.
za wiedzą i akceptacją ze strony KGP, środki finansowe Programu modernizacji w kwocie 1 800,0 tys. zł, zaplanowane przez Komendę na zakup 10 samochodów osobowych, przeznaczonych do zainstalowania w nich urządzeń do wideorejestracji wykroczeń w ruchu drogowym oraz 5 samochodów przystosowanych do przewozu automatycznej wyrzutni gazu, wraz z dodatkową kwotą środków Programu modernizacji w wysokości 1 097 988 zł (zatwierdzoną w planie finansowym Komendy w dniu 31 grudnia 2007 r.), przeznaczono na współfinansowanie zakupu pojazdów samochodowych, których zakup miał być sfinansowany pierwotnie ze środków budŜetowych Komendy.
W ocenie NIK, powyŜsza zmiana planu finansowego Komendy, wynikająca z decyzji kierownictwa KGP, polegająca w istocie na zamianie środków budŜetowych na środki Programu modernizacji, nie była zgodna z podstawowym załoŜeniem Programu modernizacji, którym było przyśpieszenie modernizacji Policji poprzez przydzielenie tej formacji dodatkowych środków finansowych, m.in. na realizację zakupów środków transportu.
3. Na podstawie analizy czterech, zrealizowanych w okresie objętym kontrolą przez Komendę, zamówień publicznych o łącznej wartości 3 539,2 tys. zł stwierdzono, Ŝe:
− w trzech przypadkach, przy wyborze dostawców pojazdów i sprzętu teleinformatycznego, były przestrzegane przepisy ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych4, zwanej dalej ustawą PZP.
− w jednym przypadku, dotyczącym postępowania odnoszącego się do zadania pn.
„doposaŜenie stanowisk kierowania w komisariatach Policji woj. śląskiego w urządzenia do rejestracji korespondencji telefonicznej i radiowej (…)” o wartości 854 tys. zł stwierdzono, Ŝe Specyfikacja Istotnych Warunków Zamówienia (zwana dalej SIWZ) została przygotowana w sposób nierzetelny. Zdaniem NIK, zawarty w nim opis przedmiotu zamówienia, opracowany przez funkcjonariusza Wydziału Łączności i Informatyki Komendy, zawierał niejednoznaczne sformułowania wskazujące, Ŝe jego przedmiotem jest odrębny system rejestracji, a nie rozbudowa istniejącego, co było faktycznym celem postępowania. Nadto, przed wszczęciem tego postępowania, Wydział Łączności i Informatyki nie zgromadził koniecznych informacji technicznych, dotyczących przedmiotu zamówienia, co skutkowało tym, Ŝe w toku postępowania wykonawcom odmówiono udzielenia wymaganych informacji na jego temat.
Odpowiedzialność za te nieprawidłowości, oprócz funkcjonariusza, który przygotowywał
4 Dz. U. nr 164, poz. 1163 ze zm.
to postępowanie i opisał przedmiot zamówienia, ponosi takŜe Zastępca Komendanta Wojewódzkiego Policji, który z upowaŜnienia Komendanta Wojewódzkiego zatwierdził SIWZ, podpisywał pisma w toku przeprowadzonego postępowania, zatwierdził wynik postępowania oraz zawarł umowę z wykonawcą.
− prawidłowo dokonano odbioru zakupionych 10 samochodów osobowych, przeznaczonych do przystosowania pod urządzenia RD-Video, o wartości 1 268,8 tys. zł (z czego 1 100,0 tys. zł pochodziło ze środków Programu modernizacji) i 5 samochodów osobowo- terenowych o wartości 822,5 tys. zł (z czego 750 tys. zł stanowiły środki ww. Programu) oraz sprzętu teleinformatycznego o wartości 587,9 tys. zł (całość tej kwoty stanowiły środki Programu modernizacji). Wydziały Transportu oraz Finansów Komendy w sposób prawidłowy nałoŜyły i wyegzekwowały od dostawcy samochodów osobowych karę umowną w kwocie 44,4 tys. zł z tytułu niedotrzymania umownego terminu dostawy zamówionych pojazdów.
4. Na 88 postępowań o udzielenie zamówień publicznych5, wszczętych i prowadzonych przez Komendę w okresie od stycznia 2007 r. do 15 czerwca 2008 r., 12 postępowań zostało uniewaŜnionych całkowicie. W jednym postępowaniu uniewaŜniono część procedury przetargowej, dotyczącej dwóch z pięciu wyodrębnionych zadań. W dwóch przypadkach uniewaŜniono postępowania z przyczyn leŜących po stronie Komendy.
Zdaniem NIK, w jednym z nich, dotyczącym zamówienia o planowanej wartości brutto 224,97 tys. zł (184,4 tys. zł netto), odpowiedzialność za uniewaŜnienie ponosi pracownik Wydziału Łączności i Informatyki Komendy, który opisał przedmiot zamówienia (serwerów) w sposób niejednoznaczny oraz Naczelnik nadzorujący pracę tego Wydziału.
Skutkiem tego uchybienia był fakt, Ŝe Komenda odstąpiła do zakupu przedmiotowych serwerów ze środków Programu modernizacji, które przeznaczono na zakup innego sprzętu teleinformatycznego. W drugim przypadku odpowiedzialność za uniewaŜnienie przetargu nieograniczonego, dotyczącego zamówienia na roboty budowlane o wartości 221,9 tys. zł brutto (tj. 181,9 tys. zł netto), z powodu niedopatrzenia w pracy komisji przetargowej na etapie oceny złoŜonych ofert, ponosi jej przewodnicząca, będąca pracownikiem Zespołu Zamówień Publicznych Komendy. W wyniku powtórzenia postępowania doszło do zawarcia i realizacji rzeczowej przedmiotowego zadania remontowego.
5 dotyczących przedsięwzięć finansowanych ze środków Programu modernizacji
5. Przeprowadzenie jednego z postępowań w sprawie udzielenie zamówienia publicznego, dotyczącego realizacji zadania pn. „zmiana sposobu uŜytkowania i przebudowa budynku nr 8 na terenie OPP w Katowicach (…)”, o najdłuŜszym stwierdzonym czasie trwania, zajęło Komendzie 99 dni, co było uzasadnione jego specyfiką. JednakŜe NIK zwraca uwagę na fakt, Ŝe na etapie przygotowania tego postępowania do publikacji ogłoszenia o zamówieniu, 88 dni pochłonęła wewnętrzna korespondencja pomiędzy Zespołem Zamówień Publicznych, a Wydziałem Finansów Komendy, dotycząca m.in. moŜliwości potwierdzenia zaksięgowania na rachunku bankowym Komendy daty i godziny wpływu kwoty wadium od wykonawców biorących udział w przetargu, a takŜe opinii do zapisów projektu umowy z wykonawcą. Zwłoka ta nie miała jednakŜe wpływu na wydatkowanie środków publicznych.
II. W zakresie wykorzystania wybranych pozycji sprzętu nabytego ze środków Programu modernizacji oraz jego wpływu na poprawę stanu bezpieczeństwa.
1. Stwierdzono, Ŝe sprzęt transportowy nabyty ze środków Programu modernizacji nie został w całości przekazany do właściwych uŜytkowników i nie był wykorzystywany zgodnie z jego zaplanowanym przeznaczeniem. W styczniu 2008 r., Zastępca Komendanta Wojewódzkiego Policji, na podstawie propozycji Naczelnika Wydziału Transportu, przydzielił dwa samochody osobowe Opel Vectra 2.8i turbo6 o bardzo wysokich parametrach technicznych do dyspozycji Komendanta Wojewódzkiego Policji (zwanego dalej Komendantem). Było to niezgodne z celem ich zakupu, wskazanym Komendzie przez KGP, poniewaŜ miały to być pojazdy skrycie oznakowane dla komórek kontroli ruchu drogowego - do doposaŜenia w urządzenia do wideorejestracji przebiegu ruchu drogowego. NIK przyjmuje część wyjaśnień Pana Komendanta, wskazujących na konieczność przeprowadzenia ponownej analizy rozdziału ww. pojazdów, niezwłocznie po pozyskaniu przez Komendę dwóch dodatkowych wideorejestratorów.
2. NIK zwraca uwagę na niewykorzystywanie przez jednostki organizacyjne prewencji Policji sześciu autobusów CIACCIAMALI, przekazanych Komendzie przez KGP (zakupionych przez KGP w 2008 r. za 2 548,8 tys. zł ze środków Programu modernizacji).
Jak wykazała kontrola, przyczyną ich wyłączenia z eksploatacji były liczne wady techniczne, stwierdzone, zarówno w trakcie procedury odbioru technicznego, jak i w początkowym okresie uŜytkowania. NaleŜy zauwaŜyć, Ŝe Naczelnik Wydziału
6 o wartości jednostkowej 126,9 tys. zł
Transportu Komendy, za pośrednictwem Komendanta, zwracał KGP uwagę na nieprawidłowy stan techniczny tych pojazdów, wskazujący na niezgodność dostarczonych pojazdów z przedmiotem umowy.
3. Pozostały sprzęt transportowy, łączności i informatyki oraz uzbrojenie, nabyte ze środków Programu modernizacji, zostało rozdysponowane właściwym uŜytkownikom i były wykorzystywane zgodnie z przeznaczeniem. Zgodnie z opinią Pana Komendanta, komendantów trzech jednostek terenowych Policji szczebla miejskiego i powiatowego oraz dowódcy Oddziału Prewencji Policji w Katowicach, realizacja poszczególnych zadań Programu modernizacji (za wyjątkiem zakupu autobusów CIACCIAMALI) wpłynęła pozytywnie na skuteczność działań Policji, komfort i bezpieczeństwo słuŜby Policjantów oraz na poprawę stanu bezpieczeństwa Państwa i obywateli. NIK zwraca jednak uwagę na fakt, Ŝe pomimo przekazania przez Wydział Łączności i Informatyki Komendy do uŜytkowania przenośnych terminali, słuŜących do uzyskiwania mobilnego dostępu do baz danych, prędkość uzyskiwania informacji z policyjnych systemów informatycznych (administrowanych centralnie przez KGP) przez funkcjonariuszy pełniących słuŜbę w terenie, w ocenie ww. osób, była niewystarczająca.
III. W zakresie motywacyjnego systemu uposaŜeń oraz zastępowania funkcjonariuszy pracownikami cywilnymi.
1. Kontrola wykazała, Ŝe Komendant miał ograniczony wpływ na załoŜenia dotyczące wzrostu uposaŜeń funkcjonariuszy w okresie objętym kontrolą i realizował w tym zakresie przepisy rozporządzeń wykonawczych do ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji7 oraz wytyczne KGP. W ocenie NIK osiągnięto jeden z celów tworzenia motywacyjnego systemu uposaŜeń policjantów, którym było róŜnicowanie procentowego wskaźnika wzrostu uposaŜenia na róŜnych stanowiskach. Analiza uposaŜeń czterech wybranych funkcjonariuszy słuŜby kryminalnej, prewencyjnej i wspomagającej Policji oraz przedstawiciela kierownictwa Komendy wykazała, Ŝe w związku z realizacją w 2007 r.
zapisów rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 23 marca 2007 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie szczegółowych zasad otrzymywania i wysokości uposaŜenia zasadniczego policjantów, dodatków do uposaŜenia oraz ustalania wysługi lat, od której jest uzaleŜniony wzrost uposaŜenia zasadniczego8 najwyŜszy
7 Dz. U. nr 43 poz. 277 ze zm.
8 Dz. U. nr 53 poz. 357
procentowy wzrost miesięcznego uposaŜenia9 (o 8,4 %) odnotowano w stosunku do funkcjonariusza zatrudnionego na stanowisku słuŜbowym policjanta słuŜby prewencyjnej Komendy, a najniŜszy (o 3,6 %) dla przedstawiciela jej kierownictwa. W 2008 r., wskutek reformy płac, wprowadzonej rozporządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 8 lutego 2008 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie szczegółowych zasad otrzymywania i wysokości uposaŜenia zasadniczego policjantów, dodatków do uposaŜenia oraz ustalania wysługi lat, od której jest uzaleŜniony wzrost uposaŜenia zasadniczego10, najwyŜszy wzrost uposaŜenia11 osiągnęli kierownik sekcji w słuŜbie kryminalnej (o 44,1 %) i specjalista w słuŜbie wspomagającej (o 25,5 %) Komendy. Uśredniony wzrost12 uposaŜeń funkcjonariuszy Policji, ustalony na podstawie analizy uposaŜeń typowych stanowisk słuŜbowych Komendy, wyniósł 298,17 zł w 2007 roku i 665,58 zł w I półroczu 2008 r. UposaŜenie Komendanta w tych okresach zwiększyło się odpowiednio o 255,50 i 651,30 zł. Natomiast średni wzrost uposaŜeń Policjantów, obliczony na podstawie danych dotyczących trzech wybranych komend szczebla miejskiego i powiatowego, wyniósł 292,60 zł w 2007 roku i 620,80 zł w I połowie 2008 r. UposaŜenia komendantów miejskich i powiatowych analizowanych jednostek wzrosły od 155,20 zł do 528,00 zł w 2007 r. oraz od 941,80 zł do 1 197,90 zł w I półroczu 2008 r.
Zdaniem NIK, wprowadzone rozwiązania prawne, w zakresie regulacji uposaŜeń Policjantów (w 2007 r. kryterium zróŜnicowania wskaźnika wzrostu uposaŜeń stanowiło zajmowane stanowisko, a w 2008 r. wielkość i charakter jednostki), nie pozwoliły na wdroŜenie w Komendzie i podległych jednostkach zasadniczego celu tego przedsięwzięcia, jakim miał być wzrost uposaŜeń powiązany z uzyskiwanymi efektami pracy funkcjonariuszy.
2. NIK pozytywnie ocenia fakt, Ŝe szczegółowe wykazy i propozycje w sprawie typowania stanowisk policyjnych, wyznaczonych do zastąpienia ich stanowiskami cywilnymi (tworzonymi i finansowanymi ze środków Programu modernizacji), były podejmowane w oparciu o wnikliwe analizy przeprowadzone przez funkcjonariuszy i pracowników Komendy oraz terenowych jednostek organizacyjnych Policji Województwa Śląskiego.
9 będący wyłącznie skutkiem finansowym Programu modernizacji
10 Dz. U. nr 24 poz. 149
11 będący wyłącznie skutkiem finansowym Programu modernizacji - na przykładzie tych samych funkcjonariuszy i stanowisk
12 będący skutkiem finansowym Programu modernizacji oraz kwot zaplanowanych na ten cel w BudŜecie Państwa
Stwierdzono, Ŝe w okresie objętym kontrolą Komendant prawidłowo realizował wytyczne KGP, wskazując do realizacji procesu ucywilnienia te stanowiska policyjne (ze szczególnym uwzględnieniem stanowisk komórek tzw. słuŜby wspomagającej), które wśród katalogu zadań przewidzianych do realizacji na tym stanowisku nie wymagały specjalistycznej wiedzy i umiejętności policyjnych. W wyniku podjętych w 2007 roku działań organizacyjnych, dotyczących procesu ucywilniania, moŜliwe było wyłączenie 127 stanowisk policyjnych z komórek słuŜby wspomagającej i włączenie ich do komórek realizujących zadania kryminalne i prewencyjne Policji, z jednoczesnym utworzeniem stanowisk cywilnych słuŜących wykonywaniu zadań pomocniczych - zgodnie z celem Programu modernizacji oraz ze wskaźnikami zaakceptowanymi przez Komendanta Głównego Policji.
Komendant w 2007 roku dokonał rozdysponowania dodatkowego limitu 80 cywilnych etatów pracowniczych, przydzielonego Komendzie przez Komendanta Głównego Policji, a finansowanych ze środków Programu modernizacji, w tym 32 przyznanych jako rekompensatę za stanowiska policyjne „ucywilnione” w 2006 roku, 21 przyznanych dla potrzeb realizacji dodatkowych zadań słuŜbowych oraz 27 przeznaczonych dla jednostek prewencji Policji. Zdaniem NIK, finansowanie ze środków Programu modernizacji etatów cywilnych nie uwalniających w latach 2007-2008 stanowisk słuŜbowych funkcjonariuszy, jest niezgodne z art. 2 ust. 2 pkt 4 ustawy o ustanowieniu „Programu modernizacji Policji, StraŜy Granicznej, Państwowej StraŜy PoŜarnej i Biura Ochrony Rządu w latach 2007 – 2009”.
Przedstawiając powyŜsze oceny i uwagi, NajwyŜsza Izba Kontroli wnosi o:
1. Podjęcie działań w celu poprawy przygotowania i realizacji postępowań o udzielenie zamówień publicznych.
2. Podjęcie działań mających na celu umoŜliwienie prawidłowego wykorzystania zakupionego bądź otrzymanego sprzętu.
NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura w Katowicach, na podstawie art. 62 ust. 1 ustawy o NIK, oczekuje przedstawienia przez Pana Komendanta, w terminie 14 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego, informacji o sposobie wykorzystania uwag i wykonania wniosków bądź o działaniach podjętych w celu realizacji wniosków lub przyczyn niepodjęcia takich działań.
Zgodnie z treścią art. 61 ust. 1 ustawy o NIK, w terminie 7 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego, przysługuje Panu prawo zgłoszenia na piśmie do Dyrektora Delegatury NIK w Katowicach umotywowanych zastrzeŜeń w sprawie ocen, uwag i wniosków zawartych w tym wystąpieniu.
W razie zgłoszenia zastrzeŜeń, zgodnie z art. 62 ust. 2 ustawy o NIK, termin nadesłania informacji, o którym wyŜej mowa, liczy się od dnia otrzymania ostatecznej uchwały właściwej komisji NIK.
