Górny oksford i dolny kimerydy Wyżyny Wieluńskiej

A C T A G E () L ' O G ' I

C'

A '

~

O L O N I C A

Vol. XVI 1966

Górny ' okSford idolnlJ kimergd

Wgżgn!JWieluńskiej

No. 2

BTRESZOZEN'l'E:1W pra-cyprzOOetawiono J:ito;log!ę i ,biostraty.gralfię ;najmłodBzYcll utworów ma~mu Wyt.yny Wielu.ń9kiej. 'W opa.rciu o zebraną faunę 'IlmO:1lIi'tow'ą wy- dzielono poziomy amonitowe IdoceraB, planu'a"Sutneria pZa.tunota i Am:J:ioCeras

nvp-

seloctlcZwm ()(['a~ w,tZllllllC.2lOI1O. , , .zgocłn:ie ^IZ pQdziałem pO~mieckim" , prLeb'iEig granicy okiBfordu i 'k1merydl,l IWl!badimy,m' obBZ'Q,rze. 'Przeprowadzanoszczególową, paraiLeldzację'" utiwOrów g6I'liojuraje'ki-ch Wyżyny WielUiÓ!lkie}, z utworami g6m0)u- :najskimi okolic Burześlka; regiOnu ''CzęstochO~ oraz' nIekt6ryoch .Jnnych obsza- rów są&iednich. ZamleszC7JOOO lI'ównieZ obserw«eje tektoniczne.

VI

c2lęści peleonto,.

logicznej opiBano 1'1 formamanitów.

, WSTĘP

W pracy

przedstaWiO!Ilo stratygranę, sł.atbo

dotytChczas

pozna~ych,

' najnHodszych utworów jJu!rajs'kiCh Wyżyny , ·Wie1uits!kiej. SystemaJtycZnY-

mi

!badaniami

objęty ,zosta'ł obSZaa:-, wzdłuż

doliny WBrly

.pOnu'ędzy IPru'-

siekiem,

Pajęc~em i Niwł;skann

(fig. ''1).

~badapo :również. wysU!J:1ięt'e

na p61noc, od.oSdbnione wyciWd.nie jury w okolicach GawłOwa

i

Kiełczyg~.

!Praca

niJn:iejsza

wykonana ,

została

w

Zakładzie

iNaulk GeologiCznYICh.

PAN pod

!ki~iem

prof. d1'ia Edwarda

Passe:ndarfera~

!Profea:J!'lOlWi <irQ:M,

E.

PałtBeDdorferowi

s1dadam serdeC'Z'Ile

'POdzię'kOW'altlie

za jej zainjcjo,- wanie oraz pomoc

i żyeztliwe

uwa'gi w czasie jej wy1ro.nYiwa;ria.

O~ne pcxhiękDwanie składam doc. drowi

z;

Kota:ńs1clemu, '

drowi J.

Kutfl&QWi i

dxoWi

A.

Radwańsldemu ^za przedyskuitoVvani~ sZereguzagądJnień niią~

zanych z

:przedstawioną' ,w

pracy

problematyką. ,j)U!Że

.zn.aczenie

IW

moic'h badaniach

miała możliwość

sprofilowania i

· ~orzystania ,:rdzeni lWiert- niczyoh,p<>Chodzących

z doliny W.aTty,

pomiędzy Bneźnicą i

N:iwhskaIpj. ' F.aJkjt ten '

zawdzięczam uprzej~i'

dYrek1ldra 'Zjednocze:rri.a

'Prżedsi.ę­

biorstw Hydrogeo1Ogieznyeh; w WarsZawie

inż.

IM. Derilbowiecldego'

i

, geo.. , logom KTaJrowskiego

!PIrzedsiębiorstwaHydrogeologicZ[lego ~.J, Suśli­

~

i

inż~ J.' SaŻloWSkiemrU. Uprtejmości m~ , J. Garhow$iej zawdzię­

czam oznaczenie

,

gattmk.6w ot\1Ybtnic' ,

',a

uprzejrnk1i)ci

,

'

-dr

E. Ro.nieWicz

128 ANDRZEJ WIERZBOWSKI

oznaczenie gatunków kora'li.

Jeżowce

oznaczone,

zostały

przez dr W. &y- ,

mańSką,

a niektóre Ibrachiopody przez dr W. Barczy1ka. Wszystkim

wy-

mienionym

składam

.serdeczne

podziękowanie.

HlJS".l1OBIIA BADAN'

, Literatura geologil(!zni:t

dotycząca

lbadanego obszaxu jest

stosun1ro-

wo nie liczna

i

dbejmuje w znacznej

częcf

prace z

przełomu

XIX i XX wieku. W

więlksZlOŚci

przypadków prace te

mają lSZe'rszy zasięg

regional- ny, a informacje

dotyczące

stratygrafii

UJtwol'Ów'g6rnoją'l'ajskic'h

lbada- nego obszaru jpOCiaile

są

w nidh zaZwy.czaj mai1"ginesowoO i

mają

c.harakteT przyczynkowy. Fa!kt :ten jest

'po ·części następstwem

me najlepszego stop- nia

ocis'łanięcia najmłodszych skał

,g6r.nojurrajskich

na Wyżynie Wieluń­

Skiej, ,w

ZWiązku

z

częstym

,pr.zyokrYtciem ich

,grubą pokry:wą

utworów trze- do-

i czwartorzędowych.

W,tej sytuacji

ograniczyłem się

jedynie do

prżedst;aWienia

niektó- rydh, ważniej'szYcll poglądów stratygraficznyCh dotycZących na~łodszyC'h uitw0r6w ,g6rnojmajskich

na Wyżynie Wielu~ej, ze szczególnym

uwzględnieniem ~ioSków wytrrlkająocych

z prac

wydan~h

w ostatnioh latach.

nuże

znaóenie w poznaniu

stra'~ygrafii

utworów g6rnojUl'ajskich badanego obszaru

miały

prace J. Siemirad*iego (18'89, 1893, 1'901,

1902~;

Siemiradzlki & Dunikowski. 1891). W komplelksie

najmłodszycll

utworów górlloj.Ul'ajSkich na

Wy,żynie Wieluńsk:i.ej

'badaocz

~en wyróżnił,

'Przecho-

dzące

w siebie obo'c:mie,

białe

wapienie kTedowate,

żółte

wapienie

!Płyto­

we oraz Podrzędnie występuJąee wapienie sk~listei:rogowce. Podział

wy-

mienionydh

Ui'tworÓW,

J.

Siemirad~i przeprowadził

w

oparciu o Ibogatą , :faunę amo.riitową

(Siemirad2'Jki: '1892, ISg:4, 189S---;1899),

wydzielająe

za- C!hodmioeu;ropej6kie

.pa.żiomy

amoriito.wePeltoceras bimammatum

i

Oppe-

,1.ł~

"tenuilobata,

odJpoWiadające

górnej

oczęści

oksfordu i 'dolnemu ikime-

, ry .. dowi.

Je'<inlOCześnie badacz

ten

ustalił w przy.blitemu przebieg granicy

Oksifoo:du

i

kimerydu na

WyżyIIlie WieluńBkiej, oIkr€Ś1ając ją 'w następuL­

jąeyc:ll słowaoc'h ~Siemiradz!lti

1893,

:8.

106):

~,Diese oberste Schicht des Oxfordien ibildet eiIlie schmalle Zoale, welche von

Prtl.1.~c'kO an der 'Wa'rthe ·a'b'sicll in INW-RichtUlll!g'o,ber Gajęcice, ŁęŻElk, Makowiska,

"GaWłów

Und

IPa]ęcmo erstreckt":' '

[przyjmu.Jąc Jec1n.a!k. przekraczaJąco-tTansgresywne 'uł<nenie skał

do1- nolkimerydzJk:ich

na

utworaCh starszych, J. Siemiradzki (1893, -1901, 1922)

za:lioczył

do ,dolnego kimeTydu, :niektóre

odsło.nięcia skał

g6rnojuraj=Skich,

leżące 'W'

:pasie

występowania

:utworów wie'ku oIksfmdzkft,ego, miejscami znacznie na zac'h6d od

tej

gralllicy.

W lataoc'h

międzywojennycp.

niektóre

od;słonięocia

skal g6rnoj.uraj-

skidl

~badanego

obszaru, w dlrolicadh

GaWłowa 'i

Brutusa, opisane

zostały

GORNY OKSFORD I DOLNY, KIMERYD WY:tYN'Y WIELU1łSKIEJ 129

przez

J',

Pren$a(1925;

'1931),

' Nie

mają:c ,wystarczających da:nycl1'Ifa/U-

nisty-cznych,

opierając się

jedynie na

Ipcxio:bi-eństwie

litologic1lllym

i

odr- rzuciwszy przy tym

możliwość

obocznej

zmie.rroości

faeja-lnej, 'b8d.acz ten

zestawił

'g6rnojUll"8jskie wapienie z

~awłowa~ zbliżone d~

wapieni skalistyCh, z podobnymi utworami innych

,

region6w

i

na

tej

podsta- wie

.zaliczył

je .pierwotnie do I:aJll!raku

i

asta:rtu (IPremfit 1925), a

później

do sekwanu (lPremilk 1931), traktowanego

oczęściowó

jako odpowiednik poziomu Streblites tenuilobatus. , Utwory

odsłonięte

we

wsi

Brutus, zbli-

żone

miejscami do :wapieni

płytQwych, że względu Illa

iCh charakter li- tologiczny

miały .być młodsze i .zalic~e zostały

przez J. Premika 1(1'931)

do środko:wego !k:imerydu.

' Przy wy!korzystaniu

'Prz~adzonej

prze.z

M. Wiśniewską (1¹

93'2) rewizji oznacze(l fauny rynchonellowej;S. ,Z.

Różycki

(1948, 1953) ,przed-

stawił

w

lataC'łi

Powojennych 'jednolity

!pOdział najmłodszydb

l1tw0l'6w ma'Imu

pomiędzy

Kralkowem

i

Wieluniem w oparciu o poziomy 'brachi0- podowe,

Podział

ten dotyczy

również

badanego ob:w.aru.

Najmrodsze utwory .g6rnojur:aj$ie, wydzielone

W

oparciu o

pozio-

my

ibrachiOlpOCłQwe., określone .zostały

jaJko wapienie kredowate; prze-

,chodzące

lateralnie w IWBlpienie

płytowo-li1:ograf-iczne.

Wapienie te scha- rakteryzowane zosUdy

występowaniem

formy Septaliphoria

astieri~ma

i

zaliczone do ' 'górnego taurakJu

i(Różycki

1948, 1'953). Na arkuszu

Ł'lKiź

ocIk:ry.tej

maJpy

goologicznej

PolSki,

wydanej

i

zestawionej w 1964 roku przez I.

Jurkiewiczotwą;

F.

Różycl(iego i

5., Z.

RóżylC1riego,

znaczna

część

wapieni Jcre40waltych

i płytowo:-li~icznycli

badimego o1szaru

UlZIlana

została

natomiast za utWlOry

m.(łJOdsze' i

zaliczona' ·do afltartu.

Jakikolwiek

piętra raW'ak

i astart

na

badanym obszarze

'

nigdy nie

'były dokładnie wy:dzh~l<me

'w 'oparciu o

faunę a'ID.OlIlitową,

teorety,c.znie

miały odpowiadać,

jednak

oIkreślonym

poziomom

amonitowym.

Ramak zestawiany

'był,'

z Poziomem Epipeltoceras bimammatum senN stricto,

astartnatóri:liast, ,przynajnmiej g6rny -

z poziomem Ringsteadia pseudo- cordata lUb Idocer'aS"planula

(R6życki

1953, 1960).

Młodsze

utwo'ry

Wyżyny Wielu~ej,

zaznaczone na wymienionej mapie jako wapienie ma.t.gliste i margle, zaliezone

zostały

do kimeryij,u.

Nowsze ibadani.a

~ie'rZJbo'WSki'

1965:)'

pożWoliływytkazać

w kOmplek-

sie wapieni kreciowatyclh

i towarzyszących

im waJpieni

płytowycll.

na

WyżytI1ie Wie1Juińskiej OIbecD.OŚĆ

doln<*:imeryd2Jki.ego 'poziomu Sutneria platynota,

w ZWiązku z cZym

powsta!a

!konieczność.

zrewido.wama aktual-

nego

podziału straty~ałicznego.'

' .

OPJIS ,ODSŁON1ĘC ,l 'WDEH~

Odsłonięcia

utworów jurajskich 'badanego

,ohszaxu

ZJg:rUpowano

IW trzy naturalne regiony

(f~g,

1),

x()zdziel~e między' SOIbą

szerokimi

strefami

występowania młodszyCh

:utwor6w

trzeclo!1'zędowyclh

:1 czwar-

130 ANDR,2:E.T ' WIlI;RZBO~$Kl

Fig. l

' Mapa .

geoJOgic,ZIlO-dok.UI!ilenta.cyjna ,badanego obs1zał'u Wy'iyny ·'Wie.lul'i.:Skiej

J o oksford, J k k1lDeryd, K kreda, 1. k8miemołom, d1nlanka, 'Wkop badawczy, ·2 wiercenie,

• studnia, • numery punktów dokumentacyjnych, • granica oksfordu z klmerydem, 6 granica Jury z ^kredą, 7 dy,slokacJe

. Carle geologique du ,terl'aln :.cJecrit da ,Plateau de' Wieluń. et ~rUtion des pointa de recbercbes

:Jo ·oxt~d1en, ,J

k KimDif:r1dgien, K Crf:tac~, I cardllire, ar~6re, 'foullle, Z foraa:e, 3 pult, 4 numf:r08 des pol:nts de ·recherchea, 5 litnite en,tre l'Oxfordlen 'ęt le Kl.mmerldglen, 6 l1m1te

'en.tte Je Juraąsique et le, Crl!tacl!

aORNY OKSFORD, I DOLNY KI.MlCRYD W:Y2YNY WIEW~sKDi:.r 131

torzędowych, W dbrębie

!których

skały ~uraj:Skie,

nie

ukazują się

na

,p<>- wierzclłmL Jak

wykazane zostanie w dalszych rOOdzi.a1aCh, strefy te

odpowiadają

liniom

ważnyt!'h

dyslokacji.

Od.

południa wy.r6żD.iono: regidD,

1 ..:.... Okolice

!Pajęczna;

NiwiSk,

Brzeźnicy i

Prusioka, region 2 - akolice

Gawłowa,

region 3 - .okolice

Kiełczygłowa i

Kul W

:związku

z ogólnym ' upadem warstw ik:u

,północ­

nemu wschodowi, w

obrębie każdego

regionu; opis

rozpoczęto

od najlbar- dziej

południowo-zachodnich odsłonięć, gdyż tam występUją Skały Illaj-

starsze.

!Przy opisie wierceń, stanowiącyCh. poza

odSłonięciami znaczną część punktów dok.umenłacyjlnydh

regionu 1,;prócz numeru stoSoWanego w pra- cy, podawano w nawiasie znak wiereEmia zgodny

z'dokumentacją.

Okolice Pa;ęc:rnJa, Ni1Dł8k, BrzeŹ7rictl i P",Sllc1ca Nr 11 (łOOly gospoda,nskie), Trzeboa.

Około 125 m od ujścia Uswarty do Warty

w

górę LiBwarty, na (l)iawym jej brzegu, zne.jduje elę zespół ndewie1kicb Wmów. o&łania eię w nich !biały l, kremo-

wo'biały,miękki, krudhy, peilitowy wapreń o oddzielności płytowej, IL orzadkimi, cienkimi iSmuikami żółtawego ma~glu. Sk:a.ła wykazUje wym:łne naehyolen'ie ku

północy nędu 2-30. Fauna jest uboga i tle zaehowana:

TarameUiceras

.p.

GZachjceras (Lłn,"-,laticeras) ef. nudatum (Oppel) Nr 2 {wiercenie 3W}, pomiędzy T.rzebcą i IPatTzyk:owem.

A.starte sp.

Pentacrinus sp.

Wiel'CeD.\e zlokalizowane ZIOStaro na prawym, wysOkim brzegu Warty, 10koło 1,5 km w górę !l"zeki od u,jściaLtswarty.

41,0-31,6 m pIasek -czwartorzędowy. ,

131 .. 6--65,0 m, biały i kremowdbiały wapień ,o oddzielności pły-towe.j" zbliż<lny iitologłcmie do wapienia 2; punktu nr 1.

Nil' 3 (wie:rcen1e iPID 17), lPatrzyków.

Wiercenie ..zlokaaiZOW1al1le zo.stąło przy przysiółku na 'WSChodnim 'krańcu wei

Patrzyków.Dysponuję stąd ipl"Ofilem utworów jurajskich od głębokoścd 49 m:

43,0-46,0 m białe, czasem :!!2JarobilIłe, 'miękkie, pelitowe wapienie o od.dzLel-'

ności płytOwej.

46,()-..-5(),O m kremowe i i6łta,we wapienie jw.

50,0-54,0 m bie.łe wa.plenie jw. Z fauny ozna.czono:

Astarte

.sp.

54,0--511,0 m szare, slaOO mał"diste wapienie jw.

58,Q--80;O m szaorobięłe W'a,pieriie jw.

Nr 4 (wiercenie 4W), Pa·trzik6w.

Wier.cenl.e zlokalizowane ,zostało przy prQsi6łku na wscnoamm lm"ancu Will

Patrzyk6w, olroło 400 m na 'NiW od pU41.ktu ~. Utwory jum.jslde stwie~2IOne zo- 'nałY'

ha

głębokości a'2,s.~, Podgrubym'nadkkldem plasków ezwattoti.ędowY'Ch.

Podobnde jak w poprzednio opisanym wierceniu,nJe ,wYkazUją one' żadne-j, wyrat- niejszej .zmienności :Htologi.cznej ar! do końca <prOfilu (do głębokości 6l:,O ·m). Są

133 ^. ANDRZEJ WIERZBOWSKI

to .białe, w niższych częściach czuem sz81'ObiMe, miękkie pelitowe wa:pienie. o wy-

raźnej oddziemości płytowej .. Nr 5 (wiercenie PD 2), Patrzyk6w.

. /Wiercenie z1okali20wane zostało Da WBChodnim kJr.ańcu wal· Pamyk6w, około 200

m

.

na

iN'

Olei

punktu nr ·41. Dysponuję Btąd profilem ll'tworowjll1'lajskich od głębo­

kości 42 m. Nie wyklazują one,. podobnie jIaok w poprzednio op!.sanym wiereeniu •.

tadnej wyraźniejszej ~ienno9ci li~czp.ej aż do lJrońca profilu' (do głębokOŚ'Ci

59,5 m). 'Są .to lbWe, Itre.koow!dbtałe, rzad7liej S2lIlI1'dbiałe i żólłtaJwd:>iałe,m1ękktie

wapieme

peilHowe o 'WYU"~nej odd:z:ielno6cl ·płytowej .•

~Ir 6 (wiecCE!lDlie PD '16), &trzyk6w.

Wiercenie ,zlokałi2lOw.ane 2lOStało w lesie, około 300 m na S od ·gł6wnej drogi wsi Patrzyk6w. Pod 11Il,2-metrowym nadkładem czwanorzędu (piasek i !Wir) stWier- dzono następujący

prom

^utwarów jura~sklch:

11,2-71,6

m

białe, k·rucl1e, pelittowe ~pl.enie

o

oddzieILności płytowej,

na

ogół jednak znacznie gorze! wyrażonej n!tż w opisanyeh poprzednio ,punktach. !Nie- kiedy skał8i me wyka':mje ,w, ogóle odIdzie~l pły-tOwej, a cbalrak!tery:zJl.je Bi:ę rue- r6Wtt1ym d zad"lliorowaty.m Przełamem, obecnością C21amych k.rzemieni i liczną :fauną.

(serpule, gą.bki). .

:t7,~2,6·m białe i Ikrtmlowe, niekiedy równie! Szalrawe, kIruche wilpieDde pelitowe o oddzie1oości płytoWej:

; Nr 7 (wiereenie 'ID), IPatrZJ"ków~,

Wieroenle z1ok:aJi2lOWasne anstało na polach, o1ro}o 000 ·m na N od wai tPa- trzyok6w. Pod 182,'l-mebrowym nadkładem czwartorzędu (piaski i gliny) io tNecio- rzędu {ił z wkladkamił węgla bruna.tnego) s·twierrdzono następujący . profil 'utwo-

r6w jumjskdc~: .

32,'1-46,11 m białe, krudhJe 'wapienie pel!itowe () oddzielności płytowej. Ku do-

łowi profilu oddzielność płytowa staje się OOl'az ·mniej wyraźna.

46,~P m ,białe, miękkie, pelitowe W11pienie o merownym i zadziorowatym

przełamie, nie wykazujące odIdzdelnOści płytowej. ·Fauna jest Uc.zna, llecz źle zacho- wam. Miejscami ma.sowo :wy8l;~uj" serpule a nieco rzadziej spot)'ka alę .g"bki:.

Sporadycznie pojawdajil się r6wnież w profHu wapienie płytowe, tworz"ce ciągłe prze~cla do wapieni z Hcm" traun". . Nr

a

{wiercenie P.D 1'1), pomiędzy Głuszynami i Patrzykowem .

. ·Wiercenie .2llokallzowane zostało 010010 11. !km! na S' od 'Wschodniego 'krańca

wm

lGłus:z:rny. Utwory jU!r~e nawiercono pod Jl2,8-metrowym nadklładem CZWBl"- tor-zędu (pi-aski ~ gliny piaszczy&te); 'Są

to

białe l kremowo białe, miękkie wapienie pelitowe o 'W}"1'amej oddzdeln~ci płytowej. Wiercenie Zlllkończono na głębokOŚ'Ci

1G,a

mo

Nr 9 (wiereenie FID l/l), Głus·zyny.

Wifilrcenie z101k:alizoW8l11e !ZOStało około l()() ·m nil S od wsi Głuszyny. Pod 4,7-mebrOWlYiD!. nadldadem utworów CZ'\'IIIII!l"tch stw'iertizono naęp!Ujący pro- fil sW j um,j skiclJi:

4,7~,rr !ID lbiaje, kruche wapienie pelitowe o oddziel1ności płytowej.

6,7-e,6

ni

kJr.emowobiałe :f. blałoBzare wapienie jw.

a,~14,7 iD białe wBlPienie jw. Z fa.uny oznaczono:

ABł4.rte sp.

'14~7-2'7,4 :m kremowe wapienie. jw •.

. 27.+-411,7 m .białe.'wapienie jw. przechodz"ce miejscami w be!owe, twarde

wapioenie.

GORNY OKSFORD' I DOLNY KIMERYD WY2YNY WIELUlQ'SKIEJ" 133:

Nil' 10 (łom gospodanslci), GłUlSzyny.

01roło 0,5· km na S od. .zachodniego krańea Wll<drl Gluszyny, pmy szoei.e·

Makowlska - WąlSosz, 7lIl1ljduje się niewiel!k!ii łoni -gOS'podarski. iOcl6łani-a -się w nim.

kremowy i lm'emowObiały, śred!nio zwięzły, :l)eH~ wapjeń o wn-aźnej odd'lliel-·

IłOIŚCi ipłyWwej. Skała 'jest uławioona, a grubość ławoic wllha się od 3) do 50 ero ..

Uławicenie 'Wywołane jest Obecnością cienkich wamewek żółtatWego, kruchego.

marglu.

rw

odsronięciu usta-lono następujący p1"Ol.fn (od góry):

5-10 ,cm ż6ł'ty, k!rw::hy margiel.

40 .cm kremowy, średn10 zwięzły, pelitowy wapień o oddzielności płytowej.

5 'Cm margiel jw.

30 -cm wapień jw.

7 cm margiel jw.

50 'Cm wapień jw.

fi cm ma:rgiel jw .

.2iO ero wapień jw. (spąg lawicy niewidoczny).

Wa,nstwy nachylają Soię pod dość Btromym kątem ku północnemu zachodowi (2IJI7⁰ iN).

F8lUnajest nie MjJ.epiej .7.IalChowana i dość molllOtonna:

PeriBphincteB (OrtoosphincteB) ttzia'lLi {Oppel) PeriBphtnctes sp.

ABtarte sp.

Nr Id. (łomy gospodarskie), Głuszyny.

Lucina .sp.

PentacrinuB sp.

. Około 25() m na N od punktu nr 10 znajduje się zespół ·'lliewie.1ki,ch i-

w

^zn,a,CZ-

nej mierze eawalonyClh romów gospodanskich .. Skała wIdoczna jest prawie wyłącz­

nie w ~wietrzelinie.' /Występują. tu 'kremowo...białe,bi.a.łe, bądź nieco żółtawe, mięk­

Ide, peI-itowe wapienie. o wyratblej oddzielności płytowej. Spdradycznie może. wy-

stępować również -inny typ litologkzny,e mianow.iele beż,owe i brąz.owawe, tW08.r- de, zbite wapienie pe'l-itowe. !Fauna. w odsłonięciu. jest nad7JW1czaj Uboga t mono- tonala. Oznaczono stąd:

PertsPht7lCfeB sp.

ldoceraB Itp.

ABtarte sp.

NT l~ (romy g~darElk!ie), GIUS1;YIlY.

Lucina sp.

Pe1lotacrin.us sp.

odłamki odp6ży Decapoda

Przy zachodni-m krań~u wsi G1uszyny znajduje się .tle skn8.ju lasu ,zespół

nJiewielkieh łomów .gospodaN'kich. Odsłania lSię w .nich wapień płytoWy, zbl-i2xm.y

l:łtdlogi.czllie ~ opisy-wanego poprzednio z pun~t6w.:nr

aro

i 1/]:. Dyspon,uję stąd

następującą ozria.czaną fauną': . .

PerisphincteB (OrihosphitllcteB) tizian-i (Oppel) Astarte sp.

Nil' 1.:3 -(rom gospodarski), Patrzyk6w-GlU'lbacze.

Lucina .sp.

Pen-tacrin-uB sp.

Około 'l' km na E od wsi lPaltrzyków-Gu'bacze, na skxaju niewielkiego zagaj;..

nJka '2IQ!ajdulje się częściowo zarośnięty i Z81Wa.lony, mały JJom. ~a1'\Skli. Sk:ała· Wi- doczna . jest prawie wyłącznie w zwietr7;eli.'nie. Występ.ur,je tuciemto 1 ŚTedniaławi­

oowy, biały, miękki woapień pelitowy o nier6wnym i zadziorowatym przełemde~

W skale 'Spo'ty-ka. l8ię miejsclUIl.i czarne kT-zemieme.

Fauna jest bogata i UTOzmaioona~ dominują -jednllk zdecydowanie serpu3.e

134 ANDRZEJ WIERZBOWSKI

i gll/bIti. Z dnnych grup 2wierzęcych częste są.zwłasZlCza bra·chiopody i mszywioły.

Oznaczono stąd:

Perisphi1lCtes (Orthosphi'lLC'tes) d.

colubrinus ~eineclre) PeriBphinctes sp. indet.

TarameUiceras

sp.'

C1lcl'oZampas sp.

. Pithonoton marginatum (Meyer) LaCu11.()seU~ cracovimsis {Quenst.) LoboidOthYris . zteteni (de !.!>rJdl)

Nr 14 .(łomy ~ał'skie), Pa1;rzykóW-Gaa:lbacze.

Odsłonięcie znajduje. się na ·.zachodnim krań-cu wsi. Paltrzyków-Gwbacz.e,

-dbejmując kilka, .po1ożony:ch w bezpolttednim sąsiedztwie, nIewielkich zawe.lony-cih.

lmnówgogpoda.mkich. W:yUItępuje ,tu biały !i. 9Zta1'Obi..ały, ttnięmk:i, ;rzafuii-ej -średnio zw.ilęz­

ły, pelitowy wapień o nderównym. i zad-ziorOWlatym przełamie, a: rzadkimi, czar- nymi ikrzem.i-enia,md. Skała jest wy9:a,źn-ie uławłcona,przy czym grUJbo.lić ławic jest na ogół niewielka !i. wynosi średnio około 20 cm. iPowierzchni·e ławic często wy-

kazują m:ierówny 'przebieg, a miejscami! mogą ulec zatarciu.

Fauna w odsłonięciu jest ibal-dzo liczna i UlI'OZlDaioona, o przewatnie dobrym

!Stanie zachowania. 'Dominują zdecydowanie ·serpule i gą'bkt· Z ·d.1ln.Y'ch ,grup zwie-

rzęcych ~1ite są 'brachiopody, ·a często sJ.?Otyka się równ.feż kolce jeżowców.

Amonity nie n6leżą Qo '1"ladkości. OZlllJa.ezono stąd:

Perisphinctes (OrthoS{Jhinctes) d.

colubrinus {iReilnecke}

Perisphincle8 . (Orthosphinctes) sp •.

perisphA.nctes ex .~. ·Amm. con.volutus Quen·st. in 'F. A. Quens'tedt ,(11lf1'7-1889) ld.oceras la:Jlevolutum (iFonta!llne:s) ldoceras sp.

Ringsteadia sp.

Taromelliceras ex .~. T. litlocerum (Oppel) in H. HOlder (195C5)

Nautilus sp.

Bibolites hastatus ,tBlainvil!le)

H. ct. hastatus $lainviUe}

Lopha greiJarea (SarW.) Miilericrinu8

sp.

PithoTloton marginatum (iMeye.r) Pithonoton sp.

LacunoseUa cracovien,sis I(Quenst.) MonticlarelZa strioplicata t(Quens't.}

Loboidoth1lris zleteni fdeLOO'lol)

Nr 1>5 I(Wiercenie ID), pomiędzy \Nli'wV$kami IJolnym.i f Paitl12lY\kOWem-GaTlbacU!.

Wdercenie z1olmli2JOwane z.ostało na ,s.kraju lasu, około 1,5 km na.E od wsi Niwi$ka Do.1.ne. Utwory jUN1I~kie napotkłllno .pod :12,2-metrow:ym 'nad-kładem C7iWa'l"-

tor.zędu (piaski i piasdci pylaste). Są

to

'białe, ŚTedniozwięz1e, pelitowewapien.ie -o nier6v.llD.ym przełamie. Z fauny licznie występują serpule i gąbki .. Do :głębokOŚCi 060 m I~koniec ~iłu) ~e zao'bserwoWlall.o jak!i.ejlkolwiek większej . zmienn.OIŚci Eta- logi.cznej.

Nr 16 (wiercenie'/PD J:4); Gajęeree Nowe.

Wiercenie zlokali2JOwane zostało w lesie, oko~o 400 m na JW od wsi Gajęcice

Nowe. Oysponuję stąd jedynie przedstawi1Qnym ponilŻej 'Wycinkiem profilu' utwo- rów jlllI'aJsl!:.'ich. .

23,~2;O. m' białe i lm:emąw'ob!i.ałe, §red:nio .zwięZłe wapleme peu'tOwe o OQ- -dzielności .PlY1;ow.ej.

az,0-32,5'm białe, Brednio"zwięzłe,: pelitowe wapienie o nierówwm przeła­

m'ie, z liczną fa·uną serpu:1. wapienie

te

iIlie wykazują·oddzielności płytOwej. Ku do-

:łowi pojawiają się jednak'~6mie .białe '. wapienie 'Płytowe.

GORNY OKSFORD I 'DOLNY KIMERYD· Wy:2;YNY WIELUlIl'SKIEJ' 13'5

Nr 17 (studnia), iNi-cponie.

Na ws-chodnim krańeu wBi Nicpooie, pr.zy koPaniu stUJdni G'W'łaściciel - Kon- .stanty Slusarczyk), u'ZYsk.amo następujący profil (według informacji gos.podarza

i opisu sklal z haMy):

O,()---4,O m piasek i glina piaazczysta.

4,0-10,0 ·mbie.ły i kremowdbiały, mdęlclt'i, pelitowy wapień o oddzielności płytowej.'

Ponir.i:ej Hl m - 'biały miękki, pelitowy w,apień o nierównym przełe.ame z cza.r- nymi kirzemien;iami. \Wapień ten nie wykazuje oddzielności płytowej, Z fauny 1.!icz- nie IWY'Itępują se'rpule i gąbki.

Nil' 1~ (SJtudm.ia), Czerk'iesy.:

Na zachodnim kr:ańcu wsi 'Czerkiesy, przy kopaniu studni (właościciel - Adam

PłóciennJ:k),. pod 4-mertrowym nadkładem piasków i glin .zwietrzelin,owych napot- kano wapień juraj.ski. 'Wapień 'ba,rwy białej, ·miękki d średnio zWięzły, peLitowy, cha'l'akteryzuje się nierównym przełamem, niewyraźnym uławiceniem i obfitością

czarnych ·krzemieCli. .

Fauna występuje 'bardzo Ucznie ·d j!!st urozmaJi.oona. Dominują 7Jd.ecydowa- me .serpule i ,gąbki. ·Licznie występują il'ówmeż bI-achiopody, -częste są trochity liliowcbw i ·kolce jeżo~bw. OżnacZono stąd:

Idoceras . sp.

Ta;rameUiceraB sp.

MiUerłcrinuB .sp.

Nr '19 (wil!ll"Cenie IPD' '15), 'NiC(pOOlie.

P.ithonotoo marginatum (Meyer) P.

er.

108tratum (Meyer)

LacunoBeUa C1'OCtlviensis -(Quenst.)

iWiercenie zlokalizowane :rostalo na skraju .lJ:asu, okJOło 250 m na S od za- chodniego kra·boa wsi N~cponie. 'Ult~ j1.lil'ajl9k:ie oopotkano na .głębokości 33,5

ni

pod grubym nadkładem czwartorzędu. Liwlogicmie aż do Irońca pro:fiUu <{do .głę­

bokości 36,5 m} są to ,białe miękkie, pelitowe wapienie

o

nier6wnym i zadzioro- watym przeł·a·mie. W skale licznie występują 'Ilerpule, gEl'bki i' brachiopody (Tere-

bratuZłdae div .. >\lP.). . . .

Nr 20 :(łom g.oopode.'l'ski), Niwiska ·Górne.

Około 1 km na NW od Niwisk Górnych, przy drod~ do lWydrŻYillOWla, znaj- duje się niewięliki, ,częściowo mrośnięty łom go()S~'1"8ki. Odsłania Się w· nim twardy, zbity w.apień pelitowy o TÓWIlYD;l 'i płaslromus2:lowym: przełamie. ISkała jest

niE!'WyraźnJ.euławicona. Ną jej . ~etrzałej powierzchni widać m-iejscami, że

ma

ona cbarakter 9'1'ganogen.iczny (,g'erpule, gąbki, trochity liliowców)

Nil' 211 '(rom gospoda/l.'6'lrl), pomiędz,y .:N'iwi*.ami Górny,mi i Wydrżynowem.

Około ²⁵⁰

m na

NW od .punktu 'nT

'20,

na .skraju !law: zna'jduje !Się niew~el­

ki

łom .:gospodar&ki. W ni2l!!Z)"Ch jego częścia,ch od.słema się twl8!l'ldy, 7!bity,miej- scamisfJnie s~ze.mf.onlQOwany wapień pe;l-i'oowy. !Ki~ .górze cIh.a'I'a.kter

skalJ:Y.

ulega

zmianie - wapień Bta·je· się miększy, bardziej ~i'uchy i zawiera lJ.iczne

cza.rne .

krze- mienie. Obie od·mian,. J.ibologic:me charakteryzują się nię.:r6w.nym J)l'zełamem i n1e- wyrainym uławi-ceni.em.

'Fauna występuje ba;oozolicznie.· DOminują zdecydowanie gll'bki, 'serpule, m<szywdoły i brachdopody. Oznac1,OIW stąd: .

Perisphinotes. ex gr. P. I:ń.furcatUB 'Lima (.Plagio~tom.(~:) d. 'fIOtaIta Go~df.

Quenst. in lP. Dom (1930)

EuaBpidoceras sp. SeptaZiphoria astieriana,(ICi'OJ."b.).

lG6 ANDRZEJ WIEBZBOWSKI .

Nr 22 (łom g-cspo:iaTski), Wydrżyn6w.

Około 0,5 km na SE od 2:achodniego krańca Wydrżynowa, przy drodze do Niwis.k Glmnych, znajduje się niJewielkd łom z piecem do wypalania wapna. IW niż­

szych częściach odskmi~ia wy8tępuje biały, miękki, ~lftowy wapień o oddziel- ności płytowej. Skała jest wyraźnie uławiOOIlta, co wywołaru! jest obecnością den- lmch waa.-stewek wapienda .ma'1"gUs'tego i mar.glu. Grubość ławic wylJlos.i łrednio

od 30 do 40 cm, 9pOtyka się jednak. ławice do 50 cm grubości.

rw

skale występu­

ją miejscami jasne, oweJine kookTecje krzemk)Il1!rowe dość znaczn,yOO. !l'IOZmleTów (do 50

cm

średnicy). Podrzędnie w obrębie białego wapienia występuje również Iin- ny ·typ D.itologiczny, 6 mianowiel.e brą2lOwawy, mie~ami' berowy, twardy, 71bity, pelitowy wapień Q oddzie1ności płytowej. Tworzy on nieregulame, nieco kuliste.

najczęściej niewielkie kilkooentym.etrowej. 'WieJokości Bkupi.enia, o n.ieoB'trych ~a­

n'icaeh w oatosu.nku do rs'&ały otaczaj ą-cej.

;W .górze odsłiOndęcJ,a·brą2JOW1awy, twardy wapień doOminuje jednak ·w łcilku ławicach, a biały, mi-ękki wapi·eń wY'Stępuje w ich Obrębie sto.slllnkowo Il'zadko.

Granice obu tycil typów ,skał są z reguły nadzwyczaj nieregullK'ne i lIlie09tre.

Co więcej - ,można pOdkreślić, IŻe wzajemny ilościowy stosunek występowalllia

obu tych tYJpów Urologicznych w oObrębie okreś!onej la·wicy w zasadzie nie ulega zm1an.ie w odsłonięciu. Mi.e}roam-i jednak, .choci'aŻ rzadko, można IW$kSIZ8Ć .na z\viązek występowania 'brązowego, zbitego wapienia ze spękaniami. iP<miżlej przed- stawl<lllO wynUci częściowyeh analiz chemicznych z obu odmiennych typów skał:

cz. ruerozp.

stoota praż.

CaO MgO

-biały, miękki wapień

n,400/o 4!3,7'}}J/o 55,620/0 O,iJ90/o lOO,leo/.

.brą.żowy,tWardy wapień O;H/o

43,&10/0 1)1;,840/0 . 0,1180/0

0.00,210/0

Zawall't>óść węglan6w w obu typach skał jeat identyoz.na wynosi OO,f1I/o.

F.arun6 w odsłonięciu je!M; '11adzwy.czaj fU·boga .i mon.o't<mna, Oznaezono&tąd:

Astarte sp;

PentacT'inus Iłp.

Nr 23 I{ło.m gaspoda'l1ki'}, Wydirży-riBw.

O~ 200 m na IN' od p~u nr 2'2. znajduje się na pOla'ch częściowo zaroś­

nięty łom ·gospodarski. rPooobnie jak poprzedalio WY8t~Ują tu w dole /białe, ·mięk­

kie, uławi·cone wapien'ie

o

oddziellności płytowej; z podrzędnymi s·kupieniami brą2lO­

wawego, twardego, pe11'bowego wapienda. W W}"ŻBzych -częściach odSłonięcia, w dwóch

ławicach; dommuje twa'l'dy, Zbity 'Wapień o oddzielności płytowej, a ,biały, miękki

wapie6 występuje 7J\lpełnie poICh+z:ęd'IlJie. Spotyka. się .1R1 .t6w.nie2 miejscamiJ ~asne,

owalne konkrecje klr2emionlwwe dość zna:cznydl !rOZmiarów (do 50 cm ŚTedniCY);

W leżącej wyiej' zwletTzelin'ie powt6rnie zjawiają się licznie oOkTuchy białego, pły­

towego wapienia.

FIl'UIl8 w od6łoni~iru jest Uboga i .monotonna, przy czym z reguły wy&tępuje

w 'białyeh wapieniach pelitowych. OznaozODO '8tącł:

Nr 24 (bmieniołom), Trębaczew.

Astarte sp •.

Pentacrin"s sp.

Przy szosie, na 'W09chodI)im. 'krańcu wsi Trębaczew, :majduoje się duży kamie-

niołom z kilkoma piecami do wypalania wapna. Odsłania się w nim bi6ły, miękki,

GORNY OKSFORD I DOLNY KIMERYn WY2YNY WIELtJlCtSKIE.T

13'1

rzad7:l.ej brązowawy, twardy, zbity wapień pelitowy 00 zadziorowa-tym przełamie.

Obl.ę te od!miany ld-tologicm.e przechodzą w .siebie obocmie, nieregulam'ie i bez oOstrylCh l8iranic.

Skała jest wyraźnie uławioona, grubość ławic jest zmienna d wynOl9i przeciętnie

od 20 do 4.0 e!;D. Stopień. ułarwicen.ia m&je si~· zależeć od rodzaju· skały. Miękka, peU- towa odmiana wapien~ cha-rakteryzuje się często wyralŹlliejlE!zym stopniem uławice­

nia i mniejszą ·grubośoiąławi.c niIŻ twaTda, zbita odmiana pelitowa.

Licznie występujące w odBlonięciu czarne krzemienie 2ldają się· skupiać Ilaj-

częściej w obrębie białych, miękkich, cienlro- i średniołaWlicowych wapieni. Prócz drobnych, czarnych 1m'zemieni, widoc2lle . .!Iąm:iejsoami znacznych 1l'O'l.mi.aa:6w {do 1,ci ·m średnicy) buły zsy1'tfikowanegoO wapienia, ostro oogranic.rone .00 ,skały ota-

czajlłCej. W ich obrębie wapień, łącznie z występującą w nim :fauną, uległ całko­

wicie skrzemIenieniu.

·Fauna w odsłonięciu jest·baNzO IliCZl16 i urozmaf.oona; Dominują ::roecyldowa- nie gąlbkd i serpule, licznie występują r6wnież brachiopody, liliowce! mszywtqły.

OznaC7JOJlo stąd:

looceras (?) sp.

TarameUicsr4s sp. indet.

Hibolites (1) sp.

Mytnus

sp.

Anisoca>rdia sp.

Opis sp.

Chlamy.ssp.

Lopha .sp.

Nr 25 (łom .gospoda.nski), Trębaczew.

Proeconia ThomboidaZis (IPhilljps). PZeurotomaria sp.

MiUericrinus Bp.

Pith.onoton margtnaltum (Meyer) LacunoseUa cracovieTIsis ~Quenst.) TeTebratulina 8tLbstriata Schloth.

TerebrateUa l'Oncata :(d'Or·b.)

Lobołdothyris· zietem (de Loriol)

Okolło 1,5 m na N od wschodnie80 klrańca TrębaczeWa znajduje '!!ię nf.ewielki i zarośnięty łom gospodarski. SkUa widoczna ·jest prawie wyłącznie w zwietrzelinie.

Występuje tu ·lCremowy i iberowy, twardy, zbity wapień pelitowy o T6wnym i płasko­

mWl'lZ1owym przełamie. Na zwietrzałej powierzchni skały WIdać ml.ej&ca:mi liczne

szcZątki 1.aUllly (seTpull~, gą'blri, 'mszywioły). Ozn&Czono stąq:

CtenostTeon d. proboscideum (Sow.) Proeconia roomboic:lalis (phillipe) PithonotO'li Tost7'4tum (M~yer)

Nr 26 (łomygas;podarskie), Dy16w.

LacunosellaCraoovCensi8

(Queru!t.)

L. d. CTacoviensis .(Quenst.)

OkoŁo l km na W od przystanku autobwowego w Dy1owie, !przy szos'ie d-IJ

Tręba.czewa, majdujes'ię ISz~ niew'iellcichłomów·z piecami ·do wypa.lmia wapna.

W zachod'Diiej i wschodniej części odsłonięcia występują odmienne typy skał,obocz­

nie jednak zapeW1lle przechodzące 'W siebl.e.

W części . zaiCbodndej, w ·staTym zaIIOŚ1liętym romie

z

piecem do wypa;l.ania wapna, skaia

W'idOC7!D.a

jest prawie wyłącmie VI zwietrzelinie. Występuje tu biały, rmdziej 'kremowdbiały; miękki: wapień peld'towy o wyTatnej oddzielnośći ~j.

Fauna jest uboga i ·monotonn'8. Ozna<!2lOl!lo stąd:

TararmeUiceras (Metahaploceras) SUbneTeU8 ~Wegele) (?)

AstaTte sp:

Pentacrinus . .!Ip,

Mont1claTella d. tl'iwboides {Quenst.) W części WISclbodniej, 'W szeregu niew:ielikich i częściowo zarz.ucony·ch łomach

odslwJ.a się odimienny Htologioznie typ skały. Występują tu białe

i

szaTiObiałe, miękkie, miejscami: twa,rde, zbite wapienie ipelitowe o zadtz:iorowatym, Tzadziej równym przełamie, we wykazujące oddzi.elności płytowej. Skała jest średniolawi-

138 ANDRZEJ .. WIERZBOWSKI

oowa. ~wier~hn1e' uła.wicenia często wykazują nierówny przebieg, miejscami mogą

ulec zatarciu. IW slJale .łii:znie wyB'tępują .i:ZiQlrńe ilm'zemienie, lIlaj'r6żnoroctniejSZYi:h kształtów i niewielkich Stos:unJroWlO rozmiarów. Miejscami można obserwować. zwią­

zek występowania iki'zemiend' z ~2lllam:i umw1cenie..; Ponadto· widoczne są

w odsłoni!:Ciu .'buły Myliifilrowa:nego wapienia, często .2Jnacznych . rozmiarÓIW' . W obrę­

bie 6tre:fy 2JS,Y.'H!fikoWlaueJ węglan waptria 'Liległcałkowitemu usUllięciJ,1 oj skała nie wykazuje żadnej ,1"eIl.k'cj.i z 'kwasem solnym .. 'Skrzemien1en.iu podległa ·również wy- stępująca w IbuJiaohfauna. '. . .

Fa·uma we wschodniej części OOsłoOlllięcia jest Daro2'iO.l1i:zna l urozma100na, prŻy ezym Zgoła odmienna nit W 'jego zach<ldni1!j C'LęŚctDornm.ują 7Jde.cydawame serpule i gębki. Liczne są .mszywioły, .bre.chio'poidy, 'rna1że i liliowoo; Ozn:ac.OOno stąd:'

Isp4rca 'te~ata Quen.st.

SpondyloPeaten .d. subpu1&Ctatus (lMiinst)

Lima (pzaiJ:łogtoma) tumida Roem.

Cte'/l.O$treon probo8lC'ideum iOSoW.) Anłsocardia głObosa JRoem.) Lucina ·ci. 1'Otun.data (Roem.) CeromtlOP8is siTiata ,(d'OIlb.)

Proecorn.iarhomboidaUB(phill.) Rh6bdoci4arts sp.

MutericrinuB . sp.

Eugeniacrinm s-p ..

LaCu1lOseUa cracovieruiS (Quenst.) EPithyriB BubBeUa (Leym.)·

Nr 21 (łomy goepodrurskie), W,ólka lPruB'l'Cka.

. Około il,5 km na SE od iWólki Prusickiej, na przestrzeni 0,5 km, wzdłuż rowu przeciwpancernego ciągnie .się szereg niewielkich, częściowo zarośniętych łarnbw

z piecami 00 ~lania wapna. Na całej przestrzeni odsłonięcia B'kały rue ~­

zujt4 żadnej w _odzie zrniE!!lIlOŚCi litologicznej, a wyzna-czony kierunek biegu wa:rBtw - 1:35° .,- zgodny jest z kienmkiem I1'OWU przec.twpan.cernego. Wy;nikastąd~

że utwory te .są 'tego sa~go wieku. Odsłania się tu wszęd~ im'eIIllOWy, łcrernowo-. biały, rzadzi.ej~ółtawY, ~io zwię~y wapień

i>elitÓwy

^o odd,zielności płytowej.

Skała jest

wyrabrle

uła'\Vioonil, a grubość 'ł-aWic

waha

Się od lcilkUd:z:iesięC1u do około· 10

.cm.

'U1.aJw.icen1J ~0ł.8ne :jest obeanością . c1enltidl wBmewek moargt1Ju' i wapienia ,~go. G1'u!bość ich waha sIę od 'l do '10 cm. Fauna.

vi

odsłonięciu jest dość uboga. j. monotołma. Ozn/l'CZOllO 6'tąd:

peri.9pMnctes (Orthosph;'flCt~s) d. ttziam

(~l)

p. (Orthosphf.nctes) polygyratus (ReIn.ecke)

Ta-rameUiceras (M:etah.cJ.ploceras) litooeTUm (Oppel)

Ringsteadia (RłngsteacUa) sp. indet.

Ringsteadia (1.) sp.

N ucula sp.

Astarte sp. 1Ddect.

E:rogvra sp.

Nr 26 '(łom gospod.a.r&ki), lW'ólka Pru.sleka.

Ceratomyasp. in<let.

Goniomya Uterata (Sow.) Cercomya. undulata . (Sow.) Pen,tacrt.nm sp.

GttIPhea oSp.

Zeilleria ~ći9Chł lMayer-.Eyma1'ld . TegulUhvris bentle1li. 9Mi!miss

Około 200 m lIla oNW od zachodni-ego krańca lP:unktu nI'

-n

^{z.najduje się na}

polach niewielki łom '~. 'Wy.sf;ępuje tu, podobnIe jak w poprzednim od- słonięciu, kremowy ll'ł.a.wioony Wiapień o Oddzielności płytowej, ·z cienkimi waTStew- kami nl8ll"glli. Z f9.unyóma;czono~ .

Astartesp •. Pentacrinus '.sp;'

GOBNY OKSFOBD I DOLNY KIMEBYD WY2YNY WIELUN'SKIEJ' 199'

Nr 29 (łomy .gospodaorskie), Wólka Prusicka.

Odsłonięcie ZllQjduje się olooło 250 m ;na iN od punktu nr 28, ,cjibejmując UłO­

żone w bezpośrednim sąsiedztwie dwa, niewielkie łamy goSpodarskie. WniOSkUjąc z kierunku .biegu i upadu 12O--Jl3O/4° ·N, utWOry występujące w tym odsłonięciu są młodsze od pOprzedn~o opisanych utworów z pUllkt6W nr Z1 i 28. UtIo19giczne różnioo nie zamaczają ,się ~ak w wyra'źny spoSób. /Podobnie jak. Vi punktach 27 i 28 występUJją tu pelitowe, ula:wiOOne wapienie o oddzie'lliOści płytoWej, z cien~

kimi wti"stewkami !Żółtawego

mmrglu.

Zmianie ulega jeciy1nie' zaba,rwienie skałY z klremowobi·arej i białej lila k:remowoż61tą i ż6łt:awą. 'Fakt ten wiązać należy ze, wzro.stem m'8ll'glJ.ilStości wapieni. Oznaczono stąd: .

ABtarte &p. Pentacrinus sp.

Thracia depreB80 ~w.} Teguli.'th1lris be.naeyf Móforis.

NT 30 (wiercenie IPD 12), 'Ga.jęcice Nowe.

,Wiercenie wyGronane zogbaro ,p!J."zy drodze Makow.iska ... Wąsosz, olroło "400 'm na S od wsi Gajęcice

.!NoWe.

utWory juorajskie :napotkanQ pod l3.,3-mert:.rowyro n.ad-

kła~ czwartorzędu l(piasek ~ glina piaSzczysta). PMfii utworaw j1.l!l'a-jskicn przęd­

B'tawia &ię nas:tępująoo:-

3,3--;10,6 l'D s.zalflO.ŻÓłty,ku dołOwi klreinowoi6łtY i krem.o:Wobiały,mięW,

peli-

towy wapień i' 'wapień ma.trglisty o Oddzielności: płytowej. .

11'O,~23,Ó tri szaJrożółtawy iż6łławy wapi~jw.

Z'

fau.ny oznaczono:

.Asta~e sp.

23,()..-..49,3.m krem<owobiały, ·biały, rzadko lkremowoż6Uy wapień jw. Na głębo­

kości 31 do 34 ·m ·stwierd:rono. 'WY'st~e w obrębie 'białego, miękkiego 'Mijpie- ni·a, drobnych, o nieregula'l'n.ytCh 'ksztahaC'h i nieostrych ·g1"BIllicach, skupień 'lirąozo­

wawego, tward~ ··wapienia. struktury te upodabniają .się do poprzednio opisanych.

z punktów 'DT 22 i 23. .

Nr_ 31 (wie<rcenie F.ID l3), Oz&~iesy.

,Wiercenie zil()kalikowane 7lQStaro przy drod:ze Czoel'lkięsy--Makowioska, okom"

200 m od''WI9chodinoiegokrań'Ca 'wsi ·Czerkiesy. Utwdry jurajskie napotkano pod 6-metroWym nadkładem czw:a'l'tor.zędu (piaB'ki i mułki). !Profil utworów juraj.skich.

przedstawio.n.o poniżej:

6,0-214,4 m szaroż6łlte, 'kreIIl'OWlOlŻMte i żÓltawej miękklie, miejlScami twa·rde, zbite, pelitowe wapienie i 'Wapienie mall"gliste o oddzielności pły1towej. Z głębo-, kości 22 do 24,4 m ozna'C:ron.O:

·Astarle sp.

Proeconła 'Sp.

!M!,4---32,O m żółtawe, kreni'owużółte, ku .dorowi s7J8'l"OłliebielSkawe, miękkie wapienie margliste, 'Z -cienkimI, kilkl,llllastocentyme1lroWej miąższości wkładkami, mairglu ,(zalW'arto6ć ,caCOa ok. 650f0), ,WIkładoki .1laJlQe atlW'ieMZIOIOO na ,głębokości 2'5- i -31

m.

^Z fauny oznaczonO:

AstaTote &p.

PenMcrinus

sp.

OO,()0---43,5 m ibi:ałe, kremowobiałe. i .szarobiałe, krucl,'le, pelitowe :Wla,pienie (za- wartość CaOOs 95,70/0) I() oddzie'llriości płytowej.1Na głębokości od 38'00 43,5 m stwier- dzono występowanie w o~ębie białego wapienia ni~Jelkich skupień 'brązoWawego"

.140 ANDBZE3 ·WIEBZBOW1'lTl'T

"twardego wapienia pelitowego o lDiereguląmych kształtach i nieostrY'Ch ~anicach.·

:z

fauny omaczono:

Astarte sp.

CucuUaea sp.

43,6-52,0 m białe, mięk:kde, pelitowe wapienie o nierównym i zadziorowatym przełaÓiie, nie \vytkazujące oddzielności płytowej. Z !fauny licznie wy-stęt1Ują &er- pulę, gąbki i mszyWioły •

. Nr 32 (łomy ,gospod8ł'skie), !Dylów.

Wdui: lW8chod.ndego kmailca w&i Dylów, na przel9trzen.i 0,5 km, znajduje się

·zespół niewielkich łomów IZ piecami dó wypalania wapna. Ponieważ warsiwy WY-

kazują wyramy upad ku NE, naj,starsze skały odsłaniają się w. zach<Xiniej części

·odsłonięcia. Skały w ·zacbodDiej częśCi odsłonięcia rMnią się od skał oz jego 'Części

wschodniej. W opfate,· ^'W' związku z tym, obie te części odS"ło.nięcia: potraktowano

odrębnie.

W części zaohoidniej odISlan.i.a .się w kilku łomach 'klremowobiały, /biały i kre- -mowożółty. wapień pelitowy o oddzielności płytowej. Skała. jest średnioławicowa,

·grubość lawic wy·nosi przeciętnie od 20 do 40 cm. Spotyka się rowmeż, cbociaż

:r2lB!dziej, ła:w.ioce Innej miążs:oości. Uławiocenie wywIOłane jest obecnością cienkich w.axstewek maTglu i wapienia maorglis:tego. Grubość ich waha się od kilku do kfikwutu centymetrów. !'auna jest u'bQga i 'monotonna. OznaczonI() stąd:

Perisphinotes sp.

TaramelZiceras (Me1GhaploceTGs) subner.eus ~egele) (1)

Tara.meUiceTas sp.

Nucula sp.

Leda sp.

Asta-rte sp. l.nJdet.

PleuTomva d. uniformis (Sow.) PleuTOmt/a sp.

Thracia depTes8a {Sow.) Pentacrinus sp.

IW .c·zęści wschodniej, w niewielkim łomie gospodarskim, odsłania mę lDieco -odmienny od opisywanego poprnednio typ skały. 'Występuje tu szarożółty i żółtawy,

miękki wapień mał'gliosty o oddzielności płytdWej. Slmła je:St wyraźnie u:la!W'ioona,

·grubość Ławic wynosi przeciętnie od 20 do .40 -cm. Uławicenie wy·wołane j.eSt Obec- nością wkładek IDaTglistych, z l'eguły o miążs7JOŚci kilktmastu do 20 em. Fauna jelit l1boga i monotonna. Oznaczono Btąd:

Astarte sp. PentacTinus .sp.

PleuTomvasp.

Nr 33 ,(łomy gospodaorslrle), Wólka 'Prusi..clu

Około 0,6 lml na E od Wólkoi. Prusickiej, wmlm: rowu przeciw:pan.cernego, istnieje na przeabrzeni 0,6 km .szereg !Iliewielk:ich, częściowo zln'OŚnięf;ych i zawa-

"lanych łomów ppodaxskich. Odsłania się w nich żółtaWY, sza:rbiółtawy, trzadziej

"kremowożółtawy i mremowy, peHtdwy wapień i wapień maJrg'1iSll;y o ~ej od- dzielności płytowej (pl. il, !fig. 1). 'Slmła jest na ogół średn.oioławioowa, gru.b<lść lawie jeBf; zm1enna i wynosi przeciętnie od 20 do 4() .cm. Spotyka się· równie1;, cblociaż

nadziej, ławice .innej miąm7JOŚei. Uławicenie wywoŁane. jest obecnością wkładek

marglu. Grubość ,ieh j.e6t zmienna i walha się od 10 do .25 cm. iKienmek ,biegu i upa- -du pomier:oony w odsłonięciu wynosi: l2f)--.l1i40!S° N. [Fauna jest uboga i mOlIlo-

ton.na. Oznacztooo stąd:

Perisphtnctes ex gr. Amm. C'07IIVOl~us Queruit. dn iF. A. Quenstedt (ll1Wm"-1898) Ringsteadia sp.

Astarte sp. inde't.

ThTaeia· depressa (Sow.) Plmtacrinus sp.

PaguTUS (1) sp.

aOBNY OKSFOBD.l DOLNY .. KlMEBYD WV:2;VNY WIELUN'SKIEJ 1411

W 'bezpośrednim sąMedztwie odsłon1ęcia, podobnie jak w innych . miejscach

wokół lWólld ~ckiej, spotyka się często na pallach oklruclly !l"6Znych rozJniaa.-6w, skrzemionlrowanego, organogenic2II1e.go wapienia. Miejscami można obserWlOW'a'Ć ich wyjątkOWO duie nagromadzenie. Skała jest całkowicie poZbawiona sUIbstailcjd. wę­

gla,nowych i silalie porowata. 'W lokalnej gwaTZe 'bywa' VI związlku ~ tym określana lla:Zwami ,,sucllosz" lub ,,suchy kamień". Na omawianym terenie występują wy- łącznie jej. okruchy w dbrębi.e utworów czw.art.orzędowych. Ozna'Czono z nich na-

stęp)ljącll faunę~

Nautilus sp. iooet.

Chkvmys (Raaulopecten) inaequłcostata

(Young & BiIrd)

PZeriopecten subspiłliosusrSchloth.)

L'Opha sp.

Holectypus S1-.

TeTebNtulina st.llbBtriatli Schl<rth.

SeptaliphioTia astieriana {d'Orb.) Loboidothyri.s inB!ignis (Sehiibl.)

mszywioły, .serpule; korale, gąbki

Nr 34 (wiercenie aR), pomiędzy lW6l:k:ą Prusi'C'ką i IPrUlSi'CkieJm..

Wiercenie zlokalizO'WIaID.e zootało w lesie, przy Unii kolejowej, ok.oło 2,5 troi na E od Wólk!i ipruS'i~kiej. UtWl()ry' jurajskie napotooano pod :K,ł-metrowym nad-

kładem czwartoTzędu '(piaski i gliny) i trzeciorzędu {węgiel ,hru'naJlnY).· Występują tu żółtawe, żółtawo&zaTe i szaroniebieskie, ..

pelitowe

wapienie

oraz

wa.pienie

mar-

glitste (zawa;r'tość

CaDOs

78,41/0) o oddzielności płytowej. W obrębie :tego' lromplek8u, szc!i:egó'lnie w wyższych jego C'Zę9ciach, wy.stępują wkładki .InoaTgliste. z fauną: .

PentacTinus sp.

Wiercenie' u.Irońc2IO'Ilo na głęboloości '10,0

m.

Nr 3'5 ,(wiercenie BP y!.l), F.rusicko.

Wiercenie wY'konane 2JOstalto przy przyabanku autobusowym w P.rwiclru. Dys- ponuję stąd jedynie profilem utworów. jurajskiob. od głębOkości 35,2

m: .

3~,ż-e6,4 Dl żółtawe, ·kruche . margle. Z fauny oZD.aezono: . Asta1'te sp.

35,4;--38,1 m żółtawe, ku dołowi szaroniebieS'kawe wapienie ·Dl!8.Tg'liste o od- dzielności płyItowej (zawartość caJOOa olrolto 000/0). W skale obserwuje się miej'łcami drdbne, nteregu.!l.a!rne skupienia pirytu.

38,l-aB,5 m oBzaa.-oniebieslaawe, kruche margle.

38,5-66,Cł-m s·za.roniebieskawe, miejsca·mi stalowoszare, :rzadziej Ikremowosza- re, ·średriio .zwięzłe wapienie i wapienie margliste o oddzielności płytowej, 'Z ~rob­

nymi skupieniami pirytu. Miejscami, MJczególln:ie w niższej -części profilu, skała jest wy.raźnie bitumie.zna. Faruna występuje 'rZadko i jest

moliotonna.

Ozn8.eżó.no stąd:

TaTameUiceTas sp.

ABtaTte sp.

Nr 36 (kamienfiołom), 'Prusicko •

Pentacrinus sp.

. IW lesie, około ·l·km lIla SW od Prusicka, Żlllajduje się zarośnięty ol nieczyuny

kamieniołom. Skała odsłania się tylko miejscami spod .przy.krywającej ją zwietl."'Ze- liny. Występuje tu biały i białosza'ry, miękki, r2laldziej twa:rdy, pelitOwy wapień o zadziorowatym przełamie .. Skala jest średndoławioowa, stopień uławi.cenia i gru-

bość ławic zmieniają B'ię jednak w tróŻil3"ch częściach odsronięcia.

IW skale licznie 'WyStępują niewłe-łkie, czarne, 'białe i lminatne ki-zemienie~

l\'Iiejsc-am~ moma db6erwować zwią~~ reh występowania zpła'SZ'Czymami uławi­

cenia oraz buły (l,Byllfikowanego wap~ła, zna'CZIlych p.Lekiedy ro~miarów. (do qk.

I

142 ANDRZEJ' WIERZBOWSKI

2 m średnicy), o ostro wY'N1ŻOOlYch gJl'anicaeh vi stosunku do skały otaeza.jącej (pl:. '1, fig. 2). IW obrębie &trefy zsylifiktowanej WęgłUl wapnia uległ całkawiłemuusunię­

ciu i skala nie wykazuje żadnej reakcji

z

^kwase.m solnym. Sktrzemienleniu pod-

legła 1'6wnim występują.ca w bułach ~Ull1a.

Fauna w odsłonięciu' ,jest !liczna i urozmaicona. Dominują zdecydowanie gątbki,

brachiopody i serpu'le. !Licznie wyS'l;ępują mszywioły, a częste są !l'6wnież kolce jeżow<:ÓW. POjedy.D.'C2lO spotyka 6ię drdbIie 'Jrolon.ie kOrali. Oznac7JOll"O stąd:

Perisphinctes .sp.

Li.thacoceras (Lfthacoce'F'as) sp.

L. (fTogeron1o) -alff. ;fr~bergi Geyer Lłthacoceras (Progeronia?) SP:

PZeriopecten sublJP'lnosU8 (Schloth.)

Lima' (Plagkmomtl) tu.mida !Roem.'

Ge1'VUlia sp.

Lopha Bp.

Nr 3'1 (łOmppadarsld), Wólka Pruaicka.

Lacu.noseZla ·cracovrien.Bis lGQuenst.) Septaliphoria a.Btieriana '(d'Oi1"b.) TrigoneUa pectuncuZa (Schloth.) Tel'ebnltulina substriata Schloth.

TerebratelZa Zori.co.ta ,(d'OItb.) Epith1lris subseUa (Leym.)

Loboidothyris zieteni (de Lóriol) . MicrosaZena agericiformis Et.

O}roło 1,5 km na N od· Wólki PrusickieJ, pl:zy drodze do Wamycb IM.łyn6w, majduje ~lię niewielkd, -częściowo zarośnięty łOm gospodaJrs.ki. Odsłania aię w nim

azarot6łty, erednio zwięzły, pelftowy wapień i wapień marglisty o oddzielno§Ci pły­

towej. Skała. jest średnio- i cienlroławicowa. Uławicenie wywtoł.ane jest obecnością

lo1knmlastoceat;ymetrowe';i grUbości rwJdad* manglu. Fanma JESt ubogla i ~a.

Oznac7lODO stąd:

Astańe sp. Pemacrinus sp.

Pleuromya sp.

Ni' 38 (wiercenie len), pomiędzy Wólką ,PIl'wdeką i Ważnymi Młynami.

IWiercenie wykonane 7JOstało przy drodze, .na 2/3 odległości .z Wólki IPrUBiekiej do Ważnych !M.łyID.ów. utwory jurajskie oapobk.ano pod. l8-metrowym nadkładem

czwaTtorzędu i trzeciorŻędu. !PrafU ich P!l'zedstawiono poni:rej:

18,0-21,0 m okruchy wapieni marglistym o oddzie1ności płytowej w siinie ilastej zwietrze!linie.

21,()---Ól,3 m żółtawe, kremowo!6łtawe, xzadziej ~remowe, .ku dołowi. miej-

BCami iS'Z8l"OniebiEl!lka:we, średnOO zwi"ę7lłe, pelitowe wapienie i wabienie margliSte o oddzielności płytowej. Z :6a.uny oznaczonIO:

Nr 39 (skaTpa. ,Warty), Stoczki.

AStaf'te sp.

Penta.crinus sp.

Olroło ,l km na S od. wsi Sboczki,

w

sąsiedztwie w:młesienia nazywanego

Diablą G6J:ą, OcIsłaIliają mę, w dole WYSOkiej s'k.arpy lewego "brzegu Warty, utwory ju·rajskie. Występują tu t6łte, niifękkie InaI1"gl~ oz podrzędnymi cienkimi przeławi­

ceniami 1Ż6Iłta.W'.}'dl 1 BZaIrOż~ /Wapieni 1lII81'gU9tych. Ku darowi, sędząc po zwietnelinie, więkMą rolę

w

profilu odg:rywają wapienie margliste. Z fauny oznacZ'Ono:

Aatarte sp.

Pleurom1la . sp.

Nr 40 (}om gospodarski), Płaszczyzna.

Na żachodnim 'kirańcu wai Płaszczyzna., w niewielkim zarośniętym romie, przy drodze do Łążka, widocme są prawie wyłąeznie

w

zwietrzelinie utwory juraj-

GORNY OKSFORD I DOLNY' KIMEBYD WY:tYNY WIELUlIl'SKIEJ 143'

skie. Są to szarożółte i Mlte, peliiowe wapienie i wapienie margliste o oddziel- ności płytowej, przeł.a:,wi.lOOIle cienkimi, Jdlkunastocenłymetrowej mią±szości' wklBd- kami żółtawego, kruchego ma>rgIu. Z fauny ozna.czono:

Asta-rte sp.

PletLro7nya sp.

Podobne Sikały widoczne &ą w ·zwietr2Jelinie w pobliakiej 'Wsi Łąiek.

NT 41 (wy,robiska kamieniołomaw), Grll'biec.

W . są8'iedztwie wBi GTabiec widocme są stare, cał'lrowicie zarośnięte wyro- biska kamieniołomów, w 'których wyddbYW8lll.0 wapienie płytowe. Wykonany wkop bada,wczy odsłonił tkwIące w &!lnie ilastej zwietrzelinie okruchy ż6łtawych, ·m1ęk­

ldch wapieni ,marglistych o oddżielnoścl płytowej. Ich sldad chemf.cmy chuaktery-

zują prze,ds'ta'W!ione' parliżej 'WY'llikl ezęściowej analizY':

cz. nierozp.

!Strata praż.

CaO MgO

17₁101/, :n~/ł

46,101/, O/WfJ/o

. _,PHlc Obll'l'C7.mla 2J!lwa.rtolśl: 1Węg'lan6w wynosi OO/J%.

FaUlllajest Uloo8a f. monotonna. Oznaczono stąd:

Astaf'te sp.

Pleu1'Omya u'lVif0rmi.8 (Sow.) . Nil' 4rJ {łomy gospóda.r&kie), Ga~ęclce Stare.

OkJOło 11 km na

sm

^{od wsi Qajęcice stare} ocfslaniają się w dwóch niewielk.fA:tb

łom.aeh utwory jUJra~kie. Występuje tu żółta'W'OS'Zary, peliltowy 'wapień i wapień ma;rglisty o oddzielności' płytowej. 'Skała jest średnklławdoowa, grulbość ławic wy- nosi przeciętnie od 2() do 40 'Cm. 'Uławicenie wywoła:ne jest obecnością cienidch wantewek marglu. Grubość fach waha się od kiD.k:u·do ki1kunastu centymek{m.

Fauna wystęRuje :stosunkowo rzadko i jest monotonna. Omaczcmo stąd:

PeriBphincteB sp.

Astarle sp. ilDdet.

Ct.IC1Lllaea. sp.

Pleuromyauniformłs (Sow.) Nr 43 (łomy groopoclarskie), Gajęcice. Stare •.

P. alduini (Bron.) ThTaC'ia clepressa (Sow.) Pentacrinus BP.

Na południowym o&laaju wsi. Gajęc.ice Stare, w· ~regu zarośniętY'Ch li za.- walonych łomaeh, odSł.a.n1a się mfejseami. spod przykrywającej zwietrzelinY, żółte­

wy, peUbowy wapień i watpień marglisty

o

oddzielności ,płytowej. Skala jurt śred­

nioławloowa. UłaWlicenie wYwołiane jest obecnością wklaóek marglu od .!dlku do kilkunastu centyłne1lrów grubÓści. 'Oznaczono stąd następującą faunę:

PeTisphinctelł sp.

Ringsteadia (Vineta) sp.

TaTameUiceTas sp.

ABtarte sp .. łndet.

CucuUaea sp.

Pleu7'Omya uniformis (Sow.)

Goniomva

sp.

Cercomya undulata (Sow.) Thracła łnceTta Tohunnann T. depres84 (Sow.)

Pentacrin1L8 sp.