O metodzie prognozowania cech petrograficznych węgli w pokładzie na podstawie punktowych stwierdzeń

Kwartalnik Geologiczny, t. 26, nr 1, 1982, p. 91-97

UKD 553.94.076: 550.856: 552.574.1.08 :65.012.23"313"(438 -13 GZW)

Krystyna KRUSZEWSKA

Przedstawiono metod~ pr.ognozowania cech petrograficznych w~gli w pokladzie na podstawie wynikow analizy petrograficznej, wyraionej wzorem V

1

tych w przedzialach zmiennosci odpowiadajqcych lO-cioprocentowym zmianom zawartosci inertynitu w pro bee bruzdowej w~gla. Zasady prognozowania omowiono na przykladzie w~gli G6rnoslqskiego

Zagl~bia W~glowego.

WSTI;':P

Celem metody prognozowania cech petrograficznych w~gla w pokJadzie jest uchwycenie najwazniejszych proporcji skladnik6w (macera16w) w w~glu kamien- nym, rzutuj,!cych na jego wlasnosci technologiczne i przydatnose w poszczeg61- nych gal~ziach przetw6rstwa w~gla, szczeg61nie w koksochemii i karbochemii ...

Cechy petrograficzne w~gla stanowl,! istotny element informacji 0 zlozu w~gla

zar6wno z punktu widzenia jego genezy, jak i potrzeb przemyslowych. Dlatego tez metoda przedstawlona nizej ma na celu prezentacj~ tych cech w taki spos6b, by mogly one bye w przyszlosci w spos6b mozliwie prosty, a jednoczesnie czytel- ny, wprowadzone do Banku Informacji COIG jako jeden z element6w komplek- sowej informacji 0 w~glu w zlozu.

Prowadzone w latach 1978 -1980 badania pad opracowaniem metody, kt6ra w rezultacie umozliwilaby ocen~ cech petrograficznych pokladu w skali obszaru g6rniczego lub wiercenia, pozwolily na jej prezentacj~ w formie om6wionej nizej.

ZASADY METODY

Podstawowym elementem wyznaczaj'!cym wlasnosci petrograficzne w~gla w pokladzie jest stosunek grup macera16w aktywnych technologicznie (witrynitu i egzynitu) do grupy macera16w inertnych (inertynitu) w pr6bce bruzdowej w~gla,

pobranej w danym, udokumentowanym punkcie pokladu. Podstaw~ do obli-

Metoda nrCI!!n07CIWama

ETAP

w

zakres zmiennosci wartosci V+E

- - - = I

wartosci 30 z

93

V+E

I

prz.eClL~Ia! 5; zakres

3; zakres za-

dywac, ze cechy petrograficzne nie udost~pnionych poklad6w warstw. siodlowych

b~d,! odpowiadaly powyzszym wartosciom.

War s t w y r u d z k i e: w'!ski zakres zmiennosci - przedzialy 4, 5; za- kres

najcz~sciej

V; E

najcz~sciej

zawartosci inertynitu 10-30%; nalezy z duzym prawdopodobienstwem prze- widywac, ze cechy petrograficzne nie udost~pnionych poklad6w warstw rudzkich

b~d,! odpowiadaly powyzszym wartoseiom.

War s t w y z a I ~ ski e: w'!ski zakres zmiennosei przedzial 5; zakres . , . . k h ,. V +E 4 1 90 . , . . k

naJcz~scIeJ spoty anyc wartoscl ^{- - j - = , - , ;} naJcz~scleJ spoty ane za- wartosci inertynitu - 10-20%; nalezy z duzym prawdopodobienstwem prze- widywac, ze cechy petrograficzne poklad6w warstw zal~skich b~d,! odpowiadaly powyzszym wartosciom.

War s t w y 0 r z e ski e: w,!ski zakres zmienhosei - przedzialy 4, 5, 6;

k . , . . k h ,. V+E 24 91 . , . . k

za res naJez~scleJ spoty anyc wartoscl - - - = , - , ; naJCZ~SCleJ spoty a- I

ne zawartosei inertynitu - 10 30%; nalezy z duzym prawdopodobienstwem przewidywac, ze cechy petrograficzne nie udost~pnionych poklad6w warstw orzes- kich b~d,! odpowiadaly powyzszym wartoseiom.

War s t w y I a z i ski e: w'!ski zakres zmiennosci - przedzialy 4, 5; za- k res naJcz~seIeJ . , . . spoty anye wartosel - - -k h ,. V +E = , - , ; 24 90 naJeZ~SCleJ . , . . spoty ane k

I '

zawartosci inertynitu - 10-30%; nalezy z dtiZym prawdopodobienstwemprze- widywac, ze eechy petrograficzne b~d,! odpowiadaly powyzszym wartosciom.

War s t w y 1 i b i '! ski e: w'!ski zakres zmiennosei - pr:z;edzialy 4, 5; za- k res naJcz~seleJ . , . . spoty anye wartoscl - - -k h ,. V +E = , - , ; 24 90 naJcz~scleJ . , . . spoty ane k

j

zawartosci inertynitu 10-30%; nalezy z duzym prawdopodobienstwem prze- widywac, ze ceehy pettograficzne nie udost~pnionyeh poklad6w wymienionyeh warstw b~d,! odpowiadaly powyzszym wartosciom.

P r z y k I ad: Poklad 510 z kop. Kleofas w wi~kszosci badanyeh punkt6w

b~dzie prawdopodobnie zawieral 30-40% inertynitu w przeliezeniu na czyst'!

substancj~ w~glow,!; najcz~seiej

V; E ^b~d,!

^si~

zakresie 1,6 - 2,3 i odpowiadaly przedzialowi 3.

W pierwszym etapie prognozowania nalezy zwr6eiC uwag~ na poklady niecki chwalowickiej z kopaln Jankowiee i Chwalowice, kt6re w obr~bie poszczeg61nych warstw stratygraficznyeh zawieraj,! srednio mniej inertynitu, a. ich wartosci V

+

j

S,! przeei~tnie przesuni~te 0 jeden przedzial wyzej w por6wnaniu z pokladami pozostalyeh ez~sei GZW. Wi'!ze si~ to z pewn'! odr~bnosci,! litofacjaln,! osad6w karbonu wyst~puj,!cyeh w tej nieece (K. Kruszewska i in., 1977). W st~pna prognoza

b~dzie przydatna przy podejmowaniu deeyzji 0 udost~pnieniu pokladu robotami g6rniczymi.

ETAP II - WERYFIKACJA PROGNOZY

Celem zweryfikowania wst~pnej prognozy cech petrografieznych pokladu i ustalenia mozliwie dokladnie jego faktycznych wlasnosci nalezy w momencie

udost~pnienia pokladu robotami wiertniczymi lub g6rniczymi wykonac seri~

06

:::c -=c:

h~3 3

...IJ-. ...JJ... ...11..4

V - V - 5

... 4 - 6 o® 7

0SzW

'8

Metoda p[()grIOZOv.'anta cech

Oil" Szeroka I"

Fig. 1. Rozmieszczenie cech petrograficznych w pokladzie 403/1 kopalni Manifest Lipcowy Distribution of petrographic features in the coal seam 403/1 in the Manifest Lipcowy mine

I - granica obszaru gorniczego; 2 -uskoki; 3 - wielkosc zrzutu; 4 - wychodnie pokladu; 5 wymycie pokla- du; 6 - izolinie przedzialow zmiennosci; 7 punkty pobrania probek i wyliczona wartosc V + E ; 8 szyby

wydobywcze I

1 boundaries of mining area; 2 - faults; 3 net slip; 4 outcrops of seam; 5 - erosion of seam; 6 isolines of variability intervals; 7 sampled points -and calculated values V + E ; 8 - mine shafts

1

analiz petrograficznych w punktach oddalonych od siebie w miar~ moz!iwosci o okolo 300 m. Poniewaz wielokrotnie doswiadczenie wykazuje, ze pokrycie sieci'l regularnie rozmieszczonych punktow pobrania jest praktycznie niewykonalne, proponuje si~ wykorzystanie probek bruzdowych w~gli pobieranych do badan fizykochemicznych rowniez do wykonania analiz petrograficznych w~gli. Obok

wartosci - - -

G6rnictwa Gwark6w 1 Nadeslano dnia 8 kwietnia 1981 r.

2

3

4

5

V+E

I

V+E

KRUSZEWSKA (1977) Zweryfikowane, standardowe metody analiz petrograficznych dla potrzeb przemyslu w~glowego. Arch. GIG. Katowice.

KRUSZEWSKA K., SAPINSKA MAGNES c. (1977) Osady karbonu niecki chwalowickiej w swietle analizy litofacjalnej oraz badan palinologicznych i petrograficznych w~gli. Pr.

USL.. nr 169, Geologia, p. 47-86.

Tlte basis

of prognosis

y petrographic

nrr,an,('Ic,Q are cl1scussed

coals in a (where I

on the