o 3
Z E S Z Y T Y N A U K O W E
P O L I T E C H N I K I
S L . A S K I E « !
JANUSZ GIRCZYS
BADANIA WARUNKÓW OPTYMALNEGO DZIAŁANIA AKTYWATORA I ZRIERACZA W PROCESIE FLOTACH BLENDY CYNKOWEI
ORNICTWO
3 3 5 1 \ 8 3
P O L I T E C H N I K A ŚL ĄSKA
ZE SZYTY N A U K O W E Nr 777
J A N U S Z G I R C Z Y S
BADANIA W A R U N K Ó W OPTYMALNEGO D ZIA ŁAN IA A K T Y W A T O R A I ZBIERACZA W PROCESIE FLOTACJI BLENDY
CYNKOW EJ
G L I W I C E
1 9 8 3SPIS TREŚCI
S t r .
I . S F O R M U Ł O W A N I E Z A G A D N I E N I A ... 5
1 . W s t ę p ... 5
2 . P o d s t a w y f i z y k o c h e m i c z n e d z i a ł a n i a a k t y w a t o r a i z b i e r a c z a 7
I I . B A D A N I A W Ł A S N E ... 1 3
3 . F l o t a c j a b l e n d y w a s p e k c i e o d d z i a ł y w a n i a o d c z y n n i k ó w . . . . 1 3
3 . 1 . F l o t a c j a s f a l e r y t u n i e a k t y w o w a n e g o ... 1 3
3 . 2 . A k t y w a c j a s f a l e r y t u s i a r c z a n e m m i e d z i ... ... 1 7
3 . 3 . F l o t a c j a s f a l e r y t u w a s p e k c i e a d s o r p c j i a k t y w a t o r a i
z b i e r a c z a ... 2 4
3 . 4 . O e a o r p c j a a k t y w a t o r a 1 z b i e r a c z a z p o w i e r z c h n i s f a
l e r y t u ... 3 3
4 . W p ł y w w a r u n k ó w d o z o w a n i a o d c z y n n i k ó w n a w y n i k i f l o t a c j i 3 7
4 . 1 . Z a l e ż n o ś ć z u ż y c i a C u S O . o d p H p o d c z a s f l o t a c j i b l e n
d y ...7... 3 7
4 . 2 . B a d a n i a m o ż l i w o ś c i p o d n i e s i e n i a e f e k t y w n o ś c i d z i a ł a
n i a m i e d z i i k s a n t o g e n i a n u ... 4 5
4 . 2 . 1 . W p ł y w c z ę ś c i o w e g o u t l e n i e n i a k s a n t o g e n i a n u n a
f l o t a c j ę s f a l e r y t u ... . ... 4 5
4 . 2 . 2 . A k t y w a c j a b l e n d y p r z e z a n o d o w e r o z t w a r z a n i e
m i e d z i ... 5 0
4 . 3 . S e l e k t y w n o ś ć f l o t a c j i b l e n d y w p r z e m y s ł o w y c h w a r u n
k a c h d o z o w a n i a o d c z y n n i k ó w ... 5 6
5 . D o b ó r o p t y m a l n y c h w a r u n k ó w d o z o w a n i a a k t y w a t o r a i z b i e r a
c z a ... 6 3
5 . 1 . O p t y m a l i z a c j a z u ż y c i a a k t y w a t o r a i z b i e r a c z a . . . 6 3
5 . 2 . A d s o r p c j a o d c z y n n i k ó w n a s k ł a d n i k a c h z a w i e s i n y f l o t a - c y j n e j w w a r u n k a c h o p t y m a l n e g o d o z o w a n i a . . . 7 0
5 . 3 . P o t e n c j a ł r e d o x z a w i e s i n y f l o t a c y j n e j w o b s z a r z e o p
t y m a l n e g o z u ż y c i a a k t y w a t o r a i z b i e r a c z a ... 7 7
I I I . P O D S U M O W A N I E ... 8 6
6 . O m ó w i e n i e ... 8 6
7 . W n i o s k i ... 9 0
L i t e r a t u r a ... 9 2
R ó w n a n i a i s y m b o l e ... 9 9
S t r e s z c z e n i a ... 1 0 2
I . S F O R M U Ł O W A N I E Z A G A D N I E N I A
W i e l k i e i l o ś c i r u d y w z b o g a c a n e j w n o w o c z e s n y c h z a k ł a d a c h p r z e r ó b c z y c h s t w a r z a j ą p o t r z e b ę o d m i e n n e g o o d s t o s o w a n e g o w m a ł y c h z a k ł a d a c h s t a r e j g e
n e r a c j i p o d e j ś c i a J a k o ś c i o w e g o d o p r o w a d z e n i a p r o c e s ó w t e c h n o l o g i c z n y c h .
P r o w a d z o n y “ n a w y c z u c i e ' ' p r o c e s w p r z y p a d k u p o w i ę k s z e n i a s k a l i p r z e r o
b u w y m a g a o d p o w i e d n i e g o o p r z y r z ą d o w a n i a u m o ż l i w i a j ą c e g o b i e ż ą c ą k o n t r o l ę i s z y b k i e k o r e k t y c z y n n i k ó w d e c y d u j ą c y c h o p o m y ś l n y m w y n i k u w z b o g a c a n i a .
M o ż n a s p o d z i e w a ć s i ę , ż e r ó w n i e ż d l a t e c h n o l o g ó w z a j m u j ą c y c h s i ę p r o
c e s e m f l o t a c j i s i a r c z k o w y c h r u d c y n k o w o - o ł o w i o w y c h b ę d z i e t o w n a j b l i ż
s z y m c z a s i e j e d n y m z p o d s t a w o w y c h p r o b l e m ó w .
N i e o d z o w n y m e l e m e n t e m r o z w i ą z a n i a p r z e d s t a w i o n e g o z a d a n i a - , ^ e s t w y z n a
c z e n i e c z y n n i k ó w , k t ó r e p o d d a n e b ę d ę s t a b i l i z a c j i l u b r e g u l a c j i w p r o c e
s i e f l o t a c j i r u d y . S a m a s t a b i l i z a c j a m o ż e b y ć p r o w a d z o n a n a p o z i o m i e o p
t y m a l n y m , p r z y j ę t y m r f a p o d s t a w i e o b s e r w a c j i p o c z y n i o n y c h w p r a k t y c e p r z e
m y s ł o w e j w w y n i k u w i e l o l e t n i e g o d o ś w i a d c z e n i a l u b w t o k u z o r g a n i z o w a n y c h
b a d a ń .
P r z y k ł a d e m b a d a ń p r o w a d z o n y c h w s k a l i p r z e m y s ł o w e j d l a u j ę c i a w z a l e ż n o ś c i m a t e m a t y c z n e p a r a m e t r ó w o p t y m a l i z o w a n y c h o d c z y n n i k ó w d e c y d u j ą c y c h
o w y n i k u w z b o g a c a n i a j e s t p r a c a w y k o n a n a w I P i l T S M A G H K r a k ó w [ l i ] . W p r a
c y p o d j ę t o z a d a n i e o p r a c o w a n i a m o d e l u s t o c h a s t y c z n e g o z a k ł a d u p r z e r ó b k i w
Z G H " B o l e s ł a w " . W y n i k i p r a c y s t a n o w i ę k o n c e p c j ę o p r z y r z ą d o w a n i a p r o c e s u
d l a j e g o o p t y m a l n e g o p r o w a d z e n i a b e z w n i k a n i a w m e c h a n i z m y f i z y k o c h e m i c z
n e s p e ł n i a j ą c e r o l ę w s a m y m p r o c e s i e . O d m i e n n ą k o n c e p c j ę r o z w i ą z y w a n i a
p r o b l e m u p r e z e n t u j e O . L e k k i < r o z p a t r u j ą c m o ż l i w o ś ć s t w o r z e n i a n a j
k o r z y s t n i e j s z y c h w a r u n k ó w f i z y k o c h e m i c z n y c h d l a r e a k c j i p r o w a d z ą c y c h d o h y d r o f o b i z a c j i p o w i e r z c h n i m i n e r a ł ó w s i a r c z k o w y c h .
P r o c e s p r z e m y s ł o w y p r o w a d z o n y J e s t w w a r u n k a c h f i z y k o c h e m i c z n y c h n i e
z d e f i n i o w a n y c h i n i e s t a b i l n y c h , k t ó r y c h z m i e n n o ś ć w z r a s t a w r a z z k o n i e c z
n o ś c i ą p r z e r a b i a n i a c o r a z w i ę k e z y c h m a s r u d y
;
e k s p l o a t o w a n y c h n i e s e l e k t y w - n i e , w w a r u n k a c h c o r a z i n t e n s y w n i e j s z e j m e c h a n i z a c j i . U n i e m o ż l i w i a t o p r a k t y c z n i e p r z e p r o w a d z e n i e w s k a l i p r z e m y s ł o w e j b a d a ń c z y n n i k o w y c h z z a m i a
r e m w p r o w a d z e n i a a u t o m a t y c z n e j r e g u l a c j i c z y s t a b i l i z a c j i n a o p t y m a l n y m
p o z i o m i e u s t a l o n y c h c z y n n i k ó w . Z d r u g i e j s t r o n y b a d a n i a f i z y k o c h e m i c z n e
p r o w a d z o n e w ś c i ś l e z d e f i n i o w a n y c h w a r u n k a c h , b a r d z o c z ę s t o n a c z y s t y c h
m i n e r a ł a c h , d a j ą z b y t f r a g m e n t a r y c z n ą i n f o r m a c j ę o p r o c e s i e . S t a n t e c h n o
l o g i i f l o t a c j i i p o z i o m u w i e d z y p o d s t a w o w e j o p r o c e s i e n i e j e s t n a t y l e
1. Wstęp
- 6 -
k o m p l e t n y , b y m o ż n a b y ł o p o d j ę ć p r ó b ę p e ł n e j a u t o m a t y z a c j i k o n k r e t n e g o z a
k ł a d u f l o t a c j i b l e n d y . W a ż n y m e l e m e n t e m p r o w a d z ą c y m d o t e g o c e l u j e s t s t w o
r z e n i e m o d e l u a u t o m a t y c z n e g o d o z o w a n i a o d c z y n n i k ó w , k t ó r y z a p e w n i o p t y m a l
n ą i c h k o n c e n t r a c j ę - n i e z a l e ż n i e o d w a h a ń z a w a r t o ś c i m e t a l i p o d s t a w o w y c h
w r u d z i e o r a z z m i a n w a r u n k ó w f i z y k o c h e m i c z n y c h , p o j a w i a j ą c y c h s i ę p o m i m o
s t a b i l n e j p r a c y u r z ą d z e ń m e c h a n i c z n y c h i u ś r e d n i e n i a n a d a w y .
D l a t a k i e g o m o d e l u a u t o m a t y z o w a n i a p r o c e s u f l o t a c j i b l e n d y n i e o d z o w n a
J e s t z n a j o m o ś ć p a r a m e t r ó w , k t ó r e w p ł y w a j ę n a z u ż y c i e o d c z y n n i k ó w , w p ł y w u
z u ż y c i a i c h n a u z y s k i J a k o ś ć k o n c a n t r a r ó w c y n k o w y c h a t a k ż e e f e k t ó w w s p ó ł
d z i a ł a n i a p o s z c z e g ó l n y c h o d c z y n n i k ó w w p r o c e s i e f l o t a c j i . W p u b l i k a c j a c h
o m a w i a j ą c y c h p r o b l e m y s t e r o w a n i a p r o c e s a m i p r z e r ó b k i 0 > 9 , 2 6 ] J a k o p o d
s t a w o w e p a r a m e t r y w y m i e n i a s i ę :
v - p o z i o m m ę t ó w w m a s z y n i e f l o t a c y j n e j , - s t o p i e ń n a p o w i e t r z e n i a m ę t ó w ,
- i l o ś ć o d c z y n n i k a p i a n o t w ó r c z e g o ,
- i l o ś ć o d c z y n n i k a z o i e r a j ą c e g o .
S t a b i l i z a c j a p i e r w s z y c h d w ó c h z w y m i e n i o n y c h w i e l k o ś c i J e s t w e f l o t a c j i b l e n d y c y n k o w e j n i e z w y k l e I s t o t n a . N a s t ę p n e d w a c z y n n i k i p o w i n n y b y ć
r e g u l o w a n e s t o s o w n i e d o u s t a l o n e g o n a w ł a ś c i w y m p o z i o m i e z u ż y c i a o d c z y n
n i k a a k t y w u J ę c e g o , s t a n o w i ą c e g o n i e o d z o w n y w a r u n e k p o m y ś l n e g o p r z e b i e g u
p r o c e s u .
W d o ś w i a d c z e n i a c h w ł a s n y c h , w o p a r c i u o w y n i k i b a d a ń m e c h a n i z m u o d d z i a ł y w a n i a k s a n t o g e n i a n u z p o w i e r z c h n i ę s f a l e r y t u a k t y w o w a n e g o m i e d z i ą , p r o
w a d z o n o w s k a l i l a b o r a t o r y j n e j f l o t a c j e r u d y b l e n d o w e j p o c h o d z ą c e j z e z ł ó ż
k r a j o w y c h . O d w z o r o w u j ą c w s k a l i l a b o r a t o r y j n e j f l o t a c j ę r u d y w p r o w a d z a n o
j a k o z m i e n n e t e c z y n n i k i , k t ó r e u z n a n o z a n a j i s t o t n i e j s z e d l a p r o c e s u h y -
d r o f o b i z a c j i z i a r n b l e n d y . B y ł y t o c z y n n i k i , k t ó r e m o g ą b y ć w s k a l i p r z e
m y s ł o w e j p o d d a w a n e p o m i a r o w i i r e g u l a c j i . P r z y k ł a d e m t a k i c h ć z y n n i k ó w m i ę
d z y i n n y m i s ę s
- p H z a w i e s i n y f l o t a c y j n e j ,
- s t ę ż e n i e o d c z y n n i k ó w ,
- p o t e n c j a ł r e d o x z a w i e s i n y .
B a d a n i a p r o w a d z o n e w s k a l i l a b o r a t o r y j n e j u m o ż l i w i a j ą S t a b i l i z a c j ę p o s z c z e g ó l n y c h c z y n n i k ó w n a z a d a n y m p o z i o m i e . S a m s p o s ó b p o s t ę p o w a n i a u z a
l e ż n i o n y j e s t o d z a ł o ż o n e g o c e l u . M e t o d ą k l a s y c z n ą s p r a w d z a s i ę w p ł y w J e d
n e g o c z y n n i k a n a w y n i k i f l o t a c j i . K i e d y z a c h o d z i p o t r z e b a s p r a w d z e n i a w p ł y
w u k i l k u c z y n n i k ó w i i c h w s p ó ł d z i a ł a n i a , s i ę g a s i ę n a o g ó ł p o m e t o d ę w i e -
l o c z y n n i k o w ą [ 8 6 , 1 1 4 ] . P r z y t e j m e t o d z i e p o s t ę p o w a n i a n i e o d z o w n a J e s t w e
r y f i k a c j a w y n i k ó w b a d a ń l a b o r a t o r y j n y c h p o d c z a s p r ó b c z y o b s e r w a c j i p r z e
m y s ł o w y c h . P r z e d s t a w i o n a r o z p r a w a h a b i l i t a c y j n a J e s t p o d s u m o w a n i e m p r o w a
d z o n y c h p r z e z e m n i e o d k i l k u n a s t u l a t b a d a ń t e c h n o l o g i c z n y c h . P r a c a n i e
p r e t e n d u j e d o r o z w i ą z a n i a p r o b l e m u . J a k i m J e s t s t w o r z e n i e m o d e l u a u t o m a
t y z a c j i d o z o w a n i a o d c z y n n i k ó w w w a r u n k a c h s t a b i l n e j p r a c y u r z ą d z e ń m e c h a
- 7 -
n i c z n y c h . T a k i e r o z w i ą z a n i e w y m a g a k o m p l e k s o w y c h b a d a ń p r o w a d z o n y c h w o -
ś r o d k a c h o o g r o m n y c h m o ż l i w o ś c i a c h k a d r o w y c h i a p a r a t u r o w y c h .
C e l e m , J a k i p o s t a w i ł e m p r o w a d z o n y m b a d a n i o m , b y ł o u s t a l e n i e o p t y m a l n y c h
w a r u n k ó w d o z o w a n i a a k t y w a t o r a i z b i e r a c z a p o d c z a s f l o t a c j i b l e n d y . M i a ł e m
r ó w n i e ż n a u w a d z e n a g r o m a d z e n i e m a t e r i a ł u d o ś w i a d c z a l n e g o w i ą ż ą c e g o s t a n
w i e d z y p o d s t a w o w e j o z j a w i s k a c h t o w a r z y s z ą c y c h d z i a ł a n i u o d c z y n n i k ó w f l o
t a c y j n y c h z p r a k t y c z n y m p o d n o s z e n i e m e f e k t y w n o ś c i i c h d z i a ł a n i a w p r o c e
s i e p r z e m y s ł o w y m .
2 . P o d s t a w y f i z y k o c h e m i c z n e d z i a ł a n i a a k t y w a t o r a 1 z b i e r a c z a
F l o t a c j a s i a r c z k o w y c h r u d c y n k o w o - o l o w i o w y c h J e s t p r o c e s e m r e a l i z o w a n y m w n a j r ó ż n i e j s z y c h w a r u n k a c h f i z y k o c h e m i c z n y c h , k t ó r y c h w y b ó r d o k o n y
w a n y J e s t e m p i r y c z n i e d l a i n d y w i d u a l n e g o z a k ł a d u i t y p u p r z e r a b i a n e j r u d y .
P r z y k ł a d e m m o g ą b y ć d a n e p r z e d s t a w i a j ą c e p a r a m e t r y f i z y k o c h e m i c z n e m ę t ó w
f l o t a c y j n y c h r ó ż n y c h z a k ł a d ó w p r z e r ó b c z y c h A u s t r a l i i { l l 8 ] .
r t s f l o t a c j i s f a l e r y t u e t a p e m o d e c y d u j ą c y m z n a c z e n i u j e s t a k t y w a c j a
s i a r c z a n e m m i e d z i . M i m o d ł u g i e j h i s t o r i i b a d a n i a t e g o p r o c e s u l i c z b a n i e
w i a d o m y c h J e s t t u j e s z c z e d o ś ć p o k a ź n a . M o ż l i w o ś ć p r o w a d z e n i a o p e r a c j i f l o
t o w a n i a c y n k u z a r ó w n o w ś r o d o w i s k u k w a ś n y m , j a k i z a s a d o w y m , w k t ó r y m f o r
m y w y s t ę p o w a n i a m i e d z i s ą r ó ż n e , k o m p l i k u j e a n a l i z ę m e c h a n i z m u a k - t y w a c j l .
W y k o r z y s t y w a n o p r a k t y c z n i e z j a w i s k o p o d n o s z s n i a f l o t o w a l n o ś c i s f a l e r y t u
p r z e z z w i ę k s z e n i e i l o ś c i s i a r c z a n u m i e d z i d o z o w a n e g o d o a l k a l i c z n y c h m ę t ó w
J e s t s p r z e c z n e z o g ó l n i e p r z y j ę t y m J e d n o r o d n y m m e c h a n i z m e m a k t y w a c j i p o l e -
2+
g a j ą c y m n a d z i a ł a n i u j o n ó w C u .
C a ł y p r o b l e m u z y s k u i s e l e k t y w n o ś c i p r o c e s u f l o t a c j i r u d c y n k o w o - o ł o -
w i o w y c h z e z ł ó ż k r a j o w y c h r o z w i ą z y w a n y j e s t w r o z t w o r a c h a l k a l i c z n y c h . D l a
t e g o z j a w i s k o m t o w a r z y s z ą c y m f l o t a c j i s f a l e r y t u w t y m ś r o d o w i s k u p o ś w i ę c o
n o w n i n i e j s z e j p r a c y n a j w i ę c e j u w a g i .
P o z n a n i e m e c h a n i z m u a k t y w a c j i s f a l s r y t u s i a r c z a n e m m i e d z i m o ż e m i e ć i -
s t o t n e z n a c z e n i e d l a s t w o r z e n i a n a j k o r z y s t n i e j s z y c h w a r u n k ó w t e c h n o l o g i c z
n y c h f l o t a c j i b l e n d y c y n k o w e j . N a p r z e ł o m i e l a t p i ę ć d z i e s i ą t y c h O o y i R o
b i n s o n | 6 4 ] d o k o n a l i p r z e g l ą d u p r a c n a t e m a t a k t y w a c j i s f a l e r y t u . P r o b l e m
p o z o s t a ł j e d n a k n i e r o z w i ą z a n y . N a d a l d y s k u t o w a n e s ą f o r m y w y s t ę p o w a n i a m i e
d z i n a a k t y w o w a n e j p o w i e r z c h n i ( 6 3 , l O f j o r a z a k t y w n y c h p o w i e r z c h n i o w o k o m
p l e k s o w y c h z w i ą z k ó w m i e d z i z k s a n t o g e n i a n e m (
97
) .W b a d a n i a c h a d s o p r c j i z w i ą z k ó w m i e d z i z k s a n t o g e n i a n e m n a u t l e n i o n e j
i n i e u t l e n i o n e j p o w i e r z c h n i s f a l e r y t u [
97
] s t w i e r d z o n o z a l e ż n o ś ć i l o ś c i p o c h ł a n i a n y c h o d c z y n n i k ó w o d i c h s t ę ż e n i a i o d p H r o z t w o r u . A u t o r z y n i e o b -e e r w o w a l i s t e c h i o m e t r y c z n y c h z a l e ż n o ś c i m i ę d z y i l o ś c i ą m i e d z i i k s a n t o g e
n i a n u z a a d s o r b o w a n y m i n a p o w i e r z c h n i . Z a r ó w n o p r a k t y k a f l o t a c y j n a . J a k i
b a d a n i a f i z y k o c h e m i c z n e w y k a z u j ą , ż e z e w z r o s t e m a l k a l i c z n o ś c i ś r o d o w i s k a
e p a d a f l o t o w a l n o ś ć m i n e r a ł ó w s i a r c z k o w y c h . Z j a w i s k o t o m a ś c i s ł y z w i ą z e k
z e s p a d k i e m a d s o p r c j i z b i e r a c z a n a p o w i e r z c h n i s i a r c z k u w m i a r ę w z r o s t u
- 8 -
s t ę ż e n i a j o n ó w O H . S p a d e k a d s o r p c j i k s a n t o g e n i a n u n a p o w i e r z c h n i m i n e r a
ł ó w s i a r c z k o w y c h w m i a r ę w z r o s t u p H t ł u m a c z o n o w s p ó ł z a w o d n i c t w e m m i ę d z y
j o n a m i k s a n t o g e n o w y m i h y d r o k s y l o w y m , z n a j d u j ą c z a l e ż n o ś c i m i ę d z y a d s o r p
c j ą a s t ę ż e n i a m i t y c h j o n ó w [ l 5 , 3 6 , 8 3 ] .
O l a s f a l e r y t u n i e f l o t u j ą c e g o , J a k w i a d o m o , w ś r o d o w i s k u a l k a l i c z n y m
b e z a k t y w a t o r a , k t ó r y m w p r a k t y c e J e s t s i a r c z a n m i e d z i . s p a d e k f l o t o w a l n o -
ś c i m o ż e w i ą z a ć s i ę n i e t y l k o z g o r s z ą a d s o p r c j ą k s a n t o g e n i a n u , a l e r ó w
n i e ż m a l e j ą c y « p o k r y c i e m p o w i e r z c h n i j o n a m i C u w m i a r ę w z r o s t u a l k a l i c z
n o ś c i [
20
] . S p a d e k a d s o p r c j i z b i e r a c z a i a k t y w a t o r a n a p o w i e r z c h n i m i n e r a ł u w m i a r ę w z r o s t u p H s t a n o w i o b s z e r n e z a g a d n i e n i e z z a k r e s u t e o r i i f l o t a c j i . P o z n a n i e m e c h a n i z m u o d d z i a ł y w a n i a o d c z y n n i k ó w z m i n e r a ł a m i p r z y r ó ż
n y m p H j e s t w a ż n y m c z y n n i k i e m d o s k o n a l e n i a p r a k t y k i f l o t a c y j n e j . D o ś w i a d
c z a l n e w y k l u c z e n i e m o ż l i w o ś c i p r o s t e j c h e m i c z n e j w y m i a n y j o n ó w h y d r o k s y
l o w e g o i k s a n t o g e n o w e g o n a p o w i e r z c h n i s f a l e r y t u a k t y w o w a n e g o [ l 2 l ] s k ł a
n i a d o r o z w a ż e n i a i n n y c h , b a r d z i e j z ł o ż o n y c h m e c h a n i z m ó w . C i e k a w e z w i ą z k i
z a o b s e r w o w a n o m i ę d z y o d d z i a ł y w a n i e m z b i e r a c z a z p o w i e r z c h n i ą a w ł a s n o ś c i a
m i p ó ł p r z e w o d n i k o w y m i m i n e r a ł ó w [
2 2
, 9 3 ,94
] . S t w a r z a j ą o n e m o ż l i w o ś ć e t e - r o w a n i a p r o c e s e m f l o t a c j i p r z e z w y k o r z y s t a n i e z j a w i s k a m a k s y m a l n e g o w y n i e s i e n i a m i n e r a ł u d o p r o d u k t u p i a n o w e g o p r z y ś c i ś l e o k r e ś l o n e j w a r t o ś c i p o
t e n c j a ł u r e d o x f a z y c i e k ł e j {
92
] .U z n a j ą c z a l e ż n o ś ć m i ę d z y a d s o p r c j ą z b i e r a c z a a w ł a s n o ś c i a m i p ó ł p r z e
w o d n i k o w y m i m i n e r a ł ó w z a u d o w o d n i o n ą , m o ż n a p r z y j ą ć , ż e d z i a ł a n i a a k t y w u
j ą c e j o n ó w m e t a l i c z n y c h p o l e g a n a w y t w o r z e n i u w w a r s t w i e p o w i e r z c h n i o w e j
m i n e r a ł u p o z i o m ó w d o m i e s z k o w y c h { 3 9 ,
85
] . W r a z z e z w i ę k s z e n i e m i l o ś c i d o m i e s z e k t y p u p r o ś n i e f l o t o w a l n o ś ć m i n e r a ł u w s t a ł y c h w a r u n k a c h p H iz u ż y c i a z b i e r a c z a . P o m y ś l n y p r z e b i e g f l o t a c j i j e s t z a t e m w a r u n k o w a n y w y
t w o r z e n i e m w w a r s t w i e b r z e g o w e j w ł a ś c i w e j i l o ś c i d o m i e s z e k t y p u p . i v p r z y
p a d k u f l o t a c j i s f a l e r y t u o s i ą g n ą ć g o m o ż n a p r z e z z m i a n ę i l o ś c i d o z o w a n e g o
a k t y w a t o r a l u b r e g u l a c j ę p H j w i a d o m o [
9
] , ż e i l o ś ć a k t y w a t o r a a d s o r b o w a - n e g o n a p o w i e r z c h n i s f a l e r y t u m a l e j e z e « z r o s t e m p H .W p r o c e s i e r o z d r a b n i a n i a m i n e r a ł ó w s i a r c z k o w y c h , p o s i a d a j ą c y c h w ł a s n o
ś c i p ó ł p r z e w o d n i k o w e , o d s ł o n i ę t a * z o s t a j e p o w i e r z c h n i a o w y s o k i e j a k t y w n o
ś c i c h e m i c z n e j w y n i k a j ą c e j z p o j a w i e n i a s i ę w o l n y c h w i ą z a ń . W i ą z a n i a t e
z o s t a j ą s k o m p e n s o w a n e p r z e z r e a k c j e z a c h o d z ą c e m i ę d z y a t o m a m i p o w i e r z c h n i
a o t a c z a j ą c y m o ś r o d k i e m .
vy r e z u l t a c i e r e a l n a p o w i e r z c h n i a z i a r n m i n e r a l n y c h k i e r o w a n y c h d o f l o
t a c j i j e s t p o k r y t a w a r s t w ą z w i ą z k ó w c h e m i c z n y c h . S t a n y e l e k t r o n o w e z l o k a
l i z o w a n a n a g r a n i c y m i ę d z y p ó ł p r z e w o d n i k i e m i p o k r y w a j ą c y m g o z w i ą z k i e m , a '
t a k ż e w s a m y m z w i ą z k u s ą z d o l n e d o p r z y j m o w a n i a b ą d ź o d d a w a n i a e l e k t r o n ó w .
U s t a l e n i e r ó w n o w a g i e l e k t r o n o w e j m i ę d z y s t a n a m i p o w i e r z c h n i o w y m i a o b j ę
t o ś c i ą k r y s z t a ł u n a s t ę p u j e w u ł a m k o w y c h c z ę ś c i a c h s e k u d n y [
27
] . D a l s z e k s z t a ł t o w a n i e w ł a s n o ś c i f i z y c z n y c h p o w i e r z c h n i z a l e ż y o d w a r u n k ó w o d c z y n n i k o w y c h , w j a k i c h z n a j d u j e s i ę z i a r n o m i n e r a l n e , k t ó r e g o p o w i e r z c h n i a z d o l
n a j e s t d o u c z e s t n i c z e n i a w r e a k c j i w y m i a n y e l e k t r o n ó w . N a t s n a s p e k t z a
g a d n i e n i a f o r m o w a n i a w ł a s n o ś c i p o w i e r z c h n i o w y c h z w r ó c i ł u w a g ę 3 . L a s k o w
- 9 -
s k i [
74
] , p r z e d s t a w i a j ą c m o ż l i w o ś ć p a s y w u j ą c e g o l u b a k t y w u j ą c e g o d z i a ł a n i a t l e n u w z a l e ż n o ś c i o d s p o s o b u j e g o z w i ą z a n i a z p o w i e r z c h n i ą m i n e r a ł us i a r c z k o w e g o .
B a d a n i a m e c h a n i z m ó w o d d z i a ł y w a n i a o d c z y n n i k ó w t y p u k s a n t o g e n i a n u n a p o w i e r z c h n i m i n e r a ł ó w s i a r c z k o w y c h d o p r o w a d z i ł y d o o d r z u c e n i a p r z y j m o w a n e
g o w c z e ś n i e j p o g l ą d u o w y ł ą c z n o ś c i m e c h a n i z m u j o n o w y m i e n n e g o . W p r z y p a d k u
s f a l e r y t u a k t y w o w a n e g o m i e d z i ą a n a l i z a p r o d u k t ó w a d s o p r c j i k s a n t o g e n i a n u
{
20
] w y k a z a ł a o b e c n o ś ć k s a n t o g e n i a n u i d w u k s a n t o g e n u . Z j a w i s k o p o w s t a w a n i a o b r a m o w a ń z b i e r a c z a w z d ł u ż g r a n i c y t r ó j f a z o w e g o k o n t a k t u o b s e r w o w a n ep r z e z W . O . K ł a s s e n a i w s p ó ł p r a c o w n i k ó w [ 6 9 , 7 o ] m o ż e b y ć w y w o ł a n e t w o r z e
n i e m s i ę ł a ń c u c h a m i k r o k r o p e l e k d w u k s a n t o g e n u p o w s t a j ą c e g o w p r o c e s i e u -
t l e n i e n i a . P o t w i e r d z a ł o b y t o f i z y c z n y c h a r a k t e r w i ą z a n i a d w u k s a n t o g e n u z
p o w i e r z c h n i ą m i n e r a ł ó w i j e g o d e c y d u j ą c e z n a c z e n i e d l a h y d r o f o b i z a c j i p o
w i e r z c h n i . F a k t k a t a l i t y c z n e g o u t l e n i e n i a k s a n t o g e n i a n u n a p o w i e r z c h n i m i n e r a ł ó w s i a r c z k o w y c h [
5 6
, 9 3 ] n a l e ż y u z n a ć z a u d o w o d n i o n y . N a t o m i a s t r o l a , j a k ą s p e ł n i a d w u k s a n t o g e n , j e s t d y s k u t o w a n a n a d a l . A . A . G o l i k o w [ 5 3 ,5 4 3 u w a ż a , ż e J o n k s a n t o g e n o w y J e s t j e d y n i e d o s t a r c z y c i e l e m m a t e r i a ł u i
ś r o d k i e m o c z y s z c z a j ą c y m p o w i e r z c h n i ę z p r o d u k t ó w u t l e n i e n i a , E . W o t t g e n i
D . L u f t [ l 2 0 3 t w i e r d z ą , ż a k s a n t o g e n i a n n a p o w i e r z c h n i g a l e n y a d s o r b u j e
s i ę w p r o c e s i e a d s o r p c j i j o n o w y m i e n n e j w w y n i k u w c z e ś n i e j s z e g o u t l e n i e n i a
t e j p o w i e r z c h n i . T l e n , d z i a ł a j ą c n a p o w i e r z c h n i ę , u t l e n i a t a k ż e k s a n t o g e
n i a n d o d w u k s a n t o g e n u . A u t o r z y p o d k r e ś l a j ą n i e j e d n o r o d n o ś ć p r o c e s ó w a d s o r p
c j i k e a n t o g e n l a n ó w , z n a c z e n i e t y p u p r z e w o d n i c t w a i r ó ż n i c ę p o t e n c j a ł ó w r e
d o x k s a n t o g e n i a n ó w o r ó ż n e j d ł u g o ś c i ł a ń c u c h a w r o d n i k u w ę g l o w o d o r o w y m .
R ó w n i e ż p r a c e F i n k e l s t e i n a [
2 8
, 5 8 ,60
] , d o s t a r c z a j ą c i n f o r m a c j i o p r o d u k t a c h r e a k c j i k s a n t o g e n i a n u n a p o w i e r z c h n i m i n e r a ł ó w s i a r c z k o w y c h w o -b e c n o ś c i t l e n u , n i e r o z s t r z y g a j ą o s t a t e c z n i e , k t ó r a z p o w s t a j ą c y c h f o r m d e
c y d u j e o h y d r o f o b i z a c j i p o w i e r z c h n i p o d c z a s f l o t a c j i .
O . A . K a k o w s k i z e w s p ó ł p r a c o w n i k a m i [
67
] , b a d a j ą c z a c h o w a n i e k s a n t o g e n i a n u n a p o w i e r z c h n i a k t y w o w a n e g o s f a l e r y t u w o b e c n o ś c i p i r y t u i i n n y c hm i n e r a ł ó w , s t w i e r d z i ł , ż e h y d r o f o b i z a c j a p i r y t u n a s t ę p u j e n a s k u t e k p o
k r y c i a p o w i e r z c h n i t e g o m i n e r a ł u d w u k s a n t o g e n e m . W y n i k t a k i p o t w i e r d z a
w c z e ś n i e j s z e b a d a n i e [
31
] . A u t o r z y n i e p o t w i e r d z i l i n a t o m i a s t w w a r u n k a c h s w o j e g o d o ś w i a d c z e n i a t w o r z e n i a s i ę i r o l i d w u k s a n t o g e n u w e f l o t a c j i g a l e n y[
116
] . A u t o r z y s t w i e r d z i l i , ż e n a s f a l e r y c i e a k t y w o w a n y m m i e d z i ą w o b e c n o ś c i p i r y t u t w o r z y s i ę g ł ó w n i e k s a n t o g e n i a n j e d n o w a r t o ś c i o w e j m i e d z i . Z d a n i e m i c h p o t w i e r d z a t o w y n i k i w c z e ś n i e j o g ł o s z o n e j p r a c y [ 9 8 ] d o t y c z ą c e
f o r m y w y s t ę p o w a n i a m i e d z i n a p o w i e r z c h n i a k t y w o w a n e g o s f a l e r y t u .
S p r z e c z n e w n i o s k i , j a k i e w y c i ą g a s i ę z b a d a ń n a w y s e l e k c j o n o w a n y c h m i
n e r a ł a c h , r o z s t r z y g n i ę t e m o g ą b y ć w y ł ą c z n i e w b e z p o ś r e d n i c h d o ś w i a d c z e
n i a c h f l o t a c y j n y c h .
W
b a d a n i a c h w ł a s n y c h [48
] p r z y j ę t o m o ż l i w o ś ć p o d n i e s i e n i a w s k a ź n i k ó w f l o t a c j i b l e n d y p r z e z w p r o w a d z e n i e d w u k s a n t o g e n u J a k oz b i e r a c z a w s p ó ł d z i a ł a j ą c e g o z k s a n t o g e n i a n e m . M i ę d z y u z y s k i e m b l e n d y w
p r o c e s i e f l o t a c y j n y m a a d s o r p c j ą k s a n t o g e n i a n u n a s f a l e r y c i e i s t n i e j ą ś c i
- 10 -
s ł e z a l e ż n o ś c i . S t w a r z a j ą c n a j k o r z y s t n i e j s z e w a r u n k i a d s o r p c j i o p t y m a l i z u j e s i ę w i ę c p r z e b i e g p r o c e s u , j e d n a k t y l k o w t y m p r z y p a d k u , g d y u t w o r z o
n y z p o w i e r z c h n i ę m i n e r a ł u z w i ą z e k z b i e r a c z a w y s t ę p u j e w f o r m i e n a d a j ą c e j
p o w i e r z c h n i w ł a s n o ś c i h y d r o f o b o w e . S z e r e g p r a c , w k t ó r y c h p o s ł u ż o n o s i ę
p o m i a r a m i e l e k t r o d o w y m i p r o w a d z o n y m i n a c z y s t y c h m i n e r a ł a c h [ 7 2 , 7 3 ] , j a k
r ó w n i e ż n a e l e k t r o d a c h m e t a l i c z n y c h [
9 6
, 1 1 9 ] , w y j a ś n i a m e c h a n i z m r e a k c j i a d s o r p c j i i u t l e n i e n i a k s a n t o g e n i a n u , p o z o s t a w i a j ą c n i e r o z s t r z y g n i ę t e z a g a d n i e n i e , k t ó r y z p r o d u k t ó w r e a k c j i h y d r o f o b i z u J e p o w i e r z c h n i ę p o d c z a s
f l o t a c j i . A k t y w o w a n y m i e d z i ą s f a l e r y t n a l e ż y d o m i n e r a ł ó w , d l a k t ó r y c h p o
t e n c j a ł n o r m a l n y t w o r z e n i a k s a n t o g e n i a n u m e t a l u j e s t n i ż s z y o d p o t e n c j a ł u
n o r m a l n e g o u k ł a d u k s a n t o g e n i a n - d w u k s a n t o g e n . D o k o n a n e p r z e z 3 . L e k k i e g o
^76\
p o r ó w n a n i e w a r t o ś c i k r y t y c z n y c h p H f l o t a c j i i p r z y c z e p i a n i a p ę c h e r z y k a p o w i e t r z a d l a t a k i e g o m i n e r a ł u z p H w y z n a c z a j ą c y m z a k r e s d o m i n a c j id w u k s a n t o g e n u i k s a n t o g e n i a n u m e t a l u n a p o w i e r z c h n i w y k a z u j e , ż e k s a n t o g e
n i a n m e t a l u p o w o d u j e j u ż p e w n ą h y d r o f o b o w o ś ć . D o b r a f l o t a c j a w y s t ę p u j e J e d »
n a k d o p i e r o w w a r u n k a c h . , w k t ó r y c h t w o r z y s i ę d w u k s a n t o g e n . O b s e r w o w a n y w
p r a k t y c e f l o t a c y j n e j i b a d a n i a c h w p ł y w p o t e n c j a ł u r e d o x z a w i e s i n y n a w y
n i k i f l o t a c j i m i n e r a ł ó w s i a r c z k o w y c h k s a n t o g e n i a n e m [ 6 2 ] w y k l u c z a w y ł ą c z
n o ś ć m e c h a n i z m u h y d r o f o b i z a c j i p o l e g a j ą c e g o n a j o n o w y m i e n n e j s o r p c j i z b i e
r a c z a .
R o l a c z y n n i k ó w u t l e n i a j ą c y c h m o ż e p o l e g a ć n a :
- u t l e n i e n i u p o w i e r z c h n i s i a r c z k u d o t i o s i a r c z a n u i n a s t ę p n e j w y m i a n i e j o -
n u S 2 ° 3 2 n a J o n
- u t l e n i e n i u k s a n t o g e n i a n u d o d w u k s a n t o g e n u
2
x " ♦ | O ^ t H g O — x 2 ♦ 2 0 H ” - r ó w n o l e g l e p r z e b i e g a j ą c y c h n a e l e k t r o d z i e m i n e r a l n e j r e a k c j a c h : a n o d o w e j 2 X " - 2 e — — X 2 i k a t o d o w e j | 0 2 + H 2 0 + 2 e — — 2 0 H - ,
- t a k i m f o r m o w a n i u w ł a s n o ś c i w a r s t w y p o w i e r z c h n i p ó ł p r z e w o d n i k a , ż e s t a j e
s i ę o n a z d o l n a d o w y m i a n y e l e k t r o n ó w w p r o c e s i e s o r p c j i i u t l e n i e n i a
k s a n t o g e n i a n u d o d w u k s a n t o g e n u .
Z a m e c h a n i z m e m p i e r w s z y m p r z e m a w i a j ą p r o d u k t y r e a k c j i , j a k i e s t w i e r d z a e i ę a n a l i t y c z n e n a p o w i e r z c h n i m i n e r a ł ó w s i a r c z k o w y c h [ 8 i J . N i e m o ż n a p r z e
s ą d z a ć j e d n a k o r o l i , j a k ą p r o d u k t y u t l e n i e n i a o d g r y w a j ą w p r o c e s i e o d d z i a ł y w a n i a z o d c z y n n i k a m i f l o t a c y j n y m i . W i ą ż e s i ę t o z a g a d n i e n i a z k i n e
t y k ą r e a k c j i u t l e n i e n i a o r a z j e j c h e a i c z n y m [ 6 6 ] c z y e l e k t r o c h e m i c z n y m j a ą }
c h a r a k t e r e m .
M e c h a n i z m d r u g i , s z e r o k o d o k u m e n t o w a n y [
7 6
, 1 0 4 , 1 1 6 , 1 1 9 ] , j e s t k w e s t i o n o w a n y j a k o p o d s t a w o w y d l a h y d r o f o b i z a c j i w s z y s t k i c h m i n e r a ł ó w e i a r c z - k o w y c h [ 6 6 ] .M e c h a n i z m t r z e c i [ 2 2 , 7 4 , 9 3 , 9 4 j , s t a n o w i ą c i l u s t r a c j ę e n e r g e t y c z n y c h
z m i a n z a c h o d z ą c y c h n a n i e j e d n o r o d n e j p o w i e r z c h n i p ó ł p r z e w o d n i k a , n i e p r z e
c z y i n t e r p r e t a c j i c h e m i c z n e j c z y e l e k t r o c h e m i c z n e j .
- 11 -
W y d a j e s i ę , ż e o b e c n y s t a n t e c h n i c z n y f l o t a c j i i w i e d z y o o d d z i a ł y w a n i u k s a n t o g e n i a n u z p o w i e r z c h n i ą m i n e r a ł ó w s i a r c z k o w y c h s t w a r z a m o ż l i w o
ś c i p r a k t y c z n y c h z a s t o s o w a ń . S z c z e g ó l n i e d o t y c z y t o z w i ą z k ó w u t l e n i e n i a i
r e d u k c j i k s a n t o g e n i a n ó w z h y d r o f o b i z a c j ą p o w i e r z c h n i o r a z z a l e ż n o ś c i m i ę
d z y p o t e n c j a ł e m r e d o x c z y p H z a w i e s i n y a w y n i k a m i f l o t a c j i .
W m i a r ę w z r o s t u p H s t w i e r d z a s i ę z m n i e j s z e n i e i l o ś c i d w u k s a n t o g e n u
z a a d e o r b o w a n e g o n a p o w i e r z c h n i m i n e r a ł ó w s i a r c z k o w y c h [ 6 8 ] .
D l a t e c h n o l o g i i f l o t a c j i m a z n a c z e n i e , c z y z m n i e j s z s n i e i l o ś c i d w u
k s a n t o g e n u n a s t ę p u j e n a s k u t e k h a m o w a n i a r e a k c j i p i e r w o t n e j u t l e n i e n i a [
55
} , c z y t e ż j e s t w y n i k i e m r e d u k c j i d w u k s a n t o g e n u p r z e z j o n y h y d r o s k y l o w e ( 6 7 ,1 1 5 ] . D r u g i m e c h a n i z m b y ł b y s z c z e g ó l n i e w a ż n y d l a r o z d z i a ł u k o n c e n t r a t ó w
k o l e k t y w n y c h a t a k ż e w s e k c j i m a s z y n t z w . f l o t a c j i c z y s z c z ą c e j , k o n c e n t r a
t ó w s e l e k t y w n y c h .
□ a d a n i a m e c h a n i z m u a d s o r p c j i s t a n o w i ą p o d s t a w ę d l a p r a k t y c z n e g o w y k o
r z y s t a n i a m e t o d e l e k t r o c h e m i c z n y c h w p r o c e s i e f l o t a c j i . Z a r ó w n o n a p o d s t a
w i e l i t e r a t u r y [ 2 , 7 , 1 7 , 2 1 , 5 2 ] , j a k i b a d a ń w ł a s n y c h [
43
] w i a d o m o , ż e p o d c z a s e l e k t r o c h e m i c z n e j o b r ó b k i z a w i e s i n y u z y s k u j e s i ę w y ż s z e w s k a ź n i k iu z y s k u i c z a s a m i j a k o ś c i . 3 e s t t o w s p ó l n a c e c h a c h a r a k t e r y z u j ą c a p r a c e , w
k t ó r y c h o b r ó b c e e l e k t r o c h e m i c z n e j p o d d a w a n o r ó ż n e s k ł a d n i k i z a w i e s i n y m i
n e r a l n e j . W b a d a n i a c h , w k t ó r y c h o b r ó b c e p o d d a n o s a m ą z a w i e s i n ę [
2
] , g ł ó w n y m c z y n n i k i e m p o w o d u j ą c y m z m i a n y w ł a s n o ś c i f l o t a c y j n y c h j e s t ł a d u n e k w y -i n d u k o w a n y n a p ó ł p r z e w o d n i k o w y m m i n e r a l e w p o l u e l e k t r y c z n y m . W i ą ż e s i ę t o
z e z n a c z n y m i z m i a n a m i p o t e n c j a ł u p o w i e r z c h n i ą k t ó r y s t a b i l i z u j e s i ę p o p e w
n y m c z a s i e n a p o z i o m i e z a l e ż n y m o d w a r u n k ó w n a p i ę c i o w o - p r ą d o w y c h o b r ó b k i
i r o d z a j u m i n e r a ł u . K a ż d e m u m i n e r a ł o w i o d p o w i a d a p r o g o w e n a p i ę c i e p o w i e r z
c h n i o w e g o p o l a e l e k t r y c z n e g o , p o o s i ą g n i ę c i u k t ó r e g o z a c z y n a s i ę p o l a r y z o
w a ć . W z a l e ż n o ś c i o d w i e l k o ś c i i z n a k u p r z y ł o ż o n e g o n a p i ę c i a w p ł y w a n o n a
s t a n p o w i e r z c h n i i o d c z y n n i k ó w w r o z t w o r z e , c h a r a k t e r s o r p c j i i s k ł a d w a r
s t w y z a a d s o r b o w a n e j a w k o ń c o w y m e f e k c i e n a w ł a s n o ś c i f l o t a c y j n e [
2
, 1 7 ,3 3 ] .
O k a z u j e s i ę , ż e [
17
] p o d c z a s e l e k t r o c h e m i c z n e j o b r ó b k i z n a c z n y m z m i a n o m u l e g a j ą k w a a o w o ś ć i p o t e n c j a ł r e d o x z a w i e s i n y f l o t a c y j n e j . A u t o r z y n i eo m a w i a j ą j e d n a k z a r e j e s t r o w a n y c h z m i a n p o t e n c j a ł u w p o w i ą z a n i u z w y n i k a m i
f l o t a c j i . W y d a j e s i ę , ż e r ó w n o c z e s n y w p ł y w o p e r a c j i e l e k t r o c h e m i c z n y c h n a
u z y s k m i n e r a ł ó w , i c h s e l e k t y w n ą a k t y w a c j ę l u b d e p r e s o w a n i e o r a z n i e k t ó r e
p a r a m e t r y f i z y k o c h e m i c z n e z a w i e s i n y ( E h , p H ) m o ż e b y ć u j ę t y w p o s t a c i z a
l e ż n o ś c i m i ę d z y t y m i p a r a m e t r a m i a w y n i k a m i f l o t a c j i . Z w i ą z e k t a k i o b s e r
w o w a n o [
19
] i w y k o r z y s t a n o [18
] w p r z y p a d k u r e g u l a c j i p H i E h o d c z y n n i k a m i c h e m i c z n y a i .O e s o r b u j ą c k s a n t o g e n i a n z p o w i e r z c h n i k o l e k t y w n e g o k o n c e n t r a t u Z n - P b
s t w i e r d z o n o j l 9 j , ż e w r a z z e w z r o s t e m I l o ś c i w p r o w a d z a n e g o N a 2 S p r o c e s
d e s o r p c j i z a c h o d z i z r ó w n o c z e s n y m w z r o s t e m p H z a w i e s i n y , s t ę ż s n i a t r ó j -
t i o w ę g l a n u i s p a d k u p o t e n c j a ł u r e d o x . D e e o r p c j i s p o w o d o w a n e j w y ł ą c z n i e ł u
g i e m p o t a s o w y m [ 6 8 ] t o w a r z y s z y ł o p o j a w i e n i e s i ę w r o z t w o r z e J o n ó w m o n o t i o -
w ę g l a n u .
- 12 -
N a p o d s t a w i e p o m i a r ó w l a b o r a t o r y j n y c h i p r z e m y s ł o w y c h u s t a l o n o o p t y m a l
n e w a r t o ś c i E h , d l a k t ó r y c h e f e k t y w n o ś ć r o z d z i a ł u k o l e k t y w n e g o k o n c e n t r a
t u Z n - P b b y ł a n a j w i ę k s z a . P o t e n c j a ł r e d o x m o ż e b y ć c z y n n i k i e m o p t y m a l i z u
j ą c y m n i e t y l k o d e s o r p c j ę , a l e r ó w n i e ż d o z o w a n i e o d c z y n n i k ó w d o f l o t a c j i
m i n e r a ł ó w s i a r c z k o w y c h [ 6 2 , 8 2 ] . G e e t t o j e d n a k z a g a d n i e n i e , k t ó r a m u s i
b y ć r o z w i ą z y w a n e i n d y w i d u a l n i e d l a k a ż d e g o r o d z a j u w z b o g a c a n e j r u d y i z e
s t a w u u ż y w a n y c h o d c z y n n i k ó w .
W w a r u n k a c h l a b o r a t o r y j n y c h f l o t a c j i c h a l k o z y n u i k u p r y t u k s a n t o g e n i a
n e m e t y l o w y m [ 6 2 ] p o t w i e r d z o n o ś c i s ł e z w i ą z k i m i ę d z y p o t e n c j a ł e m r e d o x ,
r e g u l o w a n y m c h e m i c z n i e , a w y n i k a m i f l o t a c j i . A u t o r z y p o d k r e ś l a j ? m a ł e d o
t y c h c z a s w y k o r z y s t a n i e w s k a l i p r z e m y s ł o w e j p o m i a r ó w E h J a k o c z y n n i k a
k o n t r o l i i s t e r o w a n i a p r o c e s e m f l o t a c j i . W y n i k i o m ó w i o n y c h p r a c p o t w i e r
d z a j ą p o t r z e b ę p r o w e d z e n i a d l a k a ż d e g o r o d z a j u w z b o g a c a n e j r u d y b a d a ń o p
t y m a l n y c h w a r u n k ó w z u ż y c i a o d c z y n n i k ó w .
□ l a s i a r c z k o w y c h r u d c y n k o w o - o ł o w i o w y c h s z c z e g ó l n i e z w r a c a s i ę u w a g ę n a
w ł a ś c i w y d o b ó r i l o ś c i k s a n t o g e n i a n u i s i a r c z a n u m i e d z i . N a p o d s t a w i e b a
d a ń f i z y k o c h e m i c z n y c h p r o w a d z o n y c h n a c z y s t y c h m i n e r a ł a c h t a k i e g o d o b o r u
n i e m o ż n a w y l i c z y ć . W a ż n e J e s t r ó w n i e ż p o s z u k i w a n i e z w i ą z k ó w m i ę d z y p o t e n
c j a ł e m r e d o x c z y p H z a w i e s i n y f l o t a c y j n e j a z u ż y c i e m a k t y w a t o r a i z b i e
r a c z a w w a r u n k a c h o p t y m a l n e g o u z y s k u b l e n d y . I s t o t n y m z a g a d n i e n i e m p r a k t y
k i f l o t a c y j n e j , k t ó r e m o ż e b y ć r o z w i ą z y w a n e w o p a r c i u o o b e c n y s t a n w i e
d z y o o d d z i a ł y w a n i u k s a n t o g e n i a n u i m i e d z i z p o w i e r z c h n i ą 9 f e l e r y t u , j e s t
d o s k o n a l e n i e s p o s o b u i w a r u n k ó w p o d a w a n i a t y c h o d c z y n n i k ó w . W s z y s t k i e t e
d z i a ł a n i a p r o w a d z ą d o w y c i n k o w e g o d o s k o n a l e n i a p r o c e s u , n i e p o s i a d a j ą c
c h a r a k t e r u k o m p l e k s o w e g o i n i e d a j ą c t a k i c h r o z w i ą z a ń d l a p r o w a d z e n i a f l o
t a c j i b l e n d y . W y d a j e s i ę j e d n a k , ż e t a k i e w y c i n k o w a d o s k o n a l e n i e j e s t o -
b e c n i e n a j s k u t e c z n i e j s z ą m e t o d ą w p r o w a d z a n i a p o s t ę p u t e c h n i c z n e g o d o t e c h
n o l o g i i f l o t a c j i b l e n d y .
I I . B A J A N I A W Ł A S N E
3
, F l o t a c j a b l e n d y w a s p e k c i e o d d z i a ł y w a n i a o d c z y n n i k ó w x )3 . 1 . F l o t a c j a s f a l e r y t u n i e a k t y w o w a n ę g o
Z a s a d n i c z y m z a g a d n i e n i e m w b a d a n i a c h w ł a s n y c h f l o t a c j i b l e n d y c y n k o w e j
( 3 9 , 4 5 , 4 6 , 4 7 ] b y ł y z w i ą z k i z a c h o d z ą c e m i ę d z y p H a a d s o r p c j ą o d c z y n
n i k ó w o r a z f l o t a c j ą s f a l e r y t u n i e a k t y w o w a n e g o i a k t y w o w a n e g o z a p o m o c ą
C u S O ^ . W y n i k i u z y s k a n e w a p a r a c i e H a l l i m o n d a w y k a z a ł y , ż e b a d a n y e f a l e r y t
m o ż e b y ć f l o t o w a n y b e z a k t y w a c j i w z a k r e s i e p H 2 , 5 - 5 , 5 ( r y s . 1 ) i ż e J e g o
w ł a s n o ś c i p o z o s t a j ą w ś c i s ł y m z w i ą z k u z p H z a w i e s i n y . R ó w n i e ż a d s o r p c j a
k s a n t o g e n i a n ó w e t y l o w e g o i a m y l o w e g o n a n i e a k t y w o w a n y m s f a l e r y c i e w z a k r e
s i e s ł a b o k w a ś n e g o p H j e s t w y s o k a ( r y s . 2 ) i w s w o j e j m a k s y m a l n e j w a r t o
ś c i b l i s k a p e ł n e m u p o k r y c i u j e d n ą w a r s t w ą k s a n t o g e n i a n u c y n k u . C h a r a k t e
r y s t y c z n e z j a w i s k o s t a n o w i p r z e s u n i ę c i e w a r t o ś c i k r y t y c z n e j i m a k s y m a l n e j
f l o t T a c j i w k i e r u n k u p H n i ż s z e g o o d w a r t o ś c i p H k r y t y c z n e j i m a k s y m a l
n e j a d s o r p c j i .
Z p o r ó w n a n i a w y k r e s ó w n a r y s u n k a c h 1 i 2 w i d a ć , ż e h y d r o f o b i z a c j a p o w o
d u j ą c a n a j i n t e n s y w n i e j s z ą f l o t a c j ę m a m i e j s c e p r z y p H n i ż s z y m o p o n a d
' j e d n o s t k ę o d p H m a k s y m a l n e j a d s o r p c j i . S a m o p o k r y c i e p o w i e r z c h n i p r o d u k
t e m s o r p c j i k s a n t o g e n i a n u n i e j e s t w i ę c w y s t a r c z a j ą c y m w a r u n k i e m i n t e n s y w
n e j f l o t a c j i .
R y s . 1 . Z a l e ż n o ś ć w y n i e s i e n i a s f a l e r y t u n i e a k t y w o w a n e g o o d p H . S t ę ż e n i e
z b i e r a c z a 1 5 m g / d m 3
1 , 2 - ■ f l o t a c j a 1 0 m i n , 3 , 4 - f l o t a c j a 1 m i n , 1 , 3 - k s a n t . a m y l o w y , 2 , 4 - k s a n t . e t y l o w y
x ^ C z ę ś c i o w o p u b l i k o w a n e [
45
] .- 14 -
R y s . 2 . A d s o r p c j a k s a n t o g e n i a n u n a n i e a k t y w o w a n y a s f a l e r y c i e ; s t ę ż e n i e
k s a n t . 1 5 m g / d m 3
c : s » 5 0 : 1
U ż y w a n y d o b a d a ń s f a l e r y t p o c h o d z i ł z e z ł o ż a b y t o m s k i e g o . B y ł w y d z i e
l a n y r ę c z n i e z o k a z ó w b l e n d y n e r k o w e j o s t r u k t u r z e m e t a k o l o i d a l n e j . P o w y
d z i e l e n i u r ę c z n y m i r o z d r o b n i e n i u d o b a d a ń o d s i e w a n o n a s u c h o k l a s ę z i a r
n o w ą - 0 , 2 ♦ 0 , 0 6 m m .
P r ó b ę d o d o ś w i a d c z e ń p r z e c h o w y w a n o w e x y k a t o r z e w a t m o s f e r z e a z o t u , a
b e z p o ś r e d n i o p r z e d u ż y c i e m t r a k t o w a n o 0 , 0 1 n H C 1 i p r z e m y w a n o w o d ę d e s t y l o w a n ą .
W y n i k i a n a l i z y c h e m i c z n e j t a k p r z y g o t o w a n e j p r ó b y z e s t a w i o n o w t a b e l i
1 . F l o t a c j e i a d s o r p c j e p r o w a d z o n o u ż y w a j ą c 1 g m i n e r a ł u n a 5 0 c m 3 r o z
t w o r u w o d n e g o k s a n t o g e n i a n u o s t ę ż e n i u 1 5 m g / d m 3 .
T a b e l a 1
C h a r a k t e r y s t y k a m i n e r a ł u u ż y t e g o w d o ś w i a d c z e n i a c h
Z n c a ł k P b c a ł k F e c a ł k Z n u t l P b u t l
6 2 , 3 0 0 , 9 8 1 , 7 0 0 , 2 5 0 , 0 8
P o w s z e c h n i e p r z y j m u j e s i ę [ 3 5 ] , ż e k s a n t o g a n i a n y . z k r ó t k i m ł a ń c u c h e m w
r o d n i k u w ę g l o w o d o r o w y m n i e p o w o d u j ę f l o t a c j i n i e a k t y w o w a n e g o r s f a l e r y t u . T a
k i p o g l ą d p o t w i e r d z i ł r ó w n i e ż 0 . S t e i n i n g e r [ ą . 0 9 ] , b a d a j ą c c a ł y s z e r e g k o
l e k t o r ó w t i o l o w y c h i w y k a z u j ą c b r a k w ł a s n o ś c i z b i e r a j ą c y c h d l a k s a n t o g e
n i a n u e t y l o w e g o 1 a m y l o w e g o . W ł a s n e b a d a n i a w y k a z a ł y , ż e w s ł a b o k w a ś n y m
ś r o d o w i s k u o b a t e k e a n t o g e n i a n y s ą d o b r y m i z b i e r a c z a m i n i e a k t y w o w a n e g o s t a -
l e r y t u . Z d o l n o ś c i z b i e r a j ą c e k s a n t o g e n i a n ó w m o g ą b y ć t ł u m a c z o n e i c h w ł a s
n o ś c i a m i c h e m i c z n y m i , k t ó r e p r o w a d z ą d o p o w s t a w a n i a n a p o w i e r z c h n i s f a -
- 15 -
l e r y t u k s a n t o g e n i a n u c y n k u [ l 0 2 , 1 0 3 ] l u b m o ż l i w o ś c i ą k a t a l i t y c z n e g o u t l e
n i e n i a n a p o w i e r z c h n i m i n e r a ł u k s a n t o g e n i a n u d o d w u k e a n t o g e n u z r ó w n o c z e s
n ą r e d u k c j ą t l e n u f ł l 9 ] .
S ł a b e w ł a s n o ś c i k a t a l i t y c z n e n i e a k t y w o w a n e g o s f a l s r y t u w y d a j ą s i ę d o b r z e
t ł u m a c z y ć t r u d n o ś c i w J e g o f l o t o w a n i u z a p o m o c ą k s a n t o g e n i a n ó w . W p r o c e
s i e
9
o r p c J i k s a n t o g e n i a n u n a p o w i e r z c h n i s f a l e r y t u d w u k s a n t o g e n t w o r z y s i ę t y l k o w b a r d z o w ą s k i m z a k r e s i e k w e ś n e g o p H i w o g r a n i c z o n y c h i l o ś c i a c h( 5 6 , 6 8 ] . A d s o r p c j a w y n i k a g ł ó w n i e z t w o r z e n i a k s a n t o g e n i a n u c y n k o w e g o .
R ó w n o c z e ś n i e n a p o w i e r z c h n i m i n e r a ł u z a c h o d z i r e d u k c j a t l e n u i w y d z i e
l a s i ę s i a r k a e l e m e n t a r n a [ 8 0 . 1 0 5 , 1 1 7 ] , k t ó r a w ś r o d o w i s k u k w a ś n y m s t w a
r z a t r u d n o ś c i w s e l e k t y w n y m p r o w a d z e n i u f l o t a c j i s i a r c z k o w y c h r u d p o l i -
m a t a l i c z n y c h .
P r o c e s a d s o r p c j i k s a n t o g e n i a n u n a s f a l e r y c i e w o b e c n o ś c i 0 2 p r z e d s t a
w i a j ą r ó w n a n i a :
| 0 2 + 2 H + ♦ 2 e = H 2 0 ( 1 )
E j « 1 , 2 2 9 + 0 , 0 1 4 8 l o g P o 2 - 0 , 0 5 9 p H
Z n S ♦ 2 X _ - 2 e - Z n X g ♦ Ś ( 2 ) x )
Ej j - 0 , 0 2 - 0 , 0 5 9 l o g [ x - ]
P o t e n c j a ł y t e r m o d y n a m i c z n e r e a k c j i w y l i c z o n o n a p o d s t a w i e d a n y c h l i t e
r a t u r o w y c h { 3 4 , 6 1 , 6 5 ] . W w a r u n k a c h k r y t y c z n e g o p H a d s o r p c j i i o d p o -
w i a d a j ą c s g o m u s t ę ż e n i a k s a n t o g e n i a n u
[x-]
, k t ó r e o d c z y t u j e m y z r y s .2,
m o ż n a s p o d z i e w a ć ? i ę r ó w n o w a g i r e a k c j i t w o r z e n i a n a p o w i e r z c h n i s f a l e r y t u
k s a n t o g e n i a n u c y n k u :
Z n S + i 0 2 ♦ 2 H + + 2 X - = Z n X g + S + H 2 0 ( 3 )
E j * E X j d l a k s a n t o g e n i a n u e t y l o w e g o
p H k r « 8 , 8
[ X ‘ ] - 0 , 9 0 6 . 1 0 ~ 4 M / d m 3
* ^ W y j a ś n i e n i a s y m b o l i u ż y w a n y c h w r ó w n a n i a c h p o d a n o w z e s t a w i e n i u z a ł ą c z o n y m d o p u b l i k a c j i .
- 16 -
W y l i c z o n a d l a t y c h w a r u n k ó w a k t y w n o ś ć c i ś n i e n i o w a t l e n u n a p o w i e r z c h n i m i n e r a ł u )
l o g P o
2
- - 4 0 , 3J e s t i d e a l n i e z g o d n a z p o d a n ą p r z e z 0 . L e k k i e g o [ 7 6 ] d l a r e a k c j i e l e k t r o
d o w e j o d p o w i a d a j ą c e j p o t e n c j a ł o w i s t a c j o n a r n e m u s f a l e r y t u w w o d z i e p o z o
s t a j ą c e j w k o n t a k c i e z p o w i e t r z e m . O l a i n n y c h p u n k t ó w l e ż ą c y c h n a p r o s t e j
— 2
x • 0 , 3 1 - 3 , 5 . 1 0 p H , p r z e d s t a w i o n e j n a r y s . 2 , w y l i c z o n a a k t y w n o ś ć
t l e n u d l a r e a k c j i t w o r z e n i a Z n X
2
j e s t m n i e j s z a o k i l k a r z ę d ó w . Z j a w i s k a t e g o n i e t ł u m a c z ę z m i a n y p H i s t ę ż e n i a k s a n t o g e n i a n u d o k o n y w a n e w t r a k c i e d o ś w i a d c z e ń a d s o r p c j i , k t ó r e w d a l s z y m c i ą g u s p e ł n i a j ę w a r u n k i r ó w n o w a g o w e d l a r e a k c j i ( 3 ) .
W a r t o ś ć k r y t y c z n e g o p H f l o t a c j i s f a l e r y t u z k s a n t o g e n l a n e m e t y l o w y m ,
w y z n a c z o n a n a r y s .
1
, i d e a l n i e o d p o w i a d a w a r u n k o m r ó w n o w a g o w y m , g d y r e a k c j a ( l ) k o m p e n s u j e a n o d o w ą r e a k c j ę t w o r z e n i a d w u k s a n t o g e n u t2 X " - 2 e - X
2
( 4 )E I V • - 0 , 0 7 - 0 , 0 5 9 l o g
[x"J
d l a
E I V ■ E j p r z y l o g P o
2
■ - 4 0 , 3 i & - ] => 0 , 9 0 6 . 1 0- 4
M / d m3
p H k r » 7 , 9
□ l a k s a n t o g e n i a n u a m y l o w e g o p o t e n c j a ł n o r m a l n y u t l e n i e n i a d o d w u k s a n t o
g e n u J e s t o 9 0 m V f i l o ] a d l a i z o a n y l o w e g o o 4 0 m V [ l 2 o ] n i ż s z y o d E I V .
O l a d o ś w i a d c z a l n y c h w a r u n k ó w c i ś n i e n i a t l e n u i s t ę ż e n i a k e a n t o g e n l a n u w y
l i c z o n e p H k r y t y c z n e p o w i n n o w i ę c o d p o w i e d n i o p r z y j ę ć w a r t o ś c i 9 , 1 i 8 , 3 . Z d o ś w i a d c z e ń f l o t a c y j n y c h w y n i k a ( r y s . l ) , ż e w a r t o ś ć k r y t y c z n a p H
f l o t a c j i a f a l e r y t u z k s a n t o g e n l a n e m a m y l o w y m J e s t n i ż s z a o d o b l i c z o n e j o
b l i s k o t r z y J e d n o s t k i . I s t o t n ę r o l ę w f o r m o w a n i u w ł a s n o ś c i f l o t a c y j n y c h
n o ż e s p e ł n i a ć s i a r k a e l e m e n t a r n a p o w s t a j ę c a w c z a s i e f l o t a c j i w ś r o d o w i
s k u k w a ś n y m [ 7 6 , 8 o ] . . W p r z e p r o w a d z o n y c h d o ś w i a d c z e n i a c h f l o t a c j a n a j i n
t e n s y w n i e j p r z e b i e g a p r z y p H • 3 z a r ó w n o d l a k s a n t o g e n i a n u a m y l o w e g o , j a k i e t y l o w e g o .
W y z n a c z o n a w a r t o ś ć m a k s i m u m f l o t a c j i s z y b k i e j n i e o d p o w i a d a w a r t o ś c i p H
p u n k t u i z o e l e k t r y c z n e g o ( i . e . p j s i a r k i e l e m e n t a r n e j a n i t e ż w a r t o ś c i l * e . p .
s f a l e r y t u p o d a w a n y c h p r z e z r ó ż n y c h e u t o r ó w [ 2 9 , 7 6 , 8 7 ] . R ó ż n i c e u z y s k u
w z a l e ż n o ś c i o d c z a s u f l o t a c j i i r o d z a j u k s a n t o g e n i a n u ś w i a d c z ę , ż e w ś r o
d o w i s k u k w a ś n y m s k u t e c z n i e s p e ł n i a o n r o l ę z b i e r a c z a n i e a k t y w o w a n e g o s f a l e r y t u .
I
i
W f o r m o w a n i u w ł a s n o ś c i p o w o d u j ę c y c h i n t e n s y w n ą f l o t a c j ę u d z i a ł m a j e d
n a k c a ł y z e s t a w p r o d u k t ó w r e a k c j i n a p o w i e r z c h n i m i n e r a ł u . M o g ę o t y m ś w i a d
c z y ć r ó w n i e ż w y n i k i f l o t a c j i n i e a k t y w o w a n e g o s f a l e r y t u , u z y s k i w a n e p r z e z
i n n y c h a u t o r ó w (
8
, 7 6 , 1 0 9 ] , k t ó r z y w z a l e ż n o ś c i o d r o d z a j u u ż y w a n e g o z b i e r a c z a t i o l o w e g o i p o c h o d z e n i a m i n e r a ł u o b s e r w o w a l i n a j l n t e n s y w n i e j s z ę f l o t a c j ę p r z y r ó ż n y c h p H w p r z e d z i a l e 4 - 9 .
W o b e c z n a c z n e j z a w a r t o ś c i ż e l a z a w s f a l e r y c i e u ż y w a n y m d o b a d a ń n a l e
ż y z w r ó c i ć u w a g ę n a r o l ę , J a k ę m o ż e o n o o d g r y w a ć w r e a k c j a c h u t l e n i e n i a
k s a n t o g e n i a n u , W r o z t w o r a c h o k w a ś n y m p H s t w i e r d z o n o [
30
] m o ż l i w o ś ć u - t l e n i e n i a k s a n t o g e n i a n u p r z e z J o n y F e* 3
d o d w u k s a n t o g e n u . W w a r u n k a c h w y m i a n y j o n ó w ' m i ę d z y m i n e r a ł e m a r o z t w o r e m m o ż e d o c h o d z i ć d o w s p ó ł r e a g o w a -n i a w f a z i e p o w i e r z c h n i o w e j m i ę d z y t l e n e m , k s a n t o g e n l a n e m i j o n a m i ż e l a
z a . U t r u d n i a t o w z n a c z n y m s t o p n i u i n t e r p r e t a c j ę z j a w i s k n e d r o d z e a n a l i
z y t e r m o d y n a m i c z n e j d o k o n y w a n e j p r z y u ż y c i u w i e l k o ś c i f i z y k o c h e m i c z n y c h
z w i ę z a n y c h z f a z ę o b j ę t o ś c i o w ą .
B a d a n i a 0 . S z c z y p y i w s p ó ł p r a c o w n i k ó w [ l 0 6 , 1 1 3 ] w y k a z a ł y , ż e o b e c n o ś ć
i z o m o r f i c z n i e p o d s t a w i o n e g o ż e l a z a m a s i l n y w p ł y w n a a d e o r p c j ę a k t y w a t o r a
i z b i e r a c z a n a p o w i e r z c h n i s f a l e r y t u . N a l e ż y z a z n a c z y ć , ż e u ż y w a n y w t y c h
b a d a n i a c h s y n t e t y c z n y s f a l e r y t [
71
] p o s i a d a ł w ł a s n o ś c i a d s o r p c y j n e o d m i e n n e o d u ż y t e g o w b a d a n i a c h w ł a s n y c h n a t u r a l n e g o m i n e r a ł u .3 . 2 . A k t y w a c l a s f a l e r y t u s i a r c z a n e m m i e d z i
W p r a k t y c e p r z e m y s ł o w e j f l o t a c j ę s f a l e r y t u , b ę d ą c e g o p o d s t a w o w y m s k ł a d
n i k i e m b l e n d y c y n k o w e j , p r o w a d z i e i ę w ś r o d o w i s k u a l k a l i c z n y m p r z y p H o k .
1 0
, p o w p r o w a d z e n i u d o z a w i e s i n y f l o t a c y j n e j s i a r c z a n u m i e d z i j a k o a k t y w a t o r a . W t a k i c h w a r u n k a c h J o n y m i e d z i w y t r ę c o n e z o s t a j ę w p o s t a c i w o d o r o t l e n k u l u b z a s a d o w e j s o l i , a w r o z t w o r z e u t r z y m u j e s i ę s t ę ż e n i e j o n ó w
C u 2 + i j e g o z h y d r o l i z o w a n y c h f o r m o k r e ś l o n e r o z p u s z c z a l n o ś c i * w y t r ę c o n e -
g o o s a d u .
N a o g ó ł p r z y j m u j e s i ę , ż e m e c h a n i z m a k t y w a c j i s f a l e r y t u o p i e r a s i ę n a
w y m i a n i e w w a r s t w i e p o w i e r z c h n i o w e j J o n ó w c y n k u n a J o n y m i e d z i z w y t w o r z e
n i e m p o w i e r z c h n i o w e j w e r s t e w k i o s t r u k t u r z e k o w e l i n u [ 9 , 1 6 , 3 8 , l 2 l ] . P e w
n e w ą t p l i w o ś c i c o d o m e c h a n i z m u p o l e g a j ą c e g o n a w y m i a n i e J o n o w e j m i ę d z y
c i e c z ą a c i a ł e m s t a ł y m w w a r s t w i e p o w i e r z c h n i o w e j n a s u w a j ą o b s e r w a c j e t e c h
n o l o g i c z n e , k t ó r e ■ ś w i a d c z ę o z a l e ż n o ś c i m i ę d z y w y n i k a m i a k t y w a c j i a i l o
ś c i ą d o d a w e n e j m i e d z i n a w e t p r z y b a r d z o w y s o k i m p H . W t a k i c h w a r u n k a c h ,
z g o d n i e z u z n a w a n y m m e c h a n i z m e m , n i e i l o ś ć d o d a w a n e g o a k t y w a t o r a , a s t ę
ż e n i e j o n ó w k o n t r o l o w e n e b a r d z o n i s k ą r o z p u s z c z a l n o ś c i ą s t r ą c o n e g o o s a d u
m i a ł o b y w p ł y w n a w y n i k i a k t y w a c j i . A k t y w a c j a p o l e g a j ą c a n a w y m i a n i e J o n o
w e j Z n - C u m i ę d z y f e z ą e t a ł ą a r o z t w o r e m m o ż e n a t o m i e s t z a c h o d z i ć w o b
s z a r z e k w a ś n y m ,
w
o b s z a r z e t y m s f a l e r y t n i e w y m a g a a k t y w a c j i . P r z e d s t a w i o n a f a k t y a t a k ż e p r a c e , k t ó r e z w r ó c i ł y u w a g ę n a r o l ę p H w p r o c e s i e a k t y w a c j i [ 6 3 , 1 0 8 ] , b y ł y p r z y c z y n ę p o d j ę c i a w ł a s n y c h b a d a ń p o d s t a w r z ą d z ą
c y c h a k t y w a c j ą 1 f l o t a c j ą w z m i e n n y m p H .