Remoyal of S02 and NOx from flue gas using Interconnected Fluidized Beds and production of sulfur from the removed S02

(1)

,~i~i(

T

U

Delft

Technische Universiteit Delft

FVO Nr.

Preliminary Design Assignment

Department of Chemical Technology

Subject

APPENDICES

Authors

A.M.E. Schram

A.I.

Stol

M. Ketting

R.M. Hoogvliet

Phone

015 -

2147833

010-4511203

010-4356917

078-6122736

Date assignment : September 13th 1995

Date report

: January lOth 1996

(2)

APPENDIX 1. Physical properties of process substances

('chemiekaarten')

(3)

CAS-nummer: [630-08-0]

KOOLMONOXIDE

(drukhouder)

FYSISCHE EIGENSCHAPPEN BELANGRUKEGEGEVENS

-Kookpunt, °C -191 KLEURLOOS EN REUKLOOS SAMENGEPERST GAS

Smeltpunt, °C -205 Het gas mengt zich goed met lucht, makkelijke vorming van explosieve mengsels

Vlampunt, °C brandbaar gas

Zellontbrandingstemperatuur, °C 605 MAC-waarde 25 ppm 29 mg/m3 Relatieve dampdichtheid (lucht -1) 0,97 MAC TGG-IS min. zie Opm.

Dampspanning, bar bij 20°C 58,8

Oplosbaarheid in water niet Wijze van opname Iinademingsrlslco: De stof kan worden opgenomen in hel hc;~.I.'" "

Explosiegrenzen, volume% in lucht 11,0-75 deming. Een voor de gezondheid gevaarlijke concentratie in de lucht kan bij vriJkom~~\ . "

Minimum ontstekingsenergie, mJ 0,1 zeer snel worden bereikt.

Relatieve molecuul massa 28,0 Directe gevolgen: De stof werkt op het bloed. Bloedafwijkingen kunnen oplreden, In "P",' ",

vallen kans op stoornissen van ademhaling. hartritme. hart- en vaatstelsel. bewuslCIO(,;'.'" :

vallen, dodelijke afloop. De stof werkt op het zenuwstelsel. Hersenbeschadigingen kunnc" c',"'.'

Gevolgen biJ langdurige, herhaaldelijke blootstelling: Kan vertraagde ontwikkellnq v.,: :,,'

veroorzaken. .

Brutoformule : CO

DIRECTE GEVAREN/SYMPTOMEN PREVENTIE BLUSSTOFFEN / EERSTE HULP .

-Brand: zeer brandgevaarlijk. geen open vuur, geen vonken en niet roken. toevoer afsluiten, indien niet mogeliJk. j"l r:,·, gevaar voor omgeving, laten uitbranden. ,I"t:.

blussen met poeder, koolzuur, (halonenl Explosie: gas met lucht explosief. gesloten apparatuur, ventilatie, explosieveHige bij brand: drukhouder koel houden door SI'" "

elektrische apparatuur en verlichting, vonk·arm met water, brand bestrijden vanuit OÛSCr. .. ••

gereedschap. plaats.

Inademen: hoofdpijn, duizeligheid, bewusteloos- ruimtelijke alzuiging, plaatselijke alzuiging, frisse lucht, rust, beademing. zuurstof locuw'

heid. ademhalingsbescherming (filtertype CO). en onmiddellijk naar ziekenhuis vervoeren

OPRUIMING I OPSLAG ETIKETIERING Opruimen gemorst produkt: Deskundige waarschuwen! Afleverlngsetiket:

Draag verse luchtkap/persluchtmasker.

Gevarenzone ontruimen. Explosiegevaar. Extra ventilatie.

lliJ

[g]

Etikeneren en afvoeren volgens BAGAIKCA regels.

Opslag: brandveilig, koel.

Zeer licht Vergiftig

ontvlambaar NFPA: R: 12·23

<®>

S: (112-)7-16-45 KCA :VI OPMERKINGEN

De MAC-waarde is een wenelijke grenswaarde. Bij vergiftiging door koolmonoxide is specifieke eerste hulp noodzakelijk. De benodigde middelen ,"c: gebruiksaanwijzing moeten beschikbaar zijn. Opname in een ziekenhuis is altijd noodzakelijk wanneer verschi~nselen optreden. Voor werkpenoo;:

korter dan 8 uur per dag zijn de volgende concentraties toegestaan: MAC TGG-IS min.: 150 ppm.(174 mg/m ); MAC TGG-30 min. 120 ppm (1':

mg/m3); MAC TGG·60 min.: 60 ppm (70 mgim3), mits gedurende de werkdag bij de arbeid geen verdere blootstelling plaatsvindt. Reukloos, cc' gemakkelijke overschrijding van de MAC-waarde zonder dat dit waargenomen wordt. ,_

Koolmonoxide ontstaat bij onvolledige vemranding van bijvoomeeld kolen, olie, hout en vele organische chemicaliën. Zie voor inertisering van exp'" sieve gas, damplluchtmengsels het Chemiekaartenboek hoofdstuk 'Tabellen en fonmules'.

In PUBlIKATIEBLAD P 67 van de Arbeidsinspectie worden instructies gegeven voor het veilig werken met koolmonoxide.

Transport Emergency Card TEC(R)-20G05 GEVI: 236; UN-nummer: 1016

648 Bestelcode C-0378

Chemiekaarten ellde editie 1996

CJoS-Nmmer: [1333-86-4] ~Iblsck ~blsck IJIIf1'\II blsck ""-FYSISCHE EIGENSCH.4 ~Indlngstemperatuur, oe ;...,... dochlheid (water -1) ~rhe'" In water ~. molecuulmassa Otvtoformule:

DIRECTE GEVAREN / SYM 8r1nd: brandbaar.

Explollo: alleen onder specifieke c

oon f'ln verdeeld stof met lucht exp

INdomon: keelpijn en hoesten. Huid:

OVen: roodheid en pijn.

Inlilkken: misselijkheid.

-( Opruimen gemorst produkt: Draag handschoenen, filtermasker Gemorst produkt afdekken, vervo~

ken.

Restant zorgvuldig verzamelen en (

Spoelwater afvoeren naar riool. Valen etiketteren en afvoeren voig. Opslag: gescheiden van oxidatie"

Deze MAC-waarde betreft totaal st

ruet hergebruiken.

(4)

~ • , I' •• • I;.:: . p SPUI!." ~

L

_

SPOQtt·/ larSC!IU :ontac!· ijk). dan vekker.. ~n. 1\: 11996 ;eerd) CAS-nummer: [1333-74-0]

WATERSTOF

(drukhouder)

FYSISCHE EIGENSCHAPPEN BELANGRIJKE GEGEVENS Kookpunt, ·C - 253 KLEURLOOS REUKLOOS SAMENGEPERST GAS

Vlampunl, ·C brandbaar gas Het gas is lichter dan lucht. Vormt met chloor zgn. chloorknalgas dat o.a. door UV licht ontstoken kan

Relatieve dampdichtheid (lucht - 1) 0,07 worden. Reageert heNig met acetyleen. distikstofoxide, stikstoloxide, fluor met kans op brand en Oplosbaarheid in water niet explosie. Vormt met zuurstof of lucht het zgn. knalgas.

Explosiegrenzen. volume% in lucht 4-76

Minimum ontstekingsenergie. mJ 0,01 MAC-waarde niet vastgesteld Relatieve molecuulmassa 2,0

Wijze van opname I Inademingsrisico: Dit gas kan bij vrijkomen door verdringing van de lucht

verstikkend werken.

Brutolormule: H2

DIRECTE GEVAREN I SYMPTOMEN PREVENTIE BLUSSTOFFEN 1 EERSTE HULP

Brand: zeer brandgevaarlijk. geen open vuur. geen vonken en niet roken. toevoer afsluiten. indien niet mogelijk en geen

gevaar voor omgeving. laten uitbranden. anders

blussen met poeder. koolzuur, (halonen). Explosie: gas met lucht explosief. gesloten apparatuur. ventilatie. explosieveilige bij brand: drukhouder koel houden door spuiten

elektrische apparatuur en verlichting. vonkarm met water.

handgereedschap.

Inademen: ademnood. hooldpijn, duizeligheid, frisse lucht. rust. zo nodig beademing. en naar

bewusteloosheid. ziekenhuis vervoeren.

OPRUIMING I OPSLAG ETIKETIERING

Opruimen gemorst produkt: Deskundige waarschuwen! Afleverlngsetlket:

Draag verse luchtkap/persluchtmasker.

lli]

Gevarenzone ontruimen. Explosiegevaar. Extra ventilatie. Etiketteren en alvoeren volgens BAGNKCA regels.

Opslag: brandveilig indien binnen een gebcuw, ventilatie langs het plalond.

Zeer licht ontvlambaar NFPA: A: 12

~

S: (2-)9-16-33 KCA : VI OPMERKINGEN

Bij hoge concentraties in de lucht, bijvoorbeeld in een slecht geventileerde ruimte, ontstaat zuurstofgebrek met kans op bewusteloosheid.

Bij krachtig uitstromen van waterstof uit gasfles of in geval van gaslek kan in de lucht zelfonlbranding optreden. Waterstof aantonen met geschikte explosiemeter. De gewone explosiemeter niet gebruiken. Bij opslag ventilatie op het hoogsle punt.

Transport Emergency Card TEC(R)-20G04 GEVI: 23; UN-nummer: 1049

Bestelcode C-0145

1053

Chemiekaarten elfde editie 1996

. k via de t)('It!tl..UQu"'-~ \'an de bOeKI\(1l1~-·

-* U kunt de ultgavekoo 'ul dan hier de n.\Um

d' w voor eur, \ dk

-Heeft It u . . ' I BTW en excl. \'er.en ;J~~~l~t wederop:egging. G enoemde prijzen zl)n . voorbehou enInc 'd . Abonnementen ge V rkoop-en

Prijswijzigingen h' den volgens de Algfm~:ft v:n deze

(5)

r

t / I

.

,'·

.

.:>ioili

-

-_

.

CAS·nr: [7727-37-9] ti STIKSTOF* (vloeibaar, gekoeld) FYSISCHE EIGENSCHAPPEN BELANGRUKE GEGEVENS Kookpunt. ·C -196 _{KLEURLOZE VLOEtSTOF}

MET ZEER LAGE TEMPERATUUR Relatieve dichtheid (water - 1) _{zie opm}

. _{Het koude gas is zwaarder dan lucht}

. en kan _{zich op laaggelegen plaatsen}

ophopen met aldaar Relatieve dampoichthe_i_{d (lucht - 1)}

0.97 kans _{op zuurstofgebrek (bewusteloosheid).}

Relatieve molecuulmassa

28.0

MAC-waarde

niet vastgesteld

Directe gevolgen: De koude _{vloeistof kan bevriezing veroorzaken.}

DIRECTE GEVAREN/

PREVENTIE

BLUSSTOFFEN/EERSTE HULP VERSCHIJNSELEN

Brand: niet brandbaar.

bij brand in _{directe omgeving: aUe blusstotfen} I

toegestaan_. Inademen: zie 'opmerkingen',

ventilatie. _plaatseli_jk

e afzuiging of adembe- _{frisse lucht. rust. zonod}

ig beademing. en arts scherming. zie ·opmerkingen'.

waarschuwen, en zonodig _{naar ZIekenhuis} vervoeren.

Huid: bij bevriezing: roodheid. pijn. blaren, koude-isolerende _handschoenen

. _{bij bevriezing}

: _{GEEN kleding uittrekken} . huid wonden.

spoelen met veel water of afdouchen_._{en arts} waarschuwen_.

Ogen: bij bevriezing: _roodheid

. pijn. slecht gelaatsscherm_.

eerst spoelen met veel water, dan naar arts zien.

vervoeren.

" OPRUIMING

I

OPSLAG / AFVALCODES ETIKETIERING _/_NFPA

ventilatie. nooit met water in vloeistof spuiten.

~

(extra persoonlijke bescherming: perslucht-masker).

OPMERKINGEN

Bij hoge concentrat_i_es_in_{de lucht}

. b.V. in _{een slecht geventileerde}

ruimte. ontstaat zuurstofgebrek _{met kans op bewusteloosheid}

. _{Dichtheid van de}

vloeistof bij het kookpunt: 0.8 kg/I.

GEVI: _{22; VN-nummer: 1971}

810

(6)

c.

EGEVENS

.OE GEUR

3~~ater, waterdamp en alcohol en onder er warmteontwikkeling. Vormt aan de

~:r~etalen aan in aanwezigheid van water

het ~ichaam _{door inademing inslikken e} Hrat,e wordt bij verdamping bij 20· C zee~

n, _{de huid en de ademhalingsor anen} oo"..ken (longoedeem) 1). In er~stig~

SSTOFFEN/EERSTE HULP

~e~~ directe omgeving: bij voorkeur

t: _{tanks/vaten koel houden door}

spui-Nater, doch GEEN direct contact met

~at1Zjttende houding en naar

S vervoeren. •

'igde kleding uittrekken, huid spoe

-~el water ot atdouchen. en naar arts

!Ien met veel water, dan naar arts

·_{n spoelen, en onmiddellijk naar}

vervoeren.

:ETTERING / NFPA

38

:e inspanning. Rust en opname

spray, door ans of de door

GEV.:80; VN-num .... r: 1818

--

---

_-

_{-_}

_.-

_..

_{_--}

_-

-CAS-nr: [7727-37-9)

STIKSTOF·

(drukhouder)

FYSISCHE EIGENSCHAPPEN _{BELANGRIJKE GEGEVENS}

Kookpunt, ·C -196 _{KLEURLOOS EN REUKLOOS SAMENGEPERST GAS} Relatieve dampdichtheid (lucht - I) 0,97 _{Hel gas mengt zich goed met lucht.}

Oplosbaarheid in water niet

Relatieve molecuulmassa ₂₈_,₀ _MAC-waarde

niet vastgesteld

Directe vevolven: Inademing van de stof kan ademnood veroorzaken, In ernstige gevallen kans op bewusteloosheid,

DIRECTE GEVARENI

PREVENTIE _{BLUSSTOFFEN/EERSTE HULP} VERSCHIJNSELEN

Brand: niet brandbaar.

Bij brand in de omgeving: alle blusstoffen toegestaan.

Explolle:

bij brand: drukhouder koel houden door spui·

ten met water.

Inademen: ademnood. hoofdpijn, duizelig- ventilatie, _{plaatselijke afzuiging ot adem be-} _{frisse lucht}_._{rust. zo nodig beademing} . en naar

heid. bewusteloosheid 1). scherming. _{ziekenhuis vervoeren}

.

"

OPRUIMING _{OPSLAG / AFVALCODES}

ETIKETIERING / NFPA

ventilatie. (extra persoonlijke bescherming: brandveilig indien binnen een gebouw. koel.

0

persluchtmasker).

ventilatie.

OPMERKINGEN

1) Bij hoge concentraties in de lucht. b.v. in een slecht geventileerde ruimte. _{ontstaat zuurstofgebrek met kans op bewusteloosheid}_.

Tren,pon Emergency Card TEC(R)-20G01

GEVI:20;VN-nummer: 1066

(7)

r

t

i

I

CAS-nr: [n82-44-7] ZUURSTOF* (drukhouder)

Kookpunt, 0 C _-183

KLEURLOOS REUKLOOS SAMENGEPERST GAS

Smeltpunt_{Relatieve dampdichtheid},OC _{(lucht -} -218 Reageert heftig met brandbare en reducerende stoffen,

11 1,1

Oplosbaarheid in water, mgll bij 20 0 C ca,10 MAC-waarde niet vastgesteld

Relatieve molecuulmassa 32,0

DIRECTE GEVAREN/

PREVENTIE _{BLUSSTOFFEN/EERSTE HULP} VERSCHIJNSELEN

Brand: niet brandbaar. doch bevorden brand

I

geen contact met brandbare en reducerende

van andere stoffen en kleding. _{stoffen. VENTILATIE, KLEDING}

NOOIT MET ZUURSTOF IN AANRAKING BRENGEN, niet roken.

Explosie:

I

APPARATUUR EN LEIDINGEN OliE-EN VET- bij brand: drukhouder koel houden door

spui-VRIJ HOUDEN, nooit tanks. vaten e.d. 'beluch- ten met water. ten' met zuurstof.

Inademen: _ventilatie_.

Huid:

eerst kleding spoelen met veel water. dan de

met ZUURSTOF VERONTREINIGDE KLEDING UITREKKEN (BRANDGEVAAR).

c

I

OPRUIMING

I

OPSLAG / AFVALCODES _ETIKETIERING_/_NFPA

ventilatie. _brand_v_eilig_indien_{binnen een}

gebouw.

ge-0

scheiden van brandbare stoffen en reducti

e-middelen. koel, ventilatie.

-OPMERKINGEN

Verontreinigde kleding uitspoelen met veel water (brandgevaar). In _{zuivere zuurstof branden veel stoffen, die in de lucht}_{niet branden (zoaJs}

trichloorethyleen, staal enz.). Reeds bij geringe stijging van het zuurstofgehalte _{in de atmosfeer neemt de brandbaarheid}_{van alle stoffen sterk}

.toe.

Zie Preventie ook PUBLIKATIE BLAD P van Rampen door Gevaarlijke Stoffen14 (voor opstelling : en 'Opslag vloeibare zuurstof'gebruik van zuurstofflessen. CPA ) van nrde Arbeidsinspectie. 5. Na het werk afsluiter dichtdraaien. Zie ook het rapport van : slangen en de Commissie leidingen regelmatig controleren; aansluitingen afzepen. Drukhouder met speciale appendages toepassen.

GEVI: 20; VN-numm": ~

(8)

;

'- _.,'- -1 \ -.,,-- - ---._-- -_ ._-_._---_. ~- -CAS-nr: [74-82-8] aardgas FYSISCHE EIGENSCHAPPEN Kookpunt. ·C -162 Smeltpunt. 'C -182 Vlampunt. 'C brandbaar gas Zelfontbrandingstemperatuur. 0 C 537

Relatieve dampdichtheid (lucht - 1) 0.6

Oplosbaarheid in water niet

Explosiegrenzen. volume% in lucht 5-16

Minimum ontstekingsenergie, mJ 0.28

Relatieve molecuulmassa 16

DIRECTE GEVARENI VERSCHIJNSELEN

Brand: zeer brandgevaarlijk.

Explosie: gas met lucht explosief.

Inademen: ademnood. hoofdpijn. sufheid. be-wusteloosheid. 1).

Ogen:

OPRUIMING

ventilatie. (extra persoonlijke bescherming: persluchlmasker) .

I

METHAAN* (drukhouder) BELANGRIJKE GEGEVENS KLEURLOOS REUKLOOS SAMENGEPERST GAS

Het gas is lichter dan lucht.

MAC-waarde niet vastgesteld

Wllze van opname: Oe stof kan worden opgenomen in het lichaam door inademing. Dit gas kan

bij vrijkomen door verdringing van de lucht verstikkend werken.

PREVENTIE BLUSSTOFFEN/EERSTE HULP

geen open vuur. geen vonken en niet roken. toevoer afsluiten, indien niet mogelijk en geen gevaar voor omgeving, laten uitbranden,

an-ders blussen met poeder. halonen. koolzuur.

gesloten apparatuur, ventilatie, explosieveilige bij brand: drukhouder koel houden door spui

-electrische apparatuur en verlichting, aarden, ten met water, brand bestrijden vanuit be -vonkarm gereedschap. schutte plaats.

ventilatie. plaatselijke afzuiging of adembe- frisse lucht, rust. zo nodig beademing, en naar

scherming. ziekenhuis vervoeren.

gelaatsscherm.

.

-OPSLAG IAFVALCODES ETIKETTERING I NFPA brandveilig. koel, ventilatie.

~

WCA: 04180 KCA:VI OPMERKINGEN

1) Bij hoge concentraties in de luchl. b.v. in een slecht geventileerde ruimle. ontslaat zuurstofgebrek met kans op bewusteloosheid. De

maatregelen op deze kaart gelden ook voor aardgas (drukhouder). Na het werk afsluiter dichtdraaien: slangen en leidingen regelmatig controleren:

aansluitingen afzepen. Deze maatregelen zijn van toepassing in alle gevallen waarbij gas kan vrijstromen en bij opslag. Drukhouder met speciale

appendages toepassen.

TranIport Emergancy Card TEC(R)-20G04 GEVI: 23; VN-nummer: 1971

616 BeItelcode C-0151 C 2

,.

IT c ( ( E F e E Ir. h· H ' ,-o In d_ [J, 'I'

(9)

r

,

.

I

· t

'" .. ; -:.,., CAS-nr: [10102-43-9] stlkstof(lI)oxlde* stikstofoxide FYSISCHE EIGENSCHAPPEN Kookpunt, 'C _-152 Smeltpunt,OC -164

Relatieve dichtheid (water - 1) zie opm.

Relatieve dampdichtheid (lucht - 1) 1,03

Oplosbaarheid in water, g/l00 mi bij 20' C 0,006 Relatieve molecuulmassa

30,0

DIRECTE GEVAREN/ VERSCHIJNSELEN

Brand: ni "I brandbaar, doch _{bevordert brand} van andere stoffen.

explosie:

Inademen: bijtend, keelpijn, hoesten,

kortade-migheid, ademnood.

Huid: bijtend, roodheid, pijn, brandwonden. Ogen: bijtend, roodheid. pijn, slechl zien.

OPRUIMING

omgeving ontruimen, ventilatie. (extra per -soonlijke bescherming: persluchtmasker).

NO

STIKSTOFMONOXIDE

(drukhouder)

BELANGRIJKE GEGEVENS

KLEURLOOS REUKLOOS SAMENGEPERST

GAS, WORDT BRUIN AAN DE LUCHT

Nitreuze dampen bestaan uit een mengsel van stIkstofoxide _{en stikstofdioxide. Het gas mengt}

zich goed met lucht. Reageert heftig met zuurstof, fosfine, butadieen, ethyleenoxide en

vinylmethylether. Vormt aan de lucht stikstofdioxide _{(zie aldaar). Tast}

in _{aanwezigheid van lucht}

en vocht vele metalen aan.

MAC-waarde

25 ppm 30 mg/m'

Wijze van opname: _{Oe st01 kan worden opgenomen}

in _{het lichaam door inademing. Een voor de}

gezondhei_{d schadelijke concentratie in de lucht kan bij}

vrijkomen _{van dit gas zeer snel worden}

bereikt.

Directe gevolgen: De stof _{werkt bijlend op de ogen}

, de huid en de ademhalingsorganen_.

Inademing van damp en/of nevel kan _{ademnood veroorzaken (longoedeem) 1)}

, In ernslige gevallen kans op dodelijke afloop.

PREVENTIE

BLUSSTOFFEN/EERSTE HULP

geen open vuur, geen vonken en niet roken. Bij brand in directe omgeving: alle blusstoffen loegestaan.

bij brand: _{drukhouder koel houden door spu}

i-ten met water.

STRENGE HYGIËNE

IN ALLE GEVALLEN ARTS WAARSCHUWEN ventilatie, plaalselijke afzuiging of adembe- frisse lucht, _{rusI, halfzillende houding, en naar} scherming.

ziekenhuis vervoeren.

handschoenen.

verontreinigde kleding uittrekken. huid

spoe-len met veel water of afdouchen, en zo nodig

arts waarschuwen.

zuurbril, of oogbescherming _i_n_combinatie

met eerst spoelen met veel water. dan naar arts

adembescherm_i_ng_.

vervoeren.

!

OPSLAG / AFVALCODES _ETIKETTERING

/ NFPA brandveilig indien binnen een gebouw. koel.

0

WCA: 04130 KCA: VI

OPMERKINGEN

Dichtheid van de vloeistof _{bij kookpunt onder}

1 atm. : 1,3. 1) De verschijnselen _{van longoedeem openbaren}

zich veelal _{pas na enkele uren en}

worden versterkt door lichamelijke inspanning. Rust en opname _{in een ziekenhuis is daarom noodzakeli}

jk. Tevoren dient als eerste hulp een

corticosteroïdhoudende spray, door arts of de door deze gemachtigde. te worden overwogen. Niet met _{water spuiten op}_{lekkende drukhouder}

(corrosie!). _{Drukhouder met}_speciale

appendages loepassen.

812

(10)

. '. ~ l·I" •••• '.n" . nl .. , HULP JllU~Jf )Of SOw!" g. en '1.'1 id !:.pe," zieken'; .. H Icon:.: . dei"j." 1:.1' lFPA:

-1 aan de:i' Inning: W$: ! reglsua: ~ ~. Pas ee:" mer: 2023 ~~: [74-84-0)

ETHAAN

(drukhouder)

ro-_{FYSISCHE EIGENSCHAPPEN} BELANGRIJKE GEGEVENS

-~'C 89 KLEURLOOS REUKLOOS ONDER DRUK

TOT VLOEISTOF VERDICHT GAS

" oe -183 Het gas mengt zich goed met lucht, makkelijke vorming van explosieve mengsels. Ten gevolge

van

;:;:::: oe brandbaar gas het geringe geleidingsvermogen van de vloeistof kunnen elektrostatische ladingen worden

opge-.~Vc.nostemperatuur, ·C 515 wekt bij stroming, beweging enz. Bij vullen, aftappen of verwerken

geen perslucht als drijfgas

toe-~ ~tMid (water. 1) 0,4 passen. _ _ _ dampdichtheid (lucht. 1) 1.04

~Ing. bar bij 20 ·C 38,5 MAC-waarde niet vastgesteld

~~.fhed In water niet

( ~,.men. Yolume%. in lucht 2.7-12.5 Wijze van opname I Inademingsrisico: Dit gas kan bij vrijkomen door verdringing van de lucht

. ~ ontstekingsenerg.e, mJ 0.24 verstikkend werken.

-'"""'. geleiding. pSim <10

4 _{Directe gevolgen: Door}snel verdampen kan de vloeistof bevriezing veroorzaken. Inademing van

~ moklcuulmassa 30,1 de stof kan ademnood veroorzaken.

I~fo,mule: C,H6

DIRECTE GEVAREN I SYMPTOMEN PREVENTIE BLUSSTOFFEN 1 EERSTE HULP

"end: ze.r brandgevaarlijk. geen open vuur, geen vonken en niet roken. toevoer afsluiten. indien niet mogel

ijk en geen

gevaar voor omgeving. lalen uitbranden, anders blussen met poeder. koolzuur, (halonen).

hpl •• lo: gas mei lucht explosief. gesloten apparatuur, ventilatie. explosieveilige bij brand: drukhouder koel houden door spu

iten elektrische apparatuur en verlichting. aarden, met water, brand bestrijden vanu~ beschune

vonkarm gereedschap. plaats.

Inademen: kortademigheid. hoofdpijn, sufheid, ventilatie, ruimtelijke afzuiging. plaatselijke af- frisse lucht, rust, zo nodig beademing

. en arts

DMUsteloosheid. zuiging. waarschuwen.

"'Id: wordt opgenomen, roodheid, pijn, blaren. koude-isolerende handschoenen. bij bevriezing: GEEN kleding uinrekken, huid

spoelen met veel water of douchen, en naar arts

verwijzen.

Ogen: bij bevriezing: roodheid, pijn, slecht zien. gelaatsscherm. eerst langdurig spoelen met veel water

(contact-lenzen verwijderen mits makkelijk mogelijk), dan naar arts brengen.

OPRUIMING I OPSLAG ETIKETIERING

Opruimen gemorst produkt: Deskundige waarschuwen! Afleverlngsetlket:

Draag handschoenen en laarzen (koude-isolerend) en verse luchtkap/persluchtmasker.

lliJ

Etikeneren en alvoeren volgens BAGNKCA regels.

Op.lag: brandveilig, koel. _{Zeer licht}

ontvlambaar NFPA: R: 12

~

S: (2-)9-16-33 BAGA: 05 KCA : VI OPMERKINGEN

Ili~ hoge concentraties in de lucht, bijvoorbeeld in een slecht geventileerde ruimte, ontstaat zuurstofgebrek met kans op bewusteloosheid en dodelijke a DOp.

lekkende drukhouder met lek naar boven draaien anders ontsnapt vloeibaar ethaan.

!!nsport Emergeney Card TEC(A)-868

GEVI: 23; UN-nummer: 1035

Bestelcode c.o153 429

(11)

i

\

CAS-nr: [124-38-9] koolzuurgas FYSISCHE EIGENSCHAPPEN Kookpunt, "C _-79 Relalieve dichtheid (water - 1) 0,8 Relatieve dampdichtheid (Iuchl- 1) l,S Dampspanning, bar bij 20" C _57,6 Oplosbaarheid inwater, g/l00mlbij25"C _0,16 Relatieve molecuulmassa

44,0

Brend: niet brandbaar.

Explolle:

Inademen: diep ademen. transpireren, adem-nood, _{hoofdpijn, duizeligheid}_.

HuId: bij bevriezing: _{roodheid. pijn, ernstige} brandwonden.

Ogen: _{bij bevriezing: roodheid, pijn, slecht}

zien.

OPRUIMING

ventilatie, nooit met water in vloeistof spuiten,

(extra persoonlijke bescherming: perslucht-masker).

\.

KOOLDIOXIDE

(drukhouder)

KLEURLOOS EN REUKLOOS ONDER DRUK TOT _{VLOEISTOF VERDICHT GAS}

De damp is zwaarder dan lucht en kan zich op laagg81egen _{plaatsen ophopen met aldaar kans op} zuurstofgebrek (bewusteloosheid)_.

Bij snel uitstromen van kooldioxide uit drukhouder ontstaat statische elektriciteit waardoor een (reeds aanwezig) _{explosief mengsel kan worden ontstoken}

.

Vrij uitstromende vloeistof verdicht zich tot droogijs _{(zie aldaar)}_.

Reageert bij hogere temperatuur heftig met ammoniak en diverse aminen.

MAC-waarde

5000 ppm _{9000 mg/m'} Wijze ven opnam.: De stof kan worden opgenomen

in het lichaam door inademing. Dit gas kan bij vrijkomen door verdringing van de lucht verstikkend _weriken_.

DIrecte gevolgen: _{Door snel verdampen kan de vloeistof bevriezing}

veroorzaken. Inademing van de stof kan ademnood veroorzaken. In ernstige _{gevallen kans op bewusteloosheid.}

PREVENTIE

bij brand in directe omgeving: alle blus stoffen toegestaan.

bij brand: _{drukhouder koel houden door}

spui-ten met water.

ventilatie, plaatselijke afzuiging of adembe- frisse lucht. rust. zonodig beademing. en arts scherming.

waarschuwen, _{of naar ziekenhuis vervoeren} .

koude-isolerende handschoenen_.

bij bevriezing: _{GEEN kleding uittrekken, huid} spoelen met veel water of afdouchen. en arts waarschuwen.

zuurbril.

eerst spoelen met veel water. dan naar arts vervoeren.

,

/ NFPA

brandveilig indien binnen een gebouw, koel.

0

OPMERKINGEN

Bij hoge concentraties in de lucht. b._{V. in een slecht geventileerde ruimte}

, _{ontstaat zuurstofgebrek met kans op bewusteloosheid}

. Boven 10% kooldioxide in de lucht: bewusteloosheid

en dodelijke aflOOp: kooldioxide komt vrij bij vele gistingsprocessen

(in gistings kelders) en is een belangrijk bestanddeel van rookgas. _{In PUBLIKATIEBLAD P 134-5 van de Arbeidsinspectie}

worden uitvoerige instructies gegeven voor het veilig werken met kooldioxide. Aan te bevelen is om vooraf _{van de inhoud van dit blad kennis te nemen}

en het _{daarna steeds bij de hand te houden}

. Zie ook PUBLIKATIEBLAD P 153 van de Arbeidsinspectie.

Lekkende drukhouder met lek naar boven draaien _{anders ontsnapt vloeibaar kooldioxide}

.

Trenlport Emergeney C.rd TEC(R)-20G16

GEVI:20;VN-nummer: 1013 554 Belteleode c-ron CA Ko Srr Vla Zei Re, Dal Op EXI Mor Rel Br. Exp Inac loos omgl wen. ming Ziev( vand middl gege de h, nood Trans

(12)

:GEVENS

IS-ACHTIGE _{HYGROSCOPISCHE} KRIS-cht w.itte. bijtende nevels (zwavelzuur zie 'er; zIe opmerkingen. _De_{stof is een}

sterk 1ucerende stoffen met kans op brand en

,g van rwave/ruur (zie aldaar). Onttrekt

·ontwlkkellng met kans op brand. Tast in

11n9 _{van brandbaar gas}_(waterstof.

zie

-~t .~m door inademing en inslikken.

de hUid en de ademhalingsorganen >rzaken (longoedeem) 1). In ernstige

;STOFFEN/EERSTE _HULP

tankslvaten koel houden door spui.

.ter. doch GEEN direct contact met

~. rust. _{halfzittende houding, en}_naar

vervoeren.

;lde kleding uillrekken. huid spoe-!el water ot afdouchen. en arts

en.

en met veel water, dan naar arts spoel_{en, en onmiddell}_i_jk

naar

'ervoeren.

:TTERING _/ _NFPA

~

someren _{die smelten bij resp}_. n niet in glas laten smelten. seerd. In de Bondsrepubliek schaft een MAK-Wert van 1 n versterkt door lichamelijke , corticosteroïdhoudende

Luchtdichte verpakking

VN-nummer: 1829

_

__ ----~---_..._{~lMia~iit&täftii~~îtt§iC:}

·$~·~I .. :. ,~St~M~t:,f€~':Z~e:1~;;:,*I'~i=b=)iItmp4$;1CfjC:·:!~f:·:i::-~J:;~-; .. :·~=:::;2*:':Q==f5::· ·:4:.~:::-;:wo::;:::.;::::::~::

,

-f

!

r I

i

I I CAS-nr: [7783~06-41 hydrogeensulfide waterstofsulfide FYSISCHE EIGENSCHAPPEN Kookpunt. 0 C -60 SmeItpunt. 0 C -86 Vlampunt. 'C _{brandbaar gas} Zelfontbrandingstemperatuur_._lI_C

260 Relatieve dichtheid Iwater - 1) ₀_.₈ Relati_{eve dampdichtheid (lucht}_-₁₎

1.2 Dampspanning. bar bij 20 'C ₁₈ Oplosbaarheid in water. gl100 mi bij 100

C 0.6 Explosiegrenzen, volume% in lucht 4.0-46 Minimum ontstekingsenergie, mJ 0.07 Soortelijke geleiding. pS/m 1000 Relatieve molecuulmassa 34.1 Log P octanollwater 1.2 DIRECTE GEVAREN/ VERSCHIJNSELEN

Brand: zeer brandgevaarlijk. Explosie: gas met lucht explosief.

ZWAVELWATERSTOF*

(drukhouder)

I

KLEURLOOS ONDER DRUK TOT VLOEISTOF _{VERDtCHT GAS}_,

AAN DE GEUR TE HERKEN-NEN

Het _{gas is zwaarder dan luch}_t

en verspreidt zich over de grond met kans op ontsteking op afstand. _{Ten gevolge van het geringe geleidingsvermogen}

van de vloeistof kunnen electrostatl

-sche ladingen worden opgewekt bij stroming. beweging enz. Bij verbranding ontstaan giftige corrosieve dampen (zwaveldioxide. zie aldaar). Reageert heftig met oxidatiemiddelen met kans op brand en explosie. Tast vele metalen aan.

MAC-waarde _{10 ppm}

15mg/m'

Wijze van opname: Oe stol _{kan worden opgenomen in het lichaam door inademing}

. Een voor de gezondheid schadelijke concentratie in de lucht _{kan bij vrijkomen van dit gas zeer snel w}

orden bereikt.

Directe gevolgen: _{Oe stof werkt prikkelend op de ogen en de ademhalingsorganen}

. Door snel

v_{erdampen kan de vloeistof bevriezing veroorzaken}

. De _{stof werkt op het zenuwstelsel.} Inademing van hoge concentrati_{es van het gas kan long}_o_{edeem veroorzaken}

. 1 J. In ernstige gevallen kans op snel optredende bewusteloosheid _{en dodelijke afloop}

. I

I

I PREVENTIE _BLUSSTOFFEN /EERSTE HULP r

i

geen open vuur. geen vonken en niet roken.

I

_{toevoer afsluiten. indien}

niet mogelijk en geen

I

gevaar voor omgeving, laten Uitbranden. an·

I

ders _{blussen met poeder}_,_halonen . koolzuur. I

!

gesloten apparatuur. ventilatie, explosieveilige _I_{bij brand}_:

drukhouder koel houden door spui· ! electri_{sche apparatuur en verlichting}_,_aarden

ten met water, brand _{bestrijden vanuit be·}

I

bij verpompen e.d. als vloeistof. vonk·arm schutte plaats.

I handgereedschap.

Inademen: keelpijn. hoesten. ademnood, 1 ventilatie, plaatselijke afzuiging of adembe- frisse lucht. rust. halfzittende houding, en naar hoofdpijn. duizeligheid. bewusteloosheid. i scherming.

Huid: bij bevriezing: roodheid. pijn. ernstige _ikoude·isolerende handschoenen.

bij bevriering: GEEN kleding uIltrekken. huid

brandwonden. _:

spoelen met veel water of afdouchen, en naar

I

ziekenhuis vervoeren. Ogen: bij bevriezing: roodheid. pijn. slecht _{zuurbril. of oogbescherming In combinatie met eerst}

spoelen met veel water, dan zo nodig zien.

r adembescherming_.

naar arts vervoeren.

,

I OPRUIMING

I

OPSLAG / AFVALCODES ETIKETTERING _/ _NFPA

omgev_{ing ontruimen, deskund}_i_{ge waarschu·}

I

brandveilig, koel.

~

wen. ventilatie, nooit met water In vloeistof

SpUiten, _{lextra persoonlijke bescherming} :

persluchtmasker).

WCA: C 3130 _KCA_:_VI

OPMERKINGEN

Log P oclanol/water _{betreft berekende}

waarde. Afhankelijk van de mate van blootstelling is periodiek _{geneeskundig onderzoek gewenst.}

1) De

verschijnselen van longoedeem openbaren zich veelal _{pas na enkele uren en worden versterkt}

door lichamelijke _inspanning.

Rust en opname in een Ziekenhuis is daarom noodzakelijk. Tevoren dient als eerste hulp toediening van een corticosteroi'dhoudende spray, door arts of de door deze gemachtigde. te worden overwogen. In PUBLIKATIEBLAD _P_{90 van}_de

Arbeidsinspectie worden ui_{tvoerige instructies gegeven voor}

het veilig werken met zwavelwaterstof_._{Aan te beve}

len is om vooraf van de inhoud van dit blad kennis te _{nemen en het daarna steeds}

bij de hand te houden.

Lek_{kende drukhouder met lek naar boven draaien anders}

ontsnapt vloeibaar zwavefwaterstof. _{Drukhouder met}_{speciale appendages}

toepassen.

Transport Emargency Card TEC{R)-826

GEVI: 236; VN-nummer: 1053 Basteteade _c-oon

(13)

.,;

j :

CAS-nummer: [74-98-6)

PROPAAN

(drukhouder)

-Kookpunt, ·C

-42 KLEURLOOS REUKLOOS ONDER DRUK TOT VLOEtSTOF VERDICHT GAS

Smeltpunt, ·C _{-187 Het gas is zwaarder dan lucht en verspreidt zich over de grond met}

kans op ontsteking 011 I"

Vlampunt, ·C _{brandbaar gas en kan zich op laaggelegen plaatsen ophopen met aldaar kans op zuurstofgebrek} tb(,~".:,,: .,.

Zelfontbrandingstemperatuur, ·C 470 held). _{Ten gevolge van het geringe geleidingsvermogen van de vloeistof kunnen etckl'}

q .. :." ...

Relatieve dichtheid (water _ 1) O,S ladingen worden opgewekt biJ stroming, beweging enz. Relatieve dampdichtheid (lucht _ 1) 1,6

Dampspanning, bar bij 20 ·C 9 MAC-waarde _{niet vastgesteld} Oplosbaarheid in water niet

Explosiegrenzen, volume% in lucht _{1,7-9,5 Wijze van opname I Inademingsrisico: Dit gas kan bij vrijkomen door verdringing van}

0" I, ..

Minimum ontstekingsenergie, mJ 0,25 verstikkend werl<en.

.

Soortelijke geleiding, pSlm 50 Directe gevolgen: _{Door snel verdampen kan de vloeistof bevriezing veroorzaken}_.

Relatieve molecuulmassa 44

Brutoformule : _C3H.

DIRECTE GEVAREN/SYMPTOMEN _PREVENTIE

BLUSSTOFFEN / EERSTE HULP

Brand: zeer brandgevaarlijk. _{geen open vuur, geen vonken en niet roken.}

toevoer afsluiten,. indien niet mogelijk en 9'''''' gevaar voor omgeving. laten uitbranden. an<lo"

blussen met poeder, koolzuur, (halonenl

Explosie: Gas met lucht explosief. gesloten apparatuur_{elektrische apparatuur en verlichting, aarden bij met water}, ventilatie, explosieveilige bij brand: drukhouder koel houden dom Sp,,,"·'

, brand bestrijden vanuit beschut:,·

verpompen e.d. als vloeistof, vonk-arm handge- plaats. reedschap.

Inademen: kortademigheid, hoofdpijn, sufheid, ruimtelijke afzuiging, plaatselijke afzuiging, on- frisse lucht, rust, zonodig beademing. en a':'

bewusteloosheid. _{der geen beding filtermaskers.}

waarschuwen.

Huid: bij bevriezing: roodheid, pijn, blaren_ koude-isolerende handschoenen. bij bevriezing: GEEN kleding uittrekken. hu (: spoelen met veel water of douchen, en naar ;11:

verwijzen.

Ogen: roodheid, pijn, slecht zien_ gelaatsscherm. _{eerst langdurig spoelen met veel water}

(cOnl.lr:

lenzen verwijderen mits makkelijk mogehjk!. O.P'

naar arts brengen.

OPRUIMING / OPSLAG _ETIKETIERING

Opruimen gemorst produkt: Deskundige waarschuwen! _{Afleverlngsetlket:}

Draag handschoenen en laarzen (koude-isolerend) en verse luchtkap/persluchtmasker_

lliJ

Etiketteren en afvoeren volgens BAGAIKCA regels.

Licht ontvlambaar NFPA: R: 12

~

S: (2-)9-16-33 BAGA: 05 KCA : VI OPMERKINGEN

Bij hoge concenlraties in de lucht, bijvoorbeeld in een slecht _{geventileerde ruimte, ontstaat zuurstofgebrek met kans op bewusteloosheid}

_ .

Technisch propaan bevat 20% propeen, _{waardoor de druk hoger wordt. lekkende drukhouder met lek naar boven draaien anders ontsnapt vlo}

elbaa'

propaan.

In PUBLIKATIEBLAD P 46 van _{de Arbeidsinspectie worden uitvoerige instructies gegeven voor het veilig werl<en met propaan_ Zie ook PUBLIKATIE}

·

BLAD P 68 van de Arbeidsinspectie: _{'Batterij propaanflessen; Inrichting, opstelling en gebruik: Zie voor gebruik en opslag van propaan ook PUBLI}

-KATIEBLAD CPR 11-1, CPR 11-2, CPR 11-3 en CPR 11-4 van de Arbeidsinspectie.

Transport Emergeney Card TEC(R)-27 A

GEVI: 23; UN-nummer: 1978

892 Besteleode C-0560

I

!

CJS-nummer: [463-49-' ~hyleenmethaan

-

FYSISCHE EIGEN! ~nl.·C smoftPUnt. 'C _nt.·C

RlUtleve dichtheid (w~ter •

_beve dampdlchlh~ld (lu<

D~nning, bar biJ 20 "( ()piOsbaarheid in water EspIO~eorenzen, volume% i Relatleve molectJulmassa Brutoformule: DIRECTE GEVAREN Brand: zeer brandgevaarlijk Explosie: gas met lucht ex;

Inedemen: keelpijn, hoestl

hootdpijn,

:,swusteloosheid-Huid: bij bevriezing: rood hl

den.

Ogen: bij bevriezing: roodh<

Opruimen gemorst produl Draag chemicaliën-pak uitn Gevarenzone ontruimen. 8 Etiketteren en afvoeren volç Opslag: brandveilig, gesch<

Bij hoge concentraties in d,

Het materiaal gebruikt voor met lek naar boven draaier

Transport Emergeney Ca

J

i

iJ,

; .. ...,.'

- _{- - - -}_{- - - -}₌

(14)

-IS

'ENS

IR

!gen plaatsen ophopen met aldaar

zaken.

IFFEN/EERSTE HULP !cte omgeving: alle blusstoffen t, Zonodig beademing, en arts

en zonodig naar ziekenhuis

lEEN kleding uittrekken. huid

.1 water of afdouchen. en arts

let veel water, dan naar arts

:RING / NFPA

~

osheid. Dichtheid van de

I: 22; VN-nummer: 1917 CAS-nr: [10102-44-0) nitreuze damp stikstofperoxide stlkstottetroxlde FYSISCHE EIGENSCHAPPEN Kookpunt.oC ₂₁ Smeltpunt. ° C -11

Relatieve dichtheid (water - 1) 1.45 Relatieve dampdichtheid (lucht - 1) 1.6 Dampspanning. mbar bij 20 ° C 1009 Oplosbaarheid in water reactie Relatieve molecuulmassa 46.0

Brand: ni_{et brandbaar. doch bevordert brand} van andere stoffen.

Explosie: mengsels van stikstofoxide en brandbare dampen zijn explosief.

Inedemen: bijtend. keelpijn. hoesten. kortade-mlgheid. ademnood.

Huid: bijtend. roodheid. pijn. brandwonden.

Ogen: bijtend. roodheid. pijn. slecht zien.

OPRUIMING

omgeving ontruimen, deskundige waarschu·

wen, ventilatie, niet opnemen in zaagsel of

andere brandbare stoffen. gaswolk bestrijden met watergordijn, aflopend water neutralise· ren met krijt of soda.

bescherming: GASPAK). (extra persoonlijke

I

STIKSTOFDIOXIDE (drukhouder) BELANGRIJKE GEGEVENS

ROODBRUIN ONDER DRUK TOT VLOEISTOF VERDICHT GAS OF GELE VLOEISTOF, MET STEKENDE GEUR

Stikstofdioxide is een hoofdbestanddeel van de zogenaamde nitreuze dampen. De stof ontleedt bij verhitting boven 160 °C onder vorming van stikstofoxide en zuurstof (zie aldaar) dat brandbevorderend werkt. De stof is een sterk oxidatiemiddel en reageert heftig met brandbare en reducerende stoffen. Reageert heftig met ammoniak en gechloreerde koolwaterstoffen.

Reageert met water onder vorming van salpeterzuur (zie aldaar) en salpeterig zuur. Tast in aanwezigheid van vocht vele metalen aan.

MAC-waarde _{2 ppm} _4mg/m' MAC TGG-15 min. 4 ppm 8mg/m'

WiJze van opname: De stof kan worden opgenomen in het lichaam door inademing. Een voor de

gezondheid schadelijke concentratie i_{n de lucht kan bij vrijkomen van dit gas zeer snel worden}

bereikt.

Directe gevolgen: De slof werkt bijtend op de ogen. de huid en de ademhalingsorganen.

Inademing van damp enlof nevel kan ademnood veroorzaken (longoedeem) 1). In ernstige gevallen kans op dodelijke afloop.

PREVENTIE _{BLUSSTOFFEN/EERSTE HULP}

geen contact met brandbare en reducerende _{bij brand in directe omgeving}_:_bij

voorkeur stoHen. _{geen halonen gebruiken.}

bi_{j brand: drukhouder koel houden door}

spui-ten met water.

STRENGE HYGIËNE _{IN ALLE GEVALLEN ARTS WAARSCHUWEN} ventilatie, plaatselijke afzuiging of adembe- frisse lucht. rust. hallzittende houding. en naar scherming. ziekenhuis vervoeren.

handschoenen, beschermende kleding. _{verontreinigde kleding uittrekken}_,_{huid spoe}_·

len met veel water of afdouchen, en zo nodig

arts waarschuwen.

gelaatsscherm, of oogbescherming in combi· _{eerst spoelen met veel water}_,_{dan naar arts}

natie met adembescherming. vervoeren.

OPSLAG / AFVALCODES ETIKETIERING / NFPA

WCA: 0 4130 KCA: VI

~

OPMERKINGEN

Andere best_{anddelen van nitreuze dampen (NO) zijn st}_i_{kstofmonoxide (NO)}

. stikstoftrioxide (N.O,) en stikstofpentoxide (N.O,). De vloeistof in de

drukhouder is stikstoftetroxide (N.O.); het gas ~evat bij 20 °C 10% N.O •. _{1) De verschijnselen van longoedeem openbaren z}_i_{ch veelal pas na enkele}

uren en worden versterkt door lichamelijke inspanning. Rust en opname in een ziekenhuis zijn daarom noodzakelijk. Tevoren dient als eerste hulp loedieningvan een corti_{costeroïdhoudende spray, door arts of de door deze gemachtigde}_,_{te worden overwogen}

. Niet met water spuiten op

lekkende drukhouder (corrosie!). _{Lekkende drukhouder met lek naar boven dr}_a_{aien anders ontsnapt vloeibaar}

stikstofoxide. De drukhouder bevat

Soms tevens stikstofgas tot een druk van 10 alo bij 20 oe_.

TranIport Emergency Card TEC(R)-20G09/10

GEVI: 265; VN-nummer: 1067

Be.telcode C-0184

(15)

(

1 .

;

l

1 ! ' , I! CAS-nr: [7664-93-9] ZWAVELZUUR

_*

(oplossjng jn water tot 98%)) FYSISCHE EIGENSCHAPPEN

BELANGRIJKE GEGEVENS Smeltpunt .• C ₉₃_%:_-32

KLEURLOZE VLOEISTOF

Relatieve dichtheid (water - 1) 1-1.8 _{Boven 60% is de oplossing een sterk oxidatiemiddel}

, _{reageert met vele organische verbindingen}

Relatieve dampdichtheid (lucht - 1) 3.4

en tast kleding aan. Oe stof is een sterk zuur en reageert _{heftig met basen en is corrosief}

.

·Oplosbaarheid in water _volledig

Reageert heftig met vele stoffen onder warmte-ontwikkeling_.

Tast onedele metalen aan (behalve Relatieve molecuul massa ₉₈_.₁

lood) onder vorming van brandbaar gas (waterstof. zie aldaar).

MAC-waarde

1 mg/m'

WIjze van opname: _{De stof kan worden opgenomen in het lichaam door}

inademing en insliKken.

Deze stof verdampt bij 20·C praktisch niet; _{bij vernevelen kan echter snel een voor de}

gezondheid schadelijke concentratie in de lucht worden bereikt.

Directe gevolgen: De stof werkt bijtend op de ogen. _{de huid en de ademhalingsorganen}

.

Inademing van de stof kan longoedeem veroorzaken _{1). In ernstige gevallen kans op dodelijke} afloop .

DIRECTE GEVAREN/

I

PREVENTIE

BLUSSTOFFEN/EERSTE HULP VERSCHIJNSELEN

Brand: niet brandbaar. bij vele reacties kans

I

geen contact met metalen, organische stoften. _{bij brand in directe omgeving: alle blusstoffen}

op brand en explosie.

toegestaan.

Explosie: kans op explosie door vele reacties. _I

IN ALLE GEVALLEN ARTS WAARSCHUWEN Inademen: bijtend. keelpijn. hoesten. kortade- ventilatie, plaatselijke afzuiging of adem be- frisse lucht. rust. halfzittende houding. zo migheid. ademnood. _scherming

.

nodig beademing, en naar ziekenhuis vervoe-ren.

Huid: bijtend. roodheid. pijn. ernstige brand- handschoenen_._{beschermende kleding}

. verontreinigde kleding uittrekken. huid spoe-wonden.

len met veel water of aldouchen. en zo nodig arts waarschuwen_.

Ogen: bijtend. roodheid. pijn. slecht zien. gelaatsscherm.

eerst spoelen met veel water. dan naar arts vervoeren.

Inslikken: bijtend. keelpijn. buikpijn, braken.

mond laten spoelen. en onmiddellijk naar diarree.

t

OPRUIMING

/ NFPA lek_{vloeistof opvangen in afsluitbare vaten}

. _{gescheiden van brandbare stoffen en}

reduc-R: 35 morsvloeistof neutraliseren en met veel water tiemiddelen, _{gescheiden van sterke basen}

. S: 2-26-30

~

(kans op warmte-ontwikkeling en spatten van

Nota B

zuur) wegspoelen.

~

WCA: o 41tO KCA: VI Corrosief

OPMERKINGEN

') De verschijnselen van longoedeem openbaren _{zich veelal pas na enkele uren en worden versterkt}

door lichamelijke inspanning. Rust en opname

i_{n een ziekenhuis is daarom noodzakelijk}

. _{Tevoren dient als eerste hulp toedien}

ing van een corticosteroïdhoudende _spray

, door arts of de door deze gemachtigde_._{te worden overwogen. In PUBLIKATIEBLAD}

P 134-4 van de Arbeidsi_{nspectie worden uitvoerige instruct}

ies gegeven voor het .

vellig werken met zwavelzuur (in zweminrichtingen)_._{NOOIT water in zuur giet}

e_{n, bij verdunnen AL TIJD zwavelzuur in water gieten}

. Smeltpunt 65%.

-44 °C: 78%: -8 °_{C. Verpakking speciaal materiaal.}

Transport Emergency Card TEC(R)-10a (" 75%)

GEVI:80;VN-numm ... :l~ 934 Bestelcode C-0214

c

~ S R R R d o o R Br op Ex Og Ins I~k." mor aDS< r~n meI laaç pers l-N3\ < '",~rs, (,.0'11 Aroe t;'I"'! I,")UO

(16)

CAS-nr: [n04-34-9] FYSISCHE EIGENSCHAPPEN Kookpunt, 'C Smeltpunt, 'C 44S ₁₁₄ 168-207 circa 235 2,07 <0,001

ZWAVEL*

(vast) BELANGRIJKE GEGEVENS

GELE VASTE STOF IN DIVERSE VORMEN

-

'it •

. ft )

De droge stof kan bij werveling, pneumatisch transport, storten, enz. electrostatische ladingen

opwekken. _{Bij verbranding ontstaat het giftige zwaveldioxide (zie aldaar). Reageert heftig met}

sterke oxidatiemiddelen met kans op brand en explosie. Tast koper, zilver en kwik aan.

MAC-waarde _{niet vastgesteld}

Vlampunt, 'C

Zelfontbrandingstemperatuur, 'C

Relatieve dichtheid (water - 1)

Dampspanning, mbar bij 20 'C

Oplosbaarheid in water

Explosiegrenzen, gim' in lucht

Relatieve molecuulmassa 35-1~ f-Wl-)z-e-v-.-n-o-p-n-.-m-.-:-o-e-st-o-f-k-an-w-o-rd-e-n-o-p-g-e-n-o-m-e-n-i-n-h-e-t -lic-h-a-a-m-d-o-o-r-in-a-d-e-m-i-ng-e-n-in-s-li-k-ke-n-_

256,5 _{Deze stof verdampt bij 20' C praktisch niet; bij stuiven kan echter snel een voor de gezondheid}

'

schadelijke concentratie in de lucht worden bereikt.

Brand: brandbaar.

Explosie: lijn verdeeld stol met lucht

explo-sief.

Inademen: keelpijn, hoe.:en. hoofdpijn. Huid: roodheid.

Ogen: roodheid, pijn.

Inslikken: keelpijn. misselijkheid, hoofdpijn

sufheid. bewusteloosheid. buikpijn, diarree.

OPRUIMING

gemorste stof opscheppen. restant wegspo e-len met veel Vlater. (extra persoonlijke be

-scherming: stofmasker P2).

Directe gevolgen: De stof werkt prikkelend op de ogen, de huid en de ademhalingsorganen. In

aanzienli_{jke concentraties kan de stof aanleiding geven tot bewustzijnsver} laging.

PREVENTIE _{BLUSSTOFFEN/EERSTE HULP}

geen open vuur en niet roken. sproeistraal water. poeder.

stofafzetting voorkomen, gesloten appara-tuur, stofexplosieveilige electrische appara-tuur en verlichting. aarden.

plaatselijke afzuiging of adembescherming. frisse lucht. rust. en arts waarschuwen.

handschoenen. _{verontreinigde kleding uittrekken}

, huid spoe-len met veel water of afdouchen.

stofbril. _{eerst spoelen met veel water}

, dan zo nodig naar arts vervoeren.

niet eten. drinken of roken tijdens het werk. mond laten spoelen. en onmiddellijk naar ziekenhuis vervoeren.

OPSLAG / AFVALCODES _{ETIKETTERING / NFPA}

brandveilig, gescheiden van oxidatiemiddelen.

WCA: 0 4100 KCA: 111

OPMERKINGEN

In PUBLIKATI_{EBLAD P 140 van de Arbeidsinspectie worden uitvoerige}_i_nstruct

ies gegeven voor het veilig werken met zwavel in poedervorm. Oe zetfontbrandi_{ngstemperatuur van een stofwolk bedraagt 190}_o_e_._{van een stoflaag 220}_o_e_.

Transport Emergency Card TEC(R)-41GOI

GEVI: 40; VN-num""": 1~

(17)

'

V-,

.~~ i FYSISCHE EIGENSCHAPPEN I<ookpunl • C 46 SmelIPuni' C - 112 VI~mpunl C -~ Zellonloranomgslemperaluur' C 100 Rel~lleve olc:nlnel(llwaler - 11 1.3 Relalleve dampdlcnlneldlluchl-11 2.6 Relalleve Olchtheld bil 20 • C van verzadigd

d~mpllucntmengseilluc:ht - 11 1.6

O~mpsP3nn.ng In mO'1( 01120. C 400

Oplosoa~rhcldln w~ler, gl 100 mi bil 20 • C 0.2

Elploslegrenzcn. vOlume", In luC:hl I 0·60 MInimum onlsle~<lngsenergl .. m nU 0009

Rel.lIIeve mOlecuulmassa 76.1

Brand: lecr oranogevaarlilk. b'l vele reaclles

kans op orand en explOSie ExplosIe: oamp met lucht explos,el

ZWAVELKOOLSTOF

KLEURLOZE VLOEISTOF. AAN OE GEUR TE HERKENNEN Oe damp 15 zwaaIder dan Iuc:hl en verspreidt zlc:n over

oe grond mei kans OP onlslekmg OP aIsland Ten gevolge van hel gerInge geleldmgsvermogen

van oe vloeislol kunnen eleclrostall' sche ~o.ngen worden opgewekt b'l sIlomIng. oeweglng enz. Bil vullen.

allappen Ol verwerken

geen persluc:1I1 loepassen. Bil verbranding ontSlaan g,ll'ge

en c:orrosleve oampen IzwaveloXi' den!. Oe slol kan door SChok ol Sloot explos,el ontleden Reageerl heitig mei alkalImeialen

en

meI OXldaliemlddelen mei kans op brand en explOSie. TaSI vele kunstsloMen en ruober

aan MAC'waarde In ppm

MAC·waarde lil mg/m'

20H

GOH

Wllre van opname: Oe sial kólll worden opgenomen In hctllchaam door Inaoemlng

. Inslikken en vla de hu,d. Een voor de gezonoheld sc:naoelilke concentratie ,n de luCn!

kan door veroamplng van deze stol b'l 20 • C zeer snel worden bereikt

DIrecte gevolgen: Oe SIal werkl pnkkeleno op oe ogen

. oe hUid en oe aoemnallngsorganen Oe vloei 5101 onr.·et de hUid. Oe 5101 werkt op hCI zenuwstelsel.

In crnsllge gevallen kans OP bewusleloosneld

aevolgen bil langdurIg., her".aldeIiJk. blootllDlllng: Ou 5101 wund <'u hul

111"u,I\~'SlulSul

PREVENTIE

geen open V\Jur. geen vonken en niet roken. geen c:onlact mei hele oppervlakken (stoom· leldlngenl.

gesloten appa/aluUI. ventt/atle. explOSieveilige eleClflsche apparatuUl en venlchtlng. aaroen. vonk· arm gereedschap. nlel stOlen ol wlliven

- -, -.

- ----_

.. -.

-

-BLUSSTOFFEN/EERSTE HULP

poeoer. sproe,straal waler. scnUlm. halonen. koolzuur.

b'loranO lanks/vaten koel nouOen ooor SpUI' ten mei water.

Inedemen: "1.'f~lplln. hnohJp'Jn. c1U1lUhlJ"old. ...tJntd~ho pll.1liOhlke afZul(;;Jlng Of adomUo- IfiSSC IlJCIlI. rust. un ,uts

W ... aIf~CIH'WU"

~Ul~'~,~. :1:."~-,ICJ:..I_'._'I_d ____________ t_s:..C:..h_e_r_m_,n..:g:..-_ _ _ _ __ ---+---1

HuId: roooneld. p'ln. handscnoenen. beschermende kleding

verontreln'gde kleding uillrekken nUid was· sen rr:ct water en zeeo. en arts waarsenuwen

--.

_---~---~---Ogen: rooonelO. plln. slecnt zien.

I

gelaalSscnerm. ol oogbescnermlng .n como,·

eersl spoelen meI veel waler. dan zo noolg nalle mei a:lembeSChermlng naar arts vervoeren

.

~il-k-k-e-n-: -k ce I;-'I-n-. -O-U-,-k-p-,I-n-o-,-a-rr-e-e-

.-h-o-O-,d-.--Tj---mond la I en spoelcn. en onmlOOC lI'1k naar

pIJn OUllc"CJnelCl sulheld. sJapeng"elo

ZIek.ennUIS vervoeren

OPRUIMING

omgeving ontrUimen, deskundige w~arsChu'

W~n vIOel~IGI.:.lcJckken mei wtller.lekvI08ISI0'

opvangen In alslUilbare vaten. morsvloeistol opnemen In zand ol lOert aOsorpt,emldOel en naar veilige plaats afvoeren. lextra persoonhl'

~e bescnermlng. perSluchlmasketl.

OPSLAG

br.n""elhg geSCheiden van OXldaltemlOdclen

en DranoOare SloMen OPMERKINGEN ETIKETIERING / NFPA R. 12·26 S.27·29·33·43·-I5

I~j

licht :-;;::::-l !'~I Zeer ontvlamDaar vergllt'g

ZeUontoranolng's reeds mogelqk aan hete oppervlakken lIampen

. centrale verwarmlOg/. MetaaloXIoen kunnen oe zellontbranolngstemperaluur

"erlagcn G~orUik van alCOholisChe dranken versterkt de g.nlge werklOg. Aihankellik van de mate

van oIootstellIng IS penoolek geneeSkunO.g onderzoek gewenst In PUBLIKATIEBLAD P no 9 I van de Arbe.dslnspectle

worden Ultvoenge lOStructiCS gegevcn voor het velhg werkcn mei

lwavelkoo"lot Pas con stevlgo ocorulksverpakklng toe

. p14ats kwelsbare oeOrUiksverpakklng In ccn stovige nouder

Transport Emergency Cerd TEC(R)·30GOl

(18)

LP V'S-~: [106-97-8) ~ ..,uoat

BUTAAN

(drukhouder) I"""'

FYSISCHE EIGENSCHAPPEN BELANGRIJKE GEGEVENS

I.~ ·C -0.5. KLEURLOOS, REUKLOOS ONDER DRUK TOT VLOEISTOF VERDICHT GAS

-138 Het gas is zwaarder dan lucht en verspreidt zich over de grond met kans op ontsteking op als tand.

• ...,."t

:g

_{brandbaar gas Ten gevolge van het geringe geleidingsvermogen van de vloeistof}

kunnen elektrostatische ladingen

~;;::::;;""'nQ·.temperatuur. ·C 365 worden opgewekt bij ~troming. beweging enz.

: - doChtheod (water. 1) 0.58

t430 mg/m3

. . - . . CIImpd.chtheid (luchf. 1) 2.01 MAC·waarde 600 ppm

~"",nQ. bar bij 20 ·C 2.1

,~rhold In water niet Wijze van opname Iinademingsrlslco: De slof kan worden opgenomen in het lichaarrrdoor ina·

~ .pIQUII'O,gnzon. volume%. in lucht 1.3·8.5 deming.

~ ontstelungsenerg.e. mJ 0.25 Directe gevolgen: Door snel verdampen kan de vloeistof bevriezing veroorzaken. Door verdringing

• """""''''. Q<l1o.d.ng. pSim <10' van de lucht kan Ret gas verstikkend werken .

.~ molecuulmassa 58.t

l\rvtoformule: C,HIO

DIRECTE GEVAREN/SYMPTOMEN PREVENTIE _{BLUSSTOFFEN/EERSTEHULP}

'r.nd: zeer brandgevaarlijk. _{geen open vuur. geen vonken en niet roken.}

toevoer afsluiten, indien niet mogelijk en geen gevaar voor omgeving. laten uitbranden. anders blussen met poeder. koolzuur, (halonen).

bplo.le: gas met lucht explosief. gesloten apparatuur, ventilatie. explosieveilige _{bij brand}_:_{drukhouder koel houden door}

spuiten

elektrische apparatuur en verlichting. aarden. met water. brand bestrijden vanuij beschutte vonkarm gereedschap. plaats.

Inodomen: kortademigheid, hoofdpijn, _{sufheid. ventilatie, ruimtelijke afzuiging. plaatselijke af}_· _{frisse lucht,}_rust

, zo nodig beademing. en arts \lCtWUstoloosheid. _{zuiging, onder geen beding fillermaskers.}

waarschuwen.

-Huid: bij bevriezing: roodheid, pijn, blaren. koude· isolerende handschoenen. _{bij bevriezing:}_GEEN_kleding

uittrekken. huid

speelen met veel water of douchen. en arts waarschuwen.

egtn: bij bevriezing: roodheid, pijn, slecht zien. gelaatsscherm. _{eerst langdurig speelen met}

veel water (contact·

.. lenzen verwijderen mits makkelijk mogelijk). dan naar arts brengen.

OPRUIMING / OPSLAG _ETIKETTERING

Opruimen gemorst produkt: Deskundige waarschuwen! _{Afleverlngsetlket:} Draag handschoenen en laarzen (koude· isolerend) en verse luchtkap/persluchtmasker.

lliJ

Gevarenzone ontruimen. Explosiegevaar. Extra ventilatie. Etlkeneren en afvoeren volgens SAGAIKCA regels.

Licht ontvlambaar NFPA: R: 12

~

S: (2·)9-t6-33 Nota C SAGA: 0 5 KCA : VI OPMERKINGEN

Bij ._{hoge concentraties in de lucht, bijvoorbeeld in een slecht geventileerde ru}

imte, ontstaat zuurstofgebrek met kans op bewusteloosheid. Ind.en _{de omgevingstemperatuur onder 5}_'C_{daall, propaan gebruiken! Nooit fles opwarmen}

. Lekkende drukhouder met lek naar boven draaien anders

ontsnapt vloeibaar butaan. .

De _{maatregelen op deze kaart gelden ook voor neopentaan}_(2,2_{dimethylpropaan C}

SH'2)'

Transpert Emergency Card TEC(R)-27B

GEVI: 23; UN·nummer: 1011

Bestelcode ~152

161

.. ~

-'.

I

(19)

.!

J

:i

zw

AVELDIOXYD E*

(drukhouder)

-I

FYSISCHE EIGENSCHAPPEN _{BELANGRUKE GEGEVENS}

-

I

KLEURLOOS ONDER DRUK TOT VLOEISTOF VERDICHT GAS, MET STEKENDE GEUR

~OOkPunt ·C _-10

smeltPunt· C -76 Helgu IS zwaMder dan luc:hl. Oe optosslng In water IS _{een matig sterk zuur Reageert heilig met}

RtlJtleve dichtheid (water - I, I .• ammonoak. basen, &mlnen. Chl()()(. Loslap In vele organiSChe oplosmiddelen. TaSI In oroge RtlJhe ve oampOlchtheld lIucht - I, 2.3 _{loesland dl me. st. mallnaJen noel UIl}_.

OJmpspannlng In bar bil 20 • C 3.3

OplosDaarneld In wal er. g/ "Xl mi bll20· C 10.5 .... AC·wurde on ppm 2'

Rtlalleve molecuulmassa _~_._O MAC,wUIoe In mg/m" 5'

WIl" _{wen opn.m.: O. SIal kan woroen opgenomen}_In_{hOl lichaam door}_I_{nJde",ln!) Een voor 08}

gezonOneld schade bIk. concenlralll In de lucht kan Dil vIIIkomen van OII!)JS loor snel wor oen berelkl.

Olr.ct. ;.volg.n: Oe Slot wer1<t bilt end op de ogen. _{de hUid en de ademnallngsorganen Door}

snel verdampen kan de vloeiSlOl bevnezlng veroorzaken Inademing van oe Slol kan longoedeem veroorzaken 11. _{In ernsllge gevallen kans op dodellike alloop}_.

DIRECTE GEVARENI

I

PREVENTIE

I

VERSCHIJNSELEN

9r.nd: nlCI DranOOaar. _b_i

l Drand In dlleCle omgeving: alle bluSSIoNen loegeslaan.

EIplosie:

bil brand: _{drukhouder koel houden door SpUi·}

len mei waler.

Inademen: Ol/lenG. ~.eelplln. hoeSlen. konaoe., ven"la"e. ~lUt~hlke atzulC}lng ot ademoe· Illsse lUCnl. rus\. hallZlllenoe hOuding. en naar

~!.oem.nood. _ SChermlng _{ZiekenhUIS vervoeren}

Huid: OI/renG. Ol/ OBv"eLmg. rOOdheid. Plln. kouoe'lsolerende handschoenen 0// oevl1ezmg: GEEN ~Iedlng ull\le~ken. hUid bran<lwonoen

spoelen mei veel V'aler ol JlduUchen. en arts waarSChuwen.

Ogen: OIJlèno. rOOdheid. pijn. slechl zien gelaatsscherm. ol oogbesCherming In combi' eersl spoelen mei veel waler. dan naar ans nalle mei adembeschermong _vervoeren_.

I

OPRUIMING

I

OPSLAG ETIKETIERING I NFPA

omgeving onlrUimen. deSkundige waarSChu· _{brandveilig Indien binnen een ge DOUW}_._koel

~

wen. venIliahe. nooll mei waler In vloeisIal SpUllen. gaSWOlk bestfllden mei walergordlln.

(ulra persoonlilke beSCherming: GASPAK\.

OPMERKINGEN

, Oe MAC·_{waarde bij kondurende blootstelling (T}_{GG • 15}_{mln 'bedrugl. ppm}

, respeCllevehlk 10 mg/m l. I, Oe versChllnselen van longoeoeem Openoaren IICh _{veelal pas na enkele uren en worden versterkl <JOOl'}_~Chamelllke

inspanning. _{Rust en opname In een ZiekenhUiS IS oaarom}

nooozakellik Tevoren dient als eersle hulp loedlenlng van een con,cosleroidhoudehde _{spray. door ans ol de door deze gemaChltgde}_._{le woroen} overwogen In PUBLIKA TIE BLAD 101 _{van de ArbOldslnspeChe woroenullvoe"gelnSll\Jctles gcgcven voor hel veilI!) werken onctlwaveldloXide}

. Zie Oc.,k "cl rap(JfJII van du C"nuruS,IU Provonllo v.ln Ranlp.n dOOl Gov.~"lk. SloMon CPA no ti Nlul nwl \YuhU spualun op k'~~ul1do ,1Iu~hlJlIlh)(

(cOrros,e'l Lckk~noe _{drukhouder mei lek naar Ooven draalenanoels ontsnapl vloelDnr}