PROJEKT SPRAWOZDANIA

PR\1215130PL.docx PE658.874v01-00

PL

PL

Parlament Europejski

2019–2024

Komisja Kultury i Edukacji

2020/2135(INI) 7.10.2020

PROJEKT SPRAWOZDANIA

w sprawie kształtowania polityki edukacji cyfrowej (2020/2135(INI))

Komisja Kultury i Edukacji

Sprawozdawca: Victor Negrescu

Sprawozdawczyni komisji opiniodawczej (*):

Anna Zalewska, Komisja Zatrudnienia i Spraw Socjalnych

(*) Zaangażowana komisja – art. 57 Regulaminu

PE658.874v01-00 2/13 PR\1215130PL.docx

PL

PR_INI

SPIS TREŚCI

Strona PROJEKT REZOLUCJI PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO ...3 UZASADNIENIE ...9

PR\1215130PL.docx 3/13 PE658.874v01-00

PL

PROJEKT REZOLUCJI PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO

w sprawie kształtowania polityki edukacji cyfrowej (2020/2135(INI))

Parlament Europejski,

– uwzględniając art. 165 i 166 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej,

– uwzględniając Kartę praw podstawowych Unii Europejskiej, w szczególności jej art. 14, – uwzględniając art. 2 Protokołu dodatkowego do Konwencji o ochronie praw człowieka i

podstawowych wolności przyjętej przez Radę Europy, dotyczący prawa do nauki, – uwzględniając projekt rezolucji Komisji Kultury i Edukacji z dnia 22 września 2020 r.

w sprawie przyszłości edukacji europejskiej w kontekście COVID-19,

– uwzględniając swoją rezolucję z 17 kwietnia 2020 r. w sprawie skoordynowanych działań UE na rzecz walki z pandemią COVID-19 i jej skutkami¹,

– uwzględniając swoją rezolucję z dnia 11 grudnia 2018 r. w sprawie edukacji w erze cyfrowej: wyzwania, szanse i wnioski dotyczące kształtowania polityki UE²,

– uwzględniając swoją rezolucję z dnia 12 czerwca 2018 r. w sprawie modernizacji edukacji w UE³,

– uwzględniając swoją rezolucję z dnia 14 września 2017 r. w sprawie nowego europejskiego programu na rzecz umiejętności⁴,

– uwzględniając konkluzje Rady z dnia 9 czerwca 2020 r. w sprawie kształtowania cyfrowej przyszłości Europy⁵,

– uwzględniając konkluzje Rady z dnia 26 maja 2020 r. w sprawie europejskich nauczycieli i trenerów przyszłości⁶,

– uwzględniając konkluzje Rady z dnia 18 listopada 2019 r. w sprawie kluczowej roli polityk uczenia się przez całe życie we wzmacnianiu społeczeństw z myślą o

technologicznej i ekologicznej transformacji wspierającej trwały i włączający wzrost⁷, – uwzględniając zalecenie Rady z dnia 22 maja 2018 r. w sprawie kompetencji

kluczowych w procesie uczenia się przez całe życie⁸,

1 Teksty przyjęte, P9_TA(2020)0054.

2 Teksty przyjęte, P8_TA(2018)0485.

3 Teksty przyjęte, P8_TA(2018)0247.

4 Dz.U. C 337 z 20.9.2018, s. 135.

5 Dz.U. C 202 I z 16.6.2020, s. 1.

6 Dz.U. C 193 z 9.6.2020, s. 11.

7 Dz.U. C 389 z 18.11.2019, s. 12.

8 Dz.U. C 189 z 4.6.2018, s. 1.

PE658.874v01-00 4/13 PR\1215130PL.docx

PL

– uwzględniając zalecenie Rady z dnia 22 maja 2017 r. w sprawie europejskich ram kwalifikacji dla uczenia się przez całe życie i uchylające zalecenie Parlamentu

Europejskiego i Rady z dnia 23 kwietnia 2008 r. w sprawie ustanowienia europejskich ram kwalifikacji dla uczenia się przez całe życie⁹,

– uwzględniając konkluzje Rady z dnia 30 maja 2016 r. w sprawie rozwijania – poprzez kształcenie i szkolenie – umiejętności korzystania z mediów i umiejętności krytycznego myślenia¹⁰,

– uwzględniając zalecenie Rady z dnia 19 grudnia 2016 r. w sprawie ścieżek poprawy umiejętności: nowe możliwości dla dorosłych¹¹,

– uwzględniając konkluzje Rady z dnia 27 maja 2015 r. w sprawie roli wczesnej edukacji i kształcenia podstawowego w stymulowaniu kreatywności, innowacyjności i

kompetencji cyfrowych¹²,

– uwzględniając zalecenie Rady z dnia 20 grudnia 2012 r. w sprawie walidacji uczenia się pozaformalnego i nieformalnego¹³,

– uwzględniając komunikat Komisji z dnia 30 września 2020 r. pt. „Plan działania w dziedzinie edukacji cyfrowej na lata 2021–2027. Nowe podejście do kształcenia i szkolenia w epoce cyfrowej” (COM(2020)0624) oraz towarzyszący mu dokument roboczy służb Komisji (SWD(2020)0209),

– uwzględniając komunikat Komisji z dnia 30 września 2020 r. w sprawie

urzeczywistnienia europejskiego obszaru edukacji do 2025 r. (COM(2020)0625), – uwzględniając komunikat Komisji z dnia 1 lipca 2020 r. pt. „Europejski program na

rzecz umiejętności służący zrównoważonej konkurencyjności, sprawiedliwości społecznej i odporności” (COM(2020)0274),

– uwzględniając komunikat Komisji z 17 stycznia 2018 r. w sprawie Planu działania w dziedzinie edukacji cyfrowej (COM(2018)0022),

– uwzględniając komunikat Komisji z dnia 14 listopada 2017 r. pt. „Wzmocnienie tożsamości europejskiej dzięki edukacji i kulturze” (COM(2017)0673),

– uwzględniając komunikat Komisji z dnia 30 maja 2017 r. „Rozwój szkół i doskonały poziom nauczania warunkiem dobrego startu życiowego” (COM(2017)0248),

– uwzględniając komunikat Komisji z 7 grudnia 2016 r. pt. „Poprawa i Modernizacja Edukacji” (COM(2016)0941),

– uwzględniając sprawozdanie Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) pt. „Education responses to COVID-19: an implementation strategy toolkit”

9 Dz.U. C 189 z 15.6.2017, s. 15.

10 Dz.U. C 212 z 14.6.2016, s. 5.

11 Dz.U. C 484 z 24.12.2016, s. 1.

12 Dz.U. C 172 z 27.5.2015, s. 17.

13 Dz.U. C 398 z 22.12.2012, s. 1.

PR\1215130PL.docx 5/13 PE658.874v01-00

PL

[„Reagowanie na sytuację związaną z pandemią COVID-19 w obszarze edukacji:

zestaw narzędzi dotyczący strategii wdrażania”],

– uwzględniając sprawozdanie OECD pt. „OECD Skills Outlook 2019: Thriving in a Digital World” [„Przegląd umiejętności OECD 2019: Rozwój w cyfrowym świecie”], – uwzględniając sprawozdanie Organizacji Narodów Zjednoczonych do spraw Oświaty,

Nauki i Kultury (UNESCO) pt. „Skills for a connected world” [„Umiejętności, które łączą świat”],

– uwzględniając sprawozdanie Europejskiego Centrum Rozwoju Kształcenia

Zawodowego z dnia 4 czerwca 2020 r. pt. „Digital gap during COVID-19 for VET learners at risk in Europe” [„Przepaść cyfrowa podczas pandemii COVID-19 wśród narażonych na ryzyko osób uczących się w ramach kształcenia i szkolenia zawodowego w Europie”],

– uwzględniając art. 54 Regulaminu,

– uwzględniając opinie Komisji Zatrudnienia i Spraw Socjalnych oraz Komisji Praw Kobiet i Równouprawnienia,

– uwzględniając sprawozdanie Komisji Kultury i Edukacji (A9-0000/2020),

A. mając na uwadze, że edukacja włączająca o wysokiej jakości stanowi podwaliny transformacji ekologicznej i cyfrowej;

B. mając na uwadze, że technologie cyfrowe odgrywają rolę w kształtowaniu

społeczeństwa i powodują, że podstawowe umiejętności cyfrowe i alfabetyzm cyfrowy stają się obecnie niezbędne dla wszystkich obywateli;

C. mając na uwadze, że 43 % Europejczyków nie ma podstawowych umiejętności informatycznych, przy czym występują znaczne różnice między państwami

członkowskimi i wewnątrz poszczególnych państw członkowskich w zależności od statusu społeczno-ekonomicznego, wieku, dochodów, poziomu wykształcenia i zatrudnienia; mając na uwadze, że celem programu na rzecz umiejętności jest

zapewnienie, aby 70 % osób w wieku od 16 do 74 lat zdobyło podstawowe umiejętności informatyczne do 2025 r; mając na uwadze, że dane wskazują na brak kobiet w

obszarze nauk przyrodniczych, technologii, inżynierii i matematyki (STEM) oraz w dziedzinach informatycznych, na niedostateczną reprezentację kobiet w zawodach związanych z zaawansowanymi technologiami, a także na utrzymującą się lukę płacową między kobietami a mężczyznami;

D. mając na uwadze, że w technologiach cyfrowych drzemie znaczny potencjał dla nauczycieli i osób uczących się we wszystkich sektorach i środowiskach kształcenia;

E. mając na uwadze, że podstawowym warunkiem cyfrowego uczenia się jest dostęp do wysokiej jakości infrastruktury cyfrowej i sprzętu cyfrowego, dostosowanych do potrzeb edukacyjnych; mając na uwadze, że pandemia COVID-19 i nagłe

przyspieszenie transformacji cyfrowej w edukacji ujawniły występujące w całej Unii luki w dostępie;

PE658.874v01-00 6/13 PR\1215130PL.docx

PL

F. mając na uwadze, że nagłe przejście na uczenie się przez internet i na odległość

ujawniło również niepokojące luki w umiejętnościach cyfrowych nauczycieli, rodziców i osób uczących się, a także w zdolnościach do skutecznego korzystania z technologii cyfrowych;

G. mając na uwadze, że przejście na uczenie się przez internet i na odległość pogłębiło istniejące nierówności, przez co osoby uczące się znajdujące się w niekorzystnej sytuacji i szczególnie wrażliwe oraz osoby uczące się z niepełnosprawnościami

pozostały w tyle, a odsetek osób wcześnie kończących naukę we wszystkich sektorach kształcenia wzrósł, a także ujawniło brak wsparcia socjalnego i bytowego w środowisku cyfrowym;

H. mając na uwadze, że pandemia COVID-19 zwiastuje istotne zmiany, a przy tym może nie być ostatnią; mając na uwadze, że byłoby niewybaczalne, gdybyśmy nie byli odpowiednio przygotowani do zapewnienia wszystkim dostępu do edukacji cyfrowej o wysokiej jakości i w pełnym wymiarze na wypadek ewentualnej drugiej fali pandemii;

Zmieniony Plan działania w dziedzinie edukacji cyfrowej: wizja, zarządzanie, finansowanie i pomiar skuteczności

1. z zadowoleniem przyjmuje zaktualizowany plan działania na rzecz edukacji cyfrowej jako kolejny krok w kierunku bardziej kompleksowej strategii w zakresie umiejętności cyfrowych i edukacji cyfrowej; uważa, że plan ten będzie można uznać za zrealizowany z powodzeniem, jeśli po jego zakończeniu edukacja cyfrowa będzie uważana za istotny element polityki edukacyjnej oraz przyniesie wyraźne, spójne i pozytywne rezultaty pod względem dostępu i jakości w całej Unii;

2. wyraża uznanie dla decyzji o dostosowaniu planu do wieloletnich ram finansowych (WRF), ponieważ takie rozwiązanie pozwoli przyjąć długofalową perspektywę i

powiązać plan z odpowiednimi instrumentami finansowania; podkreśla znaczenie planu w kontekście urzeczywistnienia europejskiego obszaru edukacji;

3. zauważa jednak, że skuteczna realizacja planu zależy od koordynacji między szeregiem różnych programów; wzywa Komisję do zapewnienia skutecznych synergii między tymi programami;

4. zwraca uwagę na znaczenie flagowych priorytetów w zakresie inwestycji

przedstawionych w ramach Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności – „Łączność” oraz „Zmiana kwalifikacji i podnoszenie kwalifikacji” – dla realizacji programu na rzecz edukacji cyfrowej; apeluje o przeznaczenie 10 % środków z tego instrumentu na edukację i zachęca państwa członkowskie, aby zwiększyły swoje środki finansowe na edukację;

5. podkreśla znaczenie zainicjowanych przez Parlament projektów pilotażowych i działań przygotowawczych w dążeniu do zapewnienia większej współpracy w całej Unii w celu niwelowania różnic edukacyjnych między państwami członkowskimi, między

regionami oraz między obszarami wiejskimi i miejskimi; wzywa do włączenia tych projektów i działań do programów;

6. z zadowoleniem przyjmuje zaplanowany przez Komisję przegląd śródokresowy planu oraz jej zamiar zintensyfikowania działań związanych z gromadzeniem danych;

PR\1215130PL.docx 7/13 PE658.874v01-00

PL

ponownie podkreśla potrzebę określenia jasnego harmonogramu wdrażania; w dalszym ciągu wyraża przekonanie, że realizacja planu wymaga bardziej przejrzystej struktury zarządzania i koordynacji, z uwzględnieniem roli Parlamentu, aby możliwe było

monitorowanie na bieżąco rozwoju sytuacji i poziomu realizacji planu; w związku z tym wzywa Komisję do ustanowienia forum skupiającego państwa członkowskie, Parlament oraz inne właściwe zainteresowane strony i odpowiednich ekspertów; zdecydowanie wzywa Komisję do lepszego włączenia edukacji cyfrowej do europejskiego semestru;

7. z zadowoleniem przyjmuje utworzenie ośrodków edukacji cyfrowej jako pierwszy krok w kierunku uruchomienia procesu współtworzenia z udziałem kluczowych

zainteresowanych stron; wzywa Komisję do nadzorowania procesu wdrażania na szczeblu krajowym oraz do zapewnienia sprawiedliwej reprezentacji i niezależności w ramach tych ośrodków; wzywa Komisję do pełnego włączenia Parlamentu w proces tworzenia europejskich i krajowych centrów edukacji cyfrowej oraz wyznaczania odpowiednich zainteresowanych stron;

Wspieranie rozwoju wysoce wydajnego ekosystemu edukacji cyfrowej

8. ubolewa nad utrzymującą się w Unii przepaścią cyfrową; wyraża ubolewanie, że w niektórych państwach członkowskich, na przykład w Rumunii, starania na rzecz zapewnienia dostępu do wysokiej jakości edukacji cyfrowej zakończyły się

niepowodzeniem, w wyniku czego ponad 30 % uczniów przez kilka miesięcy nie miało dostępu do edukacji; zgadza się z analizą Komisji, z której wynika, że podstawowym warunkiem skutecznej edukacji cyfrowej jest zapewnienie dostępu do szybkiego i niezawodnego internetu oraz wysokiej jakości sprzętu cyfrowego w placówkach edukacyjnych, środowiskach kształcenia pozaformalnego i w domach;

9. podkreśla, że sieci szerokopasmowe należy uznać za dobro publiczne i że dostęp do nich powinien być powszechny, co będzie stanowiło niezwykle ważny krok w kierunku zniwelowania przepaści cyfrowej; wzywa do podjęcia konkretnych środków w celu zwiększenia dostępu do obszarów oddalonych, wiejskich i górskich o słabej łączności i z ograniczonym dostępem do nowych technologii, takich jak sztuczna inteligencja, robotyka, łańcuch bloków, nowe urządzenia edukacyjne lub gamifikacja, w świetle ich rosnącego znaczenia i potencjału; wzywa do podjęcia nowej inicjatywy w zakresie sztucznej inteligencji i robotyki na rzecz edukacji;

10. z zadowoleniem przyjmuje fakt, że w planie skoncentrowano się na wspieraniu łączności między szkołami i uniwersytetami za pośrednictwem instrumentu „Łącząc Europę” i działań na rzecz upowszechniania informacji na temat możliwości

finansowania ze środków UE; wzywa Komisję do ścisłej współpracy z państwami członkowskimi, władzami lokalnymi i zainteresowanymi stronami w celu zapewnienia, aby wsparcie UE współgrało z systemami krajowymi, w szczególności w celu

wspierania grup w niekorzystnej sytuacji; wzywa Komisję do ukierunkowania wsparcia również na inne placówki edukacyjne poza szkołami;

Zwiększanie umiejętności i kompetencji cyfrowych na potrzeby transformacji cyfrowej 11. nalega, aby wraz ze stopniową realizacją planu poświęcać więcej uwagi doskonaleniu

nauczycieli w celu zapewnienia, by nauczyciele nie tylko sami mieli umiejętności cyfrowe, ale również mogli ich nauczać; wzywa do podjęcia ogólnounijnej inicjatywy na rzecz opracowania nowych metod nauczania dostosowanych do środowiska

PE658.874v01-00 8/13 PR\1215130PL.docx

PL

cyfrowego; podkreśla, że rodzice i opiekunowie dydaktyczni odgrywają coraz większą rolę w nauczaniu na odległość, i wzywa do zapewnienia im specjalnych szkoleń i mechanizmów wsparcia;

12. podkreśla wyzwanie związane z zagrożeniami dla cyberbezpieczeństwa,

cyberprzemocą, ochroną danych i prywatności, niebezpiecznymi grami internetowymi i dezinformacją w środowisku cyfrowym; w związku z tym z zadowoleniem przyjmuje fakt, że w zmienionym planie położono większy nacisk na alfabetyzm cyfrowy i umiejętność korzystania z informacji; oczekuje szybkiego przyjęcia planu działania dotyczącego mediów oraz wytycznych dla nauczycieli i kadry nauczycielskiej; apeluje do Komisji o większą ambicję oraz rozpoczęcie zakrojonych na szeroką skalę kampanii na rzecz rozwoju umiejętności cyfrowych;

13. podkreśla potrzebę udoskonalenia narzędzi na szczeblu unijnym w celu stworzenia możliwości uczenia się przez całe życie oraz umożliwienia pełnego i lepszego dostępu do kursów i materiałów na poziomie uniwersytckim i na studiach podyplomowych;

wzywa Komisję do utworzenia internetowego uniwersytetu europejskiego oferującego treści edukacyjne dostępne na odległość i przez internet w całej Europie;

14. przypomina, że należy zwrócić szczególną uwagę na umiejętności cyfrowe dorosłych o niższych kwalifikacjach, osób niepełnosprawnych, osób należących do grup szczególnie wrażliwych i osób starszych; zwraca uwagę, że w 2018 r. tylko 4,3 % dorosłych o niskich kwalifikacjach korzystało z jakiejkolwiek formy edukacji dorosłych;

15. w związku z tym wyraża ubolewanie z powodu ciągłego braku środków

ukierunkowanych na dorosłych słuchaczy o niższych kwalifikacjach oraz na osoby starsze; podkreśla, że pominięcie tych osób podważa zasadniczy wymiar edukacji cyfrowej, jakim jest uczenie się przez całe życie, i utrudnia działania mające na celu zapewnienie wszystkim osobom podstawowych umiejętności potrzebnych w życiu; w związku z tym wzywa Komisję do współpracy z organami na szczeblu lokalnym i regionalnym, aby wprowadzić dalsze środki zapewniające tym grupom społecznym możliwości czerpania prawdziwych korzyści z transformacji cyfrowej;

°

° °

16. zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie i Komisji.

PR\1215130PL.docx 9/13 PE658.874v01-00

PL

UZASADNIENIE

Wstęp

Jak wynika z badań UNESCO, niemal 1,6 mld osób uczących się w ponad 190 krajach – tj. 94

% osób uczących się na całym świecie – odczuło negatywne skutki zamknięcia instytucji kształcenia i szkolenia w szczytowym okresie kryzysu związanego z COVID-19, a ponad 60

% osób uczących się na całym świecie w dalszym ciągu te skutki odczuwa¹. Ten sam los spotkał instytucje kształcenia formalnego i pozaformalnego – zamknięto żłobki, przedszkola, ośrodki kształcenia i szkolenia zawodowego, uniwersytety, kluby młodzieżowe i kolegia kształcenia dorosłych, a w wielu przypadkach instytucje, które dysponowały odpowiednią infrastrukturą, przeszły w tryb pracy zdalnej. Edukacja cyfrowa stała się wówczas czymś więcej niż tylko narzędziem – stała się koniecznością i powszechnym rozwiązaniem w obliczu wprowadzonych środków izolacji i w celu zapewnienia dostępu do kształcenia możliwie największej liczbie osób uczących się. W tej nowej rzeczywistości uwypukliła się potrzeba opracowania europejskiego podejścia do edukacji cyfrowej, a także konieczność podjęcia przez UE współpracy z globalnymi instytucjami i podmiotami, takimi jak Organizacja Narodów Zjednoczonych, Bank Światowy i Rada Europy, przy określaniu rozwiązań dostosowanych do tych nowych wyzwań.

Choć placówki edukacyjne i ich pracownicy wykazali się dużą innowacyjnością i niezwykłą kreatywnością, które umożliwiły wielu osobom kontynuowanie nauki, ogólny obraz sytuacji był taki, że nastąpiła pospieszna transformacja cyfrowa, a w rezultacie ci, którzy już mieli zaległości, pozostali jeszcze bardziej w tyle. W niektórych częściach świata zdalne nauczanie jest praktycznie niemożliwe. W Rumunii niemal 1 mln dzieci, a więc 32 % wszystkich uczniów w tym państwie, nie miało dostępu do edukacji przez kilka miesięcy ze względu na ograniczony dostęp do podstawowej infrastruktury². Dla porównania około 90 % krajów o wysokich dochodach zapewniło możliwość zdalnego nauczania, głównie przez internet³, jednak 10 % uczniów pozostaje bez żadnej formy nauczania i występują ogromne różnice w statusie społeczno-ekonomicznym. Z badań⁴ wynika, że nawet w zamożnych państwach członkowskich nie wszystkie gospodarstwa domowe mają jedno nadające się do użytku urządzenie czy dostęp do internetu. A są to absolutnie podstawowe elementy każdej formy e- uczenia się.

Przez pandemię uwidoczniło się również wiele innych luk w ekosystemie edukacji cyfrowej.

Oprócz najważniejszej kwestii dostępu należy pamiętać, że uczniowie potrzebują przede

1 Aktualne dane liczbowe pochodzą ze strony internetowej UNESCO https://en.unesco.org/covid19/educationresponse

2 Badanie przeprowadzone przez Rumuński Instytut Oceny i Strategii dotyczące kształcenia podczas stanu nadzwyczajnego – https://cdn.edupedu.ro/wp-content/uploads/2020/05/ires_accesul-elevilor-din-romania-la- educatie-online_studiu-national_aprilie-2020.pdf

3 „School closures, government responses and learning inequality around the world during Covid-19”

[„Zamknięcie szkół, reakcje rządów i nierówności w nauczaniu na całym świecie podczas COVID-19”], Instytut Brookingsa, 14 kwietnia 2020 r. – https://www.brookings.edu/research/school-closures-government-responses- and-learning-inequality-around-the-world-during-covid-19/

4 „Covid-19 and Social Mobility: Impact Brief – School Shutdown” [„COVID-19 a mobilność społeczna: krótka ocena wpływu – zamknięcie szkół”], 20 kwietnia 2020 r. – https://www.suttontrust.com/wp- content/uploads/2020/04/COVID-19-Impact-Brief-School-Shutdown.pdf

PE658.874v01-00 10/13 PR\1215130PL.docx

PL

wszystkim nauczycieli, którzy mają na tyle rozwinięte umiejętności cyfrowe, aby zapewnić skuteczne e-uczenie się oraz gotowy zestaw zasobów do wykorzystania w środowisku internetowym. Narzędzia cyfrowe są przydatne w nauczaniu oraz uczeniu się. Kształcenie wymaga jednak czegoś więcej niż dostępu do urządzeń cyfrowych – niezbędne jest przyjęcie zintegrowanego podejścia uwzględniającego psychologiczne, społeczne, pedagogiczne i praktyczne wymogi nauczania i uczenia się. Kluczową rolę odgrywają również rodzice, którzy pomagają dzieciom poruszać się po internecie. Osoby uczące się z trudnościami w uczeniu się lub o specjalnych potrzebach edukacyjnych wymagają indywidualnego wsparcia, którego zbyt często brakowało. Mimo wysiłków wszystkich stron kryzys obnażył brak umiejętności cyfrowych wśród nauczycieli i szkoleniowców oraz brak skutecznego

doskonalenia nauczycieli w zakresie nauczania cyfrowego. Rodzice również borykali się z problemami: niektórzy z powodu braku umiejętności językowych, umiejętności czytania i pisania, umiejętności rozumowania matematycznego lub umiejętności cyfrowych

niezbędnych do tego, by mogli pomagać swoim dzieciom. Konieczne jest podjęcie

specjalnych działań wspieranych finansowo z programów europejskich i krajowych, które będą wspierać rodziców i opiekunów dydaktycznych w rozwijaniu umiejętności niezbędnych do pomocy dzieciom. Zarówno wielu dorosłych, jak i wiele dzieci po raz pierwszy musiało zmagać się z podstawowymi umiejętnościami cyfrowymi, z kwestiami higieny

cybernetycznej, prywatności w internecie i umiejętności korzystania z mediów, kwestiami ochrony danych osobowych, a także z problemem cyberprzemocy i niebezpiecznych gier internetowych. W czasie kryzysu zdrowotnego szczególnym wyzwaniem stała się także dezinformacja. Ponownie statystyki są bezwzględne: istnieje bezpośrednia korelacja między dochodami i poziomem wykształcenia z jednej strony a skłonnością do korzystania z internetu w celach informacyjnych i edukacyjnych z drugiej⁵.

Z jednej strony zatem kryzys związany z COVID-19 stał się fascynującym poligonem doświadczalnym dla polityki w dziedzinie edukacji cyfrowej, a z drugiej strony obnażył całe mnóstwo niedociągnięć. W dokumencie roboczym opublikowanym na początku września 2020 r. sprawozdawca wezwał do zaktualizowania Planu działania w dziedzinie edukacji cyfrowej⁶ z 2018 r. w celu opracowania spójnego i zintegrowanego podejścia do edukacji cyfrowej, wyznaczenia jasnych celów, określenia wsparcia finansowego i harmonogramu działań, a w efekcie ustanowienia wspólnego podejścia na szczeblu europejskim z udziałem wszystkich stosownych zainteresowanych stron.

Kształtowanie wspólnej europejskiej polityki w dziedzinie edukacji cyfrowej.

Aby zbudować spójną politykę w dziedzinie edukacji cyfrowej, należy zrozumieć rolę edukacji w kształtowaniu przyszłości naszych społeczeństw oraz w dążeniu do udanej transformacji cyfrowej i ekologicznej. Niedawno OECD stwierdziła, że wprowadzenie środków izolacji miało ogromny wpływ na edukację i przyczyniło się do poważnych braków w zakresie szkoleń i luk kompetencyjnych, które spowodują obniżenie wydajności wielu osób na całym świecie, znaczny spadek dochodów i zmniejszenie PKB w perspektywie średnio- i długoterminowej – te problemy można przezwyciężyć jedynie poprzez zwiększenie

inwestycji w dziedzinie edukacji. W związku z tym na szczeblu unijnym, krajowym,

5 „Adult learners in a digital world” [„Dorośli słuchacze w cyfrowym świecie”], EPRS, październik 2019 r. – https://www.europarl.europa.eu/thinktank/pl/document.html?reference=EPRS_BRI%282019%29640141 – oraz

„The 2018 International Computer and Information Literacy Study” [„Międzynarodowe badanie dotyczące umiejętności korzystania z komputera i informacji z 2018 r.”], Komisja Europejska – https://www.europarl.europa.eu/thinktank/pl/document.html?reference=EPRS_BRI%282019%29640141

6 https://cultnet.in.ep.europa.eu/home/welcome/work-in-progress/draft-reports.html

PR\1215130PL.docx 11/13 PE658.874v01-00

PL

regionalnym i lokalnym niezbędne są jasno wyznaczone cele inwestytcyjne. Należy przeznaczyć co najmniej 10 % środków z Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności na opracowanie rozwiązań odpowiadających obecnym potrzebom w zakresie edukacji i umiejętności, a państwa członkowskie powinny w dalszym ciągu zwiększać swoje środki finansowe na edukację.

Pomimo niekwestionowanego sukcesu sztandarowego unijnego programu kształcenia i szkolenia Erasmus+ państwa członkowskie niechętnie angażowały się w dalsze,

intensywniejsze formy współpracy, a brak prawdziwego europejskiego obszaru edukacji wywołał mieszane reakcje na rozwiązania w zakresie kształcenia i szkolenia przyjęte w czasie obecnego kryzysu związanego z COVID-19. Przejściu na edukację cyfrową nie towarzyszyła dalsza współpraca państw członkowskich w zakresie stosowanych rozwiązań i narzędzi, a finansowanie edukacji pozostawało na ograniczonym poziomie pomimo rosnących potrzeb systemów edukacyjnych. W nowej rzeczywistości uwydatniła się potrzeba opracowania wspólnych norm jakości na szczeblu unijnym, które mogłyby umożliwić nam tworzenie w całej Europie systemów edukacyjnych, które sprzyjają włączeniu społecznemu i które zapewniają praktyczne, dostosowane do potrzeb rozwiązania w zakresie cyfryzacji obszaru edukacji. Nie ulega wątpliwości, że w technologiach cyfrowych drzemie znaczny potencjał dla nauczycieli i osób uczących się we wszystkich sektorach i środowiskach kształcenia, ponieważ umożliwiają one dostęp do różnych materiałów i formatów, oraz że te nowe

narzędzia nie tylko są przydatne w uczeniu się na odległość, ale można je też dostosować tak, aby wspomagały naukę stacjonarną. Musimy wyciągnąć wnioski z pandemii i zapewnić wszystkim dostęp do edukacji cyfrowej o wysokiej jakości i w pełnym wymiarze na wypadek ewentualnej drugiej fali pandemii.

Włączenie cyfrowe idzie w parze z włączeniem społecznym, co znajduje odzwierciedlenie w statystykach unijnych. Czterdzieści trzy procent Europejczyków nie ma podstawowych umiejętności informatycznych, przy czym w tym zakresie występują znaczne różnice między państwami członkowskimi i wewnątrz poszczególnych państw członkowskich, a także w zależności od statusu społeczno-ekonomicznego, wieku, dochodów, płci, poziomu wykształcenia i zatrudnienia. Abyśmy mogli zająć się problemem tych strukturalnych

niedociągnięć, potrzebujemy spójnej, zintegrowanej i ukierunkowanej europejskiej polityki w dziedzinie edukacji cyfrowej, którą należy wdrożyć w szybszym tempie. W związku z tym sprawozdawca zdecydowanie wzywa Komisję do przyspieszenia daty publikacji

poszczególnych zaleceń Rady w sprawie edukacji cyfrowej do 2021 r.

Nasza ocena Planu działania w dziedzinie edukacji cyfrowej z 2020 r.

W grudniu 2018 r. Parlament Europejski wezwał Komisję Europejską do przyjęcia ambitniejszego podejścia i opracowania kompleksowej strategii w zakresie umiejętności cyfrowych i edukacji cyfrowej⁷. W nowym planie przedstawiono nowe, bardziej strategiczne podejście. Aby jednak realizacja planu zakończyła się powodzeniem, należy zapewnić, by pod koniec jego wdrażania edukacja cyfrowa stanowiła ważną część polityki edukacyjnej oraz przyniosła jasne, spójne i pozytywne wyniki pod względem dostępu oraz jakości w całej Europie.

Dla Parlamentu Europejskiego jasnym jest, że powodzenie każdej strategii zależy od odpowiedniego finansowania. W tym względzie z zadowoleniem przyjmujemy powiązanie

7 2018/2090(INI): Edukacja w erze cyfrowej: wyzwania, szanse i wnioski dotyczące kształtowania polityki UE – https://www.europarl.europa.eu/doceo/document/TA-8-2018-0485_PL.html

PE658.874v01-00 12/13 PR\1215130PL.docx

PL

planu z siedmioletnim okresem wieloletnich ram finansowych (WRF), ale wzywamy dodatkowo do zapewnienia lepszej koordynacji i skutecznych synergii w ramach szeregu różnych programów wspierających plan, w tym w ramach programu Erasmus+,

Europejskiego Funduszu Społecznego Plus oraz instrumentu „Łącząc Europę”. Jednocześnie podkreślamy znaczenie projektów pilotażowych i działań przygotowawczych zainicjowanych przez Parlament Europejski w celu zapewnienia większej koordynacji w całej Unii w zakresie niwelowania różnic edukacyjnych między państwami członkowskimi. W szczególności kluczowym punktem wyjścia dla ogólnoeuropejskiej inicjatywy na rzecz zniwelowania różnic miedzy państwami członkowskimi i w poszczególnych państwach członkowskich może być przyjęty niedawno projekt pilotażowy ukierunkowany na poprawę łączności na obszarach wiejskich, górskich i oddalonych.

Wysoce wydajny europejski ekosystem edukacji cyfrowej.

Pomimo braku europejskiej odpowiedzi trwająca obecnie pandemia pokazała, że europejski ekosystem edukacji cyfrowej istnieje i rozwija się, a w całej Europie z powodzeniem realizowane są inicjatywy zapoczątkowane przez samorządy terytorialne, przedsiębiorców i innowatorów, organizacje pozarządowe i uniwersytety, związku zawodowe i prywatne przedsiębiorstwa, profesorów, osoby uczące się, badaczy, a nawet rodziców. W obliczu obecnych wyzwań europejskie społeczeństwo wykazało się odpornością i zdołało opracować innowacyjne rozwiązania, dzięki którym możemy być dumni z tego, co wspólnie potrafimy osiągnąć. Na przykład szkoła ICS Capozzi-Galilei we Włoszech opracowała „naukowy pokój zagadek”, czyli wirtualne narzędzie oferujące uczniom doświadczenie nauczania poprzez zanurzenie oraz możliwość zdobycia zaawansowanych umiejętności w zakresie nauk ścisłych.

Politechnika Katalońska w Barcelonie zaprojektowała platformę mobilną –

„Student4Students” – oferującą uczniom liceów zainteresowanym karierą w branży IT kontakt ze studentami kierunków informatycznych. W Bukareszcie Instytut Globalnej Polityki Cyfrowej działający przy szkole SNSPA oraz stowarzyszenie E-Civis opracowały pierwszy rumuński tablet edukacyjny – odpowiednio dostosowane niskobudżetowe

urządzenie zawierające spersonalizowane treści edukacyjne i bezpieczne aplikacje do cyfrowego uczenia się.

Aby jednak takie pozytywne przykłady mogły zaistnieć na szeroką skalę na szczeblu

europejskim, potrzebne jest wsparcie. Zbyt często takie inicjatywy bywają ignorowane, a ich potencjalne korzyści na szczeblu europejskim niewykorzystane. Pierwszym krokiem jest uznanie internetu szerokopasmowego za dobro publiczne i zapewnienie jego powszechnej dostępności. To samo dotyczy powstających technologii, takich jak sztuczna inteligencja, robotyka, gamifikacja, nowe urządzenia edukacyjne czy łańcuchy bloków. W związku z tym wzywamy do utworzenia inicjatywy w zakresie sztucznej inteligencji i robotyki w obszarze edukacji cyfrowej. Należy również opracować rozwiązania zapewniające dostęp do szybkiego i niezawodnego internetu oraz edukacji cyfrowej o wysokiej jakości w placówkach

edukacyjnych, w środowiskach kształcenia pozaformalnego i w domach. Oznacza to

przezwyciężenie wszystkich trudności, jakie napotykają na przykład instytucje kształcenia i szkolenia zawodowego, które opierają swoją działalność na praktycznych szkoleniach, ale również poświęcenie szczególnej uwagi osobom z grup znajdujących się w niekorzystnej sytuacji, osobom z niepełnosprawnościami, osobom uczącym się o niższych kwalifikacjach, seniorom i osobom z obszarów wiejskich i oddalonych, w celu zapewnienia im możliwości rozwijania ich umiejętności cyfrowych oraz dostępu do edukacji cyfrowej. Również kobiety potrzebują wsparcia w celu realizowania programów studiów komputerowych i studiów z zakresu STEM – musimy zlikwidować utrzymujące się różnice w traktowaniu kobiet i

PR\1215130PL.docx 13/13 PE658.874v01-00

PL

mężczyzn w sektorze zaawansowanych technologii. Powinniśmy połączyć naszą wiedzę ekspercką i nasze zasoby, a inicjatywy, takie jak utworzenie internetowego uniwersytetu europejskiego, opracowanie ogólnoeuropejskiej platformy edukacyjnej, propozycja utworzenia Teacher Academies lub wdrożenie europejskiego certyfikatu umiejętności cyfrowych, wspierane przez europejskie instytucje i zainteresowane strony, mogą być przykładami działań umożliwiających utworzenie europejskich ram edukacji cyfrowej.

Jak powiedział Nelson Mandela: „Edukacja jest najpotężniejszą bronią, której możemy użyć, aby zmienić świat”. Obecnie, ze względu na pandemie i rozwój nowych technologii świat zmienia się w szybszym tempie. Stoimy u progu nowej ery edukacji. Nadszedł czas, aby Europa zaczęła kształtować swoją politykę w dziedzinie edukacji cyfrowej oferującą wszystkim osobom uczącym się dostęp do edukacji cyfrowej o wysokiej jakości na całym kontynencie i poza nim.