Koncepcja inteligentnej specjalizacji a polityka rozwoju Unii Europejskiej w perspektywie do roku 2020

Elżbieta Sztorc

KONCEPCJA INTELIGENTNEJ SPECJALIZACJI A POLITYKA ROZWOJU UNII EUROPEJSKIEJ

W PERSPEKTYWIE DO ROKU 2020

Od czasu Strategii Lizbońskiej innowacje postrzegane są jako kluczowy czynnik decydujący o rozwoju i konkurencyjności Europy. Podejście takie zostało powtórzone w strategii Europa 2020, przedstawiającej wizję rozwo- ju w najbliższych latach Unii Europejskiej. Ze względu na specyficzny cha- rakter procesów innowacyjnych oraz podmioty biorące udział w ich kreo- waniu, coraz ważniejszą rolę odgrywają regiony, które potrafią w bardziej efektywny sposób budować mechanizmy wspierające kreowanie, dyfuzję oraz absorpcję innowacji. Z uwagi na to są one zatem jednymi z głównych adresatów nowej koncepcji rozwoju państw członkowskich Unii Euro- pejskiej opartej na inteligentnej specjalizacji. Niemniej istotny jest fakt, iż przygotowanie przez państwa członkowskie oraz regiony strategii badań i rozwoju na rzecz inteligentnej specjalizacji jest warunkiem skorzystania ze środków polityki spójności w okresie programowania 2014–2020. Dzię- ki temu fundusze przeznaczone na badania i rozwój mają być wydatkowane bardziej efektywnie i z większą korzyścią dla regionalnych specjalizacji – skuteczniejsza będzie też realizacja strategii Europa 2020.

1. Unia Europejska dziś i w roku 2020 – wizja rozwoju, czyli strategia Europa 2020

„Rok 2010 musi być rokiem nowego początku. Moim pragnieniem jest, aby Europa wyszła z kryzysu gospodarczego i finansowego silniejsza”¹. Takimi słowami José Manuela Barosso, przewodniczącego Komisji

1 Komisja Europejska, Komunikat Komisji, Europa 2020. Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu, COM(2010) 2020 wer- sja ostateczna, Bruksela 2010, s. 2.

Europejskiej, rozpoczyna się wstęp do strategii Europa 2020, przyjętej w marcu 2010 roku. W dalszej części ma miejsce nawiązanie do celu no- wej strategii europejskiej:

Europa musi wrócić na ścieżkę rozwoju, a następnie na niej pozostać. Taki jest cel strategii Europa 2020. Jej założenia to więcej miejsc pracy i wyższy standard życia.

Strategia pokazuje, że Europa może się rozwijać w sposób inteligentny i zrówno- ważony, może sprzyjać włączeniu społecznemu, umie znaleźć sposób na stworzenie nowych miejsc pracy i określić kierunek rozwoju naszych społeczeństw².

Strategia jest więc, z jednej strony, narzędziem służącym przezwycięże- niu trudnej sytuacji gospodarczej Unii, dokumentem wyznaczającym prio- rytety do roku 2020, z drugiej zaś – co szczegółowo omówione zostanie w dalszej części rozdziału – jej priorytety będą miały przełożenie na spo- sób dystrybucji funduszy unijnych w perspektywie finansowej 2014–2020.

Wizja rozwoju Europy do roku 2020 opiera się, zgodnie ze strategią, na trzech priorytetach:

● „rozwój inteligentny – rozwój gospodarki opartej na wiedzy i innowacji

● rozwój zrównoważony – wspieranie gospodarki efektywniej korzystają- cej z zasobów, bardziej przyjaznej środowisku i bardziej konkurencyjnej

● rozwój sprzyjający włączeniu społecznemu – wspieranie gospodarki charakteryzującej się wysokim poziomem zatrudnienia i zapewniają- cej spójność gospodarczą, społeczną i terytorialną”³.

Ich osiągnięcie możliwe będzie tylko w sytuacji, kiedy uda się zreali- zować pięć kluczowych celów wpisujących się w motyw przewodni strate- gii, czyli inteligentny i zrównoważony rozwój sprzyjający włączeniu spo- łecznemu. Cele te, zgodnie ze strategią, powinny być mierzalne i opierać się na wiarygodnych danych służących do badań porównawczych. Zostały one określone w następujący sposób:

● stopa zatrudnienia osób w wieku 20–64 lat powinna wzrosnąć z no- towanych w roku 2010 69% do co najmniej 75%. Cel ten ma zostać zrealizowany m.in. dzięki zwiększeniu liczby pracujących kobiet oraz osób starszych, a także lepszej integracji migrantów na rynku pracy

● inwestycje w działalność badawczo-rozwojową (B+R) powinny utrzy- mywać się na poziomie 3% PKB⁴. Dokument zwraca jednocześnie

2 Ibidem.

3 Ibidem, s. 11–12.

4 Wydatki na działalność badawczo-rozwojową w Europie w roku 2010 wynosiły poniżej 2%.

uwagę na konieczność poprawienia warunków prywatnej działalności badawczo-rozwojowej

● emisja dwutlenku węgla powinna zostać ograniczona co najmniej o 20%

w porównaniu z poziomem z roku 1990 lub, jeśli pozwolą na to warun- ki, nawet o 30%. Jednocześnie za istotne uznano zwiększenie udzia- łu odnawialnych źródeł energii w naszym całkowitym zużyciu energii do 20% oraz zwiększenie efektywności wykorzystania energii o 20%⁵

● ograniczenie wskaźnika przerywania nauki do 10% w porównaniu z notowanym w roku 2010 poziomem 15% oraz zwiększenie do roku 2020 odsetka osób w wieku 30–34 lat posiadających wyższe wy- kształcenie z 31% do co najmniej 40%

● liczba Europejczyków żyjących poniżej krajowej granicy ubóstwa powinna zostać ograniczona o 25%, co będzie wymagać wydobycia z ubóstwa ponad 20 mln osób⁶.

Cele te wynikają z kilku czynników, o których mowa w samym do- kumencie, takich jak: konkurencja ze strony krajów rozwiniętych (Stany Zjednoczone, Japonia) i wschodzących (Chiny), wymagający naprawy światowy system finansowy czy wyzwania związane ze zmianami kli- matu⁷. Wszystkie te kwestie wymagają zdecydowanego działania. Stąd też Strategia Europa 2020 przypisuje szczególną rolę wiedzy i innowacji, przyznając im miano sił napędowych przyszłego rozwoju.

O znaczeniu innowacji jako determinanty rozwoju społeczno-go- spodarczego pisał już w latach pięćdziesiątych ubiegłego stulecia Józef Schumpeter. Jako innowacje rozumiał on:

● wprowadzenie nowego towaru, tj. towaru, z jakim konsumenci nie są jeszcze obeznani lub nowego gatunku jakiegoś towaru

● wprowadzenie nowej metody produkcji, tj. metody jeszcze niewypró- bowanej w praktyce w danej gałęzi przemysłu

● otwarcie nowego rynku, tj. rynku, na którym dana gałąź przemysłu w danym kraju nie była uprzednio wprowadzona

● zdobycie nowego źródła surowców lub półfabrykatów

● przeprowadzenie nowej organizacji jakiegoś przemysłu⁸.

5 Cele w zakresie efektywności energetycznej są tożsame z regulacjami tzw. pakietu klima- tyczno-energetycznego przedstawionego przez Komisję Europejską w styczniu 2007 roku.

6 Por. Komisja Europejska, Komunikat Komisji, Europa 2020. Strategia na rzecz inteligentne- go i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu, s. 12.

7 Ibidem, s. 9.

8 Por. Józef Schumpeter, Teoria rozwoju gospodarczego, Warszawa 1960, s. 103.

Współcześnie do określenia, czym jest innowacja, wykorzystuje się często definicję zawartą w „Podręczniku Oslo”, zgodnie z którą innowacja oznacza wprowadzenie do praktyki w przedsiębiorstwie nowego lub zna- cząco ulepszonego rozwiązania w odniesieniu do: produktu (towaru lub usługi), procesu, marketingu lub organizacji⁹. Istotą innowacji jest więc wdrożenie nowości do praktyki i zaoferowanie jej na rynku czy zastoso- wanie w bieżącym funkcjonowaniu przedsiębiorstwa.

Odnosząc się do wprost celów postanowionych w kluczowym dla Unii Europejskiej dokumencie określającym jej wizję rozwoju, nie sposób oprzeć się wrażeniu, że w zakresie celu dotyczącego wydatków na bada- nia i rozwój mamy do czynienia ze swego rodzaju déjà vu. Taki sam cel wyznaczała bowiem strategia z roku 2000, tj. Strategia Lizbońska, któ- rej realizacja zakończyła się fiaskiem. Strategia Lizbońska stawiała przed Europą niezwykle ambitne zadanie – do roku 2010 miała być najbardziej dynamiczną, konkurencyjną, opartą na wiedzy gospodarką na świecie.

Do urzeczywistnienia tej wizji miało się przyczynić m.in. inwestowanie w innowacyjność (budowanie gospodarki opartej na wiedzy, rozwój społe- czeństwa informacyjnego, badań i edukacji).

Cel Strategii Lizbońskiej, jak się okazało nierealny do osiągnięcia w wyznaczonym terminie, zrewidowany został przez tzw. Odnowio- ną Strategię Lizbońską¹⁰, która utrzymała zakres działań odnoszący się do rozwoju wiedzy i innowacji m.in. przez wzrost i poprawę inwestycji w sferze B+R, pobudzenie innowacji, wykorzystanie technik informacyj- nych i komunikacyjnych. Mówiąc o przyczynach tak słabej realizacji Stra- tegii Lizbońskiej, należy wskazać przede wszystkim czynniki wewnętrzne, a wśród nich brak zaangażowania w realizację strategii ze strony państw członkowskich, niekorzystną sytuację fiskalną krajów oraz brak systemu egzekwowania celów i wdrażania sankcji dla krajów, które celów tejże strategii nie realizowały¹¹.

9 Por. Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Podręcznik Oslo. Zasady gromadzenia i interpretacji danych dotyczących innowacji, OECD/European Communities 2005, Warsza- wa 2008, s. 30.

10 Por. Komunikat na Wiosenny Szczyt Rady Europejskiej, Wspólne działania na rzecz wzro- stu gospodarczego i zatrudnienia. Nowy początek strategii lizbońskiej. Komunikat przewod- niczącego Barroso w porozumieniu z wiceprzewodniczącym Verheugenem, COM(2005) 24 końcowy, Bruksela 2005; Komunikat Komisji do Rady i Parlamentu Europejskiego, Wspólne działania na rzecz wzrostu i zatrudnienia: Wspólnotowy program lizboński, COM(2005) 330 końcowy, Bruksela 2005.

11 Por. Michał Górzyński, Ocena realizacji Strategii Lizbońskiej w świetle ostatnich badań – wnioski na przyszłość [w:] Ewa Okoń-Horodyńska / Krzysztof Piech (red.), Strategia Liz- bońska a możliwość budowania gospodarki opartej na wiedzy w Polsce – wnioski i reko- mendacje, Warszawa 2005, s. 38, 40.

Podstawy europejskiej polityki rozwoju na najbliższe lata wyznacza nie tylko strategia Europa 2020, lecz także siedem projektów (inicjatyw) przewodnich¹², które służą osiąganiu postępów w ramach priorytetów te- matycznych strategii. Z punktu widzenia omawianego wcześniej znacze- nia innowacji w realizacji jej założeń, szczególnego znaczenia nabiera pro- jekt przewodni Unia innowacji, którego celem jest „poprawa warunków i dostępu do finansowania badań naukowych i innowacji oraz zwrócenie szczególnej uwagi, aby innowacyjne pomysły zamieniały się w produkty i usługi, które napędzają wzrost gospodarczy i tworzą miejsca pracy”¹³. Dokładnie sprecyzowano, jakiego rodzaju działania są konieczne, aby ten cel mógł zostać osiągnięty. Wymieniono wśród nich m.in.:

● konieczność dalszego i bardziej intensywnego inwestowania w eduka- cję, badania i rozwój

● ściślejsze powiązanie unijnych oraz krajowych systemów badań i in- nowacji, które powinny osiągać lepsze wyniki

● tworzenie ram dla swobodnego przemieszczania się wiedzy w obrębie Europy (europejska przestrzeń badawcza)

● wspieranie współpracy nauki i biznesu oraz przyciąganie inwestycji w B+R ze strony sektora prywatnego

● konieczność pełnego wykorzystania Europejskiego Funduszu Rozwo- ju Regionalnego (EFRR) w rozwoju potencjału badawczego i innowa- cyjnego w Europie, w szczególności w oparciu o strategie inteligen- tnej specjalizacji regionalnej¹⁴.

Jak wynika z powyższego, wzmacnianie innowacyjności europejskich regionów ma się odbywać na podstawie ich strategii inteligentnej specjali- zacji, a co więcej – środki EFRR mają być przeznaczane na ich wdrażanie.

Zasadniczymi pytaniami, jakie nasuwają się wobec takiego zastrzeżenia, są zatem: co oznacza termin „inteligentna specjalizacja” oraz dlaczego zo- stał on wprowadzony do najważniejszych dokumentów unijnych określa- jących strategię rozwoju Wspólnoty do roku 2020.

12 Projekty przewodnie służące osiągnięciu postępu w obszarach tematycznych strategii Eu- ropa 2020: Unia innowacji, Młodzież w drodze, Europejska agenda cyfrowa, Europa efek- tywnie korzystająca z zasobów, Polityka przemysłowa w erze globalizacji, Program na rzecz nowych umiejętności i zatrudnienia, Europejski program walki z ubóstwem.

13 Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekono- miczno-Społecznego oraz Komitetu Regionów, Projekt Przewodni Strategii Europa 2020, Unia innowacji, COM(2010) 546 wersja ostateczna, Bruksela 2010, s. 16.

14 Ibidem, s. 2–4.

2. Koncepcja inteligentnej specjalizacji

Zgodnie z zapisami kluczowych dokumentów formułujących strategię Unii Europejskiej na najbliższe lata, to innowacje mają stanowić podstawę rozwoju i remedium na pojawiające się problemy. Zarazem mają one być drogą do ich szerszego i bardziej spójnego wykorzystania w państwach członkowskich oraz prowadzić do wdrożenia koncepcji inteligentnej spe- cjalizacji (smart specialisation). Koncepcja ta łączy w sobie „elementy analizy konkurencyjności regionów lub państw z procesem tworzenia priorytetów w polityce naukowo-technologicznej, w szczególności z wy- korzystaniem trybu konsultacji społecznych przy identyfikacji kluczo- wych obszarów rozwoju oraz określaniu kierunków badań naukowych”¹⁵. Została ona wypracowana przez Grupę Ekspercką „Wiedza dla wzrostu”, powołaną w roku 2005 jako ciało doradcze przez unijnego Komisarza ds.

Badań Janeza Potočnika, który jednocześnie przewodniczył jej pracom.

Zastępcą przewodniczącego tej Grupy był profesor Dominique Foray, autor licznych opracowań podejmujących problematykę inteligentnej specjalizacji.

Termin specjalizacja wywodzi się z łacińskiego słowa specialis, czy- li „szczególny”. Pojęcie to oznacza wyodrębnianie się pewnych dziedzin życia, dokonywanie się ściślejszego podziału pracy lub funkcji oraz zdo- bywanie biegłości w jakiejś dziedzinie¹⁶. Specjalizacja nie jest pojęciem nowym, jeśli chodzi o zastosowanie w polityce rozwoju, zwłaszcza regio- nu. Stąd poniżej przedstawiono kilka wybranych koncepcji rozwoju regio- nalnego, które zawierają elementy podobne do tych, jakie charakteryzują teorię inteligentnej specjalizacji.

Zgodnie z teorią produktu podstawowego autorstwa Harolda Innesa, drogą do rozwoju regionalnego jest specjalizacja produkcyjna – skupie- nie się na określonej grupie towarów, które mogą być najbardziej konku- rencyjne na rynkach zewnętrznych. Efektem tego jest obniżenie kosztów transakcyjnych, a także doskonalenie procesu produkcji i jakości wytwa- rzanych towarów¹⁷. Rolę specjalizacji podkreśla się również w koncepcji elastycznej produkcji. Zgodnie z tą teorią, system oparty na elastycznej produkcji stosowanej przez małe i średnie przedsiębiorstwa, które mogą

15 Marcin Kardas, Inteligentna specjalizacja – (nowa) koncepcja polityki innowacyjnej, „Opti- mum. Studia Ekonomiczne” 2 (2011), s. 121.

16 Por. Słownik Języka Polskiego, http://sjp.pwn.pl/slownik/2522727/specjalizacja

17 Por. Tomasz G. Grosse, Przegląd koncepcji teoretycznych rozwoju regionalnego, „Studia Regionalne i Lokalne” 1 (50) (2002), s. 27.

łatwo zmieniać produkcję i dostosowywać ją do warunków rynkowych, zapotrzebowania konsumentów bądź nowych rozwiązań technologicz- nych, pozwala uzyskać im specjalizację, dzięki której łatwiej znajdują one niszę rynkową w gospodarce globalnej i mogą być wysoce konkurencyjne w swojej dziedzinie. Gospodarka, szczególnie regionalna, oparta na tym modelu jest źródłem dynamicznego rozwoju, sprzyja kooperacji między przedsiębiorstwami oraz współpracy różnych środowisk w polityce reali- zowanej przez władze regionalne.

Teoria elastycznej produkcji wiąże się m.in. z teorią dystryktu prze- mysłowego Alfreda Marshalla, czyli obszaru, na którym koncentrują swo- ją lokalizację wyspecjalizowane zakłady przemysłowe¹⁸. Na podobnych założeniach opiera się koncepcja klastra (cluster) przedstawiona przez Michaela Portera. Porter określa klaster jako „znajdującą się w geogra- ficznym sąsiedztwie grupę przedsiębiorstw i powiązanych z nimi instytu- cji skoncentrowanych wokół określonej dziedziny (branży) i wzajemnie się uzupełniającą w swej aktywności”¹⁹. Wzajemna kooperacja przedsię- biorstw z danego sektora, współpraca z jednostkami, takimi jak uniwersy- tety, instytucje wspierające biznes, ale i wzajemna konkurencja, sprzyjają specjalizacji firm i regionu, w którym funkcjonuje klaster.

Koncepcją, która również posiada wiele elementów wspólnych ze strategią inteligentnej specjalizacji, jest strategia rozwoju endogenicz- nego, czyli opartego na wewnętrznych zasobach i potencjale np. regio- nu. Potencjał ten rozumiany jest jako możliwe do ujawnienia, dodatkowe możliwości rozwojowe regionu, które tkwić mogą w czynnikach produk- cji, potencjale inwestycyjnym czy innowacyjności środowiska regionalne- go²⁰. Zgodnie z tą koncepcją, rozwój powinien być efektem wewnętrznym i determinowanym przez region „od dołu”²¹, opierać się musi na mocnych stronach oraz zasobach, których odpowiednie wykorzystanie stanowić może podstawę budowania konkurencyjności. Jak zauważa Krzysztof Piech, jednym z pierwszych ekonomistów, którzy nawoływali do dokony- wania analiz rozwoju, opartych nie na podobieństwie do innych rozwijają- cych się państw, ale na specyfice danego kraju, był Albert O. Hirschman.

18 Ibidem, s. 33.

19 Michael Porter, Clusters and the new economic competition, „Harvard Business Review”

6 (1998), s. 78.

20 Por. Zbigniew Strzelecki, Polityka regionalna [w:] Zbigniew Strzelecki (red.), Gospodarka regionalna i lokalna, Warszawa 2008, s. 87.

21 Paweł Churski, Czynniki rozwoju regionalnego w świetle koncepcji teoretycznych, http://

www.staff.amu.edu.pl/~chur/bibliografia/CZYNNIKI%20ROZWOJU%20REGIONALNE- GO%20.pdf, s. 13.

W książce pt. Strategy of Development z roku 1958 Hirschman postulował prowadzenie badań rozwoju na zasadzie analizy przypadków, twierdząc, że kierowanie rozwojem według uniwersalnych zaleceń, bez uwzględnie- nia lokalnych uwarunkowań, może mieć zgubne skutki²².

Do podobnego podejścia nawołuje koncepcja inteligentnej specjali- zacji. Nie jest ona zatem pojęciem całkowicie nowym, zwłaszcza wobec faktu, iż koncepcja rozwoju endogenicznego, która zaleca budowanie przewag konkurencyjnych na podstawie mocnych i specyficznych zaso- bów regionu, jest współcześnie szeroko stosowana w strategiach rozwoju państw i regionów w Europie. Swoistą nowość stanowi jednak budowa- nie specjalizacji ukierunkowanej na kluczową rolę badań naukowych i in- nowacji oraz mocne oparcie strategii rozwoju państw członkowskich UE na takim właśnie podejściu.

3. Inteligentna specjalizacja jako element unijnej polityki

Koncepcja inteligentnej specjalizacji, do której odwołują się instytucje UE w dokumentach dotyczących przyszłości Wspólnoty, ale i kolejnej perspektywy finansowej 2014–2020, opierają się głównie na współczes- nych rozważaniach autorstwa wspomnianego już Dominique’a Foreya.

Zwraca on m.in. uwagę, że koncepcja inteligentnej specjalizacji opiera się na dwóch zasadniczych spostrzeżeniach. Po pierwsze – regiony nie są w stanie same uzyskać wysokiej doskonałości w nauce, technologii i innowacjach, a po drugie – powinny one promować to, co uczyni ich podstawową wiedzę wyjątkową, a przez to da im przewagę. Skupienie się na określonych obszarach pozwoli uzyskać regionom efekt skali, a także rozwijać wyróżniające i oryginalne obszary specjalizacji²³.

Proces wyboru tychże specjalizacji powinien być dokładnie prze- myślany. Foray, David i Hall zwracają uwagę, że badania, które mają wspierać proces ich wyboru, prowadzą często do uzyskiwania przez re- giony takich samych wyników w rankingach obszarów priorytetowych.

Jest to skutkiem prowadzenia ich w sposób nieuwzględniający kontekstu,

22 Por. Krzysztof Piech, Wiedza i innowacje w rozwoju gospodarczym: w kierunku pomiaru i współczesnej roli państwa, Warszawa 2009, s. 146.

23 Por. Dominique Foray / Paul A. David / Bronwyn H. Hall, Smart specialisation. From aca- demic idea to political instrument, the surprising career of a concept and a difficulties in its implementation, Lausanne 2011, s. 2–3.

specyficznych warunków i wymagań „klienta”, dla którego badanie jest rzeczywiście przeprowadzane. Rezultatem takiego postępowania jest sy- tuacja, w której dla wielu regionów priorytety stanowią obszary będące połączeniem kilku najbardziej popularnych technologii – ICT, nano- i bio- technologii²⁴. Wśród państw i regionów Europy istnieje bowiem tenden- cja do podpatrywania tego, co z sukcesem rozwijają inne regiony, zamiast szukania własnych, wyjątkowych obszarów do rozwoju. Foray i Van Ark zadają wprost pytanie: na ile centrów doskonałości np. w obszarze bio- technologii stać Europę?²⁵.

Dlatego też celem koncepcji inteligentnej specjalizacji jest zwiększe- nie i przyspieszenie zróżnicowania reform strukturalnych w celu budowy gospodarki opartej na wiedzy, w której każdy z regionów odgrywa istotną rolę²⁶. Jeśli wszystkie europejskie regiony lub państwa będą konkurowa- ły o pozycję lidera – przykładowo w tych samych dziedzinach nauki – to większość z nich nie osiągnie założonego celu z uwagi na brak odpo- wiedniej masy krytycznej, efektów skali i zakresu²⁷. Celem inteligentnej specjalizacji jest zatem optymalne wykorzystanie potencjału poszczegól- nych regionów i państw poprzez możliwie najlepsze dopasowanie kierun- ków rozwoju nauki i kształcenia w tych regionach lub państwach do ich specyficznych uwarunkowań społeczno-gospodarczych, czyli dopasowa- nie w ramach trójkąta: nauka – edukacja – gospodarka. Co istotne, kon- sekwencją wyboru dziedzin czy technologii określających specjalizację regionu będzie skierowanie interwencji publicznej na inicjatywy bądź pro- jekty realizowane w ich obszarze²⁸.

Istotnym elementem wspomnianej koncepcji jest mechanizm funk- cjonowania technologii ogólnego zastosowania. Mechanizm ten wyróż- niają tzw. technologie podstawowe, czyli takie, które powodują radykalny przełom w dotychczas stosowanych rozwiązaniach technologicznych, oraz środki produkcji, które wykorzystują technologię podstawową w ramach gotowych produktów lub usług.

24 Ibidem, s. 3.

25 Por. Dominique Foray / Bart Van Ark, Smart specialization in a truly integrated research area is the key to attracting more R&D to Europe, „Knowledge Economists Policy Brief

”1 (2007), s. 2.

26 Por. Organisation for Economic Cooperation and Development, Directorate for Science, Technology and Industry, Committee for Scientific and Technological Policy, Working party on innovation and technology policy. Revised Proposal for TIP Work on Smart Specialisa- tion, Paris 16–17 czerwca 2011, s. 4.

27 Por. Marcin Kardas, op.cit., s. 125.

28 Ibidem, s. 129.

Między technologiami podstawowymi a ich praktycznymi zastosowaniami ist- nieje zależność na zasadzie sprzężenia zwrotnego. Technologie podstawowe two- rzą nowe możliwości w rozwijaniu nowych produktów lub usług, zaś te ostatnie zwiększają zakres ich zastosowania, a tym samym zwiększają stopę zwrotu z ich opracowywania i rozwijania²⁹.

Jak podkreślają twórcy koncepcji, inteligentna specjalizacja jest stra- tegią dla wszystkich regionów, nie tylko liderów technologicznych³⁰.

Jakie są zatem przesłanki wprowadzenia powyższej koncepcji do po- lityki unijnej? Po pierwsze, zastosowanie strategii inteligentnej specjaliza- cji w polityce Unii Europejskiej służyć ma unikaniu rozdrobnienia badań i środków publicznych na ten cel. W sytuacji ograniczonych możliwości finansowania badań należy skupić się na tych, których wyniki w sposób najpełniejszy odpowiadać będą na problemy trapiące Europę i w sposób rzeczywisty mogą wpłynąć na potencjał tworzenia nowych miejsc pracy oraz zrównoważony rozwój³¹. Ponadto, jak zauważono w Unii innowacji, badania realizowane w państwach członkowskich mają często marginalny wymiar europejski, co

…prowadzi do kosztownego powielania i nakładania się na siebie różnych dzia- łań. […] Przez sprawniejsze łączenie wysiłków i dążenie do doskonałości oraz stworzenie prawdziwej europejskiej przestrzeni badawczej UE może poprawić jakość badań naukowych, zwiększyć szanse Europy na dokonanie przełomowych odkryć oraz poprawić skuteczność inwestycji koniecznych do wprowadzania po- mysłów w życie³².

Po drugie, jak już na to zwracali uwagę autorzy publikacji poświęco- nych inteligentnej specjalizacji, żadne państwo czy region nie może osią- gać dobrych wyników we wszystkich dziedzinach nauki i innowacyjności, ale każdy kraj i region ma potencjał, aby wyróżniać się w pewnej dziedzi- nie. Nie wszystkie kraje i regiony dysponują również odpowiednią masą krytyczną w postaci przedsiębiorstw i instytucji naukowych czy wystar- czającym kapitałem społecznym pozwalającym na efektywną współpra- cę z innowacyjnymi podmiotami. Celem zatem powinno być znalezienie

29 Ibidem, s. 126.

30 Por. Dominique Foray / Paul A. David / Bronwyn H. Hall, op.cit., s. 4.

31 Por. Komisja Europejska, Strategie badawcze i innowacyjne na rzecz inteligentnej specja- lizacji, http://ec.europa.eu/regional_policy/sources/docgener/informat/2014/smart_speciali- sation_pl.pdf, s. 4.

32 Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekono- miczno-Społecznego oraz Komitetu Regionów, Projekt Przewodni Strategii Europa 2020, Unia innowacji, op.cit., s. 7.

nisz³³ i w ten sposób budowanie na światowym rynku konkurencyjności.

Strategia inteligentnej specjalizacji kieruje działania i inwestycje na moc- ne strony każdego regionu, badając jego możliwości gospodarcze i nowe trendy oraz podejmując działania w celu zwiększenia jego rozwoju gospodarczego³⁴.

4. Podmioty odpowiedzialne za przygotowanie i wdrożenie strategii na rzecz inteligentnej specjalizacji

Z uwagi na ścisłe powiązanie celów strategii Europa 2020 z polityką spój- ności realizowaną w latach 2014–2020, za którą odpowiedzialne są za- równo państwa członkowskie, jak i regiony, to do ich zobowiązań należy przygotowanie krajowych i regionalnych strategii na rzecz inteligentnej specjalizacji. Zgodnie z założeniami Komisji Europejskiej, ich wdrożenie umożliwi państwom i regionom wykorzystanie funduszy strukturalnych w sposób bardziej efektywny oraz będzie służyć zwiększeniu synergii między politykami unijnymi, krajowymi i regionalnymi³⁵.

Szczególnie istotną rolę w zakresie wdrażania strategii Europa 2020 i przygotowania strategii na rzecz inteligentnej specjalizacji przypisuje się regionom. Dzieje się tak dlatego, iż to właśnie polityka regionalna ma być głównym narzędziem przełożenia celów postawionych w dokumentach określających unijną politykę nastawioną na działania praktyczne. Ponadto należy zwrócić uwagę na rosnące znaczenie regionu we wspieraniu proce- su innowacji – to właśnie władze samorządowe są kluczowym partnerem instytucjonalnym dla uniwersytetów, instytucji badawczo-edukacyjnych oraz małych i średnich przedsiębiorstw. Te zaś podmioty odgrywają klu- czową rolę we wspomnianym procesie³⁶.

Rola regionu związana jest również ze zmieniającą się funkcją, jaką pełni. Nie jest on już więcej utożsamiany jedynie z przestrzenią fizyczną,

33 Por. Komisja Europejska, Inteligentna specjalizacja – stymulator przyszłego rozwoju gospo- darczego [w:] „Panorama” 44 (2012), Bruksela 2012, s. 8.

34 Por. Komisja Europejska, Strategie badawcze i innowacyjne na rzecz inteligentnej specjali- zacji, op.cit., s. 3.

35 Por. Komisja Europejska, Strategie Badawcze i Innowacyjne na rzecz inteligentnej specjali- zacji, s. 2.

36 Por. Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komite- tu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów, Polityka regionalna jako czynnik przyczyniający się do inteligentnego rozwoju w ramach strategii Europa 2020, COM(2010) 553 wersja ostateczna, Bruksela 2010, s. 2.

traktowaną w tradycyjnych teoriach lokalizacji gospodarczej w kategoriach kosztów ziemi, kapitału bądź siły roboczej. Zaczyna natomiast być postrze- gany jako forma organizacji, redukująca niepewność i ryzyko, stanowiąca źródło innowacji, kumulowania oraz transferu wiedzy i umiejętności³⁷. Re- lacje zachodzące między rozwojem regionu a innowacją są współzależne, gdyż to właśnie region jest obecnie jedną z najistotniejszych płaszczyzn, sprzyjających procesom kreowania, absorpcji i dyfuzji innowacji, stanowi on także optymalne otoczenie dla ich rozwoju³⁸. Wynika to głównie z ist- nienia zlokalizowanej możliwości rozwijania kapitału ludzkiego, interakcji (w oparciu o formalne i nieformalne kontakty) między firmami, uczelniami, administracją i sektorem obywatelskim³⁹. Poziom regionalny czy lokalny stwarza także korzystny grunt do promowania trwałości, ponieważ tutaj lepsze jest zrozumienie podstawowych potrzeb oraz wiedza na temat do- stępnych umiejętności regionalnych⁴⁰.

Spełnienie unijnych wymagań i przygotowanie strategii inteligen- tnej specjalizacji jest niewątpliwie wyzwaniem dla europejskich regio- nów, w tym również polskich województw. W celu wsparcia regionów w opracowaniu regionalnych strategii innowacji (RSI) uwzględniających koncepcję inteligentnej specjalizacji opracowany został przewodnik RIS 3 Guide⁴¹. Powstał on w ramach powołanego na zlecenie Komisji Europej- skiej portalu internetowego (S3 Platform⁴²) poświęconego idei inteligen- tnej specjalizacji.

Regionalne strategie inteligentnej specjalizacji (regional innovation strategies for smart specialization, RIS3) definiowane są – zgodnie z prze- wodnikiem – jako strategie zintegrowane, oparte na transformacji gospo- darki, które:

37 Por. Irena Pietrzyk, Polityka regionalna w Polsce. Próba oceny krytycznej [w:] Janusz To- midajewicz (red.), Polityka gospodarcza w procesie akcesji Polski do Unii Europejskiej, Poznań 2003, s. 20.

38 Por. Aleksandra Nowakowska / Mariusz E. Sokołowicz, Zdolności innowacyjne polskich re- gionów [w:] Innowacje i przedsiębiorczość dla przyszłości, Stowarzyszenie Organizatorów Ośrodków Innowacji i Przedsiębiorczości w Polsce, Łódź–Poznań–Warszawa–Wrocław 2006, s. 59.

39 Por. Michał Klepka, W kierunku regionalnych systemów innowacji – polskie i europejskie przykłady tworzenia struktur sieciowych na poziomie regionów, Szczecin 2006, s. 5–6.

40 Por. Ewa Nowińska-Łaźniewska, Regionalne Strategie Innowacyjne wyzwaniem i szansą dla polskich regionów w kontekście procesów integracyjnych, „Studia Regionalne i Lokal- ne” 2–3 (2002), s. 96.

41 Dominique Foray / John Goddard / Xabier Goenaga Beldarrain / Mikel Landabaso / Philip McCann / Kevin Morgan / Claire Nauwelaers / Raquel Ortega-Argilés, RIS 3 Guide, Draft 12/12/2011.

42 http://s3platform.jrc.ec.europa.eu/home

● pozwalają skoncentrować wsparcie publiczne na innowacji, rozwoju opartym na wiedzy, wyzwaniach, ale i potrzebach

● przedstawiają narzędzia, które pozwalają stymulować inwestycje pod- miotów prywatnych w badania i rozwój

● zbudowane są na możliwościach, kompetencjach, czynnikach kon- kurencyjności i regionalnym potencjale do uzyskania doskonałości w globalnym i europejskim łańcuchu wartości

● wspierają zaangażowanie podmiotów regionalnych i zachęcają wła- dze publiczne do podejmowania innowacyjnego podejścia do rozwoju

● oparte są na wskaźnikach, zawierają system monitorowania i ewaluacji⁴³. Jednocześnie koncepcja RIS 3 wymaga od polityki publicznej:

● uczynienia z innowacji priorytetu dla każdego z regionów

● skupienia inwestycji na mocnych stronach gospodarki regionu, poten- cjalnych korzyściach, wyłaniających się trendach, a także kreowania efektu synergii

● usprawnienia procesu innowacji

● zaangażowania własnego oraz podmiotów (firm, środowiska nauki) z regionu, które skupione będą wokół wspólnej wizji

● wsparcia budowania kapitału społecznego na poziomie regionalnym⁴⁴. Przewodnik przedstawia dziesięć najważniejszych kroków, które na- leży uwzględnić w procesie przygotowania regionalnej strategii innowacji opartej na koncepcji inteligentnej specjalizacji. Proces ten powinien zatem przebiegać zgodnie z następującymi etapami:

● przygotowanie wspólnej wizji przyszłego rozwoju regionu

● zapewnienie szerokiej partycypacji podmiotów z danego regionu w procesie tworzenia i zarządzania strategią

● analiza regionalnego, unikalnego potencjału w obszarze innowacji

● przygotowanie możliwych ścieżek rozwoju i szeroka dyskusja w tym zakresie

● wybór priorytetów dla regionu

43 Por. Dominique Foray / John Goddard / Xabier Goenaga Beldarrain / Mikel Landabaso / Philip McCann / Kevin Morgan / Claire Nauwelaers / Raquel Ortega-Argilés, op.cit., s. 5.

44 Ibidem, s. 7–8.

● zdefiniowanie spójnej polityki, projektów pilotażowych i mierzalnych celów

● włączenie do strategii mechanizmów monitorowania i ewaluacji

● ustanowienie bazy wiedzy na poziomie strategicznym w regionie

● zapewnienie sprawnej komunikacji wokół strategii

● przegląd i aktualizacja strategii⁴⁵.

Wybór obszarów i ustanowienie w obrębie strategii priorytetów op- artych na obecnych mocnych stronach regionu pozwoli określić nie tylko teraźniejszy, ale i przyszły jego rozwój⁴⁶.

Twórcy przewodnika dotyczącego tworzenia regionalnej strategii in- teligentnej specjalizacji wskazują bardzo wyraźnie na istotną rolę władz publicznych w tym procesie. Wspólna wizja, konsensus wokół prioryte- tów, zaangażowanie szerokiego grona podmiotów, aktywność, inicjatywa, współpraca, kreatywność to tylko niektóre pojęcia, o jakich należy pa- miętać w trakcie opracowywania takiej strategii. Ważny jest udział w tym procesie zarówno środowiska nauki – wytwórców innowacji, biznesu – odbiorców nowych rozwiązań, jak i władz publicznych czy instytucji oto- czenia biznesu, które mają działać jako katalizatory tejże współpracy.

W polskich realiach za przygotowanie strategii na rzecz inteligentnej specjalizacji odpowiedzialne są samorządy województwa z dwóch zasad- niczych powodów.

Po pierwsze, zgodnie z art. 11 ust. 2 pkt. 6 Ustawy o samorządzie wo- jewództwa⁴⁷, to właśnie do zakresu kompetencji władz regionalnych nale- żą działania wspierania rozwoju nauki i współpracę między nauką i gospo- darką, popieranie postępu technologicznego oraz innowacji.

Po drugie, samorządy województw odpowiedzialne są również za pro- gramowanie i wdrażanie, w oparciu o regionalne programy operacyjne⁴⁸, funduszy unijnych, które – jak już podkreślano – w okresie programo- wania 2014–2020 mają służyć również osiąganiu celów ustanowionych w strategii Europa 2020. W praktyce funkcję strategii na rzecz inteligen- tnej specjalizacji w województwach będą spełniać regionalne strategie

45 Ibidem, s. 19.

46 Ibidem, s. 15.

47 Por. Ustawa o samorządzie województwa z 5 czerwca 1998 roku, Dz.U. RP 1998, nr 91, poz. 576 ze zm.

48 Por. Ustawa o zasadach prowadzenia polityki rozwoju z 6 grudnia 2006 roku, Dz.U. RP 2006, nr 226, poz. 1658 z późn. zm.

innowacji (RSI). Tego typu dokumenty były przyjmowane w Polsce przez województwa w latach 2003–2008.

W celu dostosowania do nowych wymogów oraz bieżącej sytuacji społeczno-gospodarczej regiony aktualizują lub przygotowują nowe stra- tegie innowacji obejmujące zakresem oddziaływania priorytety wyznaczo- ne do roku 2020. Jak podaje literatura przedmiotu, RSI stanowi w Europie uznany dokument planowania strategicznego w obszarze innowacyjności, a jego celem jest wsparcie budowania efektywnego systemu innowacyjno- ści w regionie⁴⁹. Z punktu widzenia realnego oddziaływania strategii do- tychczas funkcjonujących w Polsce podkreśla się ich dużą rolę w poszuki- waniu regionalnego konsensusu oraz budowania partnerstwa i współpracy.

Nieco słabiej ocenia się ich funkcje efektywnościowe, czyli ich rolę jako instrumentu koordynującego, porządkującego i kontrolnego⁵⁰. Ze wzglę- du na wymagania stawiane strategiom na rzecz inteligentnej specjalizacji nowe RSI w dużo większym stopniu będą musiały odnosić się do konkret- nych wskaźników, brać pod uwagę konieczność bieżącego monitorowania i ewaluacji wdrażania strategii.

5. Polityka spójności w perspektywie finansowej 2014–

–2020 a inteligentna specjalizacja państw i regionów Unii Europejskiej

Omawiane dotychczas korzyści płynące z przygotowania oraz wdrożenia strategii inteligentnej specjalizacji w państwach i regionach Unii Europej- skiej wydają się niezwykle kuszące. Warto jednak odnieść się do jeszcze jednego argumentu przemawiającego za przygotowaniem takiej strate- gii. Zwłaszcza jeśli wziąć pod uwagę występujące w tym zakresie wąt- pliwości w niektórych państwach, w tym w Polsce. Mowa o znacznych środkach finansowych, które mają być dostępne m.in. dla naszego kraju w kolejnym okresie programowania funduszy unijnych. W ramach unijnej polityki spójności na lata 2014–2020 przygotowanie krajowej/regionalnej

49 Por. Paweł Sługocki, Rola samorządu województwa w zakresie wspierania innowacji w Pol- sce na przykładzie województwa lubuskiego [w:] Jerzy Babiak / Tadeusz Baczko (red.), Eu- ropejskie innowacje. Teoria i praktyka, Warszawa–Bruksela 2011, s. 130.

50 Por. Aleksandra Nowakowska, Podmioty polityki regionalnej wobec procesów i polityki in- nowacyjnej w świetle badań ankietowych [w:] Aleksandra Nowakowska (red.), Zdolności innowacyjne polskich regionów, Łódź 2009, s. 49.

strategii badań i innowacji na rzecz inteligentnej specjalizacji jest warun- kiem wstępnym (ex ante) korzystania ze środków unijnych.

Mechanizm dotyczący powiązania wydatkowania funduszy struk- turalnych i celu w postaci podnoszenia innowacyjności Europy nie jest nowym rozwiązaniem. Jednym z elementów odnowionej Strategii Lizboń- skiej było ustanowienie tzw. Lisbon earmarking, czyli zasad wyodrębnia- nia środków polityki spójności na realizację celów lizbońskich. Zgodnie z tą zasadą nałożono na wszystkie państwa członkowskie Unii Europej- skiej wchodzące w jej skład przed dniem 1 maja 2004 roku obowiązek, aby 60% wydatków ponoszonych na Cel 1 „Konwergencja” polityki spój- ności oraz 75% wydatków na Cel 2 „Konkurencyjność regionalna i zatrud- nienie” przeznaczono na priorytety obejmujące promowanie konkurencyj- ności i tworzenie miejsc pracy⁵¹.

W okresie programowania 2014–2020 będziemy mieli zatem do czy- nienia z sytuacją, w której fundusze przeznaczone na politykę spójności będą służyły, obok niwelowania zapóźnień rozwojowych oraz wynika- jących z nich zróżnicowań terytorialnych, przede wszystkim realizacji priorytetów Europy 2020. O tych powiązaniach mówi również, wspo- mniana już wcześniej, inicjatywa przewodnia Unia innowacji. Zawarte w dokumencie projektu przewodniego zobowiązania nr 24 i 25 odnoszą się do faktu, iż programy operacyjne, których wdrażanie finansowane bę- dzie z funduszy strukturalnych, powinny kłaść nacisk właśnie na innowa- cje i inteligentną specjalizację⁵².

Wprost do konieczności przygotowania strategii na rzecz inteligen- tnej specjalizacji odnosi się natomiast załącznik nr V do wniosku w za- kresie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady, ustanawiającego wspólne przepisy dotyczące funduszy unijnych wdrażanych w perspekty- wie 2014–2020⁵³. W projekcie rozporządzenia niezwykle mocno i często

51 Por. art. 9 ust. 3 Rozporządzenia nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 roku, ustanawiające- go przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europej- skiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności i uchylającego rozporządzenie nr 1260/1999, Dz.U. UE nr L 210 z 31 lipca 2006 roku.

52 Por. Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Eko- nomiczno-Społecznego oraz Komitetu Regionów, Projekt Przewodni Strategii Europa 2020, Unia innowacji, s. 18.

53 Zmieniony wniosek Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającego wspólne przepisy dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskie- go Funduszu Społecznego, Funduszu Spójności, Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego ob- jętych zakresem wspólnych ram strategicznych oraz ustanawiającego przepisy ogólne doty- czące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecz- nego i Funduszu Spójności oraz uchylającego rozporządzenie Rady (WE) nr 1083/2006, COM(2013) 246 final, Bruksela 2013.

podkreśla się, że fundusze objęte zakresem wspólnych ram strategicznych wspierać mają działania służące realizacji inteligentnego, trwałego wzro- stu gospodarczego sprzyjającego włączeniu społecznemu, tj. strategii Eu- ropa 2020. Ponadto finansowane będą te działania, które w odniesieniu do strategii przyniosą największą wartość dodaną⁵⁴, a poszczególne pro- gramy operacyjne będą określać również, jaki wkład wnosi ich wdrażanie do realizacji celów unijnej strategii⁵⁵. W całym rozporządzeniu obserwu- jemy niezwykle mocne powiązanie polityki spójności i wizji rozwoju Unii Europejskiej określonej strategii.

Zgodnie z art. 9 wspomnianego projektu rozporządzenia, każdy fun- dusz objęty zakresem wspólnych ram strukturalnych wspiera następujące cele tematyczne:

1) wspieranie badań naukowych, rozwoju technologicznego i innowacji 2) zwiększenie dostępności, stopnia wykorzystania i jakości technologii

informacyjno-komunikacyjnych

3) podnoszenie konkurencyjności małych i średnich przedsiębiorstw, sektora rolnego oraz sektora rybołówstwa i akwakultury

4) wspieranie przejścia na gospodarkę niskoemisyjną we wszystkich sektorach,

5) promowanie dostosowania do zmian klimatycznych, zapobiegania ry- zyku i zarządzania ryzykiem

6) ochrona środowiska naturalnego i wspieranie efektywności wykorzy- stywania zasobów

7) promowanie zrównoważonego transportu i usuwanie niedoborów przepustowości w działaniu najważniejszych infrastruktur sieciowych 8) wspieranie zatrudnienia i mobilności pracowników

9) wspieranie włączenia społecznego i walka z ubóstwem

10) inwestowanie w edukację, umiejętności i uczenie się przez całe życie 11) wzmacnianie potencjału instytucjonalnego i skuteczności administra-

cji publicznej.

Wyżej wymienione cele tematyczne zostaną przełożone na prioryte- ty specyficzne dla każdego funduszu objętego zakresem wspólnych ram strategicznych. Z punktu widzenia wspierania innowacyjności, czyli klu- czowej kwestii podnoszonej w obecnej strategii europejskiej, niezwykle istotne są cele tematyczne 1 i 2, których osiąganie będzie wspierał przede wszystkim Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego.

54 Ibidem, art. 16.

55 Ibidem, art. 24.

W załączniku V do projektu rozporządzenia czytamy wprost, że aby możliwe było korzystanie z funduszy unijnych na działania przyczyniające się do osiągania tych celów, konieczne jest m.in.:

1) w przypadku celu dotyczącego wspierania badań naukowych, rozwo- ju technologicznego i innowacji – posiadanie krajowej/regionalnej strategii badań i innowacji na rzecz inteligentnej specjalizacji, która opiera się na analizie SWOT (w celu koncentracji zasobów na ograni- czonym zestawie priorytetów badań i innowacji), przedstawia środki na rzecz pobudzenia prywatnych inwestycji w badania i rozwój oraz obejmuje system monitorowania i przeglądu

2) w odniesieniu do celu: zwiększenie dostępności, stopnia wykorzy- stania i jakości technologii informacyjno-komunikacyjnych wyma- gane jest, aby w strategii na rzecz inteligentnej specjalizacji znajdo- wał się rozdział na temat rozwoju cyfrowego, który będzie zawierał:

budżet i priorytety działań określone na podstawie analizy SWOT, analizę równoważenia wsparcia dla popytu i podaży technologii informacyjno-komunikacyjnych, wymierne cele dla wyników inter- wencji w zakresie kultury informatycznej, umiejętności informatycz- nych, e-integracji, e-dostępności oraz e-zdrowia, które są powiązane z istniejącymi odpowiednimi krajowymi lub regionalnymi strategiami sektorowymi oraz obejmował ocenę potrzeb w zakresie budowania większego potencjału technologii informacyjno-komunikacyjnych⁵⁶. Warunki, jakie należy spełnić, aby możliwe było korzystanie z fun- duszy przeznaczonych na politykę spójności w perspektywie finansowej 2014–2020, zostały więc określone bardzo precyzyjnie.

Powyższe rozważania, wskazując zależności między polityką spój- ności a polityką wsparcia badań i rozwoju technologicznego stanowiącą trzon strategii Europa 2020, pokazują zarazem ich silne związki przy- czyno-skutkowe. Na uwagę zasługuje w tym kontekście fakt, że proces dalszego rozwoju w Unii Europejskiej gospodarki opartej na wiedzy i innowacjach będzie zależał w najbliższych latach również od funduszy strukturalnych, w szczególności od Europejskiego Funduszu Rozwoju

56 Załącznik nr V, Zmieniony wniosek Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiające wspólne przepisy dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalne- go, Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójności, Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego objętych zakresem wspólnych ram strategicznych oraz ustanawiające prze- pisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego i Funduszu Spójności, oraz uchylające rozporządzenie Rady (WE) nr 1083/2006, COM(2013) 246 final, Bruksela 2013, s. 150.

Regionalnego. Nowe rozwiązania mają bowiem pozwolić, aby opracowy- wane przez partnerów z regionów europejskich rozwiązania w dziedzinach uznanych przez nich za kluczowe dla budowania międzynarodowej kon- kurencyjności służyły – zgodnie z wizją przedstawioną w dokumentach strategicznych Unii Europejskiej – zapewnieniu jej trwałego rozwoju go- spodarczego oraz tworzenia nowych miejsc pracy.