1
SPIS ZAWARTOŚCI a j . TECZKI
...
I./l. Relacja|(/v ^ ^ Ó ^ 1 ^ %
U 2. Dokumenty ( sensu stricto) dotyczące relatora l i j 5 . 1 "
"I./3. Inne materiały dokumentacyjne dotyczące relatora % ó ~ f
"II. Materiały uzupełniające relację h / l l i >SW H y|lf III./l. Materiały dotyczące rodziny relatora ___
III./2. Materiały dotyczące ogólnie okresu sprzed 1939 r . ----
1II./3. Materiały dotyczące ogólnie okresu okupacji ( 1939-1945) 3 ./i-fy
III./4. Materiały dotyczące ogólnie okresu po 1945
III./5. Inne ..r—
IV. Korespondencja
i ) . R iłM & ffc .:. . r d / . ąĄ e>... ...ó A ~ 6 2>}.. (tP.źiAtyZ/.. ...6.i 4 ~ %
V. Nazwiskowe karty informacyjne k . / £
VI. Fotografie \J k / 0 /Vvs0 t A 4*a
2
3
R e l a c j a c zł on k a k o n s p i r a c j i AK Okręgu Pomorskiego w Toruniu
J - Adamek J e r z y Zenon ur.18 maja 1927r w f o r u n i u
C j c i e c Adamek Tomasz, ur zę dni k Kuratorium S zk o ln e go w Toruniu Matka Adamek Katarzyna z domu Pawlak, przy mężu, n a u c^ c ie lk a g r y na f o r t e p i a n i e .
Aktualne a d re sy : 01-871 Warszawa, u l . Kasprowicza 54 m 51 t e l . 341992 / j e s t e m tam zameldowany l e c z rzadko przebywam/
05-092 Dziekanów P o l s k i 120 /dacza nad j e z i o r e m k o ł o Warszawy/
Do wojny ukończyłem 5 k l a s s z k o ł y ćwiczeń w Toruniu.
P r z e z c a ł y okres o k u p a c ji zamieszkiwałem wraz matką w Toruniu p rz y u l . K o n o p n i c k i e j 15 m 9 na IV p i o t r z e /bez windy4 g d z i e zajmowaliśmy mie szkanie p i ę c i o p o k o j o w e . Żeby poprawić bużet
ro d zin n y i z a po b ie c w y s i e d l e n i u , matka wynajmowała 3 lub 4 pokoje , różnym sublokatorom /również Niemcom/. W dniu 6 marca 4Cr. ge st ap o J ^ ' a r e s z t o w a ł o mojego o j c a za d z i a ł a l n o ś ć k o n s p i r a c y j n ą , a n a s tę p n ie
dwaj s t a r s i b r a c i a z o s t a l i z e s ł a n i na prace przymusowe do N ie m i e c . N a j s t a r s z y S t e f a n w r. 4 4 p r z e z F r a n c j ę d o s t a ł s i ę do Anglii' g d z i e w s t ą p i ł do P o l s k i e j Marynarki Wojennej. Po w o jn i e o s i a d ł w Londynie
^ ^ / i tam zmarł w 197Cr.
Ś r e d n i b ra t K a z i m i e rz u c i e k a ł k i l k a k r o t n i e z w y s y ł k i , był a r e s z t o -
^ ^ w j i n y i b i t y i przy końcu o k u p y c ji w s z e l k i ś l a d po nim z a g i n ą ł .
O j c i e c d o ar es zt ow an iu przebywał z c a ł ą grupą pod ej rza nyc h w f o r c i e V I I I , a n a s tę p n ie osadzony w o b o z ie koncentracyjnym Cranienburg, . g d z i e J;ył w i ę z i o n y p r z e z 5 l a t i z g i n ą ł podczas ewakuacji obozu.
'I Podaję numer obozowy o j c a : 27058 blok 16 , potem b lo k 6 3 . / z a ł ą - czam k s e ro k o p i e l i s t ó w z tymi adresami i p osa ta n ow ie n ie sądowe 0 zg o n i e o j c a . /
Matka zmarła w wieku 801at. i zg od n ie z j e j wolą z o s t a ł a pochowana w K i e ł p i n i e pod Warszawą, g d z i e spoczywają prochy j e j krewnych i ziomków z A r m i i Poznań i Pomorze.
Załączam k i l k a z d j ę e wraz z opisem.
W dalszym c i ą g u poszukuję świadków i w s p ół to w a rz y sz y o r g a n i z a c j i do k t ó r e j n a l e ż a ł o j c i e c , jak również wsp ółwięźniów z f o r t u 1 obozu.
4
- 2 -
i)
Od samego początku o k u p a c ji n i e m i e c k i e j o j c i e c mój z w i ą z a ł x i s i ę z d z i a ł a l n o ś c i ą k o n s p ir a c y j n ą . S p o t y k a ł s i ę z kolegami z yk tó ty m i d z i a ł a ł k i e d y ś p o d c z a s t p l e b i s c y t u na Warmii i Mazurach, '{■$ w Związku p o d o f i c e r ó w Rezerwy i współpracowników Kuratorium
S z k o ln e g o , jak równieżz ^ąą siad am i z klamki schodowej p rz y u l . K o n o p n i c k i e j 15 z I p i ę t r a panem T o c z y ń s k i i z I I I p i ę t r a p.
. [ J !n C h ojeckim. Z p. Noczypskim znaliśmy s i ę od dawna. r y ł on d y r e k -
‘ torem konserwatorium Muzycznego i zn a ł nasze s k ł o n n o ś c i muzyczne w ro d an ie /dyrygowałem k i e d y ś w t e a t r z e chfltrem, śpiewałem w ( r a d i o w audycjach s zk ol n yc h , zdałem egaamin do Konserwatorium/.
Bywałem w i e l o k r o t n i e w j e g o mieszkaniu i słu ży łe m jako g o n i e c . Odwiedzałem z ojcem k i l k a m i e s z k a j i sklepów. Miałem w t e c z c e
' ' n a s p r z e d a ż ' ' a lb o butelkę, l i k i e r u , koniaku, p a p ie r o s $ x i tp.
i p ie rw sz y wchodziłem. Wracając do o j c a pr ze ds tw ia łe m s y t u a c j ę , a o j c i e c wtedy decydował s i ę na w e j ś c i e lub wycofywał s i ę . Pod
okiem o j c a uczyłem się o s t r o ż n o ś c i i s p o s t r z e g a w c z o ś c i .
W zi m ie 39/40r. o j c i e c mój rozchowował s i ę i aby z a r o b i ć na ż y c i e w s p ól n ie z braćmi r o z n o s i l i ś m y bagaże po m i e ś c i e p r z e z zamarznię
tą W i s ł ę , prze wa żnie z Dworca Głównego. T e j zimy r o z p o c z ę ł y s i ę a r e s z t o w a n ia w i e l u naszych znajomych i o j c a . Z naszego domu za -
^ b r a n o p. Moczyrfskiego, C h o j e c k i e g o z żoną i córką, a z pośród
kolegów biurowych o j c a przypominam s o b i e p. Myszkowskiego, P i e t r y - Hr k o ws ki e go /o b a j z g i n ę l i / , Kupera i Jaśka. Ci dwaj o s t a t n i w r ó c i l i
do domów, a l e nie wolno nam b y ł o i c h odw iedzać.
Aresztowanych członków o r g a n i z a c j i w i ę z i o n o w f o r t a c h w r e j o n i e l o t n i s k a . Raz w ty g o d n i u można b y ł o przeka za ć paczkę i pobrać b i e l i z n ę do p r a n i a . Pewnego dnia wśród pomagających w obsłudze paczek z n a l a z ł s i ę mój o j c i e c . Podając mi paczkę z brudną b i e l i z n ą zatrz yma ł s i ę na moment przy mnie i p o u fn ie szepnął aby j u t r o
s t a w i ć s i ę we wskazanym m ie j s c u przy p ł o c i e ko lc za st ym o t a c z a j ą cym f o r t . N a z a j u t r z od rana czatowałem we wskazanym m i e j s c u . W p o b l i ż u p o j a w i ł a s i ę grupa wi ę źn ió w i wykonywała j a k i e ś prace
ziemne. Podkopałem s i ę pod płotem i c z o ł g a j ą c s ię d o i ł e m do o j c a . Po wymianie k o r e s p o n d e n c j i wycofałem s i ę s z c z ę ś l i w i e . Powtórne kontakty n i e p o w i o d ł y s i s i ę już w i ę c e j . Ojca po r a z o s t a t n i w ż y c i u w id zi a łe m wychodzącego pod e s k o r t ą z budynku g e s t a p o . Był zmasa
krowany i ledwo trzymał s i ę na nogach. N i e zauważył mnie.
5
- 3 -
3
Potem osadzono o j c a w ©bozie koncentracyjnym w Oranienburgu.
Nawiązanie z nim kontaktu b e z p o ś r e d n ie g o w 44r. n i e powiodło s i ę . Po ar e s z t o w a n i u o j c a p rz e z j a k i ś czas angażowany byłem p r z e z
n i e j a k i e g o p. Janmsza do r o z n o s z e n i a kapeluszy zapakowanych w k a r t o n y . S t a ł ą pracę do końca o k u p a c ji miałem z a ł a t w i o n ą w f i r mie Westwal pr zy u l . S z e r o k i e j , jako r o z n o s i c i e l b e r l i ń s k i c h g a z e t Vó*Lkisher Beobachter i Der A n g r y f . Na I p i ę t r z e / w e j ś c i e od u l .
Podmurnej/mieściła s i ę pakamera, g d z i e d o s ta rc za n e były z p o c z t y lub z dworca g a z e t y i r o z d z i e l a n e wśwód r o z n o ś i c i e l i . R o z d z i e l a niem g a z e t zajmował s i ę p. Władysław C f i a r k i e w i c z , k o l e g a o j c a z Kuratorium. Byłem już wtedy po p r z y s i ę d z e i początkowo wykonywa
łem różne zadania ł ą c z n o ś c i z ludźmi. Wczesnym rankiem p r z y w o z i łem z dworca lub p oc zt y p a c zk i z g a z e t a m i , a % stamtąd po r o z d z i e
l e n i u i c h wyruszałem z firmową to rb ą zawieszoną p r z e z ramie na wyznaczoną t r a s ę . Miałem s z e r e g wyrobionych p rz epu st ek i w sz ęd zie mnie wpuszczano, zw ła sz cz a na początku mi esąca, ki ed y kasowałfm abonament m i e s i ę c z n y .
<*Do pracy k o n s p i r a c y j n e j wcią gn ął mnie mój k o l e g a z ć w i c z e n ió w k i
^ F e r d y n a n d Sta cho ws ki, syn l o t n i k a IV pułku l o t n i c z e g o / w ię z io n y razem z moim ojcem. Z g i n ą ł na początku o k u p a c j i . / ' Stachowscy mie
s z k a l i przy końcu u l . B y d g o s k i e j , na p a t e r z e po prawej s t r o n i e . Ferdynand Stachowski - Ferdek - pracował przxy r o z n o s z e n i u g a z e t , by ł p rz e z c a ł y okres o k u p a c ji moim n a j s e r d e c z n i e j s z y m kompanem.
Z a g i n ą ł podczas prz e ch o d ze n iu f r o n t u r o s y j s k i e g o . Ferdek zapozna
w a ł mnie z różnymi członkami o r g a n i z a c j i , przedewszyskim z n a j - h j ^ b l i ż s z y m i współpracownikami; Januszem Buszewiczem i Edwardem Wopenu
Poznałem i c h r o d z i n y i c z ę s t o i c h odwiedzałem. Janusz m ie sz ka ł z matką I r e n ą , bratem Andrzejem i s i o s t r ą Barbarą w podwórzu przy )< u l . ? ał e Garbary^/26?/. Tam by ła nasza p i e rw s z a m e l i n a . Z Januszem
kontaktowałem s i ę również w j e g o z a k ł a d z i e pracy u f r y z j e r a przy u l . P r o s t e j w p o b l i ż u s t r a ż y p o ż a r n e j . Edek mie sz kał na Rynku S t a romie jskim w podwórzu w p o b l i ż u h o t e l u 3 Korony i p o c h o d z i ł z r o d z in y emigrantów z B e l g i i . Tam t e ż c z ę s t o spotykali;%iy s i ę .
U r o c z y s t ą p r z y s i ę g ę z ło ży łe m w o be cno śc i c a ł e j grupy w moim m i e - szkan iu p rz y u l . K o n o p n i c k i e j 15 m 9. Daty nie pamiętam, a l e b y ł o t o przed n a j ^ c i ą niemiecką na R o s j ę . S t ó ł by ł p r z y k r y t y f l a ^ ą a pośrodku s t a ł k r z y ż . P r z y j ę ł e m pseudonim JUR, którym posługiwałem
6
- 4 -
k
s i ę p r z e z c a ł ą okupację i p r z e z k i l k a m i e s i ę c y po wyzwoleniu.
/ a. P r z y s i ę g ę p r z y j ą ł ode mnie p r z e ł o ż o n y n a s z e j drużyny p s . LO - L o n g i n /nazwisko zapomniałem/, s t a r s z y od nas k i l k a l a t , ś r e d n i e g o wzostu, s z c z u p ł y , ciemny b łą d, m ie s z k a ł przy u l . P i e r n i k a r s k i e j I m.2
/ n i s k i p a r t e r po prawe j s t r o n i e / . Tara przekazywałem meldunki pod k oni ec o k u p ac ji i w p ie rw sz yc h m i e s ią c a c h po wyzwoleniu. Cn n a j c z ę ś c i e j p r o w a d z ił z nami z a j ę c i a i s z k o l e n i e . Wykonywaliśmy ł a dunki p i r o t e c h n i c z n e i dokonywaliśmy próbnych wybuchów za miastem, wykonywaliśmy różne przedmioty s łu ż ą c e do p r z e n o s z e n ia meldunków.
I s t n i a ł a s p e c j a l i z a c j a . Edek zajmował s i ę b r o n i ą , Janusz s z y f r a m i , Ferdek i j a tr an sp o rt a m i kol ejowymi i rozpoznawaniem samolotów.
Poznawałem innych członków o r g a n i z a c j i . Pamiętam W i to ld a R y g i e l s k i e - y/\Jti go , Zygmunta Banacha /n ie jestem pewien nazwiska - w każdym r a z i e
( m ia ło br zm ie n ie n i e m i e c k i e / . L o j e za danie po le ga ło ^ ro zp o zn a wa n iu tr an sp o rt ó w k ol e j o w y c h i samolotów s t a c j o n u j ą c y c h na l o t n i s k u , oraz przekazywaniu meldunków. Pami^stam, że moje meldunki o t r a n s p o r t a c h k ole jo wy ch wojska w kierunku wschodnim u j a w n i ł y zamiar i n w a z j i
Niemiec na R o s j ę . W i e l o k r t n i e meldowałem o p r z e j e ż d ż a j ą c y c h p o c i ą gach s p e c j a l n y c h przewożących najwyższych d y g n i t a r z y . P rz y kontak
towaniu s i ę z jeńcami l o t n i c z y m i osadzonymi w f o r t a c h na Podgórzu ' pomagał mi k o l e g a s zko ln y b r a t a S y l w e s t e r K a l i s k i , ponieważ on
^ r o z n o s i ł g a z e t y w tym r e j o n i e . N i e n a l e ż a ł on jednak do n a s z e j
grupy o r g a n i z a c y j n e j . Pamiętam mój udzał w a k c j i r e p r e s y j n e j s k i e - j ;p rowanej pr zeciwko Leszkowi J as tr zęb ski em u , k t ó r y jako U k r a i n i e c
n ie c h lu b n ie w s ł a w i ł s i ę w brutalnym tr ak to w a ni u jeńców pod Toruniem.
J a s t r z ę b s k i by ł moim k o l e g ą z k l a s y . Miałem r ó n i e ż z le c o n e p r z e z dowództwo Okręgu Pomorskiego zadanie s p e c j a l n e , o którym ni e w i e d z i e l i moi n a j b l i ż s i k o l e d z y . W naszym mieszkaniu
| m i e s z k a l i r ó ż n i l u d z i e , zarówno Niemcy jak i P o l a c y . F i l k a r a z y y-zatrzymywał s i ę n i e j a k i Janek, p a r t y z a n t z Borów T u c h o ls k ic h , a
w tym samym c z a s i e obok w innym pokoju m i e s z k a ł major Arbgitsdjffnstu.
P r z e z o s t a t n i rok ok u p ac ji aż do wy zwo le nia ukrywał s i ę w naszym 1j\J . m ie s zk an iu p. S e r g i u s z K o s t e c k i , b r a t naszego są s ia d a z pod N r . 10.
l ¥ S 3 y ł on wtedy za s t ę p c ą dowódcy AL, a w i e c i e 44r. po ś m i e r c i dowódcy z o s t a ł je g o n as tę pc ą. !»łoim zadaniem b y ło ś l e d z i ć w s z e l k i e poczynania p . S e r g i u s z a i uzyskać je go z a u f a n i e . Dość szybko z a p r z y j a ź n i ł e m s i ę z nim, ponieważ p o s y ł a ł mnie po zakupy, s pr z ąt ał em w pokoju, c z y ś c i -
7
łem broń /zawsze w ie d zi ał em kied y b ył a w u ż y c i u / , sprawdzałem
przed domem c zy j e s t ' c z y s t o " g d y miał zamiar wy jś ć z m i e s z k a n ia . Lu b ił roi imponować i sporo wi e d zi ał em o j e g o d z i a ł a l n o ś c i z opo
wiadań i przechwałek. Widywał s i ę c z ę s t o z żoną przedwojennego o f i c e r a . N a j w i ę c e j p l o t e k nasłuchałem s i ę od p. J an k i, s ^ a g i e r k i . S e r g i u s z a , m i e s z k a j ą c e j na naszym p i ę t r z e . Po wyzwoleniu o dw ied za ł
\^nas w mundurze k a p it a n a , a w k r o t c e majora UB. Był bardzo wdzięczny m o j e j matce za przechowywanie go w naszym miesz ka niu. R o z p i ł s i ę
i z o s t a ł p r z e n i e s i o n y do W r o c ł a w ia . M i a ł o to m i e j s c e przed moją wpadką w mi eszkaniu Buszewiczów na u l . Jęczmiennej 22, g d z i e UB Z a s t a w ił o na naszą o r g a n i z a c j ę k o c i o ł i pare osób z o s t a ł o złapanych Trzymano tam mnie p r z e z dwa dni i dwie no ce. W c z a s i e prze słuc hań dow ied zia łem s i ę , że nasza o r g a n i z a c j a n a l e e y do Armi K r a j o w e j i wszelk a d z i a ł a l n o ś ć powojenna j e s t n i e l e g a l n a . Janusz Buszewicz,
j e g o matka i j e s z c z e dwie inne nie zane mi osob^ p o d p is a li śm y z o b o w i ą z a n i e , że nie będziemy w i ę c e j d z i a ł a ć w n i e l e g a l n y c h o r g a n i z a c j a c h p rze ciw ko państwu ludowemu. W te n sposób zakończona z o s t a ł a w i e l o l e t n i a d z i a ł a l n o ś ć j e d n e j komórki o r g a n i z a c y j n e j AK na Pomorzu P r z e z c a ł y okres o k u p a c ji n ie mi el iśm y ża dn ej wpadki, a okres po
wojenny r ó ż n i e s i ę nam p o t o c z y ł .
Docenić by n a l e ż a ł o duże z a s ł u g i m o j e j ma tki, jak równ ież o j c a . N i e zaam pr zyczyny zgonu i m i e j s c a spoczynku o j c a Tomasza, br at a K a z i m i e r z a , ani Ferdynanda S t a c h c w s k i e g o . Bądąc o s t a t n i o w Toruniu dow ied zia łem s i ę od Pani E l ż b i e t y Z a w ad zk ie j, że p. Moczyrski
^ s p o c z y w a w Pal mi ra ch. Pyłem tam, a l e n i e znalazłem j e g o grobu.
Janusz Buszewicz zmarł w K i e l c a c h k i l k a n a ś c i e l a t temu, a j g g o matka niedawno. Brat A n d r z e j j e s t znanym aktorem krakowskim.
Podczas trzymania nas w k o t l e UB wraz z s i o s t r ą Basią zabawiał nas t e a t r z y k i e m kukiełkowym. Basia - obecnie Barbara B a l c e r o w i c z , powinna to pamiętać.
Edwarda Wopa /może Woppa/ spotkałem przypadkowo w Krakowie w 1 9 7 i r . Ukorczył/chemię, m ie s z k a ł przy ul K r ó l o w e j J a d w ig i 260.
W i t o ld R y g i e l s k i o d w i e d z i ł mnie r a z w Warszawie w l a t a c h s z e ś ć d z i e s i ą t y c h . M i e s z k a ł wtedy w Warszawie pr zy u l . L e ś n e j 10 t e l . 43963.
h Od n ie g o dow iedz iałe m s i ę , że Zygmunt /chyba Panach/ ujjawnił s i ę
V jako ż o ł n i e r z AK i z o s t a ł aktywnym czł onkiem ZBOWiD-u.
S y l w e s t r a K a l i s k i e g o spotykałem w i e l o k r o t n i e . Osoba bardzo znana.
W i e l k i naukowiec, r e k t o r WAT-u, g e n e r a ł d y w i z j i , m i n i s t e r s z k o l nictwa Wyższego i ftauki. Z g i n ą ł w dziwnych o k o l i c z n o ś c i a c h .
8
£
6
moje l o s y powojenne t o c z y ł y s i ę trzema podstawowymi nurtami:
Zawodowym, sportowym i rodzinnym. Twarda r z e c z y w i s t o ś ć okupa
c y j n a wpłynęła na mój c h a r a k t e r i postępowanie.
.Pracę zawodową ro zp o cz ęłe m w 1951r. jako k ie r o w n ik Aeroklubu Pomorskiego w Toruniu. Po ukończonych s tu d ia c h prawno-ekono-
• micznych na UMK p rz e n io s ł e m s i ę do pracy do Warszawy /52r/' do Zarządu G ł . i^igi L o t n i c z e j . Ud 56r. p r z e z w i e l e l a t k i e r o wałem polskim szybownictwem. Będę nieskromny, j e ż e l i przypomnę,
że w owym c z a s i e przodowało ono na ś w i e c i e w w i e l u d z i e d z i n a c h /rekord y ś w i a t a , o d z n a k i diamentowe, z ł o t e medale m i s t r z o s t w / .
Ud 70r. p r z e z 5 l a t l a t a ł e m i kierowałem a g r o l o t n i c t w e m w A f r y c e . P r z e z następne 5 l a t byłem szefem p i l o t ó w P r z e d s i ę b i o r s t w a Usług L o t n i c z y c h , a do czasu p r z e j ś c i a na emeryturę w 87r. byłem p i l o - j.— --- samolotach i śmigłowcach. W 68r. otrzymałem
d z i a ł a l n o ś ć sportową w l o t n i c t w i e rozpo częłem w Toruniu od 45r.
Od 5Cr. p r z e z 21 l a t byłem członkiem szybowcowej kadry narodowej.
Otrzymałem t y t u ł Zasłużonego M i s t r z a Aportu. Będę znów nieskromny pr zypom inając, że moje przygody l o t n i c z e z n a l a z ł y s i ę w c z y t a n - kach V k l a s , jak mawiały moje d z i e c i una honorowym m i e j s c u między Kopernikiem a Gagarinem*!
Żonę poznałem o c z y w i ś c i e na l o t n i s k u /znana szybowniczka z domu Zajaczkowska Wanda/. Ramy dwie c ó r k i Jadwig. L e n a r t o w i c z i Marię B a b e r o i k a . Hówn^ież wy sz ły za p i l o t ó w , k t ó r y c h o j c o w i e b y l i p i l o t a m i. Mąż J a d w i g i - - K r z y s z t o f , znany p i l o t sportowy, j e s t kapi tanem1-’ IL
# LOT na Boeingach 767. Mamy czwórkę wnucząt.
Kończąc tę r e l a c j ę pragnę u s p r a w i e d l i w i ć moje d ł u g i e m i l c z e n i e na temat o p i s a n e j d z i a ł a l n o ś c i k o n s p i r a c y j n e j . Za wszelką cenę pragnęłem l a t a ć , w z w i ą z k u z czym musiałem p r z e m i l c z e c p rz yn a
l e ż n o ś ć do AK, opu ści ć Toruń., zerwać w ię z y p r z y j a ź n i k o n s p i r a c y j n e j , żeby t y l k o nie z o s t a ł a ujawniona moja d z i a ł a l n o s g sp e c j a l n a . " Czasy s i ę jednak z m i e n i a j ą , jestem emerytem i t ą drogą mogę
Z poważaniem -
P . S . D z i ę k u j ę za B i u l e t y n Nr 1 /9/ i pro n e . Dołanczam zn a cz ki pocztowe za 20.000 z ł .
Pomorzu.
uz upe łnić paroma fa k ta m i d z i e j e p o l s k i e g dziemnego na
9
O s t a t n i e w s p ó l n e z d j ę c i e z m a t k ą i b r a ć m i po a r e s z t o w a n i u
O j c a i w y w i e z i e n i u go do o b o z u k o n c e n t r a c y j n e g o w C r a n i e n b u r g u .
K a z i m i e r z , F a t a r z y n a , J e r z y i S t e f a m A d a m k o w i e
F a z i m i e r z A d a m e k
p o b i t y po n i e u d a n e j p r ó b i e u c i e c z k i z prac p r z y m u s o w y c h M o ż e k t o ś zna d a l s z e jego losy po 1944 r o k u ?
S t e f a n A d a m e k
k o ń c o w e m i e s i ą c e w o j n y
s ł u ż y ł w P o l s k i e j M a r y n a r c e W o j e n n e j na Zachodzie.,
Z m a rł w L o n d y n i e w 1970r.
10
I
K a t a r z y n a A d a m e k p r z e ż y ł a c i ę ż k ą o k u p a c j ę i w w i e k u 80 lat z m a r ł a w T o r u n i u . Z g o d n i e z jej w o l ą z o s t a ł a p o c h o w a n a na
c m e n t a r z u Z B C W i D - u w K i e ł p i n i e pod W a r s z a w ą , g d z i e s p o c z y w a j ą ż o ł n i e r z e Armii P o z n a ń i P o m o r z e .
/~\
T o m a s z A d a m e k
z r o d z i n ą w o k r e s i e p r z e d w o j e n n y m .
K t o zna o k o l i c z n o ś c i ś m i e r c i i m i e j s c e p o c h o w a n i a ?
J e r z y A d a m e k
h o d o w l a k r ó l i k ó w na b a l k o n i e . P r z y d z i a ł y k a r t k o w e b y ł y w y s y ł a n e d l a o j c a do o b o z u k o n c e n t r a c y j n e g o
11
P o d s t a w o w y t r z o n g r u p y k o n s p i r a c y j n e j d a i ca ły o k r e s o k u p a c j i n i e m i e c k i e j w T o r u n i u
ą c ej p r a w i e p r z e z
J e r z y A d a m e k i F e r d y n a n d S t a c h o w s k i - n a j b l i ż s i
p r z y j a c i e l e
F e r d e k z a g i n ą ł bez w i e ś c i
E d w a r d W o p p
na w s z e l k i wypadek"
p r z y m i e r z a się ijs p r a w d za, czy b ę d z i e m u dd t w a r z y . . .
P r ó b a b y ł a zbędna, w a ż y ICO kg.
Ukończył, ch emi ę - z a m i e s z k a ł po
^ kv\\ ^ ur \K*toSA. out o
wc Co xW L
Coi
-ft"vs^C \ J Fe rae k i J a ń^us z podc z as E d w a r d W o p p i J a n u s z B u s z e w i c z
-zmarł po w o j n i e
s z k o l e n i a w t e r e n i e
12
- x -
Osoby ż y j ą c e , k t ó r e mogą p o t w i e r d z i ć moją d z i a ł a l n o ś ć k o n s p ir a c y j n a w o k r e s i e o k u p a c ji n i e m i e c k i e j :
1/ Barbara B a l c e r o w i c z - Buszewicz zamie sz ka ła w Toruniu
na u l . Jęczmiennej 22 m 2, p op rz edn io u l . Wojska P o l s k i e g o 29 m. 63. Obecny t e l e f o n : 23389
2/ A n d r z e j Buszewicz Kraków P la c S zc ze p a ń sk i 1 I V p i ę t r o t e l . 22727 /adres i t e l e f o n z przed w i e l u l a t /
3/ Edward Wopp Kraków K r ó l o w e j J a d w i g i 260 /adres również s t a r y / 4/ W i t o l d R y g i e l s k i Warszawa u l . Leśna 10 t e l . 43963 / s t a r y /
5/ L o n g i n ... p s . , , LO ” adres okupacyjny i k ró tk o po wyzwoleniu: Toruń u l . P i e r n i k a r s k a 1 m.2. /dowódca komórki o r g a n i z a c y j n e j AK/
6/ Może k t o ś z Dowództwa AK Okręgu Pomorskiego, do k t ó r e g o d o c i e r a ł y meldunki o Dowódcy AL S e r g i u s z u Kosteckim, podpisane pseudonimem ,,JU R’ ’ ?
13
W p ły n ę ło dnia L.dz... _ ...
n
i m m i
J e rz y Adamek 01-871 W a r s zawa Kasprowicza 54-51
10.C7.93.
F u n d a c j a A r c h i w u m P o m o r s k i e A K
w Toruniu
W z a ł ą c z e n i u przesyłam uzupełnioną i sk^ygowaną r e l a c j ę z d z i a ł a l n o ś c i k o n s p i r a c y j n e j w s z e re g a c h AK.
W iel e d a ł o mi spo tk anie z dowódcą n a s z e j grupy k o n s p i
r a c y j n e j panem Longinem Hejką, oraz dodatkowymi dwoma o s o bami będącymi świadkami tamtych czasów. Są nimi:
- córka pani I r e n y E u s z e w i c z o w e j, s i o s t r a Janusza Buszewicza Barbara B a l c e r o w i c z o w a , zam. pr zy u l Jęczmiennej 22 m.2.
t e l . 23389 i
- znajomy z u l i c y Warszawskiej 8 pani H al in y K r z e s z o w s k i e j , p. Bronisława P i e t k i e w i c z a , Danuty K r z e s z o w s k i e j , M a r y l i S o b o c i ń s k i e j i I r e n y Buszewiczowej - pan
t/ <£rzy Zi e m k i e w ic z , zam. u l . S o b i e s k i e g o 23 m. 8 t e l . 391988.
Pragnę nawiązać kontakt z ż y j ą c y m i j e s z c z e osobami z tamtych l a t , k t ó r e zna ły panią Buszewiczową i mogłyby wnieść coś nowego do n a ś w i e t l e n i a d z i a ł a l n o ś c i n a s z e j komórki k o n s p i r a c y j . n e j , a mianowicie córka pani H al in y K r z e s z o w s k i e j - Danuta J e l i k a n o - wicz - mieszka ponoć we Wrocławiu i Maryla So boc ińs ka, mie sz ka
j ą c a a k t u a l n i e w Podkowie L e ś n e j pod Warszawą. J e ż e l i Państwo dysponują aktualnymi adresami i numerami t e l e f o n ó y , to bardzo proszę p rz e k a z a n ie mi, za co z g ó r y d z i ę k u j ę .
U pani K rys tyn y P o d l a s z e w s k i e j pozostawiłem o ś w i a d c z e n ie p. H e j k i z dnia 2 . o 7 . 9 3 . z prośbą o $(stęplowanie i d o r ę c z e n i e p. Leszkowi M i c ha ls k ie m u ^przewodniczącemu SZZAK. Prze d p rz e k a
zaniem pros^bym o wykonanie o d b i t e k i p r z e s ł a n i e mi j e d n e j . O s t a t n i a już prośba, t o sprawa pamięci o moim o jc u Tomaszu.
Poszukuję osoby, k t ó r e p o w r ó c i ł y z obozu Oranienburg lub zna ją za gł a d ę w i ę ź n i ó w przed oswobodzeniem.
Z poważaniem -
14
Wpłyną i o dnia ...
i m ._____________/ &
Je rz y Adamek l i p i e c 1993r.
ps . , , JUR’ ’
Uzupełnienie
do r e l a c j i z d z i a ł a l n o ś c i k o n s p i r a c y j n e j w AK.
Cd 1945 roku po raz pier wsz y miałem możność spotkać s i ę z Panem Longinem Hejka p s . , , K a z i m i e r z d o w ó d c ą mł od z ie ż ow ej grupy k o n s p i r a c y j n e j Armii K r a j o w e j d z i a ł a j ą c e j na t e r e n i e
Torunia w l a t a c h ok up ac ji n i e m i e c k i e j i w o k r e s i e po wyzwoleniu.
Po rozmowych z nim, jak również z córką pani Ire ny Busz ewi - czowej panią Barbarą P a l c e r o w i c z o w ą , oraz po niedawnych s p o t kaniach z Witoldem Ryg ie ls ki m i zebranymi oświadczeniami od An dr zeja Buszewicza - bra ta Janusza i Gertrudy Medany - s i o s t r y Edwarda Woppa, udało mi s i ę zweryfik ować d aty , m i e j s c a , osoby oraz d z i a ł a l n o ś ć n a s z e j grupy k o n s p i r a c y j n e j :
W maju 1941 roku w Toruniu zwerbował mnie do m ł o dz ie ż ow e j
grupy k o n s p i r a c y j n e j mój p r z y j a c i e l szkolny Ferdynand Stachowski.
Ł ą c z y ł a nas nienawićś do okupanta za pr ześla dow anie naszych ojców.
Kierownikiem n a s z e j grupy był Edward Wopp, a n a l e ż e l i p o c z ą tk o wo do n i e j Janusz Buszewicz, Ferdynand Stachowski i j a . N a j e ż ę - strzym miejscem spotkali k on sp ir ac yj n yc h było mieszkanie pani Iren y Buszewiczowej p s . , , R i t a ’ ’ przy u l i c y S u k i e n n i c z e j 4 na lVp.
je A_córki Danuty,— - —S Pani Puszewiczowa była b l i s k ą p r z y j a c i ó ł k ą pani H a l i n y Kr zeszowskiej mieszkując^^aprzy u l . Warszawskiej 8 i M a r y l i S o b o c i ń s k i e j zamie sz
k a ł e j w Skępem, k u r i e r k ą AK z Warszawą. Ponadto sp oty kaliśm y się w mieszkaniu s i o s t r y Edwarda Woppa Gertrudy,w o f i c y n i e domu przy Hotelu 3 Korony na Rynku S ta ro m ie js k im , jak również w mieszkaniu ma je j matki Katarzyny Adamek przy u l . K o n o p n i c k i e j 15 m.9 na lVp.
D z i a ł a l n o ś ć n a s z e j grupy obejmowała początkowo wywiad i p rz e ka zywanie meldunków. Ferdynand Stachowski i j a z o s t a l i ś m y p r z y j ę c i do pracy pr zy roz n os ze niu g a z e t b e r l i ń s k i c h odbieranych c o d z i e n nie z Dworca Głównego, r o z d z i e l a n y c h w l o k a l u na rogu Podmurnej i S z e r o k i e j p rzez pana O f i a r k i e w i c z a , k o l e g i mojego o j c a z Kura
torium Sz ko ln e go , a nastę pnie roznoszonych abonentom do mieszkań, sklepów, ko s za r, f o r t ó w na Podgórzu i innych m i e j s c w Toruniu.
15
W marcu 1943r. z o s t a ł wyznaczony na dowódcę n a s z e j grupy
k o n s p i r a c y j n e j AK pan Longin Hegka p s . , , K a z i m i e r z ’ ’ , k t ó r y w n a s z e j g r u p i e p o s ł u g iw a ł s ię pseudonimem , , L 0 ’ ’ . S k i e r o w a ł go do nas
k p t . Bronisław P i e t k i e w i c z p s . , , Ż b i k ’ ’ , 9 owódca Garniz onu AK w Toruniu, p os łu gu ją c y s i ę w tym c z a s i e kryptonimem , , O b e j ś c i e .
Pan Longin Hejka w końcu 1942r. p o w r ó c i ł z obozu k o n c en t ra c yj n e go z Oświęcimia, g d z i e z a p r z y j a ź n i ł , s i ę z Leszkiem Krzeszowskim, b ra tankiem H al in y K r z e s z o w s k i e j , p ó ź n i e j s z e j żony Bronisława P i e t k i e wi c za .
Cd czasu p r z y j ś c i a do n a s z e j grupy pana H e j k i , r o z w i n i ę t a z o s t a je d z i a ł a l n o ś ć n a s z e j grupy i r o z s z e r z o n a o inne osoby - m . in . W it o l d a R y g i e l s k i e g o i Je^lpego Thruna. Odbywa się s z e r e g s z k o l e i niezbędnych w pracy k o n s p i r a c y j n e j , między innymi s z y f r o w a n i e me l
dunków, przygotowywanie miejecfha z r z u t y l o t n i c z e j ! t p . Pr^e^aJ^ialiśmy również nauczanie og ólne z zakresu s z k o ł y ś r e d n i e j . Odbywamy podróże b l i s k i e i d a l e k i e . N . p . przypominam s o b i e moją podróż z Rygielskim do Oranienfeurga, w c e l u nawiązania kontaktu z moim ojcem. Otrzymuję zadanie s p e c j a l n e , a mianowicie i n w i g i l a c j ę n i e j a k i e g o Sergiusza K o s t e c k i e g o , p ó ź n i e j s z e g o dowódcę A r m i i Ludowej na Pomorzu. Ukrywał s ię on w naszym mieszka niu przy u l . K o n o p n i c k i e j 15 m.9 na l V p i ę t r z e . Po z a j ę c i u Torunia p r z e z Sowietów o d w i e d z i ł nas k i l k a k r o t n i e w mun
durze majora i dzię kow ał matce za u d z i e l o n e s c h r o n i e n i e . Do czasu za końc zenia wojny grupa nasza d z i a ł a ł a bardzo sprawnie i bez
żadnej wpadki. Po wyzwoleniu Torunia z m i e n i ł s ię c a ł k o w i c i e charak
t e r d z i a ł a n i a n a s z e j grupy. S z e r e g osób odpadło. Po r o z w i ą z a n i u AK, w zmniejszonym jmż s k ł a d z i e , grupa nasza w c h o d z i ła w skład o r g a n i z a c j i , , Wolność i N i e z a w i s ł o ś ć ’ ’ /WIN/. Zajmowaliśmy się m.Innymi dokumentacją wywożonych p r z e z Sowietów urządzeń f a b r y c z n y c h .
W p a ź d z i e r n i k u 1945r. w mieszkaniu Buszewiczów pr zy u l . J ę c z m i e n n e j 22 m.2 wpadłem w k o c i o ł zastawiony p r z e z UB. Po k i l k u dniach a r e s z t u
ł podp isa niu d e k l a r a c j i , że nie będę już w i ę c e j d z i a ł a ł w o r g a n i z a c ja c h skierowanych prze ciw ko P o l s c e Ludowej, wypuszczono mnie do domu, jak również Witoda R y g i e l s k i e g o , k t ó r y o s t r z e g ł Longina Hejkę i z a p o b i e g ł j e g o a r es zt ow an iu . Pan Hejka ukrywał s i ę p r z e z dwa l a t a aż do czasu o g ł o s z e n i a a m n e s t i i . J e s t t e r a z na r ę c i e i ma uprawnienia i n w a l id y wojennego. W i t o l d R y g i e l s k i mieszka w
Hiemczech i odjiwóch l a t nie odpowiada na l i s t # . Reszta kolegów i pani Buszewiczowa już n ie ż y j ą .
16
17
18
W p*y Ldz.
J
R e l a c j a czł onka k o n s p i r a c j i . s s s ) t - / e x y(g I . J E R Z Y A D A M E K p s . , , J U R ’ ’ u r . 1 8.0 5. 27. w Toruniu,
syn Tomasza, urzędnika Kuratorium Okręgu S zk ol ne go Pomorskiego w Toruniu i K atarzyny z domu Pawlak.
I I . M a g i s t e r prawa, absolwent UMK w Toruniu z 1952 r .
Od maja 1944 r . do wyzwolenia w s t y c z n i u 1945 r . zatru dnio ny w f i r m i e Westhal w Toruniu jako r o z n o ś i c i e l g a z e t b e r l i ń s k i c h . I I I . n i e d o t y c z y .
IV. M i e s z k a ł p rz e z c a ł y okres o k u p a c ji razem z matką w Toruniu pr zy u l . K o n o p n i c k i e j 15 m.9• Matka pracowała f i z y c z n i e w f a b r y c e p i e r n i k ó w . O j c i e c aresztowany razem z innymi z , , B a t a l io n u
Ś m i e r c i ’ * w dniu 0 6 .0 3 .4 0 . Był w i ę z i o n y w f o r c i e V I I I i wysłany do obozu k o n c e n t r a c y j n e g o O r a n i e n b u r g , , skąd już n i e w r ó c i ł . N a j s t a r s z y b r a t S t e f a n z o s t a ł wywi ezi ony na prace przymusowe do Niemiec i w 1944 r . wstępuje do P o l s k i e j Marynarki Wojennej.
Ś re dn i b r a t K a z i m ie r z z o s t a ł wy wieziony na prace przymusowe do N ie mi ec, skąd już n i e w r ó c i ł .
W mieszkaniu przy u l . K o n o p n i c k i e j 15 m.9 odbywały s i ę spo tk an ia k o n s p ir a c y j n e i t a j n e nauczanie, a od roku 1943 ukrywał s i ę S e r g i u s z K o s t e c k i , c z ł o n e k k i e r o w n ic tw a Gwa rd ii Ludowej, awan
sowany w 1944 r . na dowódcę A r m i i Ludowej na Pomorzu.
V. Na wiosnę 1941 r . z o s t a j e w c i ą g n i ę t y do pracy k o n s p i r a c y j n e j
n a s t ą p i ł o ’ ---- " ---- '— T--- nYw o n c y n i e r
Ferdynanda Stachowskiego, Janusza Buszewicza i j e g o matki, p r z y j a c i ó ł k i H al in y K r z e s z o w s k i e j p s . , , Lud mił a’ ’ , m i e s z k a j ą c e j przy u l . Warszawskiej 8, u k t ó r e j c z ę s t o przebywała i p r z e m ie s z k i w a ła wraz z t r o j g i e m d z i e c i . Początkowo grupa k o n s p i r a c y j n a zajmowała s i ę wywiadem wojskowym i samok rztałceniem. Adamek i Stach ows ki, jako r o z n o s i c i e l e g a z e t , m i e l i uł at wi on y wstęp na dworce, k o s z a r y , l o t n i s k o , f o r t y , w i ę z i e n i e i inne o b i e k t y , a w y ni k i swoich o b s e r w a c j i s k ł a d a l i w mieszkaniu Buszewiczów lub w z a k ł a d z i e f r y z j e r skim przy u l . P r o s t e j , g d z i e pracował Janusz Buszewicz. P r z e k a z y wane obse rwa cje tr a n sp o rt ó w wojskowych kierowanych na wschód D o z w o l i ł y p r z e w i d z i e ć napad Niemców na ZSRR.
W marcu 194 3 r . po d w u l e t n i e j sprawnej d z i a ł a l n o ś c i grupy wywia
d o w c z e j , komendant Garnizonu AK Toruil k p t . B ro n is ła w P i e t k i e w i c z p s . , , Ż b i k * ' w y z n a c z a na dowódcę grupy Longina Hejkę p s . , . K a z i m i e r z ’ p os łu gu ją c y s i ę w g r u p i e pseudonimem , , L 0 ’ ’ .
p r z e z k o l e g ę s zk oln eg o Ferdynanda
domu przy Edwarda Woppa,
19
Powiększona z o s t a j e grupa o k i l k a osób, między innymi z a p r z y s i ę ż e n i z o s t a j ą w m ie sz an iu przy u l . K o n o p n i c k i e j 15 W i t o l d R y g i g i e l - s k i , J e r z y Thrun i Zygmunt Banach. R oz sz er zo n y z o s t a j e zakres zadań k u r i e r s k i c h i wywiadowczach. Nauka o b j ę ł a nowe elemanty, jak s z y f r o w a n i e , d yw e rs ję czy o r g a n i z a c j ę lą d o w i s k . Budowano s k r y t k i do p r z e n o s z e n i a meldunków. Nowym punktem kontaktowym z o s t a ł o miesz ka nie H e j k i przy u l . P i e r n i k a r s k i e j 1 m.2. Meldunki przekazywane b y ły do dowództwa AK dwoma drogami: Bu&zewicz p r z e kazywał j e H a l i n i e K r z e s z o w s k i e j , a Hejka Br on is ław owi P i e t k i e w i c z o w i . , , JUR’ * miał dodatkowe o b o w ią zk i i n w i g i l a c j i dowódcy AL m j r . S e r g i u s z a K o s t e c k i e g o , k t ó r y ukrywał s i ę w j e g o m i e s z kaniu. Utrzymywane b y ł y kontakty z jeńcami a n g i e l s k i m i w i ę z i o - nami w f o r t a c h na podgórzu. Pomagał w tym k o l e g a Adamka, również r o z n o s i c i e l g a z e t S y l w e s t e r K a l i s k i . Jako znawca spraw t e c h n i c z nych dopomógł w r o z e z n a n i u nocnych myśliwców s t a c j o n u j ą c y c h na toruńskim l o t n i s k u . W obserwowaniu l o t n i s k a pomocni b y l i k o le d z y Adamka n i e n a l e ż ą c y również do AK. W 1944 r . wzmogła s i ę r u c h l i w o ś ć członków o r g a n i z a c j i . Odbywano podróże związane ze z r z u tami z samolotów a l i n c k i c h , przewożono meldunki, obserwowano t r a n s p o r t y wojskowe i in n e.
Do koiica wojny grupa d z i a ł a ł a bez wpadki, d o p i e r o w p a ź d z i e r - nłM-?r d z i a ł a j ą c ws t r u k t u r z e o r g a n i z a c y j n e j WiN, kied $ prowadzono dokumentację wywożonego na wschód m i e n ia , c zę śó członków o r g a n i z a c j i wpadła w k o c i o ł za stawiony p r z e z UB w mieszkaniu Busze- wiczów przy u l . Jęczmiennej 22 m.2.
VI*:. O j c i e c Tomasz Adamek, aresztowany z grupą członków , , B a t a l i o n u Ś m i e r c i ” w dniu 6 . o 3 . 4 0 . , z g i n ą ł p& p i ę c i o l e t n i m p o b y c ie w
o b o z i e koncentracyjnym w Oranienburgu.
Matka Kata rzyna p r z e z c a ł y okres o k u p a c j i b y ł a podporą r o z b i t e j r o d z i n y , pomagała w o r g a n i z a c j i spotkań k o n s p ir a c y j n y c h w j e j mieszkaniu i ukrywaniu dowódcy AL* Zmarła w 1978 r . w wieku 80 l e t , pochowana w K i e ł p i n i e pod Warszawą.
V I I . J e r z y Adamek po w o jn ie ukończył s t u d i a prawnicze w Toruniu w 1952 r . i p r z e n i ó s ł s i ę do Warszawy, g d z i e p r z e z w i e l e l a t z a j mował k i e r o w n i c z e stanowiska w l o t n i c t w i e sportowym i g o s p o d ar czym. Był in st ru k to re m szybowcowym, samolotowym i śmigłowcowym, p i l o t e m doświadczalnym. Uzyskał t y t u ł Zasłużonego M i s t r z a Sportu.
P r z e s z e d ł na emeryturę w 1987 r .
20
Jerzy Adamek Warszawa 4.03.98r.
Uzupełnienie relacji z działalności w A K
Ostatnio przeczytałem z wielkim zainteresowaniem książkę Kazimierza Leskiego pt:
” Zycie niewłaściwie urozmaicone” , z której dowiedziałem się w iele ciekawych szczegółów dotyczących wywiadu A K , a mianowicie:
- W 1940r. powstaje grupa wywiadowcza “ Muszkieterowie” obejmująca swoim działaniem GG i obszar Rzeszy.
- Na stronie 81 jest informacja, że w 194lr. założone zostały skrzynki “ Pomorzanin 1” przy ul. Kossaka 15 i skrzynka “ Pomorzanin 2” przy ul. Chopina z przeznaczeniem dla łączników z Torunia. Meldunki i mikrofilmy ukrywane były w różnych przedmiotach, takich jak zabawki, pędzle, rączki do toreb itp. W iele takich przedmiotów wykonałem własnoręcznie - wspominam o tym w życiorysie na stronie 2.
Komórka wywiadowcza “ 37” kierowana była przez “ Bradla” (Leskiego) i zajmowała się komunikacją i lotnictwem. Archiwum lotnisk prowadził inż. K lew in mieszkający przy ul.
Madalińskiego. Przypuszczam, że tam trafiały nasze meldunki z dworców, koszar, lotnisk.
Zawierały one godła i znaki rozpoznawcze odczytani na pojazdach, a litery i cyfry na samolotach.
- N a str. 91 autor stwierdza - cytuję: “W yw iad i łączność niejednokrotnie prow adziły grupy m łodocianych” . Potwierdza to Paweł Maria Lisiew icz w książce pt. "Bezim ienni” - z dziejów wywiadu A K na str. 62 - cytuję: “ Służbę pomocniczą w wywiadzie pełniła także młodzież harcerska z W ISS, często niem al dzieci, gdyż niektórzy z nich m ieli 12-13 lat” . Nas też można do podobnej grupy zaliczyć ponieważ zostałem zwerbowany w wieku 13 lat i po odpowiednim przeszkoleniu zaprzysiężony 18.05.41r. tj. w dniu moich 14-tych urodzin.
Organizatorką naszej grupy była Halina Krzeszowska. Pełniła ona szereg funkcji kierowniczych w A K i awansowała do stopnia kapitana. Została żoną kpt. Bronisława Pietkiewicza, dowódcy okręgu AK .
Na przełomie 1942-43r. Longin Hejka zostaje mianowany dowódcą naszej grupy i zleca mi dodatkowe zadanie: inwigilacje dowódcy A L , ukrywającego się w naszym mieszkaniu. Byłem wielokrotnie wyróżniany za tę działalność. O moim zaangażowaniu w pracy konspiracyjnej wypowiada się dowódca w oświadczeniu z dnia 25.08.92r. napisanym przed skontaktowaniem mnie z nim przez p. Elżbietę Zawadzką, założycielkę archiwum pomorskiego A K . Hejka posiadał ju ż w tym czasie uprawnienia kombatanckie za pobyt w Oświęcimiu.Był ju ż wtedy inwalidą poruszającym się na wózku.
M oje starania o uprawnienia kombatanckie popiera osobiście w piśmie z dnia 16.06.97r. pani prof. Elżbieta Zawadzka. Jest ona najwyższym autorytetem w sprawach działalności konspiracyjnej na Pomorzu. Prezydent Wałęsa odznaczył ją orderem Orła Białego. Jej zdanie w tej sprawie i oświadczenia dowódcy Longina Hejki, powinny być dostatecznym dowodem mojej działalności konspiracyjnej.
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
URZĄD DO SPRAW KOMBATANTÓW I OSÓB REPRESJONOWANYCH 00-926 Wars2awa-63, ul. Wspólna2/4
tel. centr. 661 81 11 fax 661 90 73
D E C Y Z J A
Kierownika Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych z dnia 1 9 MAR. 1998 Nr _l/K0223 / ... /1078682/
o przyznaniu uprawnień kombatanckich
Na podstawie :
Art. 01 ust. 02 pkt.03 lit. ;
Ustawy z dnia 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego
(Dz.U. Nr 17 poz. 75 z późniejszymi zmianami) stwierdzam, że
Pan JERZY ADAMEK
imię ojca TOMASZ
urodzony 18.05.1927 / TORUŃ
zamieszkały 01-871 WARSZAWA KASPROWICZA 54 - 51
spełnia warunki, o których mowa w art.21 wyżej wymienionej ustawy i w związku z tym przyznaję uprawnienia kombatanckie
z następujących tytułów :
Okres ! Rodzaj działalności kombatanckiej ! Artykuł
mies rok ! lub represji ! ustawy
od --.A R T . ! do --. 5 . !
ARMIA KRAJOWA ! 01
i łącznie : lat 00 miesięcy 01
Decyzja ma charakter ostateczny i nie przysługuje od niej odwo
łanie, jednakże strona może zwrócić się w terminie 14 dni od dnia jej otrzymania do Kierownika Urzędu o ponowne rozpatrzenie sprawy.
Powtórna decyzja może być zaskarżona do Naczelnego Sądu Adminis
tracyjnego jedynie w przypadku jej niezgodności z prawem w termi
nie 3 0 dni od dnia jej doręczenia. Skargę należy skierować w dwóch egzemplarzach do właściwego dla miejsca stałego zamieszka
nia Ośrodka Zamiejscowego Naczelnego Sądu Administracyjnego.
Z up. KIEROWNIKA URZĘDU ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych
1J)
Gtówny SpecjalisŁ
35
36
37
38
^ I t
A E R O K L U B Y/ar s s a w a , d n . ... 1 9 6 9 r .
P O L S K I E J R Z E C Z Y P O S P O L I T E J L U D O W E J - ZARZĄD GŁÓWNY
i
' o - M - /
r *
u. Ki
Ltltl*! Lf-ttfrŁiŁlrŁfcLtkll
Uprzejmie powiadamiam, ż e Zarząd Główny
Aeroklubu PRL nadał Obywatelowi odznakę "Z as łu żon ego D z i a ł a c z a L o t n i c t w a Spor to weg o” .
Ytręczenie odz naki dokonane z o s t a r . i ś w dniu 11 p a ź d z i e r n i k a 1969 i*,, c go d z. 1 3,co w gmachu A e r o klubu PRL - Warszawa, Krakowskie P r z e d m i e ś c i e 55.
i 7* związku z powyższym u p r z e j m ie p r o s z ę
o p r z y b i c i e w w/w t e r m i n i e celem dokonania aktu w r ę c z e n i a Obywatelowi w y m i e n i o n e j ddznaki*
SEKRETARZ GENERALNY AEROKLUBU PRL
^ ..
p ł k pil* S t a n i s ł a w SKALSKI
APRL-nakł* 90 e g z . / z l e c . 4 4 2 / 6 9 / 1 /hw.
39
łjArcfiiw— r
ul. Fi
f u n d a c j ą
Toruń 2*09*92 r*
Ldz*
% 112/92
Fundacja "Archiwom Pomorskie Armii Krajowej"w Toruniu zaświa*
d c z a n i ni ej sz ym , iż w n a s z y c h o b ior a c h jest teczka J e r « e g o A d a m k a aygn# M-397/1010, w Vt5r»j ”!*in* dekuHMmtaai znajduje eię w ł a s n a r e lacja J*Adan:ka dotycząca o kres u okupacji oraz o ś w i a d c z a n i a ćwiadk^wt 1, A nd r z e ja Buszewicsa z dn, *">,11,91 r * , ktcJry s twierdza, iż w i e od
swojego brata, J“*Bus£e«?ieza, że J,A d a m e k w e p d ł p r :cował z n i m d z i a łając w konspiracji v Toruniu* ProYfadził on o b s e r w a c j ę n i e m i e c k i c h obiektiw wojskowych i należni: d o AK d o 1947 r * , do chwili a r e s z t o - v m n i a przez U"3 w r az s J.Busaewiczem.
2# W i t o l d a R y g i e l s k i e g o z dn* 12*12*91 r * , kt3ry zaś wiadc za, iż podcze o k up a cj i działa ł z J , \darakiem w tej samej k o m ó r c e AK na t erenie T o r unia, której d o ~ w 5 d c ą b y ł T.ongin Hejka.
3* L o n g i n a Ilejki ps*"Kazi mi e r z" % dn.2 5*0 8 * 9 2 r*, b e z p o r J e d n i e g o dowóć cy J*Adamka, kt5ry zaświadcza, że .T,Adamek był j e g o p o d w ł a d n y m w o*
r as i e od 1943 do I945r* i b ył c z ł o n k i e m grupy zb ierającej informao^
o d no ś ni e wojfeh w r o g a oraz pr z y g o t o w u j ą c e j t e r e n dla p r z y j m o w a n i a z r z u t5w#
40
' i c c c z
Zaświadczenie N r ...
C d z i a ł a l n o ś c i k o n s p i r a c y j n e j J e r z e g o Adamka ps.JUH ur. 18.C5.27 w Toruniu, syna Tomasza i Katarzyny Pawlak
Na podstawie m a te ri a ł ó w zb ie ra n yc h p r z e z k i l k a n a ś c i e l a t p rz e z Fundację Archiwum Pomorskie Arm ii K r a j o w e j w Toruniu, te czka sygn. ¥ - 397/1C1C - s t w i e r d z a s ię co n a s tę pu je :
- Do pracy k o n s p i r a c y j n e j z a c z ą ł być wciągany p r z e z swego o j c a Tomas za Adamka, ^urzędnika Kuratorium S zk o l n e g o w Toruniu^
w o k r e s i e zir^y 1939/40r.
- Tomasz Adamek z o s t a ł aresztowany p r z e z ge st a p o 6 marca 1 9 4C r t uw ięziony w f o r c i e N r . 8, torturowany i wywieziony do obozu k o n c e n t r a c y jn e g o Oranienburg, g d z i e z g i n ą ł na początku 1^45r . Jego Nr. obozowy 27058.Jerzemu Adamkowi udało się wymienić z nim korespondencję podczas przebywania na t e r e n i e f o r t u N r . 8.
A re szt ow an ie w tym samym o k r e s i e z domu p rz y u l . K o n o p n i c k i e j 15 z mieszkania N r . 3 p. f t o c z y i l s k i e g o , z mieszkania N r . 7 p. Cho- j e c k i e g ć i z mi eszkania Nr. 9 p. Adamka /wszyscy z g i n ę l i /
pozwala p rz yp u s zc za ć , że p o d z i e l i l i oni l o s y zdekonspirowanych członków p i e r w s z e j o r g a n i z a c j i podziemnej na Pomorzu t . z w .
, , Bat ali on ów Ś m i e r c i ’ ’ .
^ Na wiosnę 1940 r . czwórka rówieśników, k tó r y c h o j c o w i e p r z e t r z y mywani b y l i w f o r c i e N r . 8 /wszyscy z g i n ę l i / , u t w o r z y l i harcerską o r g a n i z a c j ę , do k t ó r e j n a l e ż e l i : Ferdynand ^ ta ch ow sk i, syn
s i e r ż a n t a l o t n i c t w a , Janusz Buszewicz, syn Treny, znanej
d z i a ł a c z k i AK i Edward V/opp - k i e ro w n ik gru py . Ich początkowym punktem zbornym b y ł o mieszkanie p.Bu sz ew icz owe j m ie s z c z ą c e s i ę w o f i c y n i e domu przy u l . Małe Garbary 26. Tajne nauczanie, s z k o l e n i e w w i e l u d z i e d z i n a c h , o ra z p r z y s i ę g a , odbywały s i ę w mieszkaniu p. K atarzyny Adamek przy u l . K o n o p n i c k i e j 15 m.9.
Spotykano s ię również w mieszkaniu s i o s t r y Edwarda Y/oppa p. Gertrudy w o f i c y n i e domu przy Rynku Staromiejskim 2C.
poszątkowo grupa zajmowała s i ę obserwacją n ie m ie c k i c h objektów wojskowych. Adamek i Stachowski o t r z y m a l i pracę zarobkową w f i r m i e Westwal przy r o z n o s z e n i u g a z e t p a r t y j n y c h , co u m o ż li w i a ł o im d ost ęp do k o s z a r , dworców i innych ob ie k tó w s t r a t e g i c z n y c h . P o l e c e n i a i meldunki przekazywane b y ły w mieszkaniu p. B u s z e w ic z o w e j .
41
- Na p rz e ło m i e l a t 4 2/43 na dowódcę grupy z o s t a ł wyznaczony p. Longin Hejka p s . , , K a z i m i e r z ’ ’ . W g r u p ie p o s ł u g iw a ł s ię
pseudonimem , , 1 0 ’ ’ , natomiast J e r z y Adamek o tr z ym a ł p s . , , J U R ’ ’ . D z i a ł a l n o ś ć grupy z o s t a ł a r o z s z e r z o n a o w i e l e różnych zadań, m.in n. przygotowywanie ląd ow is k pod z r z u t y a l i a n c k i e , produ
kowanie i d o s t a r c z a n i e do Okręgu Y/arszawskiego AK zabawek i innych przedmiotów z a w i e r a j ą c y c h uktryte schowki do p r z e n o s z e n ia meldunków, k t ó r e n as tęp ni e przewożone b y ły p r z e z członków o r g a n i z a c j i do innych okręgów. Członkowie grupy odbyw ali s z e r e g podró ży , nawet d a l e k i c h , P r z y j ę c i z o s t a l i _n o w i _c z ł o n k o w i e : Y/itold - J e r z y Adamek otrz yma ł zadanie spec j a l r a f ^ I miańowici^ o Bs er w ac ję 11* *
poczynań dowódcy Okręgu Pomorskiego AL p . S e r g i u s z a K o s t e c k i e g o , k t ó r y ukrywał s i ę w ich mieszkaniu przy u l . K o n o p n i c k i e j 15m9.
Mieszkanie to m i a ło 6 pok oi , z k tó ry c h p rz y n a j m n i e j dwa pani Adamkowa wynajmowała Niemcom, co z n a cz ni e p o d n o s i ł o b e z p i e c z e ń stwo ukrywających s ię osób. Z meliny t e j s k o r z y s t a ł o również k i l k u p r z y je z d n y c h party za ntó w AK.
- V/ l a t a c h 43-45 częstym punktem kontaktowym b ył o miesz ka nie dowódcy grupy m ie s z c z ą c e s ię przy u l . P i e r n i k a r s k i e j 1 m.2.
Jego bezpośrednim zw ie rz ch n ik ie m by ł kpt.AK p.B. P i e t k i e w i c z , p s . , , Ż b i k , ł . Był on podporządkowany ...
- Po wyzwoleniu p. Buszewiczowa z d zi eć m i p o w r ó c i ł a do swojego mieszkania przy u l . Jęczmiennej 22 m.2. Tam był również punkt kontaktowy, g d z i e m.inn. dostarczano wiadomości o wywożonych p rz e z Rosjan urządzeń f a b r y c z n y c h . W mieszkaniu tym w 1947r. ,j y
UE u r z ą d z i ł o zasadzkę na członków AK, g d z i e aresztowano między innymi J e r z e g o Adamka i W it o ld a R y g i e l s k i e g o , k t ó r z y po k i l k u dniach z o s t a l i z w o l n i e n i po podpisaniu w s i e d z i b i e MO Na Y/ałach zo bo wi ąz an ia , że z a n i ec h a j ą d z i a ł a n i a w n i e l e g a l n e j o r g a n i z a c j i na szkodę władzy ludowej.
M a t e r i a ł y źródłowe - o r g i n a ł y oświadczeń:
1. Longina H e j k i - dowódcy grupy AK - ośw iadcz enie z datą 28.C8.92 2. Wito ld a R y g i e l s k i e g o - członka grupy AK /przebywa za g r a n i c ą / 3. Je rz e go Adamka - członka grupy AK
4. An dr ze ja Buszewicza - bra ta nie ż y j ą c e g o Janusza Buszewiczą cz.AK 5. Gertrudy lYadany - s i o s t r y nie ż y j ą c e g o Edwarda Woppa, c z ł . g r . A E
