Temat lekcji : Racjonalne gospodarowanie czasem wolnym Dla kl. I kms gr. I 5.05.2020r.
Definicja czasu wolnego
Pojęcie czasu wolnego kształtowało się różnie na przestrzeni dziejów. Zawsze jednak dotyczyło ono sfery rozwoju osobowości człowieka oraz zaspakajania jego indywidualnych potrzeb uwarunkowanych tradycją, obyczajowością i istniejącą rzeczywistością.
W ciągu całego naszego życia praca nieustannie przeplata się z czasem wolnym. Godziny nauki i czasu wolnego są w pewnym sensie przeciwstawne, ale jednocześnie ściśle ze sobą powiązane i równie ważne dla pełnej harmonii i radości istnienia.
„Należy dążyć do zachowania odpowiednich proporcji pomiędzy pracą, a wypoczynkiem ucznia-, czyli do utrzymania właściwego rytmu i uniknięcia niepożądanych zjawisk.”
Czas wolny ucznia to taki czas, który pozostaje mu po zaspokojeniu potrzeb organizmu, wypełnieniu obowiązków szkolnych i domowych. W tym czasie może on wykonywać różne czynności związane z wypoczynkiem, rozrywką i zaspokojeniem własnych potrzeb.
Czas wolny dzieci i młodzieży powinien być nadzorowany i kontrolowany przez rodziców lub opiekunów.
Rola i funkcje czasu wolnego
1. Przywrócenie sił fizycznych i psychicznych
Jest to najbardziej oczywista funkcja czasu wolnego - regeneracja sił fizycznych i psychicznych organizmu, czyli wypoczynek.
Stan, jakim jest zmęczenie jest wynikiem trwającego dłuższy czas wysiłku. Objawy, to: zmniejszona zdolność do pracy lub nauki, brak koordynacji rytmu i ruchów oraz prawidłowej postawy ciała, spadek zainteresowań, trudności w skupieniu się i kojarzeniu myśli.
Stan zmęczenia nie jest stanem dobrym dla naszego organizmu, dlatego też musimy odpocząć, aby zregenerować siły do dalszych działań. Zmęczenie, wysiłek i wypoczynek stanowią naturalny, powtarzający się cykl życiowy. Powinno się zachować regularny rytm i stopień intensywności każdej fazy. Czas i forma wypoczynku, zależą od
indywidualnych potrzeb i przyjętych obyczajów oraz warunków życiowych. Ludzie starsi więcej wypoczywają od dzieci. Dzieci częściej wykorzystują wolny czas na rozrywkę, rozwój własnych zainteresowań i życie towarzyskie.
2. Zaspokajanie potrzeby rozrywki
Czas wolny powinien przynieść nie tylko wypoczynek, lecz także atrakcję, przygodę, zabawę, odmianę, nowość, radość, emocje i swobodę. Rozrywka powinna spełniać pragnienia, które nie zostały zaspokojone przy wykonywaniu obowiązków. Dostarczenie różnorodnych wrażeń, wniesienie elementów zmienności do codziennego życia to jej cel.
Inna forma rozrywki uprawiana będzie w zależności od indywidualnych cech człowieka, bądź danego środowiska. Ponieważ istnieją różne sposoby zaspokajania
potrzeb człowieka.
Odpowiednio powiązana praca i rozrywka prowadzą do rozkwitu nowych dążeń i uzdolnień człowieka, do tego, o czym napiszę dalej.
3. Rozwój zainteresowań i uzdolnień
W tej kategorii człowiek ma czas na zaspokojenie pragnień twórczych, doskonalenie się w jakieś obranej dziedzinie wiedzy, sztuki czy techniki, ma czas na zajęcia sportowe.
Treść tej funkcji jest uzależniona od zainteresowań i faz rozwoju psychicznego, fizycznego i społecznego. Inne zainteresowania mają dzieci inne ma młodzież i dorośli.
Nie jest to czas bezczynności lub absolutnej negacji obowiązków. Czas ten jest
spożytkowany w działalności, której każdy oddaje się z własnej woli, nie będąc do tego przez nikogo zmuszany.
Jedni dążą do zaspokojenia potrzeby poznania inni zaś pragną kształtować i doskonalić otoczenie i próbują twórczości artystycznej. Te indywidualne dążenia decydują o wyborze kierunku zawodowego i rodzaju dobrowolnych zajęć w czasie wolnym.
4. Poszukiwanie własnego miejsca w społeczeństwie
Człowiek nie jest sam, jest istotą społeczną powiązaną tysiącami wzajemnych zależności z innymi. Bardzo ważny jest układ stosunków łączących nas z otoczeniem, z innymi członkami grup społecznych, do których należymy. Każdy człowiek powinien znaleźć własne miejsce i rolę odpowiadającą jego ambicjom i możliwościom.
Niedobrze jest być samemu w życiu, Jednostka, która utożsamia się z zespołem, żyje życiem grupy (formalnej czy nieformalnej) nie nudzi się nigdy w czasie wolnym i nie odczuwa bezcelowości nauki lub pracy zawodowej. Zawsze dostrzega coś ważnego i celowego do zrobienia, pragnie mieć czas, aby to właśnie zrobić.
Organizacja czasu wolnego
Szkoła opiera się w swej działalności dydaktyczno - wychowawczej na programowaniu pracy w zakresie organizacji czasu wolnego. Dobra organizacja czasu wolnego zależy od doświadczenia i predyspozycji nauczyciela i od jego zainteresowań. Zależy też od ogólnej wiedzy umiejętności wykorzystania zainteresowań i uzdolnień wychowanków. Pedagodzy w organizowaniu czasu wolnego z dziećmi winni wykorzystywać inwencje twórcze np. w zajęciach plastycznych, śpiewie, tańcu, w recytacji wierszy. Uczniowie natomiast powinni uczestniczyć w działalności organizacji społecznych i młodzieżowych. Zapobiega to znużeniu i nudzie i wzmaga zaciekawienie rzeczywistością. Kształtuje to ponadto postawy krytyczne wobec otoczenia, "co dobre, a co złe".
Dzieci i młodzież powinni w jak najszerszym zakresie uczestniczyć w zajęciach
pozaszkolnych i pozalekcyjnych. Rozbudzają one zainteresowania intelektualne i artystyczne.
Kształtują się wówczas upodobania sportowe, turystyczne wdrażające do działalności społecznej. Szkoła i rodzice powinni zachęcać dzieci i młodzież do zwiedzania muzeów, wystaw, galerii i odwiedzania kina i teatru. Oprócz tego jak najczęściej czynnie uczestniczyć z dziećmi w imprezach sportowych, a także korzystać z placówek wychowania pozaszkolnego:
domów kultury, klubów sportowych, pływalni, boisk, sal gier, czytelni, pracowni technicznych, komputerowych i artystycznych. Racjonalne wykorzystanie twórczych form spędzenia czasu wolnego ukazuje dzieciom i młodzieży nowe horyzonty, bądź je poszerza, a nadto może stać się przyczyną do uaktywnienia jednostek na obszarze społecznej działalności. Formy
organizowania czasu wolnego nie mogą być szablonowe, jednostajne gdyż permanentne ich powtarzanie doprowadzić może do poczucia nudy. Wychowawcy a także rodzice muszą dostrzegać nowe potrzeby swych dzieci wynikające chociażby z mody. Obecnie dotyczy to przede wszystkim nowinek technicznych, takich jak mikroprocesory, gry komputerowe, telewizyjne, video itp. Nie wolno dopuścić do tego, aby wychowankowie rozwijali jedynie umiejętności manualne, do czego często sprowadzane są zajęcia z komputerami. Umiejętnie prowadzone mogą stać się punktem wyjścia do zaciekawienia samym sprzętem, zjawiskami fizycznymi, które są wykorzystywane w pracy tych urządzeń. Ponadto należy tak dobrać ewentualne gry, by rozwijane były przede wszystkim zdolności intelektualne, bądź zaspokajane przynajmniej potrzeby poznawcze wychowanków.
Na szczególne polecenie zasługuje organizowanie podczas czasu wolnego różnego rodzaju wycieczek i rajdów z uwagi na zawarte w nich elementy niespodzianki, przygody i
nieprzewidzianych problemów z koniecznością natychmiastowego ich pokonania - radzenia sobie. Wyzwala to w uczestnikach inicjatywę, zmusza do przewidywania, a ponadto do odpowiedniego przygotowania się do wymarszu. Dobrze zorganizowana eskapada ma jeszcze jeden walor, a mianowicie poznawczy. Pozwala na poznanie najbliższej okolicy a także
dalszych stron swojego kraju. Problem czasu wolnego współczesnego człowieka jest
niezwykle ważki. Dobrze wykorzystany ma kolosalny wpływ na wydajność pracy, a szczególnie na wydajność pracy dziecka. W czasie wolnym od nauki szkolnej kształtuje się wiele cech, nawyków i upodobań ucznia, które następnie stają się ważnym czynnikiem w jego pracy i postępowaniu wobec innych ludzi. A zatem praca i czas wolny wychowanka kształtuje jego osobowość i warunkuje jego wszechstronny rozwój. Efektywne wykorzystanie czasu wolnego zależne jest od predyspozycji wychowanka oraz od środowiska, w którym przyszło mu żyć.
Duży wpływ na jego rozwój wywiera wychowawca ukierunkowując bądź rozwijając jego zainteresowania. Jak wykazały badania istnieje duża korelacja pomiędzy zainteresowaniami wychowawców i ich podopiecznych. Oznaczałoby to, że wychowawcy są dla nich dużym autorytetem i potrafią zaciekawić ich swoimi zainteresowaniami. Rzecz jasna takie współbrzmienie zainteresowań mogło się wykształcić jedynie podczas prawidłowej
organizacji czasu wolnego. Istnieje duże prawdopodobieństwo, że w swym życiu dorosłym nasi uczniowie będą nadal kontynuowali zainteresowania zainspirowane przez
wychowawców. Czas wolny zostanie zapewne w znacznej mierze zagospodarowany z korzyścią, przyczyniając się tak do wszechstronnego rozwoju jak i do umiejętnej regeneracji sił, zdrowia, samopoczucia.
Ważny wpływ na prawidłowe wykorzystanie czasu wolnego ma rodzina. Dziecko nie nauczy się dobrze, kulturalnie korzystać z wolnego czasu, jeśli jego rodzina jest złym
środowiskiem wychowawczym. Nie wystarczą tylko dobra materialne do jego prawidłowego rozwoju.
Wszystko, co robią rodzice i dzieci w domu powinno dążyć do miłej zabawy i sprzyjać rozwijaniu twórczych zainteresowań. U podstaw życia rodzinnego musi leżeć: uczciwość, pracowitość, życzliwość dla osób bliskich i całego otoczenia. Bardzo trudno to osiągnąć w obecnych czasach, kiedy rodzice mają tak mało czasu dla swoich dzieci. Trzeba jednak
dokładać wszelkich starań, by atmosfera domu i styl życia rodziny ułatwiał dzieciom wejście w życie z jak najlepszym przygotowaniem. O tym, czy dany uczeń jest wzorem, czy też sprawia trudności, decyduje styl życia i praca wychowawcza rodziców. To rodzicom najbardziej zależy na szczęściu i powodzeniu ich dzieci, oni mają prawo do kierowania ich losem i to właśnie oni ponoszą odpowiedzialność za wychowanie własnego dziecka. Świadomi swych zadań rodzice są regulatorami wpływów zewnętrznych, stopniowo pozwalając na pojawienie się w kręgu
wrażeń dziecka coraz to nowych elementów. Jeśli dorośli nauczą jak prawidłowo korzystać z wolnego czasu, dzieci i młodzież nie będą się
nudziły.
Muszą jednak wiedzieć, że robią to poprzez:
własny przykład – ich sposób bawienia się, wzajemnego odnoszenia do siebie, ich stosunek do obowiązków, kolegów z pracy czy rozrywki
stworzenie dzieciom warunków, w których w sposób naturalny natrafiać będą na wartościowe formy i treści zabaw czy pracy
kontakt z dzieckiem – zostawiają dziecku znaczną i wciąż rosnącą swobodę, nie mogą odwracać od niego czujnego oka.
