Element społeczny w rozstrzyganiu sporów gospodarczych oraz nowe przepisy o rozstrzyganiu sporów przez arbitraż państwowy

Piotr Szczemielinow

Element społeczny w rozstrzyganiu

sporów gospodarczych oraz nowe

przepisy o rozstrzyganiu sporów

przez arbitraż państwowy

Palestra 8/1(73), 35-36

N r 1 (73) Rozst rzygani a spor ów gospodarczych ₃₅

N a to m ia s t d e le g e fe r e n d a m o ż n a by e w e n tu a ln ie ro z w a ż y ć w z w ią z k u z k o d y f i­ k a c ją k .p .k ., c z y n ie n a le ż a ło b y te j k w e s tii w n a le ż y ty sp o só b u re g u lo w a ć albo e w e n tu a ln ie p r z y z n a ć G e n e r a ln e m u P r o k u r a to r o w i te r m in y do w z r u s z a n ia p r a w o ­ m o c n y c h p o s ta n o w ie ń d łu ż sz e n iż te, k tó r e p r z e w id u je a r t. 24518 k .p .k .

PIOTR SZCZEM IELIN O W

Element społeczny w rozstrzyganiu sporów

gospodarczych oraz nowe przepisy o rozstrzyganiu

sporów przez a rb itra ż państwowy

K ie r u ją c się w z g lę d a m i n a w z m o c n ie n ie z a sa d d e m o k r a ty c z n y c h p rz y ro z ­ s tr z y g a n iu s p o ró w m iędz> p rz e d s ię b io rs tw a m i, o rg a n iz a c ja m i i in s ty tu c ja m i, R a d a M in is tró w Z S R R — p rz e z w y d a n ie d e k r e t u z d n ia 23 c z e rw c a 1959 r o k u — u m o ż liw iła ro z s trz y g a n ie sp o ró w w d u ż y c h i s k o m p lik o w a n y c h s p r a w a c h go­ s p o d a rc z y c h p r z2'. s ą d y p o lu b o w n e w y b ie r a n e p rz e z s tro n y .

W ro z w in ię c iu teg o d e k r e tu , k tó r y u s ta lił p o d s ta w y p o w o ły w a n ia c z y n n ik ó w s p o łe c z n y c h p rz y r o z s trz y g a n iu s p o ró w g o sp o d a rc z y c h . P a ń s tw o w y A r b itr a ż p rzy R a d z ie M in is tró w Z S R R o p ra c o w a ł i z a tw ie rd z ił w d n iu 31 s i e r p n ia 1960 ro k u ..T y m c z a so w e p rz e p is y o ro z s trz y g a n iu s p o ró w g o sp o d a rc z y c h p rz e z sąd p o lu ­ b o w n y ". S ą d y p o lu b o w n e p o w in n y o d e g ra ć w ie lk ą ro lę w u m o c n ie n iu so c ja lis ty c z n e g o p o rz ą d k u p ra w n e g o w s to s u n k a c h g o s p o d a rc z y c h p o m ię d z y p rz e d s ię b io rs tw a m i, o r g a n iz a c ja m i i in s ty tu c ja m i. W o d ró ż n ie n iu o d a r b i tr a ż u p a ń s tw o w e g o , w k t ó ­ ry m s p ó r p o d le g a r o z s trz y g n ię c iu n a p o d s ta w ie w n io s k u je d n e j s tr o n y , w s ą ­ dzie p o lu b o w n y m d z ia ła z u p e łn ie in n a d e m o k r a ty c z n a z a s a d a r o z s tr z y g a n ia sp o ­ ró w . M ia n o w ic ie k ie r o w n ic y s tr o n sp ó r w io d ą c y c h m a j ą p ra w o d o k o n a ć — za w z a je m n y m p o ro z u m ie n ie m — w y b o ru je d n e g o lu b k ilk u sę d z ió w p o lu b o w n y c h z ja k ie jk o lw ie k o rg a n iz a c ji g o sp o d a rc z e j, n ie z a in te r e s o w a n e j w sp o rz e . P rz e w a g a , ja k ą m a s ą d p o lu b o w n y n a d a r b itr a ż e m w r o z s trz y g a n iu s p o ró w , p o le g a n a ty m , że m. in. s tr o n y w o ln e są od d o k o n a n ia całe g o sz e re g u fo r m a ln o ś c i i od u is z c z e n ia o p ła ty a r b itr a ż o w e j o ra z — co n a jw a ż n ie js z e — że w e d łu g sw eg o u z n a ­ n ia a n g a ż u ją w c h a r a k t e r z e sęd zió w w y so k o k w a lif ik o w a n y c h ro b o tn ik ó w , s p e c ja ­ lis tó w in ż y n ie ró w i e k o n o m is tó w . M a ją c n a w z g lę d z ie , że a k c ja p o w o ły w a n ia c z y n n ik ó w sp o łe c z n y c h d o ro z s trz y g a n ia s p o ró w g o sp o d a rc z y c h b ę d z ie się n a d a l ro z w ija ć p o m y ś ln ie w sz e re g u r e p u b lik z w ią z k o w y 'h (np. U k r a iń s k ie j, B ia ło ­ r u s k ie j, K a z a c h s k ie j i in n y c h ) z a c z y n a się ju ż te r a z u s ta la ć a k ty w są d ó w p o lu - b c /z n y c h , ja k ró w n ie ż sp o rz ą d z a s ię z a le c a n y s p is sę d z ió w p o lu b o w n y c h p rzez o b w o d o w e R a d y d e le g a tó w lu d u p ra c u ją c e g o , o r g a n y a r b i tr a ż u p a ń s tw o w e g o i n o w n a rc h o z y .

3S P i o t r S z c z e m i e l i n o w _{N r l ( 7 3 )}

W d n iu 1 lip c a 1963 r o k u P a ń s tw o w y A r b it r a ż p rz y R a d z ie M in is tró w Z S R R z a tw ie rd z ił n o w e p rz e p is y d o ty c z ą c e ro z s tr z y g a n ia s p o ró w g o sp o d a rc z y c h . M a ją o n e m c c o b o w ią z u ją c ą w e w s z y s tk ic h a r b i tr a ż a c h p a ń s tw o w y c h r e p u b lik z w ią z ­ k o w y c h . P r z e p is y te n o r m u ją n a jw a ż n ie js z e z a g a d n ie n ie p ro c e s u a rb itra ż o w e g o i w c ie la ją w ż y c ie w y p ra c o w a n e p rz e z p r a k ty k ę n o r m y p o s tę p o w a n ia .

P rz e p is y s k ła d a ją się z 14 ro z d z ia łó w o n a s tę p u ją c y c h ty tu ła c h : 1) p rz e p is y o g ó ln e , 2) u s t a le n i e s p o ró w p o d le g a ją c y c h a r b itr a ż o w i, 3) w ła śc iw o ś ć , 4) s tro n y b io rą c e u d z ia ł w p ro c e s ie . 5) d o w o d y , 6) o p ła ty z w ią z a n e z p ro w a d z e n ie m s p r a w . 7) te r m in y p ro c e s o w e , 8) w n ie s ie n ie p o zw u . 9) p rz y g o to w a n ie s p r a w y do r o z s tr z y g ­ n ię c ia , 10) r o z p a tr y w a n ie s p r a w y . 11) w y ro k i i p o s ta n o w ie n ia . 12) w y k o n a n u w y ro k ó w , 13) k o n tr o la w y ro k ó w i p o s ta n o w ie ń , p o n o w n e r o z p a tr z e n ie s p r a w y i w s tr z y m a n ie w y k o n a n ia w y ro k ó w , 14) u d z ie la n ie in f o r m a c ji o b r a k a c h w f u n k c j o ­ n o w a n iu p rz e d s ię b io rs tw , o rg a n iz a c ji i in s ty tu c ji. P rz e p is y u s t a la j ą je d n o lity tr y b ro z s trz y g a n ia sp o ró w , k tó r y o b o w ią z u je o r g a ­ n y a r b i t r a ż u p a ń s tw o w e g o i w s z y s tk ic h u c z e s tn ik ó w p ro c e s u . W tr o s c e o z a c h o ­ w a n ie p ra w o rz ą d n o ś c i s o c ja lis ty c z n e j p rz e p is y s ta n o w ią , że p rz y ro z s trz y g a n iu s p o ró w a r b i tr a ż p a ń s tw o w y k ie r u je się u s ta w a m i i in n y m i a k ta m i n o r m a ty w ­ ny m i. I s to tn e z n a c z e n ie m a u s ta lo n y w p rz e p is a c h tr y b p o s tę p o w a n ia w a r b i t r a ­ żu p a ń s tw o w y m ( p r z e d s ta w ie n ie ro s z c z e ń d r u g ie j s tro n ie , z a g w a r a n to w a n ie te j s t r o n ie m o ż n o śc i r o z w a ż e n ia z g ło sz o n y c h p r e t e n s ji w o d p o w ie d n im te r m in ie , z a ­ s p o k o je n ie u z a s a d n io n y c h ro sz c z e ń i u m o ty w o w a n ie o d p o w ie d z i w ra z ie u c h y le ­ n ia s ię od z a sp o k o je n ia ro szczen ia).

W p r z e p is a c h po ra z p ie rw s z y u s ta lo n y z o s ta ł tr y b b e z p o ś re d n ie g o r e g u lo w a n iu p rz e z s tr o n y w s z y s tk ic h s p o ró w p rz y z a w ie ra n iu i w y k o n y w a n iu u m ó w o ra z s p o ­ ró w z in n y c h ty tu łó w . P r z e p is y p r z e w id u ją ta k ż e tr y b w s z c z y n a n ia s p r a w z w ła s n e j in ic ja ty w y prze;: a r b i tr a ż w ra z ie is tn ie n ia d a n y c h ś w ia d c z ą c y c h o n a r u s z e n iu p rz e z p r z e d s ię b io r ­ s tw a l u b o rg a n iz a c je d y s c y p lin y p la n o w o -u m o w n e j i w y m a g a ń ro z r a c h u n k u g o ­ sp o d a rc z e g o .

Z g o d n ie z w y ty c z n y m i p a r tii a r b i tr a ż e o b o w ią z a n e są w d z ia ła ln o ś c i sw e j u w z g lę d n ia ć e le m e n ty sp o łe c z n e (r o z s trz y g a n ie s p o ró w b e z p o ś r e d n io n a te re n u - p rz e d s ię b io rs tw , o rg a n iz a c ji i in s ty tu c ji, d o p u s z c z a ln y u d z ia ł p r z e d s ta w ic ie li spo - łe c z e ń s tw a i a k ty w u g o sp o d arczeg o ).

P r z e p is y r e g u l u ją szczeg ó ło w o z a g a d n ie n ia w ła śc iw o ś c i.

C e n tr a ln y m s ta d iu m p ro c e s u j e s t ro z p r a w a , k tó r ą k ie r u je a r b i te r p a ń s tw o w y U g o d a s tr o n n a ro z p r a w ie z o s ta je w c ią g n ię ta d o p ro to k o łu i u z y s k u je m o i w y ro k u . P o r a z p ie r w s z y p rz e p is y r e g u lu ją p o d s ta w y u m o r z e n ia p o s tę p o w a n ia i je g o z a w ie s z e n ia o ra z z a g a d n ie n ia p o w z ię c ia d o d a tk o w y c h o rz e c z e ń , w y k ła d n i w y ro k ó w , s p r o s to w a n ia błędów ’ i p o m y łe k p is a rs k ic h . P rz e p is y w p r o w a d z a ją z a s a d ę d o b ro w o ln e g o w y k o n a n ia w y ro k ó w o r a z w y ­ k o n a n ia p rz y m u s o w e g o (p rz e z w y d a n ie n a k a z u ś c ią g n ię c ia n a le ż n o ś c i p r e z e n t o ­ w a n y c h w b a n k u ). P rz e p is y r e g u lu ją ta k ż e z a g a d n ie n ie k o n tr o li o rz e c z e ń , k tó r e w z a s a d z ie są o s ta te c z n e , a le m o g ą u le g a ć p o n o w n e m u ro z p a tr z e n iu — z in i c ja ty w y g łó w n eg o a r b i tr a lu b je g o z a s tę p c y — wT ra z ie u ja w n ie n ia o k o lic z n o śc i n o w y c h a lb o b ę d ą ­ cych w sp rz e c z n o śc i z p rz e p is a m i u s ta w y lu b z m a t e r i a ła m i z n a jd u ją c y m i się w a k ta c h s p ra w y .

$