pism a k la s y c z n e , a sp e k ty ż y c ia m on astyczn ego, św iad ectw a ma nuskryptów ju r y d y c z n y c h , d z i a ł a l n o ś ć g o sp o d a r c z a , sto su n e k do ś w ia t a , m n isi k o p i ś c i i ilu m in a to r z y oraz m n isi b ib lio t e k a r z e i wydawcy te k s tó w . C a ło ść wystawy u j ę t o w wydanym kolorowym a l - bum ie-przew odniku / s . X I I I + 9 1 / .
T rzeb a tu t e ż wspom nieć wystaw ę s z t u k i r e l i g i j n e j /m a la r stw o , r z e ź b a , g r a f ik a - o k . 200 p r a c / zorgan izow an ą na Monte C a ssin o p r z e z 30 w sp ó łc z e sn y c h a r ty s tó w w ło s k ic h . N ie można tu w r e s z c ie pominąć m ilc z e n ie m d u żej wystawy na tem at "N auczanie benedyk t y ń s k ie w P u l l i " p o łą c z o n e j z n ie w ie lk im sympozjum o t e j samej p r o b lem a ty ce / 6 - 1 0 X /, z o rg a n izo w a n ej p r z e z opactwo S .M aria d e l -
l a S c a la , U n iw e r sy te ty w B ari i L e c c e , S u p e r in te n d e n tu r ę P u l l i i k l a s z t o r S .M aria i n P ic c ia n o w s a la c h g ip s o t e k i C a s t e l l o S u e - vo w B a r i. Wystawa eksponow ała przed m ioty zw iązane ze św. Bene dyktem od V do XVIII w. T a k ,n p . s e k c j a ik o n o g r a fic z n a p o s ia d a ła obrazy ś w ię t e g o , f r e s k i , p łó t n a , rz e ź b y drew niane i sr e b r n e , p ła s k o r z e ź b y , mapy g e o g r a f ic z n e , t a b l i o e c h r o n o lo g ic z n e i t d .
Pow yższe uwagi na tem at ju b ile u sz o w y c h obchodów benedyk t y ń s k ic h św ia d c z ą n ie w ą t p liw ie , że Włochy n ie t y lk o n ie zapom n i a ł y , a l e w w ie lo r a k i sp osób u c z c i ł y u ro d zin y swego W ie lk ie g o
Syna i B o h a te r a . z
k s . S ta n is ła w Longosz
4 . ROK BENEDYKTYŃSKI WE FRANCJI
F r a n c ja , k tó r a a k t u a ln ie p o s ia d a 73 b en ed y k ty ń sk ic h /2 3 m ęsk ich i 50 ż e ń s k ic h / i 37 c y s t e r s k ic h /1 6 m ęskich i 21 ż e ń s k ic h / opactw i k la s z to r ó w /d a n e wg l i s t y Guy Marle Oury, S a in t B e n o tt P a tro n de l'E u r o p e , Chambray 1 9 7 9 ,1 1 7 - 1 2 1 /,n ie m n ie j u r o c z y ś c ie u c z c i ł a 1 5 0 0 l e c i e u r o d z in św. B en ed yk ta. N ie d y sp o
-nujemy jednak pełnym i in form acjam i na te n te m a t. **odobnie, jak w in n ych k r a ja c h Europy, tak i we F r a n c ji ju b ile u s z o w e obchody b e n e d y k ty ń sk ie obejmowały tr z y p ła s z c z y z n y : k o ś c i e l n ą , naukową i k u lt u r a ln ą .
K o ś c ie ln e obchody b e n e d y k ty ń sk ie p o le g a ły g łó w n ie na u ro c z y s ty c h Mszach św. w k a te d r a c h lub k o ś c io ła c h k la s z t o r n y c h przy w tórze g r e g o r ia ń s k ic h śpiewów z o k o lic z n o ś c io w ą h o m ilią na temat r o l i św. B enedykta /n p . w k a te d r z e ly o ń s k ie j 23 m a r c a /. Na c z o ło k o ś c ie ln y c h obchodów b e n e d y k ty ń sk ic h w ysu n ęły s i ę 2 u r o c z y s t o ś c i urządzone p rzez zakony: 13 l i p c a w o p a ctw ie S a in t - B e n o t t - s u r - L o - ir e / F l e u r y / , g d z ie z e b r a li s i ę w szyscy p r z e ło ż e n i zakonni Fran c j i pod przewodnictwem a r c y b isk u p a W estm in ste r u , G e o r g e 'a Hume'a dawnego op a ta A m pleforth oraz 15 p a ź d z ie r n ik a w paryskim k o ś c i e l e S.G erm ain de P r e s , dawnym benedyktyńskim o p a c tw ie św . Maura, kryjącym w s o b ie groby sły n n y c h ojców J .M a b lllo n a i B .M ontfou- co n a , g d z ie ró w n ie ż m ia ła m ie js c e u r o c z y s ta l i t u r g i a , w k t ó r e j u c z e s t n i c z y ł a w ię k s z o ś ć p r z e ło ż o n y c h zakonnych F r a n c j i.
Naukowe obchody r o z p o c z ę to ju ż w marcu o k o lic z n o śc io w y m kolokwium na u n iw e r s y t e c ie Chambery na tem at z n a c z e n ia św. Be nedykta d la k u ltu r y e u r o p e j s k ie j ; 2 7 -2 9 czerw ca w P on t-a-M ou s- son od b yło s i ę sympozjum na tem at:"Św . Benedykt i monastycyzm fa k to ra m i j e d n o ś c i Europy", a 17 l i s t o p a d a I n s t y t u t S o u rces C h r e tie n n e s z o r g a n iz o w a ł "D zień św . Benedykta" pod patronatem m iejsco w eg o a r c y b isk u p a , k a r d y n a ła A le x a n d r e 'a R enarda, N ie zna my s z c z e g ó ło w e g o programu dwóch p ie r w sz y c h sym pozjów, w tr z e c im n a to m ia st w z ię ły u d z ia ł t a k ie o s o b i s t o ś c i , ja k : p r o fe s o r o w ie Jacą u es F o n ta in e z Sorbony, R.Fedou i M .Pacaut z u n iw e r s y te tu ly o ń s k ie g o , o. Romain C la ir z opactw a Hauteoombe i i n n i .
Na c z o ło jed n ak w s z y s tk ic h b e n e d y k ty ń sk ic h im prez nauko wych wysuwa s i ę 3 dniowe sympozjum h is t o r y c z n e , zorgan izow an e 2 3 -2 5 p a ź d z ie r n ik a w P aryżu , w o p a ctw ie S a in te -M a r le -d e l a Sou - r c e , p r z e z C entre N a tio n a l de l a R echerche S c i e n t i f i ą u e na
tem a t: " S tru k tu ry m onastyczne a s p o łe c z n o ś c i f r a n c u s k ie od ś r e d n io w ie c z a a ż po c z a sy now ożytne" /S t r u c t u r e s m o n a stiq u es e t s o c l e t e s en France du moyen age a l'e p o q u e m od ern e/. W szy st k i e 34 z g ło s z o n e p r e le k c j e p o d z ie lo n o na 6 grup tem atyczn ych : I . I n s t y t u c j e , t e k s t y normatywne 1 ic h i n t e r p r e t a c j a :
I . G.M oyse, M onastycyzm i p r z e p is y zakonne w G a lii p rzed Bene dyktem z A nlane; 2 . J .D u b o is , R ola k a p it u ły w z a r z ą d z ie k l a s z to r u ; 3 . J .B e c q u e t , R egu ła św. B enedykta w L im ousin aż do X III w ieku; 4 . A .D a v r il, J ęzyk sy m b o li; S . B .L u c e t, Problemy s t a w iane k a p it u le C ?teaux w X III w .;
I I . I n s t y t u c j e , ob serw ąn cje i ic h r e a l i z a c j a zakonna:
1 . L .D on n at, A t la s k la s z to r ó w fr a n c u s k ic h ; 2 . J . A v r i l , P r z e o r a ty i p a r a f ie w śr e d n io w ie c z u ; 3 . M .P .D ick son , H e r lu in p ie r w sz y opat i z a ł o ż y c i e l opactw a N otre Damę du Bec; 4 . M .Portem er, H ab it zakonny w X III w .; 5 . J .d e V ig u e r ie , E w olucja i sc h y łe k r e g u la r n e j o b se r w a n c ji we F r a n c ji z a panowania Ludwika XIV; 6 . R .G azeau, K o n s ty tu c je Ojca P .G uerangera.
I I I . K la s z to r y 1 s p o łe c z n o ś c i:
1 . L .M u sset, Z n a czen ie i p r z e z n a c z e n ie o d le g ły c h p o s i a d ł o ś c i d la opactw p ó łn o c n e j c z ę ś c i G a l i i aż do XI w .; 2 . D .B a r t h e le -my, Monastycyzm i a r y s t o k r a c j a X II-X III w .; 3 . J.Q uaghebeur, M onastycyzm 1 a r y s t o k r a c j a X I I-X III w. w S a in t e - C r o ix de Qulm- p e r l e , nabywanie dóbr i ż y c ie r e l i g i j n e na w sia c h ; 4 . P.O ur- l i a c , Ś rod ow isk o m onastyczne a śro d o w isk o a r y s to k r a ty c z n e wg k a r t u la r z a opactw a L ezat IX-X w .; 5 . J .L .G a z z a n ig a , P o lit y k a b e n e f i c i a l n a w o p a c tw ie L ezat XIV-XVI w .; 6 . E .N o r t ie r , Po s i a d ł o ś c i opactw a La G rasse IX-XI w .; 7 . C .P a ilh e s , K ryzys d y s c y p lin y we w sp ó lm o o te .z a k o n n e j La G rasse w X III w .; IV . A spekty k u ltu r y zak on n ej w ep oce n ow ożytn ej:
aro-d o w e j; 2 . P .G a s n a u lt , K o r e sp o n d e n c ja maurynów X V II-X V III w .; 3 . E .B e n e , B e n e d y k ty n i f r a n c u s c y a b e n e d y k t y n i w ę g i e r s c y ; 4 . H .T a v e n e a u x , Ż y c ie i n t e l e k t u a l n e K o n g r e g a c j i S a in t - V a n n e w XVII w .; 5 . G .M ich au x, Z y c ie i n t e l e k t u a l n e K o n g r e g a c j i S a i n t -Vanne w X V III w . ; 6 . D . J u l i a , B e n e d y k ty n i a n a u c z a n ie we F ra n c j i X V II-X V III w .; V. A sp e k ty k u lt u r y za k o n n e j w ś r e d n io w ie c z u : 1 . P .P e t i t m e n g i n , Zakonna p o p u la r y z a c j a d z i e ł ś w .C y p r ia n a p r z y k ład em p ro p a g o w a n ia d z i e ł l i t e r a c k i c h ; 2 . P .R ic h e , Ż y c ie c o d z ie n ne w s z k o ła c h zak on n ych w o p a r c iu o d y s p u ty s z k o l n e ; 3 . J .V e z in , M a t e r ia ln a o r g a n i z a c j a p ra cy w s k r y p t o r ia c h w c z e s n e g o ś r e d n io w ie c z a ; 4 . C .J e u d y , R e la c j e i n t e l e k t u a l n e m ięd zy opactw am i a mni cham i b e n e d y k ty ń s k im i p o p r z e z p r o p a g o w a n ie p o d r ę c z n ik ó w gra m a ty
k i , s z c z e g ó l n i e g r a m a ty k i R em y'ego z A u x e r r e ; 5 . J .L o n g e r e , Mo wy o św . B e n e d y k c ie w X II w .; 6 . D .N e b b ia i d a l i a G uarda, K o le gium o p a ctw a S a i n t - D e n i s w P a ry ż u ;
V I. P om niki ob razam i ż y c i a m o n a s t y c z n e g o :
1 . C .H e i t z , Od C h rod egan ga z M etzu do S a i n t G a ll i C lu n y : budyn k i zak on n e obrazem ż y c i a i s p le n d o r u l i t u r g i c z n e g o . S t o s u n k i m ię dzy k an o n ik a m i a m n ich am i. K la u stru m ; 2 . H .B e r n a r d , Opactwo S a i n t - R i q u i e r . E w o lu c ja b u d o w li zak on n ych w IX -X V III w . ; 3 . A. P r a c h e , P o ł o ż e n i e i u k ła d b e n e d y k t y ń s k ic h k l a s z t o r ó w w R eim s X I I - X I I I w .; 4 .M .B u g n e r , B udow le zak on n e K o n g r e g a c j i św . Maura. / P e ł n i e j s z e in f o r m a c j e z o b . : R evue d ' h i s t o i r e d ' 1 ' Ć g l i s e de Fran c e 6 6 / 1 9 8 0 / 1 6 4 - 1 6 6 / .
Obchody b e n e d y k t y ń s k ie na p ł a s z c z y ź n i e k u l t u r a l n e j z n a l a z ł y sw ój w yraz p r z e d e w s z y s tk im w w y sta w a ch u r z ą d z a n y c h p r z e z b i b l i o t e k i , m uzea lu b k l a s z t o r y . M ia ły one u św ia d o m ió s p o ł e c z e ń s t wu fr a n c u s k ie m u w k ład synów św . B e n e d y k ta w k u l t u r ę , z w ła s z c z a c h r z e ś c i j a ń s k ą . D la p r z y k ła d u s y g n a liz u j e m y t u 5 z t y c h e k s p o z y c j i
N ajpierw k i l k a słó w o w y sta w ie z organ izow an ej p rzez Muze um R egionu B e r r y , B i b l i o t e k ę M unicypalną Bourges i Archiwum Departam entu Cher na tem at "Opactwa b e n e d y k ty ń sk ie w r e g io n ie B erry " . Mimo, i ż w t e j d z i e l n i c y F r a n c ji z n a jd u je s i ę w ie le sły n n y c h opactw b e n e d y k ty ń sk ic h , ic h r o l a k u lt u r a ln a w tym r e g i o n i e n ie b y ła j e s z c z e d o g łę b n ie ukazana. Wystawa z g r o m a d z iła t y s i ą c e eksponatów /ś w ia d c z y o tym przygotow any p r z e z s p e c j a l i s tów 3-tomowy k a t a l o g , l i c z ą c y w sumie 1838 s t r o n , z dodatkowym tomem zaw ierającym 720 i l u s t r a c j i i a t l a s z 16 m apami/, a l e
w skutek ic h w a d liw e j e k s p o z y c j i wg p r z e s t a r z a łe g o schem atu m uzeal n e g o /r ę k o p isy ,in k u n a b u ły ,d r u k i,d o k u m e n ty a r c h iw a ln e ,r y c in y i s z t y
c h y , r z e ź b y , wyroby z ł o t n i c z e , s z a t y zakonne, f o t o g r a f i e / n ie u k a z a ła ona w p e łn i r o l i zakonów w tym r e g i o n i e . P o m in ię to po n ad to s z e r e g opactw i k la s z to r ó w s z c z e g ó ln ie ż e ń s k ic h , k tó r e ró w n ie ż p o s ia d a ły duże z n a c z e n ie .
Inną wystaw ę p t . "Rękopisy z F leu ry" z o r g a n iz o w a ły w czerw cu 1 l i p c u 1980 r . B ib lio t e k a M unicypalna Orleanu i opaotwo S a i n t - B e n o lt su r L o ir e / F l e u r y / w starym odnowionym Kolegium S a i n t - P i e r r e - l e - P u e l l i e r . Był t o prawdziwy pokaz skarbów obu b i b l i o t e k /3 9 0 b ezcen n ych r ę k o p is ó w /. O r g a n iza to rzy u k a z a li w ie lo a s p e k t o - wośó s ta r y c h zb iorów b e n e d y k ty ń sk ic h . Pismo ś w ., Ojcowie K o ś c io ł a , h o m ilie , z b io r y h a g io g r a f ic z n e , l i t u r g i a , t e o l o g i a i e g z e g e - z a , prawo k a n o n ic z n e , duchow ość, medycyna, gram atyka, l i t e r a t u r a p ię k n a i t d . D oskonale ilu s tr o w a n e k a t a l o g i , dobrze z r o b io n e o b j a ś n ie n ia ręk o p isó w i wygodne r o z m ie s z c z e n ie s p r a w iły , że mimo tr u d n e j te m a ty k i b y ła t o je d n a z n a j l i c z n i e j odw iedzanych wystaw b e n e d y k ty ń sk ic h .
N iem n iej ciek aw ą k u lt u r a ln ą im prezą Roku B e n e d y k ty ń A ie g o we F r a n c ji b y ła zorgan izow an a 20 VII - 15 IX 1980 r . w w ieży o p a c k ie j k o ś c i o ł a S o u i l l a c wystawa p t . : "Quercy b e n e d y k ty ń sk ie " . J e j o r g a n iz a to r z y z M.A.Duprontem na c z e l e c h c i e l i ukazać
g lo b a ln ą w iz j ę ż y c ia b e n e d y k ty ń sk ie g o w t e j s t a r e j p r o w in c ji k o ś c i e l n e j . N ie b y ło na n ie j p oszu flad k ow an ych d z ia łó w , a l e ek sp on aty w ystęp ow ały w s ą s ie d z t w ie zw iązan ych z nim i map, f o t o g r a f i i i k s ią ż e k . Na I p i ę t r z e w ieży zgromadzono p rzed m ioty i l u s t r u j ą c e r e l i g i j n o - s p o ł e c z n e ż y c ie b e n e d y k ty ń sk ie w t e j oko l i c y , a w ię c p rzed m ioty k u lt u , r e l i k w i a r z e , n a c z y n ia l i t u r g i c z n e , ek sp on aty zw iązan e ze słynnym sk ryp toriu m w o p a ctw ie M ois- s a c . P ię t r o I I n a to m ia s t,p o ś w ię c o n e s z t u c e ,z a w i e r a ł o obrazy i
s t a t u y m aryjne, św ię ty c h lo k a ln y c h i K o ś c io ła p ow szech n ego, f o t o g r a f i e nowych odkryć a r c h e o lo g ic z n y c h i t d .
S y n te z ę w s z y s tk ic h tr z e c h w yżej omówionych wystaw sta n o w i ł a e k sp o z y c ja zorgan izow an a p r z e z Muzeum Dobree de N a n te s, i l u s t r u j ą c e na wzór wystawy w a ty k a ń sk ie j / z o b . s . 9 8 / d ew izę św. Be nedykta "ora e t lab ora" w o d n ie s ie n iu do o k o lic nad Loarą p t . "Św. Benedykt i opactwa nad Loarą? Urządzono j ą zachow ując po rządek c h r o n o lo g ic z n y począw szy od czasów sp r z e d in w a z ji Norma nów. W p r z e c iw ie ń s tw ie do t r z e c h p o p rzed n ich w ystaw , o r g a n iz a to r z y n ie o g r a n ic z y li s i ę do samych benedyktynów , a l e o b j ę l i n ią w s z y s t k ie zakony ż y ją c e w edług R eguły św. B en ed yk ta. Ekspo z y c j a ilu s t r o w a ła ż y c ie m onastyczne ty c h o k o lic w edług 3 w i e l k ic h tematów: 1 / Opus D ei c z y l i o f f ic iu m divinum sta n o w ią c e cen trum ż y c ia k ontem platyw nego, r e p rezen to w a n e p r z e z r ę k o p is y l i t u r g ic z n e , p rzed m ioty i ornamenty k u lt u , a wśród n ic h k w itn ą c e g o wówczas żywo k u lt u zm arłych . 2 / L e c t io d iv in a , ilu s tr o w a n a p r z e z k s i ę g i b i b l i j n e , pism a Ojców K o ś c io ła , pism a h a g io g r a f ic z - ne i in n e . 3 / Praca - s e k c j a chyba n ajm n iej rozbudowana, o b e j mowała przede w szy stk im b e n e d y k ty ń sk ie wytwory r ę c z n e , ja k s z a ty l i t u r g i c z n e , wyroby ze z ł o t a , r e l i k w i a r z e , m a lo w id ła , s t a t u y , rzeźb y wykonane nawet w XIX i XX w iek u . Z rozum ienie wystawy u ła t w ia ł kolorow y k a t a lo g z 346 in form acjam i i 230 i l u s t r a c j a m i .
