Uitgraven wellen bij Andelst

Ui tgraven wel 1

en

b i j Andel

st

S-80.053

J .A. Bei jersbergen J u l i 1980

Inhoud 1.

Inleiding

2.

Verkenni

ng 3.

Het uitgraven

4.

Het opvullen

Bij 1 agen 1.

Situatieschets

2 .

Dwarsprof

i

el waarin aangegeven graafwerkzaamheden

3 .

Bovenaanzicht holle ruimte

1 4a.

Zeefkrommen monster

1 t / m 3

4b.

Zeefkrommen monster

4 t / m 6 5. F o t o b i

jlage.

Blz.

1 1

1

3

-

Form

.

/Tek

.

nr.

A4/80.140 5Z/80.141 A4/80.142 A4/80.143 A4/80.144

- 1 -

Uitgraven wellen

b i j

Andelst

( 2 1

en

23 a p r i l 1980) 1.

2 .

3.

Inleiding

Naar aanleiding

van het hoogwater

i n

februari 1980 i s door

het

COW b i j

diverse polderdistricten geïnformeerd

naar

het

optreden

van

schade tijdens

d i t

hoog

water. Met name i s

geïnformeerd naar

d e

aanwezigheid

van

wel len.

Het polderdistrict Overbetuwe meldde

o.a.

welvorming achter

de Waaldi

j k

(rechteroever)

n a b i j

Andel s t

( h m p 283).

Een eerste oriënterend gesprek

gaf

aan

d a t

het polderdistrict

van

plan

i s

d i t

slechte stuk

d i j k

binnenkort te verbeteren

zodat

het

COW

gelegenheid kreeg nader onderzoek

naar de wellen,

i n de

vorm

van

uitgraven t e r plaatse,

i n

t e stellen.

Verkenning

Een

globaal

overzicht van de situatie i s weergegeven

op

bijlage

1

(zie

ook

bijlage

5,

f o t o

nr.

1

en

2 ) .

Op

veel plaatsen i s

zand

op

het maaiveld aangetroffen:

met name

op

de plaatsen

A, C , 0

en E ( z i e f o t o

nr.

4 , 9

en

11). Plaats A

bestaat

u i t

verspreid

l i g g e n d zand

over een oppervlak

2

van ca.

1:

rn

.

Plaats 8

i s een

g a t ,

diameter ca.

50

cm,

waaromheen geen

zand

i s aangetroffen. Waarschijnlijk i s

d i t g a t

veroorzaakt

door

verzakking als gevolg

van

uitspoeling

van

zand i n

de ondergrond.

Op

p l a a t s

C

i s een

g a t fl

0,08

m

wat

ca.

0,15

m

vertikaal de

grond i n g a a t

waarna de

gang

een

v r i j

plotselinge

bocht

maakt.

Rondom

d i t

g a t

1 i g t

veel

zand.

Vlak b i j

de sloot

l i g t

op

plaats

D

ook veel

zand,

evenals

op

2

plaats

E

( h i e r

over ca.

4

m

)

.

In

de sloot zelf

z i j n

eveneens zandmeevoerende wellen aange-

troffen.

Het u i

turaven

Een overzicht

van

het uitgraven

i s

weergegeven

op

bijlage

2 .

Voorzover bekend i s een globale laagverdeling aangebracht.

a .

In

eerste instantie i s

v a n u i t

B

een sleuf, breed

ca.

0,25

m ,

richting

A

gegraven. De grondwaterstand bevond

zich op

ca.

- 2 -

z i j n zandlaagjes a a n g e t r o f f e n , met name op ca. mv

-

0,30

à 0,40 m. U i t deze s l e u f i s op ca. mv

-

0,50 m monster n r . 1 genomen (ca. 1 m v a n u i t B)

.

Het monster b e s t a a t u i t een k l e i - t a n d mengsel wat ook b l i j k t u i t de zeefkromme op b i j l a g e 4a.

Op ca. 2

m

u i t B i s op mv

-

1

rn

de zandlaag d u i d e l i j k waar- neembaar a a n g e t r o f f e n . H i e r i s tevens een h o l l e r u i m t e

( n r .

1)

van ca.

0,30

x 0,50 x 0,12 m aangetroffen ( b i j l a g e 3 ) .

De grondwaterstand bevond z i c h op ca. mv

-

1 m.

De bodem

bestond

u i t zand ( h i e r u i t i s

monster

n r . 2 genomen) waarop l o s s e s t u k j e s k l e i z i j n a a n g e t r o f f e n (van zeer k l e i n t o t brokken van @

0,06

à 0,07

m).

Z i e f o t o n r . 19. Het zand van monster 2 b l e e k e r g f i j n ( b i j l a g e 4a).

b. Vervolgens i s gang C u i t g e g r a v e n waar op ca. mv

-

0,40 m een tweede h o l l e r u i m t e van fi 1 m, en hoog ca. 0,40 m i s aange- t r o f f e n . De k l e i l a a g was 0,35 à 0,40

rn

d i k . De grondwater l a g op ca. mv

-

0,60

m.

U i t de bodem i s monsternr. 3 genomen en u i t de z i j k a n t van de h o l t e monsternr. 5 (mv

-

0,40 3 0,50 m ) . Beide bleken e r g f i j n zand t e bevatten.

Van gewel f v o r m i n g (boog) l e e k nauwe1 i j ks sprake ( p l a a t s e l i j k beschadigen van de z i j k a n t deed n i e t de h 6 l e z i j k a n t i n s t o r t e n zodat deze n i e t a l s één hechte boog beschouwd kan worden). Z i e f o t o ' s 20 en 23.

c. Het u i t g r a v e n van B ( f o t o 10) l e v e r d e n i e t veel op. De overgang z a n d - k l e i was m o e i l i j k v a s t t e s t e l l e n , hoewel h i e r beduidend meer k l e i was dan i n de s l e u f vermeld onder a ( d i t i s i n overeen- stemming met h e t hoger 1 iggende maaiveld).

I n e e r s t e i n s t a n t i e i s een g a t van

gegraven. Op deze d i e p t e i s h e t grondwater aangetroffen. H i e r i s monster n r . 4 op mv

-

1,5 m genomen ( b i j l a g e 4 4 ) .

1 m, t o t ca. mv

-

1 , 5 m

d. V e r b i n d i n g s l e u f naar h o l l e r u i m t e 2 i s t o e n onderzocht. H i e r b i j z i j n geen a a n w i j z i n g e n voor gangen gevonden. e. Vervolgens i s B verder u i t g e g r a v e n . Opvallend was d a t de

grondwaterstand t.o.v. f a s e c zeker 0,50 m was gedaald ( t i j d s v e r s c h i l ca. 3 u u r ) . D i t komt w a a r s c h i j n l i j k door h e t graven waardoor h e t grondwater u i t h e t bovenliggende, s l e c h t doorlatende, k l e i p a k k e t nu v i a de gaten kan afstromen naar h e t

- 3 -

zandpakket.

Op

ca. mv

-

2

m

bevond

zich

voornamelijk

zand.

Vervolgens i s door de kwelkade gegraven, richting rivier,

over ca.

1 m

lengte met een breedte

van

0,60 m.

Stukje

voor stukje i s de

kant

verticaal afgestoken waarbij hier

en

daar

wat kleine gangen

van

p

0,04

m , lengte

0 , l

m

z i j n

gevonden. Voorname1

i j k

verder wormengangen. Zie foto's

25

en

26.

f .

Vanuit

C i s

toen richting rivier gegraven teneinde te

onderzoeken

o f

daar gangen aanwezig waren.

Er

i s

onge-

veer over een lengte

van

l

m

gegraven (diep

ca.

0,6

m,

breed

1

m ) . maar hierbij

is

niets aangetroffen.

g .

Ter plaatse

van

A

i s

op

ca.

mv

-

0,30

à 0,40

m

een derde

"holle ruimte" van

0,30

m

breed,

0,20

m

hoog

en

0,40

m

l a n g

aangetroffen. Deze bestond echter voornamelijk

u i t

erg

los

zand

z o d a t

hier nauwelijks sprake i s

van

een

h o l l e

ruimte (zie

f o t o

2 9 ) .

Monsternr.

6 i s

hieruit genomen (zie

ook

de zeefkromme

op

bijlage

4b; f i j n

z a n d ) .

h . Bij

de sloot is eveneens,

op

plaats

D ,

gezocht

naar

gangen

en/of

ruimten

maar

hier i s niets gevonden (veel

zand

en hoge

grondwaterstand

; 1 aag

mv)

.

i .

Tot

slot i s

op

p l a a t s E

gezocht naar een mogelijke

gang a l s

verklaring voor het vele

zand

over een

g r o o t

oppervlak. Onder

ca. 0,lO m

zand

i s echter overal verdord gras, waaronder

de klei

1

aag

,

aangetroffen. Geconcl udeerd moet worden

d a t

het

zand u i t

B

of C afkomstig

i s hoewel geen zandspoor

i n

één

van die richtingen werd aangetroffen.

4.

Het opvullen

Na

het opvullen

van

de

gegraven gaten, onder regelmatig verdichten,

3

i s

nog

ruim

0,5

m

grond

aangevoerd teneinde alle

g a t e n t o t

het

-. . pad' . ---hek -. . . .- . .. . . 1 . . . '. '. .. .

f

kwel kade

t

I

!

' _ I

I

legenda

'

I

. . ,, .*. i. . < - , . . ,.. . . , . .. . . . . . . t . .<.

..:

-

..:...:

..

zand

A.

w,el./gat holle

'

ruimte dijk I rivier ~-

bovenaanzicht

situatie

Andeist .

Schaal ca. i :200

Bijlage

I

:rntrua, vooc Onderzo& Waterkeringen 3 werknr S-80.053 tek nr Ad

-

80.140

A

=

),25 - - bovenaanzicht uitgegraven ree 1i

- -

i d Wars door s n e d e 1 - I

I

:entrum voor Onderzoek Waterkeringen

g e t gew gez

.? Schad ca. 1:lO

Bijlage

3

werknr S-80.053 tek nr A l - 80.142

1 1 I I I

I 1

1 FIJN MIDDEL GROF FIJN MIDDEL GROF FIJN MIDDEL I

ILUTUM i

SILT ZAND GRIND 8

1

~

_

_

_

_

I

1

a

zeefkrommen monsters

1 , 2

en

3

b i j

lage

L A

-

S C H A A L

Andelst CENTRUM V O O R ONDERZOEK W E R K N R . S-80 053 W A T E R K E R I N G E N

*kip.&

11 9, ,

A4

. T E K N R 8 0 1 4 3

0 0 0 4 0606 0.008 O O I OOI6 0'02 1 1 1 1 1 I

t

1 O ? 0 2 I d = KORRELDIAMETER I ~ N mm

-

0-2

1

I u i (L6 0.8 I I I I 1 1 I I 1 I I I 1 I 1 1

I

1

MtDDEL I

FIAN MIDDEL GROF FIJN MIOOEL GROF FIJN

i- * -*--

I

SILT

I

ZAND

1

GRIND t

1

zeef krommen

monsters

1 , 5

e n

6

bijlage

'

4 B

SCHAAL

W E R K N R . S-80.053

hndelst

-

bjjlage

5

S-80.053