Beata Marszałek
Zarządzanie sprawami kultury
fizycznej na szczeblu lokalnym w
Polsce w latach 1973-1990
Prace Naukowe. Kultura Fizyczna 5, 119-127
2003
B eata M arszalek
ZARZĄDZANIE SPRAWAMI KULTURY FIZYCZNEJ NA SZCZEBLU LOKALNYM W POLSCE W LATACH 1973 - 1990
S ł o w a k lu c z o w e : K u ltu r a f i z y c z n a , z a r z ą d z a n i e n a s z c z e b l u lo k a l n y m , P o l s k a , lata 1 9 7 3 - 1 9 9 0
A B S T R A C T
P h y sica l C u ltu re M an agem en t in T h e L ocal L evel in P o la n d in the Y ea r s 1 9 7 3 - - 1 9 9 0 K e y w o rd s: P h y s i c a l c u lt u r e , m a n a g e m e n t in th e local level, P o l a n d , y e a r s 1 9 7 3 — - 1 9 9 0 In th e y e a r s 1973 - 1990 in P o l a n d c e n t r a l i z e d m a n a g e m e n t m o d e l w a s in force. T h i s m o d e l w as als o o b l i g a t o r y in th e field o f p h y s i c a l c u lt u r e . D e t a i l e d o r d e r s o f th e c e n tr a l level w e re c a r r ie d o u t by th e o f f ic e a p p a r a t u s o f p r o v i n c e s , c o m m u n e s nad P o li s h a d m i n i s t r a t i v e units by 1975. In p r o v i n c ia l an d c o m m u n a l o f f ic e s (in c o m m u n e s o f t o w n s an d c o u n t r i e s ) e x is te d s e p e r a t e d o r g a n i z a t i o n a l c e ll s , d e a l i n g w ith p h y s i c a l c u lt u re . In 1990, in c o n n e c t i o n w ith th e r o s e o f t h e lo cal g o v e r n m e n t in t h e c o m m u n e s level, m a j o r i t y o f the ta s k s c o n c e r n e d p h y s i c a l c u l t u r e w a s h a n d e d o v e r t h e c o m m u n e s as its o w n task. 1. W stęp
Burzliwe przemiany społeczno-gospodarcze w latach 1 9 7 3 -1 9 9 0 miały ogrom ny wpływ na ogólny stan i rozwój kultury fizycznej. D latego każdy ośrodek decyzyjny w systemie zarządzania, a więc również o kreślony organ państwa, mógł skutecznie oddziaływać na tę dziedzinę, jeśli d y s p o n o w a ł ze społem efektywnych instrumentów, do których zaliczyć należało przede wszystkim możliwość regulacji prawnych, wsparcie ka d ro w o -m a te ria ln e 1, a ponadto indoktrynowanie społeczeństwa (głównie poprzez środki m asow ego przekazu). Według B. Ryby, siła oddziaływ ania państw a j e s t w prost p ro p o r
120 B e a t a M a r s z a l e k
cjonalna do woli je g o działania i sprawności narzędzi, którymi się posługuje. Dotyczy to zarówno administracji rządowej, j a k i sam orządu terytorialnego oraz organizacji społecznych.
W związku z tym, iż w latach 1973 - 1990 organizacja j a k i zarządzanie sprawami kultury fizycznej ulegały ciągłej modyfikacji ze względu na dok o nujące się przemiany społeczne, polityczne i kulturowe, przeprow adzona zo stanie analiza wyżej wymienionych przemian w oparciu o obow iązujący w tym okresie stan prawny.
2. Z arzą d zan ie sp raw am i kultury fizycznej w latach sie d e m d z ie sią tych
Po mającym miejsce w 1970 r. kolejnym kryzysie społeczno-politycznym nowe władze partyjne i państwowe wykazały stosunkowo duże zain te reso w a nie losami kultury fizycznej 7 W ustawie z dnia 29 listopada 1972 r. o utw o rzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych obowiązującej od 1 stycznia
1973 r. zniesiono g rom ady3, powołując w ich miejsce większe jednostki po d staw ow ego podziału terytorialnego — gminy. Zgodnie z rozporządzeniem wykonawczym do cytowanej wyżej ustawy, wydanym przez Radę M inistrów z dnia 30 listopada 1972 r. w sprawie zakresu działania naczelnika gminy, organizacji zasad urzędu gminy oraz niektórych spraw pracow niczych4, aparat gminy przejął kom petencje dotychczasowych organów kolegialnych, w tym lokalnych komitetów kultury fizycznej i turystyki.
Powstanie jednoosobow yc h organów lokalnej administracji (naczelników gmin, miast i gmin) doprowadziło do zwiększenia współudziału z instytucjami i organizacjami społecznymi w rozwoju kultury fizycznej, sportu, turystyki 1 wypoczynku na terenie gminy.
Naczelnicy gmin kierowali całokształtem administracji państwowej w pionie im podporządkowanym , posiadając szerokie upraw nienia k o o rd y n a cyjne w stosunku do innych ogniw niebezpośrednio im podlegających. W wyniku tej reformy G K K F iT stracił własne organy w terenie. D o p ro w a dziło to do tego, iż utracił możliwość bezpośredniego kierow ania pracą a d m i
2 J. Gaj, K. Ilą d z e le k . Dzieje kultur}' fizycznej w Polsce w XIX i X X w ., P oznań 1997, s. 19 0 — - 1 9 1 .
3 „ D zien n ik U staw " 1972, Nr 4 9 , p oz. 3 1 2 .
4 „ D zien n ik U sta w ” 1972, Nr 4 9 , p oz. 3 15; Por.: A. A g o p sz o w ic z , Zarys prawa samorządu, K a to w ic e 1994, s. 2 6 - 4 4 (struktura sam orządu terytorialn ego).
nistracji państwowej w terenie5. Odtąd komitety kultury fizycznej i turystyki na szczeblu gmin stały się jed y n ie organami doradczymi naczelników gmin, tracąc uprawnienia decyzyjne na rzecz gm innych organów wykonaw czo- -zarządzających (naczelników gmin).
6 kwietnia 1973 r. Rada Ministrów podjęła uchwałę nr 85 w sprawie dal szego rozwoju kultury fizycznej6. Uchwała ta m.in. zwracała uwagę na ko nieczność budowy urządzeń sportowych i rekreacyjnych w osiedlach m iesz kaniowych, na produkcję sprzętu rekreacyjnego, na opiekę lekarską w w y chow aniu fizycznym i sporcie, na leczenie wad postawy i uspraw nienie ru c h o w e 7. W związku z § 12 ust.l powyższej uchw ały prezydia rad narodowych i naczelnicy gmin zostali upoważnieni do tw orzenia funduszy rozwoju kultury fizycznej8. N atom iast przepis § 3 ust. 1 powyższej uchw ały zobow iązyw ał m inistrów (kierowników urzędów centralnych) oraz prezydia rad narodowych, a w gminach (miastach i gminach) naczelników tych jednostek, w p oroz um ie niu z właściwymi instytucjami zw iązków zaw odow ych, do opracow ania p ro gramu działalności w zakresie powszechnej rekreacji oraz zapew nienia w a runków ich realizacji. W przepisie § 5 ust. 4 cytowanej uchwały zobow iązano prezydia rad narodowych, a w gminach (m iastach i gm inach) rady narodowe do zapew nienia rozbudowy oraz konserwacji urządzeń sportowych i rekre acyjnych, a w szczególności sal gim nastycznych, krytych i otwartych pływalni oraz boisk. Przepis § 6 ust. 2 uchwały z 1973 stwierdzał, że prezydia rad na rodowych, a w gminach (miastach i gm inach) naczelnicy tych miast byli zo bligowani do zorganizowania do końca 1980 r. sieci wypożyczalni sprzętu sportow o-rekreacyjnego w m iejscowościach wypoczynku świątecznego i urlo powego.
W spom niana wyżej uchwała poruszała wiele kluczowych spraw zw ią za nych z rozwojem kultury fizycznej. Odegrała ona więc w ielką rolę w rozwoju tej dziedziny.
N astępny etap reformy spow odow ał w prow adzenie dw ustopniow ej org a nizacji władz i administracji terenowej oraz nowy podział terytorialny kraju9. Okres ten zapoczątkow any został przez ustawę 28 maja 1975 r. o zmianie
5 Z. Jaw orsk i, J. Ł ysak ow sk i, Makrostruktury organizacyjne kultury fizycznej w Polscew latach 1946 - 1980,W arszaw a 1985, s. 53 i n.
6 Por.: U ch w a la N r 8 5 R ady M in istró w z 6 IV 1973 r., „ M on itor P o ls k i” 1973 N r 2 1 , p oz. 123. 7 L. S zy m a ń sk i, Ze studiów nad modelem kultury fizycznejw Polsce Ludowej 1944-1980,W ro
c ła w 1996, s. 121.
s Z a sa d y tw o rzen ia funduszu rozw oju kultury fizy czn ej o k reśliła u ch w a la N r 172 R ady M in istró w z 13 V 1973 r.. o b o w ią zu ją c a od 1 I 1974 r.
122 B e a t a M a r s z a l e k
Konstytucji P R L 10, która dotyczyła określenia terenowych organów władzy administracji państwowej. Dwustopniowy podział adm inistracyjny na j e d nostki stopnia podstaw ow ego (gminy, miasta, dzielnice większych miast) oraz jednostki stopnia wojew ódzkiego (województwa, miasto stołeczne Warszawa, miasta: Kraków, Wrocław i Łódź) wprow adzono na podstawie ustawy z dnia 28 V 1975 r. o dwustopniowym podziale adm inistracyjnym państwa oraz o zmianie ustawy o radach naro d o w y ch 11. Z likw idow anie szczebla po w iatowego spow odow ało przeniesienie j e g o kompetencji do innych organów terenowych administracji państwowej — przy generalnej zasadzie, iż sprawy, które dotyczyły kwestii spraw indywidualnych obywateli oraz lokalnych pro blem ów gminy, były przekazywane do kompetencji organów stopnia podsta wowego. Zasada ta dotyczyła również spraw z zakresu kultury fizycznej i turystyki1“. N ależy j e d n a k zaznaczyć, iż w prow adzenie dw ustopniow ej orga nizacji władzy oraz administracji terenowej i nowego podziału terytorialnego kraju, a w konsekwencji, w prow adzenie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie zasad organizacji urzędów terenow ych orga nów administracji p ań s tw o w e j13 oraz wydanie na j e g o podstawie zarządzenia nr 2 M inistra Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska z dnia 12 czerwca 1975 r. określającego zakres czynności i wydziałów w chodzących w skład urzędów wojew ódzkich — wywarły wpływ na usytuowanie kultury fizycznej w organizacyjnej strukturze adm inistracyjnej14. W związku z tym powstały wydziały kultury fizycznej i turystyki, które były utworzone we wszystkich urzędach wojew ódzkich oraz urzędach miast liczących powyżej 150 tys. mieszkańców. N a wniosek naczelnika miasta, ale i za zgodą w ojew ody (p re zydenta), mogły być tworzone odrębne wydziały kultury fizycznej i turystyki w urzędach miast liczących od 20 do 150 tys. m ieszkańców oraz w urzędach dzielnic. Ponadto zalecano utworzenie odrębnych stanowisk pracy do spraw kultury fizycznej i turystyki w urzędach tych miast i gminach, na terenie k tó rych była j u ż rozbudow ana baza sportowo-rekreacyjna oraz prow adzono ak tyw ną działalność w zakresie kultury fizycznej i turystyki15.
10 „ D zien n ik U sta w ” 1975, Nr 16, p oz. 89. 11 „ D z ie n n ik U sta w ” 1 975, Nr 16, p oz. 91. I_ Z. Jaw orski, J. Ł y sa k o w sk i, op. cit., s. 55. 13 „ D zien n ik U sta w ” 1 9 75, Nr 17, poz. 93. 14 J. Gaj, K. U ąd zelek , op. cit., s. 191.
Do zadań wydziałów kultury fizycznej i turystyki należało m.in.:
1. opiniowanie wniosków w sprawie tworzenia lub likwidacji instytucji lub organizacji społecznych,
2. rozwój i podnoszenie poziomu usług turystyczno-w ypoczynkow ych, 3. klasyfikacja i ustalenia w kategorii zaw odów hotelarskich i obozow isk
turystycznych,
4. w ydaw anie zezwoleń na publiczną działalność sp o rto w ą oraz w y k o nywanie usług hotelarskich i innych turystycznych przez jed n o stk i g o spodarki nieuspołecznionej,
5. koordynowanie całokształtu działalności związanej z kulturą fizyczną i turystyką,
6. prognozowanie oraz planowanie rozwoju wszelkich form kultury fi zycznej i turystyki,
7. planowanie i rozdział środków budżetow ych i pozabudżetow ych na finansow anie kultury fizycznej i turystyki,
8. w spółdziałanie w rozwoju w ychow ania fizycznego.
Kolejna zmiana strukturalna zastała dokonana ustaw ą z dnia 26 m aja 1978 r., kiedy to powołano G łówny Komitet Kultury Fizycznej i S p o rtu16 oraz G łów ny Komitet Turystyki, znosząc tym samym G K K F i T 17. Rozporządzeniem Rady M inistrów z dnia 12 lipca 1978 r. w sprawie szczegółow ego zakresu działania Głów nego Komitetu Kultury Fizycznej i S p o rtu18 został określony szczególny zakres zadań G K K FiS, a uchw ałą nr 91/78 Rady M inistrów n a d a no status G K K F iS19 i podporządkow ano Prezesowi Rady Ministrów. N ależy podkreślić, że w funkcjonow aniu urzędu została zachow ana kolegialna forma zarządzania. Przewodniczący był zobligowany m.in. do częstego zw oływ ania posiedzeń Komitetu do załatwiania ważnych spraw, natom iast członków k o mitetu — przedstawicieli różnych instytucji i społecznych organizacji — p o w oływ ał premier. W ramach resortu podejm ow ały działalność dwie rady: R a da Upow szechnienia Kultury Fizycznej i Rada Polskich Zw iązków S p o rto wych, a następnie także Rada Szkolnictwa Wyższego Kultury Fizycznej. Wszystkie te ciała kolegialne spełniały funkcje opiniodaw czo-doradcze.
16 ..D zien n ik U sta w ” 1 9 78, Nr 14, poz. 59.
17 J. C h elm eck i, S. W ilk, Wybór źródeł i materiałów do dziejów kultury fizycznej w Polsce w latach 1944 - 1984,Z w arsztatów b a d a w czy ch A W F , W arszaw a 1 9 86, s. 2 3 7 i n.
18 „ D zien n ik U sta w ” 1 9 78, Nr 18, poz. 82. 19 N ie p u b lik ow an e.
124 B e a t a M a r s z a l e k
O znaczało to, iż G K K FiS pełnił tylko funkcje koordynacyjno-kontrolne20. Z niesienie G K K F iT i powołanie na je g o miejsce G K K FiS było decyzją, która nastąpiła z inspiracji rządu, dążącego do usam odzielnienia organu do spraw turystyki“1.
3. Z a rzą d za n ie sp raw am i k ultury fizycznej w latach o siem d ziesią ty ch Lata osiemdziesiąte, szczególnie pierw szy okres, były bardzo trudnymi dla kultury fizycznej““. Struktura organizacyjna państw ow ego urzędu kierują cego wyłącznie kulturą fizyczną ulegała w latach osiem dziesiątych dalszym m o dyfikac jom 23. W trakcie trwania głębokiego kryzysu społeczno-poli tycznego i ekonom icznego nastąpił także kryzys w kulturze fizycznej, który głównie spow odow any był w systemie kultury fizycznej przez połączenie tradycyjnych i nowoczesnych elem entów struktur organizacyjnych i zarządza nia kulturą fizyczną w warunkach niskiego stopnia formalizacji i to w arzy szą cej im biurokracji z tendencjami do centralistycznego kierow ania24.
N apraw ić zaistniały stan rzeczy miała ustawa z dnia 3 lipca 1984 r. o kulturze fizycznej25. Przepis art. 4 wyżej wymienionej ustawy stanowił, iż: „Zadania w dziedzinie kultury fizycznej rad narodowych oraz terenow ych organów administracji państwowej określają przepisy ustawy z dnia 20 VII
1983 r. o systemie rad narodowych i samorządu terytorialnego26.
2. Rady narodowe oraz zakłady pracy w zakresie określonym przepisami prawa, a także organizacje społeczne, zaw odow e i społeczno-zaw odow e w zakresie wynikającym z ich statutów, w spółdziałają w rozwoju kultury fi zycznej ze stowarzyszeniami kultury fizycznej oraz udzielają im pom ocy w realizacji ich zadań.
3. Zadania zw iązane z kulturą fizyczną są częścią składow ą planów spo łeczno-gospodarczych centralnych i terenow ych” .
Na mocy ustawy z dnia 23 października 1987 r.27 utworzono kolejny c e n tralny organ administracji państwowej do spraw kultury fizycznej pod nazwą:
20 J. Gaj, K. H ąd zelek , op. cit.,s. 2 4 4 .
21 B. R yba, Podstawy organizacji kultury'fizycznej,Poznań 1989, s. 71.
22 B. R yba, op. cit.,s. 7 2.
23 Por. J. G aj, K. H ąd zelek . Dzieje kultury fizycznejw Polsce 1 9 9 7 , s. 189.
24 Por. J. G aj, K. H ąd zelek , op. cit.,s. 192.
25 „ D z ie n n ik U sta w ” 1984, Nr 3 4 , p oz. 181. 26 „ D z ie n n ik U sta w ” 1983, Nr 4 1 , poz. 85. 27 „ D z ie n n ik U sta w ” 1987, Nr 3 3 , poz. 179.
Komitet do Spraw Młodzieży i Kultury Fizycznej. Uznano bowiem — w z o rem niektórych państw Europy wschodniej, że sprawy kultury fizycznej są najbardziej tematycznie zbliżone do zagadnień młodzieży. Ogłoszono w ó w czas teorię, że kultura fizyczna je st jed n y m z instrum entów mających s k u tecz nie przeciwdziałać patologii wśród młodzieży, w okresie pogłębiającego się kryzysu społeczno-gospodarczego.
->8
Komitet ten przetrwał do 1991 r f Spraw ow ał on nadzór nad d ziała ln o ścią terenowych organów administracji państwowej, w łaściw ych w spraw ach kultury fizycznej. Komitet dysponow ał środkami budżetowymi p rz eznaczo nymi na cele kultury fizycznej i wypoczynku oraz środkami z P aństw ow ego Funduszu Młodzieży, Centralnego Funduszu Turystyki i Wypoczynku, a także Centralnego Funduszu Rozwoju Kultury Fizycznej. W skład komitetu w c h o dzili: przewodniczący, zastępcy przew odniczącego i nie więcej niż trzydziestu członków. Przewodniczącego komitetu pow oływ ał i odw oływ ał Prezes Rady Ministrów, a zastępców przewodniczącego i członków Prezes Rady M inistrów na wniosek Przewodniczącego Komitetu. Przewodniczący Komitetu re p re zentował Komitet i kierował jeg o pracami w szczególności: 1) w spraw ach należących do zakresu działania Komitetu w ydaw ał przepisy prawne i decyzje adm inistracyjne, 2) wykonywał zadania i obowiązki w zakresie nadzoru nad terenowym i organami administracji państwowej w sprawach kultury fizycz nej.
Kolejny etap wielkich przemian w zarządzaniu kultury fizycznej na szczeblu lokalnym nastąpił po zmianach ustrojowych zapoczątkow anych
29
w 1989 r. Zgodnie z ustawą o samorządzie terytorialnym z 8 marca 1990 r. p o dstaw ow ą j e d n o stk ą podziału terytorialnego państwa stały się gminy, w y p o sażone w osobowość praw ną i powołane w celu realizowania wspólnych z a dań. Istota samorządu terytorialnego polega na tym, że państwo ja k o suweren wydziela ze swojego zakresu kompetencji pewien obszar na ogół władzy w y konaw czej, po części jed n ak także i prawodawczej, rzadziej natom iast s ą d o w niczej i przekazuje je gm inom do sam odzielnego w y konyw a nia30. Podział taki określony został także w ustawie z 22 marca 1990 r. o terenowych organach rządowej administracji ogólnej31, w rozdziale ósmym (Podział terytorialny).
Z o b . 13. M a r s z a le k . O r g a n iz a c ja k u ltu ry f iz y c z n e j w P o ls c e w e d łu g u sta w y z 1 9 8 7 roku, w : M a te r ia ły p o k o n fe re n c y jn e I K o n fe re n c ji N a u k o w e j „ T ra d y c je i W sp ó łc ze sn o ść K u ltu ry F i zy c zn e j" . P ra ca z b io r o w a p o d red. W . M y n a r s k ie g o i M . P o n c z k a , K a t o w ic e 2 0 0 1 , s. 3 4 6 - 3 5 1 .
2y ..D z ie n n ik U s t a w ” 1 9 9 0 . N r 16, p o z . 9 5 .
M) A . A g o p s z o w i c z , Z a ry s p r a w a s a m o r z ą d u te r y to r ia ln e g o , K a to w ic e 1 9 9 1 , s. 10.
126 B e a t a M a r s z a ł e k
Przepis art. 49 tej ustawy stanowi, iż jednostkam i zasadniczego podziału t e rytorialnego stopnia podstaw ow ego są gminy.
Zgodnie z ustaw ą z dnia 17 maja 1990 r. o podziale zadań i kom petencji określonych w ustawach szczególnych pomiędzy organami gminy a organami
3^
adm inistracji rządowej, oraz o zmianie niektórych u s ta w '“ do w łaściw ości 33 organów gminy przeszły z ustawy z dnia 3 lipca 1984 r. o kulturze fizycznej' następujące zadania: 1) współdziałanie w rozwoju kultury fizycznej ze sto w a rzyszeniami kultury fizycznej oraz udzielenie im pomocy w realizacji zadań (art. 4 ust. 2), 2) tworzenie miejskich, dzielnicowych, m iejsko-gm innych i gm innych funduszy rozwoju kultury fizycznej (art. 42 ust. 3), 3) d y s p o n o w a nie środkami terenowych funduszy rozwoju kultury fizycznej w odniesieniu do funduszy miejskich, dzielnicowych, gminnych i miejsko gm innych (art. 44 ust. 2), 4) adm inistrowanie środkami funduszy terenowych w odniesieniu do funduszy miejskich, dzielnicowych, gminnych i miejsko-gm innych (art. 44 ust. 2a), 5) przedstawienie radzie przez zarząd projektów planów funduszy miejskich, dzielnicowych, gminnych i miejsko gminnych oraz spraw ozdań z wykonania planów (art. 44 ust. 2b), 6) realizacja zadań zw iązanych z b u d o w ą urządzeń kultury fizycznej na terenach wiejskich (art. 46 ust. 3), 7) z a pew nienie bezpieczeństw a osób przebywających w górach (art. 54 ust. 1),
8) zapewnienie bezpieczeństwa osób pływających, kąpiących się oraz up ra w iających sporty wodne (art. 54 ust. 2), 9) w spółdziałanie z G O P R w zakresie bezpieczeństw a osób przebywających w górach (art. 55 ust. 2 pkt 2), 10) w spółdziałanie z W O PR w dziedzinie zapewnienia bezpieczeństw a osób ką piących się, pływających i uprawiających sporty wodne (art. 56 ust. 2 pkt 3).
Wyżej wym ienione ustawy w roku 1990 utworzyły niezależne organy s a morządu terytorialnego. W związku z tym lokalne komitety kultury fizycznej działające przy dotychczasowych radach narodowych utraciły s w o ją moc, a zarządzanie kulturą fizyczną na szczeblu lokalnym zostało w całości prze j ę te przez samorząd terytorialny.
4. W n iosk i koń cow e
Na podstawie przeprowadzonej analizy można stwierdzić, iż pojęcie kul tury fizycznej z biegiem lat ulegało znacznemu wzbogaceniu, natom iast z a rządzanie sprawami kultury fizycznej na szczeblu lokalnym w dużej mierze uzależnione było od przemian społecznych, gospodarczych i politycznych. Trzeba także dodać, że mimo nacisków politycznych w ynikających z presji czynników zewnętrznych, które m.in. doprowadziły do bojkotu Letnich
32 „ D z ie n n ik U sta w ” 1990, Nr 3 4 , p o z .1 9 8 . 33 „ D zien n ik U sta w ” 1984, Nr 3 4 , p oz. 181.
Igrzysk Olimpijskich przez Polskę (Los Angeles 1984 r.)34, a także w e w n ętrz nych, w całym okresie PRL zachowano (w odróżnieniu od wielu krajów s o cjalistycznych) niektóre ze specyficznych elementów. Określały one pań- stw ow o-społeczny charakter om awianych struktur organizacyjnych i za rzą dzających kulturą fizyczną35. W zm ocnienie roli administracji państwowej w kulturze fizycznej związane było z dążeniem do podniesienia jej prestiżu, a dzięki temu do uzyskania niezbędnych w arunków dla realizacji określonych celów i zadań. Można było j e osiągnąć tylko w m om encie, gdy kultura fizycz na je st zarządzana przez samorządy, w tym przez autentyczny samorząd tery torialny, będący jed n y m z podstawowych kom ponentów tak zw anego społe czeństw a obywatelskiego.
14 L. S zy m a ń sk i. K u ltu r}’ f iz y c z n a w p o lity c y P R L w la ta c h 19 8 1 - 1 9 8 9 , „ W y c h o w a n ie F iz y c z n e i Sport” 1 9 99. N r 1 -2 , s. i 0 0.
