Zenon Grocholewski
"La Chiesa e i Beni Culturali (...),
Lucca, 3-5 giugno 1977", Milano 1978
: [recenzja]
Prawo Kanoniczne : kwartalnik prawno-historyczny 24/1-2, 305-307
125] Recenzje 3 05
szero k ą zn ajom ość lite r a tu r y oraz p rob lem ów zw ią za n y ch z ob ran ym tem a tem . J eg o praca jest próbą h erm en eu ty czn eg o zrozu m ien ia i u j ę cia in s ty tu c ji p ro cesó w w w y p a d k a ch sp ecja ln y ch , zak orzen ion ą w h i sto r ii i s p e c y fic e p raw a k a n on iczn ego. K lu czem dla zrozu m ien ia in sty tu c ji, o k tó rej m ow a, jest dla A. trad ycja p rocesów „ex n o to rio ” o raz p ow iązan ia p roced u ry z osob ą ordynariusza. Te dw a e le m e n ty b ierze B on n et k o n se k w e n tn ie pod u w a g ę w e w sz y stk ic h sw y c h roz w a ża n ia ch . U za sa d n ia ją c s w e tw ie r d z e n ia oraz zb ija ją c p rzeliczn e o p i n ie , k tórych n ie p o d ziela , w y k a z u je w n ik liw o ść a n a lizy i p rzejrzystość a rg u m en ta cji. Z te j r a c ji A u to ro w i — tw órczo za sila ją ce m u sz k o łę św ie c k ic h k a n o n istó w w ło sk ic h — n a le ż y się zasłu żon e i szczere u zn a n ie.
M am y do czy n ien ia z p o w a żn y m p rzed sięw zięciem , to też nic d ziw n ego, że n ie je d n a opinia A . sp otk a się z sp rzeciw em . O sob iście r ó w n ież n a su w a ją m i się w ą tp liw o ś c i co d o m o żliw o ści p rzy jęcia n ie k tó ry ch tw ie r d z e ń A u tora, np. że n ie jest już w m o cy art. 231 In str.
P r o v id a M a ter; że po M .P. C a u sa s m a tr im o n ia le s n a leży w y k lu c z y ć ,
b y p rzeszk od a różn ości r e lig ii m ogła b yć rozp atryw an a jako w yipadek sp e c ja ln y ; że n ie m ożna tu ta j sto so w a ć nonm og ó ln y ch d o ty czą cy ch w ła ś c iw o ś c i sądu w sp ra w a ch n ie w a ż n o śc i m a łżeń stw a ; że' n ie m a p e łn e j m ocy sp ecy ficzn a norm a p a rty k u la rn a d otycząca W łoch, g d y ch od zi o w ła śc iw o ść w ty c h w y p a d k a ch ; że k o n ieczn ie trzeb a c y to w a ć stron y w d rugiej in sta n cji. W yd aje m i się też, że zb yt siln ie p o - w iąizuje A. in s ty tu c ję w y p a d k ó w sp ecja ln y ch z osobą ord y n a riu sza , i to ta k gd y ch od zi o p raw o is tn ie ją c e jak ró w n ież w p e r sp e k ty w ie r e fo r m y praw a. M im o ty c h za strzeżeń , n a su w a ją c y c h się po p ie r w sz e j lek tu rze, p o d trzym u ję p o c h w a ły w y m ie n io n e p ow yżej. O d m ien n e zd a n ie, b o w iem , n ie p r z e k r e śla b y n a jm n iej n ie w ą tp liw e j w a r to śc i n a u k o w e j o m ó w io n ej pracy.
Z en on G r o c h o le w s k i
L a C h iesa e i B en i C u ltu rali. A tti d el C on vegn o di S tu d io o rg a n iz- za to d a lia R egion e E cclesia stica T o scan a in collab örazion e con la C om - m issio n e P o n tific ia C en trale per l’A r te S acra in Ita lia , L u cca 3— 5 g iu - gno 1977, E d itore M assim o — M ilan o 1978, ss. 99.
J a k w y n ik a z p od tytu łu , ch od zi o akta trzy d n io w eg o sy m p o zju m n a tem a t K o ś c ió ł i d o b ra k u ltu r y : d z ie ła s z tu k i, b ib lio te k i, a rc h iw a , o d b y teg o w L u cca, w d n ia ch 3—5 V I 1977, z in ic ja ty w y R egion u K o śc ie ln e g o T osk an ii, przy w sp ó łp ra cy P a p ie sk ie j K o m isji C en tra ln ej d la S z tu k i R elig ijn ej w e W łoszech , oraz z u d zia łem A d m in istra cji P ro - w in c ja ln e j ok ręgu L ucca.
W e w stę p ie K ard. G io v a n n i B e n e lli, ob ecn y a rcyb isk u p F lo ren cji
306
Recenzje[26]
i p rzew o d n iczą cy K o n fe r e n c ji B isk u p iej T osk an ii, p od k reśla zn acze n ie sp otk an ia jako d ialogu sp o łeczn o ści k o ścieln ej z sp o łeczn o ścią c y w iln ą .A rcy b isk u p d iecez ji L ucca, G iu lian o A g resti, o tw iera ją c sp o tk a n ie w sk a z a ł na p otrójn e jego zn aczen ie: a) św ia d ectw o p u b liczn e sp o łecz n o śc i k o śc ie ln y c h o d n ośn ie w a r to śc i dóbr k u ltu ry; b) trosk a K o ścio łó w lo k a ln y ch o p o d jęcie od p o w ied n ich in ic ja ty w gd y ch od zi o obro n ę i p rom ocję ty c h ż e dóbr; c) w sp ó łp ra ca in s ty tu c ji k o śc ie ln y c h i św ie c k ic h w te j m a terii. Zaś, w p rzem ó w ien iu in a u g u ra cy jn y m ze stron y w ła d z św.iedkieh, A d v. G iuseppe B icocch i, p r z ew o d n iczą cy A d m in istr a c ji P r o w in c ja ln e j okręgu L u cca, u w y d a tn ił w a r to ść sp o tk a n ia , w a ż n o ść p ro b lem ó w w y su n ię ty c h oraz n ow ość i p o z y ty w n e p o d ejście g d y chodzi o obraną m eto d ę pracy.
N a stę p n ie z n a jd u jem y sie d e m refera tó w : Bp. G io v a n n i F a llo n i, p re zes P a p ie sk ie j K om isji C en tra ln ej dla S ztu k i R e lig ijn e j w e W łoszech , om a w ia ją c z w ią z e k K o śc io ła z d o b r a m i k u ltu r y , w sk a z a ł na n ie b e z p ie czeń stw o zagrażające ty m ż e dobrom , m a ją cy m w ie lk ie zn a czen ie w y ch o w a w cze, oraz n a fa k t, że, g d y chodzi o p rogram y i in ic ja ty w y w d zied zin ie o której m ow a, n ie m oże b yć w y k lu czo n a w sp ó łp ra ca sp o łecz n o ści k o ścieln y ch . W łosk i m in ister K u ltu ry, P rof. M ario P ed in i, w r efera cie n a te m a t o b ro n y d ó b r k u ltu r y , p o d k r e ślił n a jp ierw złożo n ość problem u, zn a czen ie sp otk an ia w w y m ia rze p raw a m ięd zy n a ro d ow ego jak' ró w n ież dla sa m y c h W łoch, oraz k o n ieczn o ść w sp ó łp r a c y w ła d z p a ń stw o w y c h i k o śc ie ln y c h w d zied zin ie dóbr k u ltu ry , p o stu lo w a n ą ch ęcią słu żen ia w sp ó łczesn em u czło w ie k o w i. N a stęp n ie p oru szy ł sp raw ę k o n k retn ej w sp ó łp ra cy , probierni k o m p e te n c ji cen tra ln y ch i reg io n a ln y ch w ła d z p a ń stw o w y c h w m aterii, k w e s tię n isz c z e n ia i k ra d zieży dóbr k u ltu ry w e W łoszech (w p rzeciągu d ziesięciu la t zo sta ło sk rad zion ych p ra w ie 36.000 d zieł sztufei), w y c z u le n ie sp o łeczn o ści na te p rob lem y oraz c e n tr a liz a c ji dóbr k u ltu ry . U s ta w o d a w s tw o k o ś
c ie ln e w p r z e d m io c ie p r z e d sta w ił P ietro G arlato, sek reta rz w sp o m n ia
n ej K o m isji P a p iesk iej. N a jszerzej zajął się d o k u m en tem K o n feren cji B isk u p ó w W łoch z 14 V I 1974. Zaś u s ta w o d a w s tw o p a ń s tw o w e (w ło skie) w tejże m a terii o m ó w ił P rof. F. D e lla R occa. Z au w ażył, że jest ono u b o g ie i p rzesta rza łe, że bard ziej d yn am iczn ym jest w te j d zie dzinie K ościół. N a stęp n ie p rzed sta w ił krótko n orm y w ło sk ie g o K od ek su C y w iln eg o i u sta w y sp ecja ln e, oraz szerzej p o stu la ty ró żn y ch k o m isji p racu jących nad p rzy g o to w a n iem n o w y c h p ro jek tó w p raw a i p ra ce k om isji p rzy g o to w u ją cej projek t n o w eg o kon k ord atu z W łoch a m i. R eferat sen atora D r L u cian o B ausi, pt. U s ta v x id a w s tw o r e g io n a l
n e w sto su n k u do u sta w o d a w stu > a k o ś c ie ln o -p a ń s tw o w e g o , d z ie li s ię
na d w ie części. W p ierw szej, o ch arak terze ogóln ym , są p rzed sta w io n e .relacje jak ie zachodzą m ięd zy dw om a w sk a z a n y m i sy s te m a m i w e W łoszech oraz zw ią za n e z ty m p roblem y. D ruga część p o św ięco n a jest u sta w o d a w stw u istn ieją cem u i p rzygotow u jącem u się w T osk an ii. P rof.
127]
Recenzje307
D o m en ico M aria A m a lfita n o zaś o m ó w ił te n d e n c je u s ta w o d a w c z e in n y c h re g io n ó w W łoch. W y o d ręb n iw szy 5 m o d eli p raw a reg io n a ln eg o
n a te r e n ie W łoch w m a terii o k tó rą chodzi, p o d zielił się in te r e su ją c y m i u w a g a m i od n ośn ie k o n k retn y ch s y t u a c ji w p rzed m iocie. W o sta t n im refera-cie, na tem a t a u to n o m ii i w s p ó łp r a c y m ię d z y in s ty tu c ja m i
k o ś c ie ln y m i i c y w iln y m i o d n o śn ie d ó b r k u ltu r y , A rcy b isk u p P izy, B e n
v e n u to M atteu cci, w sp o m n ia ł in n e sp o tk a n ia teg o ty p u , u sta w o d a w s t w o k o ścieln e i c y w iln e w m a terii, u w a ża ją c je za n ie sp rzeczn e ze so b ą , oraz w sk a z a ł m o ty w y k o n flik tó w w p o szczeg ó ln y ch w y p a d k a ch . N a ty c h p rzesła n k a ch oparł sw e w n io sk i o d n o śn ie a u to n o m ii p o szcze g ó ln y c h w ła d z oraz k on ieczn ość w sp ó łp ra cy . W sk azał te ż n a to , że m ie jsc a k u ltu i d zieła r e lig ijn e są ściśle zw ią za n e z w y z n a w a n ie m w ia r y jako norm życia-, ż e to n a le ż y u szan ow ać, n ie m ożn a b o w iem b e z p o g w a łcen ia p raw k o n sty tu c y jn y c h lu d zi w ierzą cy ch sp row ad zać, w u sta w o d a w stw ie p a ń stw o w y m , d zieł sztu k i r e lig ijn ej do z w y k łeg o fa k tu k u ltu ry.
W końcu k sią ż k i u m ieszczon o d ok u m en t k o ń co w y sp otk an ia, czy li
W o tu m S y m p o z ju m R eg io n u K o śc ie ln e g o T o sk a n ii o d n o śn ie d ó b r k u l tu r y , w k tó ry m m ięd zy in n y m i p od k reślon o, że m u si b yć p o za n o w a -
n e i p ra w n ie b ron ion e ta k że zn a czen ie r e lig ijn e i fu n k cja k u lto w a d z ie ł sz-tu.ki (różnica m ię d z y k o śc io łe m a m u zeum ), oraz w sk a za n o w n io s k i za w iera ją ce k o n k retn e zo b o w ią za n ia R egion u K o ścieln eg o T o sk a n ii.
P r z e d sta w io n e akta sym p ozju m — zorgan izow an ego w reg io n ie n ie z w y k le b ogatym w d zieła sztu k i i d otyczącego b ezp ośred n io teg o reg io n u — m ają o c zy w iście zn a czen ie lo k a ln e; n ie m n ie j jed n ak , ze w z g lę d u na poruszoną p ro b lem a ty k ę, która w ta k im czy in n y m stop n iu lu b a sp ek cie jest a k tu a ln e w szęd zie, za in teresu ją n a p ew n o szero k ie k ręg i za jm u ją cy ch się dobram i k u ltu r y r e lig ijn ej.
Z en o n G r o c h o le w s k i
A n to n io C a s i e r i, La p erfezio n e cristia n a in B en ed etto X IV eon p a rtico la re riferim en to a ll’età g io v a n ile , L ib reria E d itrice V a tica n a
1979, ss. 171
P ra ca n in iejsza jest już czw artą p o w a żn iejszą p u b lik a cją p ra co w n ik a K on g reg a cji S p ra w K a n o n iza cy jn y ch m ons. A n ton io C asieri. D o ty c h c z a s u k a z a ły się: 1. Il m ira c o lo n e lle ca u se d i b e a tifie a z io n e e ca -
n o n iz za zio n e e p o s s ib ilità d i a g g io rn a m e n to , R om a 1971, 2. I te r p r o c e s s u s b e a tific a tio n is e t c a n o n iz a tio n is iu x ta „S acra R itu u m C o n g re - g a tio ” e t „ S a n c tita s ć la r io r ”, R om a 1973, 3. A ttu a le p r a s s i p ro c é d u r a le n e lle d io c e s i p e r le ca u se d i b e a tifie a z io n e e d i c a n o n izza zio n e, R om a
