View of INFLUENCE OF INVESTMENTS REALIZED ON THE BASE OF PREFERENTIAL CREDITS ON FARMER’S INCOME ON SELECTED FARMS

WPŁYW

INWESTYCJI REALIZOWANYCH PRZY

UŻYCIU

KREDYTÓW PREFERENCYJNYCH NA

DOCHÓD ROLNICZY

W WYBRANYCH GOSPODARSTW

ACH

Nina Drejerska

Szkoła Główna

Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie

Streszczenie. W artykule przedstawiono znaczenie wykorzystania inw..:srycyjnych kr..:dyti'iw

preferencyjnych w skali mikroekonomicznej, czyli skutki wprowad/cnia inw<.:stycji nimi llnansowanych na działalność wybranych gospodarstw. a w szczególności na u1.yskill':111'

przez te jednostki dochód. Analiza wyników badaó empirycznych została popr1cd1011;1 krótką prezentacją teoretycznych aspektów warunkujących zalety i waclv stosoll'ania tej fonny wsparcia rolnictwa na poziomic poszczcgólny..:h gospodarstw. Pr7cprowad1011..:

badania wykazały. że z wyjątkiem _jednego roku zmniejszenia produkcji i dochodu " _jed

-nym z analizowanych gospodarstw we wszystkich badanych obicktach 11ystqpil 111ao 11)

wzrost tych kategorii w całym badanym okresie:.

Słowa kluczowe: preferencyjny kredyt inwestycyjny, dochód rolniczy

WSTĘP

.Jedną

z ogólnych

zasad gos

podarki rynkowej

je

s

t

konkurencyjność,

c

zy

li

sytu

a

c

ja

,

w

której

wytwórca jest w stanie r

ywalizować

z

konkur

e

ntami

.

W

ce

lu

osiągnięcia

taki

ego

s

tanu

rzeczy

niezbędne są

li

czne

działania mające

na

ce

lu

między

inn

y

mi

zwiększenie towarowości

produkcji

oraz

przys

pi

e

s

zenie

postępu

biolo

g

ic

z

n

eg

o.

t

e

chno

l

og

i

cz

nego

i ekonom

icz

nego w produk

c

ji

rolniczej.

Instrum

e

nt

e

m

s

t

osowa

nym

w

tego

typu

przed-sięwzięciach jest w Po

lsce

już

od wielu lat

prefer

e

nc

y

jn

y

kred

y

t

in

w

es

tycyjn

y

.

R

ef

in

an

-sując określoną część

oprocentowania

,

państwo

zmni

e

j

sz

a koszt kr

edy

tu

p

o

noszonego

pr

z

ez

kredytobiorcę

(obec

ni

e

z

ada

ni

e

to reali

z

uje

J\

ge

nc_ia R

e

tru

k

turyzacji

i

Mnclcrn1

-w

cj

i Rolnictwa).

N

a

ten cel pr

z

e

z

nac

za

n

e są

znac

z

n

e

środki

publi

cz

ne.

o czym

świadc1y

b

a

rd

zo

duży udział

t

e

j

form

y

ws

par

c

ia w o

gó

lnej pom

o

c

y

udzi

e

lanej

za

pośrecln

i

c

t

\\

i..:111 ARiMR.

Ad1·es do korespondencji - Corresponding au1hor: Nina Drcjcrska. S1J..ola Cil(J11 na Ciospod;irst\1;1 Wiejskiego w Wars7awie. Katedr~ Polityki Agrarnej i Marketingu. ul. Ncnvour~ynnvhk:i I (16. 02-787 War~i'awa. tel. (022) 593 40 70. e-mail: ninadrejcrska(ci o2.pl

64

N. Drejerska

Do ocen wyników stosowania kredytów preferencyjnych skłania również pers pek-tywa zaprzestania tej formy wsparcia rolnictwa na rzecz mechanizmów i rozwiązań

składających się na cały system Wspólnej Polityki Rolnej Unii Europejskiej. Większość preferencyjnych linii kredytowych, jako funkcjonujące przed akcesją, została

zakwalifi-kowana do systemu pomocy możliwego do stosowania przez 3 lata od momentu akcesji. Warunkiem była jednak konieczność poinformowania o tym Komisji Europejskie.i

w ciągu pierwszych czterech miesięcy od daty przystąpienia do Unii Europejskiej.

Zgłoszono w związku z tym 52 formy pomocy państwa w rolnictwie, które mogą być

stosowane do 30 kwietnia 2007 r. [Biuletyn lnfonnacyjny Ministerstwa Rolnictwa

i Rozwoju Wsi oraz Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa 2005, Nr l].

Znaczenie kredytów preferencyjnych w polskim rolnictwie można rozpatrywać

z różnych punktów widzenia, uwzględniając makro- i mikroekonomiczne skutki ich

zastosowania. Celem przeprowadzonych badań było sprawdzenie efektu użycia kredytu na poziomie poszczególnych gospodarstw. czyli przy zastosowaniu podejścia

mikro-ekonomicznego, a w szczególności określenie wpływu inwestycji realizowanych przy

ich użyciu na dochód rolniczy w badanych gospodarstwach.

MATERIAŁ I METODA BADAŃ

Badane gospodarstwa zostały wybrane metodą doboru celowego w ramach kons ul-tacji z doradcami Powiatowego Zespołu Doradców Rolnych w Makowie Mazowieckim

spo ·ród gospodarstw korzystających z preferencyjnego kredytu inwestycyjnego z linii

.. Młody Rolnik" oraz prowadzących produkcję mleka jako główną działalność produk-cy.iną. Do bada11 wytypowano dwa gospodarstwa uznawane za bardziej rozwojowe

(oznaczone symbolami A i C) oraz dwa o słabszym potencjale w tym zakresie (oz

na-czone symbolami B i D) w celu zbadania różnicy w możliwościach samodzielnego finansowania i nwesryc.i i. Rozgraniczenie to u zasad n i one było n ie tylko zasobami pos i a-danym i przez właścicieli poszczególnych jednostek, ale też ogólną postawą rolników wobec inwestycji. W gospodarstwach A i B przeprowadzona analiza obejmowała cztery lata ich działalności. natomiast w jednostkach oznaczonych symbolami D i C trzy lata

kalendarzowe [Drcjerska 2004).

lnformac.ie przedstawione i analizowane w niniejszym opracowaniu, a dotyczące badanycł1 jednostek pochodzą głównie z bezpośrednich wywiadów z właścicielami

gospodarstw. ale również z wywiadów z doradcami z właściwych terenowo ośrodków doradztwa rolniczego, zapisów prowadzonych w ramach Zunifikowanego Systemu Rachunkowości Go podarstw Rolniczych oraz z banku spółdzielczego, który udzielił

analizowanych kredytów preferencyjnych.

i\lll~ROEKONOMICZNE ZNACZENIE KREDYTÓW PREFERENCYJNYCH

Wiciu autorów wymienia znaczną liczbę argumentów uzasadniających specyficzne cechy go podarstw rolniczych w zakresie zapotrzebowania na zewnętrzne źródła fina

n-~owania. /a Kulawikiem

r

::oOO

J

można wyliczyć następujące:

gospodarstwa rolnicze są wysokokapitałochłonne w stosunku do osiąganej sprzedaży oraz generowanej nadwyżki pieniężnej,

aktywa posiadane i użytkowane przez rolników są niezdywersyfikowane i nieelastycz -ne; zdecydowana ich większość ma charakter aktywów specyficznych dla danego obiektu,

między nabyciem i zastosowaniem nakładów a sprzedażą wytworzonej produkcji

występuje duże opóźnienie.

Tym, specjalnie przeznaczonym dla rolnictwa, źródłem kapitałów obcych jest wła­ śnie kredyt. Z mikroekonomicznego punktu widzenia ważny więc jest jego wpływ na stan finansów i efektywność gospodarowania kredytobiorcy.

Poprawa przyszłej sytuacji dochodowej rolnika w wyniku korzystania z kredytu może nastąpić przez [Kulawik 1995]:

uzyskanie odpowiedniej skali działalności gospodarczej,

podnoszenie efektywności gospodarstwa, np. przez substytucję nakładów w celu uzyskania obniżki kosztów, poprawę terminowości wykonywania prac, stosowanie wyższej jakości nakładów,

ułatwienie procesu dostosowawczego gospodarstwa do zmieniających się warunków ekonomicznych,

zapewnienie ciągłości istnienia gospodarstwa - mając dostęp do odpowiednich kredytów bez większych problemów można nabyć gospodarstwo, jego część lub wybrany składnik majątkowy albo spłacić krewnych.

W literaturze spotykamy wiele bada!'1 mających na celu sprawdzenie wpływu kr e-dytów inwestycyjnych (także preferencyjnych) na dochody rolników [Daniłowska 1997, Jarka 1997, Kozioł i in. 1997], które potwierdziły dodatnią korelację między skorzyst a-niem z kredytu a zwiększeniem dochodu. Niniejszy artykuł daje odpowiedź na pytanie,

czy kredyty preferencyjne faktycznie spełniają swoją rolę w mikroskali.

Jednakże, oprócz samych skutków pozytywnych, niektóre gospodarstwa rolne mog<1

odczuć również ograniczenia polskiego systemu kredytów preferencyjnych, polegające między innymi na [Kulawik 2000, 2003]:

łatwiejszym dostępie do 1ynku kredytowego dla gospodarstw większych i silniejszych ekonomicznie wskutek preferowania przez banki rolników o ugruntowanej pozycji,

posiadających dodatkowo dobre zabezpieczenia kredytowe, skutkiem czego jest redystrybucja dochodu i majątku na rzecz bogatych producentów rolnych, a nie wspomaganie realizacji dob1ych pomysłów na działalność rolniczą,

postrzeganiu przez rolników polityki rolnej jako mało wiarygodnej, nieprzejrzystej i niestabilnej, co jest przyczyną tzw. histerezy ekonomicznej, polegającej n<:1 ni e-chęci do korzystania z kredytów bankowych nawet wówczas, gdy mają one ch a-rakter preferencyjny; mechanizm tego zjawiska przejawia się w tym. że producenci rolni nie reagują dostatecznie szybko na bodźce ekonomiczne, mimo że mogliby odnieść określone korzyści.

Są to niewątpliwie sprawy o mniejszym znaczeniu dla właścicieli gospodarstw, jednakże nie należy o nich zapominać, analizując znaczenie kredytów prererencyjnych

w skali mikroekonomicznej.

66

N. Drejerska

ZAMIERZENIA INWESTYCYJNE REALIZOWANE PRZY UŻYCIU

PREFE-RENCYJNEGO KREDYTU INWESTYCYJNEGO Z LINII „MŁODY ROLNIK"

Za

mi

e

r

ze

ni

e

inw

es

tycyjn

e

będące

przedmiotem

analizy w gospodarstwie A ob

e

jmo-wa

l

o za

kup

12

sz

tuk

cieln

y

ch

jałówek

hodowlanych

rasy

czarno-białej

z

domieszką

k

r

w

i h

o

l

sz

t

y

11

s

ko-fry

zy

j

s

ki

e

j od

fi1111

y zajmującej się specjalistyczną

produkcją jałówek

ra

s

ml

e

c

z

n

y

ch.

Całkowita wartość

inwest

y

cji

wynosiła

60

OOO

zł

i w 33,33% pokryta

była środkami własnymi,

zgromadzonymi

na

rachunku

bankowym.

Brakujący udział

s

fin

a

n

s

owano

inwe

s

tycyjnym

kredytem

preferencyjnym

z

linii

„Młody

Rolnik

"

.

Zda-r

ze

ni

e

to

było właściwie

tylko

jednym z elementów

ciągłego

procesu inwestycyjnego

w a

n

a

li

z

owan

e

j

jedno

s

tce.

Rozpoczął się

on wraz z wybudowaniem

nowej

obory dla

bydła,

finan

s

owanej

również częściowo

inwestycyjnym kredytem preferencyjnym

z

linii

„Młody

Rolnik

"

.

Kolejną fazą był

zakup

14

sztuk

polskich

jałówek

hodowlanych

rasy

czarno-białej z domieszką

krwi

holsztyńsko-fryzyjskiej.

Zakup

ten

był częściowo

finan-s

owa

n

y

nieoprocentowaną pożyczką

od

współpracującej

z

rolnikiem

spółdzielni

mle-cza

r

s

ki

e

j.

Następnie

modernizowano i

wyposażano oborę.

W ostatnim

objętym analizą

r

o

ku rolnik

planował

zakup 3

ha

trwałych użytków

zielonych

,

jednakże już

po

wstęp­

n

yc

h u

s

t

a

l

e

niach

sprzedający wycofał się

z

transakcji.

Zniechęcony

tym

wydar

z

eniem

właściciel

g

o

s

podar

s

twa

postanowił wyodrębnione środki przeznaczyć

na inwestycje

w

d

o

m

mi

esz

kalny.

Na

analizowaną inwestycję

w gospodarstwie B

składały się następujące

elementy:

m

o

d

e

rni

z

a

c

ja

obory

,

z

a

kup pr

asy zwijającej

i owijarki

,

z

a

kup

I

S

jałówek

hodowlan

y

ch od

firmy

zajmującej się specjalistyczną produkcją jałówek

ra

s

ml

e

c

z

nych.

M

o

d

e

rni

z

a

cja obor

y pole

gała

na:

d

o

bud

o

w

a

niu

i

wyposażeniu części

obiektu

pr

z

eznaczonej

na

zbiornik

cło

przecho-w

y

wa

ni

a

ml

e

k

a,

w

y

gos

p

o

d

a

ro

wa

niu

w

ram

ac

h

o

bi

e

ktu

hali udojowej,

założeniu

now

e

j

in

s

t

a

l

a

cji

e

l

e

ktr

y

c

z

n

e

j i wodn

e

j

oraz kanalizacji

,

w

y

mi

a

ni

e ok

i

e

n

i dr

zw

i

,

o

t

y

nk

owa

niu

wnętrza.

C

a

l

ko

wit

a

wartość a

n

a

li

z

ow

a

n

e

j

inw

es

t

y

cji

wynosiła

IS I 026

zł

i

została

pokr

y

ta

w

3

3,8

% z

e

środków własnych

w po

s

t

a

ci

zg

romad

z

onych

materiałów

budowlan

y

ch ora

z

środków pieniężnych

uz

ys

k

a

n

y

ch

z

e

sprzedaży żywca

wieprzowego.

Pozostała część została

s

finan

s

o

w

a

n

a

inw

e

s

t

ycy

jn

y

m

kr

e

d

y

tem

preferencyjnym

z

linii

„Młody

Rolnik

".

Również

w gos

p

o

d

a

r

s

t

w

i

e

B opi

sy

w

a

n

e z

dar

z

eni

e

było

jednym

z elementów

całego

pro

ces

u

in

w

e

s

t

y

c

y

jn

ego

, z t

y

m

że

w t

y

m

pr

zy

padku

było

ono

jego

początkiem

-

pier

w

-szą fazą w

z

mi

a

ni

e

głównego

ki

e

runku

produkcji

z

produkcji tr

z

ody chlewnej

na

pro-d

u

k

c

j

i;:

ml

e

k

a

. K

o

l

e

jn

y

mi

e

t

a

p

a

mi

były wyposażanie

obor

y

(

z

akup

z

biornika

na ml

e

ko

)

orci

z da

lsza

j

e

j

m

o

d

e

rni

z

ac

j

a

.

Za

kupi

o

ny

w ra

m

a

ch

inw

esty

cji

sprzęt pozwolił

na

kor

zys

t-ni

ejsz

e

po

z

ys

k

a

ni

e

brakującej

w gos

p

o

d

a

r

stw

i

e s

łomy

z

pr

z

e

z

nac

z

eniem

na

ściółkę.

W

skład

pl

a

n

ó

w in

we

s

tycy

jn

yc

h

w

gos

p

o

d

a

r

s

twi

e C wchodz

iły

moderni

z

acja ob

o

r

y

or

il

z zak

u

p 6

jałówek

h

o

d

ow

l

a

n

yc

h.

Na

modernizację

obor

y

składały się działania

obejmujące

(w

g up

ro

sz

czo

n

e

g

o

k

o

s

zto

1

ys

u

):

rob

oty z

i

e

mn

e

,

fundam

e

n

ty

i i

z

ol

a

cj

e.

ściany

zewnętrzne i wewnętrzne, słupy i podciągi,

strnp

,

dach i pokryci

e,

instal

ac

j

a e

l

ekt-

r

ycz

n

a,

tynki

wewnętrzne

i

wykładziny ścian,

roboty malarskie

,

stolarka dr

z

wiowa

i

oki

e

nn:::i.

posadzki i podjazdy

-

podłoża,

obróbki blacharskie i ślusarskie

,

wentylacja

graw

itac

y

jna

,

wyposażenie techniczne: doprowadzenie

wody

do

stanowisk

,

nowe

s

tanowiska

(

ru

sz

t

y

)

,

poidła,

zbiornik na mleko

,

uwięź,

kojce dla

cieląt,

szambo

,

kanalizacja

(od

pl

y

w

y

)

,

po

zo-stałe

roboty wykończeniowe.

Koszt modernizacji

wyniósł

61

200 zł,

a

zak

up jalów

e

k

14

OOO

zł.

Wkl

ad w

l:::i

s

n

y

wlaścicieli obejmował

zgromadzone

materiały

budowl

a

ne

o

wartości 15 200

z

L

co

stanowiło 20,2%

kosztów inwestycji.

Pozostała część została

s

finan

sowa

n

a

pr

e

fer

e

n

-cyjnym kredytem inwesty-cyjnym

z

linii

,.Młody

Rolnik

"

.

W

gospodarstwie

C

również

mamy do

czynienia

z

ciągłym

proc

ese

m inw

es

t

ycy

j

-n

y

m. Pierwszym

przedsięwzięciem,

finansowanym w ramach pr

efe

r

e

nc

y

jne

go

kred

y

t

u

inwestycyjnego

z

linii

„Młody

Rolnik

",

był

zakup

prasy

zwijającej

i

owijarki.

Analizowane

zamierzenie

inwestycyjne pr

ze

prowad

z

one w

gospoda

r

s

t

w

i

e

D

o

b

c

.i-mowało

zakup

prasy oraz 6

jałówek

z

pr

ywa

tnych

gos

pod

a

r

s

tw.

Ko

sz

t

w

s

pomnian

e

j

ma

szy

ny to

34 500 zł,

a

jałówek 17

OOO

zł. Przedsięwzięcie zostało

pokr

y

te

w

32,04%1

(co

stanowiło kwotę

16

500 zł) środkami własnymi znajdującymi się

n

a rac

hunku

b

a

nk

o-wy

m.

Pozostała część została

sfinansowana

inw

es

t

ycy

jn

y

m

kr

e

d

y

t

e

m pr

e

f

e

r

e

n

cy

jn

y

m

z

linii

„Młody

Rolnik

"

.

Pierwsza inwestycja reali

zowa

na

w gospodarstwie

D

w ramach fin

a

n

sowa

ni

a

pr

e

f

e-rencyjnym kredytem inwestyc

y

jnym

obejmowała urządzenie

nowo

wy

bud

owa

n

e

.i

o

b

o

r

y

.

Kolejne

inwestycje

były

jej logicznym dal

szy

m

ciągiem.

Zak

upi

ony

sprzęt zastąpił

sprzedany

,

znacznie

już zużyty i innego

typu element

wyposażenia,

po

zwo

li I n

a

sa

m

o-d

z

ielne przygotowywanie dobrej

jakości

pa

sz

objętościowych

ora

z

u

zys

kani

e

w

ys

t

a

r

cza-jącej ilości słomy

z

przeznaczeniem na

ściółkę.

Zakupione

jal

ówk

i n

ato

mi

as

t

wplynęly

na

zwiększenie średniej wydajności

mlecznej

w stadzie.

WPŁYW ZREALIZOWANYCH INWESTYCJI NA DOCHÓD ROLNICZY W BADANYCH JEDNOSTKACH

Alternatywą

dla

wszelkich

inwestycji j

est zawsze

próba prow

adze

ni

a

d

a

l

sze

j d

z

i

a

l

a

l

-ności

gospodarczej z wykorzystaniem

po

s

iadane

go

już wyposażenia,

a w

rolni

c

t

w

i

e

pr

zy

wykorzystaniu

znajdujących się już

w gospodarstwie

inw

e

nt

arza

i

środków

trw

a

l

yc

h

.

Rolnicy w

badanych

gospodarstwach

stanęli również

pr

ze

d

d

y

l

e

m

a

t

e

m:

czy

zakupić

nowe środki

trwałe

lub

zwierzęta

stada

pod

s

t

awowego,

c

zy

modernizować już istniejące

obiekty

,

czy

pozostawić

je w nie

z

mi

e

nion

y

m

s

tanie

?

Inwe

sty

cje

w gospodarstwie

pod

e

jmow

a

n

e

są

pr

ze

de

wszy

s

tk

im

po

t

o, a

b

y

poprawić

wy

nik

ekonomiczny

[R

e

i

sc

h

,

Ze

ddi

es

1995].

Ich

potrzebę

i

trafność

r

ea

li

zac

ji

można ocenić. analizując

s

powodowan

y

pr

zez

ni

e

wz

r

ost

dochodu

ro

lni

czego

1

•

W

arto w

i

c;c

przedstawić,

j

ak

kształtowałby się

dochód

osiągany

prz

ez

właścicieli

a

n

a

li

zow:myc

li

ob

i

ektów,

g

d

y

b

y

ni

e

wprowad

z

ili

w

życie swo

i

c

h

zamierzeń in

wes

t

ycyj

n

yc

h

.

.

i

porównać

wy

niki t

e

j

sy

mul

acj

i

z rzeczyw

iście osiągniętymi

doc

h

odam

i

(

t

ab.

I

).

1 _{Dochód mlniczy liczony jako suma wartości sprzedaży. spo7.ycia domowego ora/. róinicy sianu} :rnpasów i stad pomniejszona o koszty produktów z zakupu. amonyz<Jcjc,:. kosi'ly na.icmncj sily roboczej oraz koszty majątkowe.

68

N. Drejerska

Tabela I. Dochód rolniczy w kolejnych latach analizy faktycznie osiągnięty oraz dochód prognozo-wany w przypadku braku inwestycji w badanych gospodarstwach (w zl)

Table I. Farmers' incomc in subsequent years of analyse really achieved and predictcd in case of a Jack of investment in rcsearched fanns (in PLN)

Dochód rolniczy faktycznie osiągnięty Gospodarstwa 8 903,82 A 21 624,80 56 318,26 118 013,79 12 129.48

c

14 945,36 41 700,56 14 513,29 D 16 466,07 44 749,94 Żrócllo: Opracowanie własne.

Source: Own calculations.

Dochód rolniczy w przypadku Wzrost dochodu na skutek niewprowadzenia inwestycji zrealizowanej inwestycji

-44 255,84 53 159,67 -16564,11 38 188,90 13 266,18 43 052,09 63 397.80 54615.99 -6 897,85 19 027,33 -6 765.73 21 711,08 14 617.74 27 082,83 8 058,40 6 ~54,88 8 941,64 7 524,43 34 354,34 I O 395,60

Należy

przy tym

pamiętać

o takiej cesze

inwestycji

rolniczych

,

jaką

jest ich

kom-pleksowość, polegająca

n

a

tym

,

że

bardzo

często

do

zwiększenia

produkcji rolniczej nie

wys

t

a

r

cza

d

o

k

o

n

a

ni

e

inwe

s

t

yc

ji t

y

lko j

e

dn

ego

rodzaju. Samo zbudowanie

lub

z

mod

e

r-ni

zo

wa

ni

e

o

b

o

r

y

ni

e zapew

ni j

eszcze

dodatkowej

produkcji [Manteuffel

1984].

Z

inwestycją

w

calości wplywającą bezpośrednio

n

a

dochód rolniczy

m

a

m

y

do

czy

n

i

c

n i

a w

gos

podarstwie

A,

w którym w ramach

działa1'1

inwe

s

t

y

c

y

jn

yc

h

zak

upi

o

no

12 sz

tuk j

a

l

ó

wek

(o

wydajności

m

a

t

ek

minimum

6000

k

g

m

le

ka

w

m

a

k

sy

maln

e

j

l

ak

ta

cji)

.

Cielęta

i ml

e

k

o

u

zys

kane

od tyc

h j

a

l

ówek

w

b

ada

n

y

m okr

es

ie w

s

po

só

b komp

l

ek

sowy

wplynęly

na

w

z

ro

st

dochodu rolnic

zeg

o

w

tej

j

ed

no

stce.

O kiemnku

i

stopniu

natężenia

pro

ces

u in

w

es

t

ycy

jnego

za

d

ecy

dowano

już

pr

zy

wcześniejszej

budowie nowej

obor

y

i

calą dzialalność podporządkowano

planom rozwoju

związanym

ze

zwiększaniem

prod

ukcji

111l

e

k'1. Ni

ez

r

ea

li

zo

wanie tej

inwe

s

t

yc

ji

skutkowałoby

z

naczn

y

m

obniżeniem

doc

h

o

du

ro

lni

czego

osiąganego

pr

zez

wlaściciela

gos

podar

stwa, a

nawet

doprowadzilob

y

w

l

wóch p

i

e

rw

szy

c

h l

a

t

ac

h

a

n

a

li

zy

do poniesienia

s

tr

a

t

z

działalności.

W

gos

poda

r

s

twi

e

B

do

sz

l

o

do c

a

lkowit

e

j

z

mi

a

n

y

kierunku

produkcji na

sk

ut

e

k

wprowadze

ni

a

planowan

yc

h

z

a

mi

e

r

ze

1'1 inw

estycy

jn

yc

h. Po

z

a wymiernymi czynnikami

eko

n

o

mi

cz

n

y

mi

mającymi

wpl

yw

n

a

tę decyzję. duże

z

n

acze

nie

odegrało także

r

y

zy

ko

zwiątanc

z

poprzednią dzialalnością,

a

mi

a

n

owic

i

e

z

chowem

tr

zody

chlewnej.

Wlaści­

c

i

cle gos

poda

r

s

tw

a

s

t

w

i

e

rd

z

ili

,

że

je

s

t

to bardzo

„

ni

epew

n

e

i ni

eciągłe" źródło

dochodu

LC względu

n

a

z

na

cz

n

e

wa

h

a

ni

a

ce

n i m

ożliwości

z

b

yt

u. Po

za

ty

m

,

mając

do d

ys

po

zyc

ji

g

run

t

y o

J

abc

.i

jakości.

u

zysk

i

wa

li

o

ni ni

s

ki

e

plony

zbóż,

co

wiązało się

z

koniecznością

/a

kup

u

dość dużej ilości

pa

szy

. co

pr

ze

ądzało

o wysok

ich

kosztac

h produkcji.

W

szyst

-ki

e

t

e czy

nniki

111i

a

l

y

wp

l

y

w

n

a z

r

ea

li

zowa

ni

e

ana

li

zowa

n

ej

inw

estycj

i

,

w

związku

z

c

zy

m

ni

c/

mi

ern

i

e

tru

dne

j

es

t

ok

r

e

l

e

ni

e

. jak be

z

jej wprowadze

ni

a

kształtowalby się

dochód

r

o

lni

c

z

y

osiągany

w

t

e

j

jedno

s

tc

e.

Można byłoby

jed

y

ni

e

pokusić się

o

por

ów

n

a

ni

e

do

·

h

1 lu

u

z

ys

kane

go

w pi

e

r

wszy

m

roku

a

nali

zy.

ki

e

d

y

t

o

z

r

ea

li

z

owa

n

a

in

wes

t

ycja

j

eszcze

nie

przełożyła się

w

sposób

bezpośredni

na u

zys

kiw

a

n

e

doch

o

d

y

,

z

t

y

mi

dochodami.

które

uzyskiwano w k

o

lejnych latach funkcj

o

now

a

nia j

e

dno

s

tki

(tab.

2)

.

Należy

jednak

pamiętać, że wysokość

dochodu

osiągniętego

w

pi

e

rw

s

z

y

m

roku

analizy

związana była

z

dość

korzystnymi t

e

ndencj

a

mi

cenowymi

n

a

1ynku wiepr

z

O\-viny.

które

od

te

go

okresu

uległy

odwróceniu, oraz

z

częściową likwidacją

s

tada

m

ac

i

o

r.

co

nie

miałoby

miejsca przy dalszym utr

z

ymyw

a

niu t

ego

ki

e

runku produk

cj

i

.

Tabela 2. Dochód rolniczy w gospodarstwie B w analizowanym okresie

Table 2. Fam1er's income on farm B in analyscd period Kolejne lala analizy

2

3 4

Żródło: Opracowanie własne. Source: Own całcułations.

Waność w zł 46 779,ł4

-ł 7 075,27

22 723. 76

3ł 890,16

W

gospodarstwie C

badan

a

inw

estycja,

finansowana

w z

n

acz

n

ej

części

pr

e

feren

cy

j

-n

y

m kredytem inwestycyjnym

,

miała

charakt

e

r j

a

k najb

a

rd

z

i

e

j

komplek

s

owy

(moderni-zac

ja

obory

i

za

kup

jałówek).

W

związku

z

tym

określenie

w

z

rostu

doc

h

od

u r

o

lni

c

zeg

o

na

skutek

jej wprow

a

dz

e

nia ma

charakter

jedyni

e

częściowy. Zostało

o

n

o

s

ka

lkul

ow

a

n

e

n

a

pod

s

tawie

zwiększenia

produkcji ml

e

k

a

i

cieląt

u

zysk

iw

an

y

c

h

w

badan

y

m

ok

r

e

s

i

e

od

zak

upionych

jałówek.

Z

kolei t

e

n

element

in

westyc

ji

,

j

ak

im

byla

m

ode

rni

z

ac_ia bud

y

n

-k

u. nie

przekłada się bezpośrednio

n

a

zwiększenie

wy

niku

ekono

mi

c

z

n

e

g

o,

twor

zy

j

e

dynie lep

sze

warunki

do pot

e

ncjaln

ego

wzrostu produkcji

,

a co

z

a t

y

m i

d

z

i

e

-

t

ab

.

e

zwiększenia

doch

od

u.

W

gospodarstwie

D

mamy do

czynienia

ze stos

unk

owo

n

aj

mni

e

j

szy

m

w

y

mi

e

rn

ym

wzros

tem dochodu rolnic

zego

,

pow

s

t

a

t

y

m na

sk

ut

ek z

r

ea

li

z

owa

ni

a

zamierzeń

in

we

s

t

y

-cyjnych

.

Jest to

s

powodow

a

ne tym

,

że

s

am

a

inw

e

s

tycja byla

działaniem

na

n

ajmn

i

e

_i

sD

\

skalę wśród

wszystkich

badan

yc

h

obiektów. Poza

ty

m

,

jej

czę· ć

s

t

a

n

ow

i I

z

ak

u

p

pra

sy

,

mającej zastąpić urządzenie

podobn

ego

typu

,

już

wyeksploatowane

,

k

t

ór

e z

o

s

t

a

l

o

s

pr

ze-dane w

2

00 I

r.

Ta

część

analizowanych

d

z

i

a

l

a

ll ni

e

wplynęla więc bezpośrednio

n

a

zmianę wysokości

dochodu

,

a co

najwyżej

n

a

polepszenie

o

r

g

a

ni

z

a

c

j

i

produk

cji

.

WNIOSKI

Analiza

wielkości

dochodu rolnic

z

ego

u

z

ys

k

a

n

ego w

badan

y

ch

cz

t

e

r

e

ch

gos

p

o

d

a

r

-stwac

h

wska

z

uj

e

n

a z

n

aczny

j

e

go w

z

ros

t n

a sk

ut

e

k wprowad

ze

nia in

we

st

yc

j

i

s

finan

sow

a

-n

y

ch

w

głównej części

preferencyjnym kred

y

tem

in

w

es

ty

cy

j

n

y

m

.

W p

r

z

yp

a

l

ku ni

ez

r

ea

li

-zo

wa

ni

a

tychże

zam

i

a

r

ów

in

westycyjnyc

h

nastąpiłoby

nat

o

mi

a

st

zn

acz

n

e

obniż.en

i

e

doc

h

od

u.

Biorąc

pod

uwagę

fak

t

,

że właściciele

dwóch

g

o

s

p

o

d

a

r

s

tw

ni

e

by

lib

y w onó

lt:

w

s

t

a

ni

e

sfinansować

ana

li

zowa

n

ych

inw

es

t

y

cj

i

,

a w p

r

zy

p

a

dk

u

d

wóc

h

p

ozo

sta

l

y

c

h

opóźniłoby

to

z

n

ac

z

ni

e wprowadze

ni

e op

i

s

an

y

ch

za

m

i

er

ze

ll in

we

sty

c

yjn

y

c

h

w

b

a

d

a

n

y

m

ok

r

es

i

e,

można stwierdzić, że

s

korzy

s

ta

ni

e

z

tf'.j

form

y

w

s

p

a

r

cia ro

zwo

ju

r

o

lni

c

t

w

a d

o

p

ro

-wadziło

do

z

n

aczne

g

o w

z

ro

s

tu poziomu

konkurencyjności

w

b

a

dany

c

h

j

e

d

n

o

s

t

b

c

h

.

70

N. Drejerska

Kre

d

y

t

spełnił więc właściwie w

szys

tki

e

pokładane w

nim

ocz

e

kiwania

teorety

k

ów

eko

n

o

mi

ki ro

lnic

t

wa

.

Pozwolił

b

o

wi

e

m

zarów

no n

a uzys

k

anie

odpowi

edniej

s

kali

działal­ ności,

pod

ni

es

i

e

ni

e

efektywności

gos

pod

a

r

s

t

wa,

j

a

k i

ułatwił

pro

ces

do

s

to

s

o

wawczy

g

o

s

po

d

a

r

s

t

w

d

o

zmieniających się

warunkó

w

e

k

onomic

znych

.

PIŚMIENNICTWO

Biull:tyn Informacyjny M inistcrstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Agencji Restrukturyzacji i Moderni/.acji Rolnictwa 2005, Nr I.

Danilowska /\ .. 1997: Rola kredytów w ksztaltowaniu dochodów gospodarstw chlopskich. Eko -nomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej. Nr 30.

Dri.:jcrska N .. 2004: Wykorzystanie prelcrencyjnych kredytów inwestycyjnych z linii „Miody Rolnik" na terenie działalności Banku Spółdzielczego w Różani.:. Praca magisterska napisana w Katedrze Ekonorniki i Organizacji Gospodarstw Rolniczych pod kierunkiern prof. dr. hab. Wojciecha Ziętary. Wydzial Ekonomiczno-Rolniczy. Szkoła główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie .

.Jark;i S., 1997: Wykorzystanie kredytów w gospodarstwach rolniczych. Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej. Nr 3 I.

Ko1:iol / ... Lewandowska B„ Lewandowski J., I 997: Zmiany w funkcjonowaniu gospodarstw

indywidualnych po uzyskaniu kredytów.

l

w:] Ocena efektywności wykorzystania kredytów

na modernizacji; i restrukturyzację gospodarstw rodzinnych. t. IL f'undacja ,.Rozwój SGGW". Wars:;awa.

Kula\\ ik L 1995: Kapital w rolnictwie. IERGiŻ. Warszawa.

Kulawik .J .. 2000: Ograniczl'nia kredytowe w rolnictwie. Rodzaje. skutki i możliwości ich łago­ d/cnia. Bank i Kredyt, Nr 9.

Kula\\'ik L :WOJ: K1-.;;dytowanie i finansowanie rolnictwa w przededniu integracji z Unią Eu ro-pi.:.iską. 13ank i Kri.:dyl. Nr 6.

Ma111cullcl R., 1984: Ekonornika i organizacja gospodarstwa rolniczego. PWRiL. Warszawa.

INFLUENCE OF INVESTMENTS REALIZED ON THE BASE OF

PH.EFERENTIAL CREDITS ON FARMER'S INCOME ON SELECTED FARMS Ahstract. In 1hc paper thcrc was prcscntcd importance of usc of invcstrnent prcfcrcntial

credit,; in 111icroccono111ic sealc, which rncans results of investments financcd by them on 1he opcra1io11 nr sclectcd forrns, cspccially on their incomc. Ana lysis of i.:mpirieal data was prcccdcd by a short prescntation of thcorctical aspects conditioning advantages and

Jisadv~1ntagcs 11r usc or prcfcrential ercdits. Conductcd rcsearches pointecł out that with

cxccptinn ol' one year or decrcasc in product i on and in come on one of the analyscd farms, 1hcn.: was a ,;ignificant incrcasc in thcsc catcgorics in the whole rcscarched period. Key words: invcslrn..:111 pr<.:fcrcntial credit, far111c1"s incorne

Zaakc..:ptowano do drnku - Acccptcd for print: I 0.06.2005

-

-Ac1a Sci. Pol.