KLASYCZNE TEORIE HANDLU MIĘDZYNARODOWEGO

(1)

.

KLASYCZNE

TEORIE HANDLU

MIĘDZYNARODOWEGO

(2)

Główne zagadnienia:

1. Rozważania wstępne na temat istoty teorii handlu międzynarodowego.

2. Wymiana międzynarodowa w ujęciu merkantylistów.

3. Teoria przewagi absolutnej A. Smitha: Istota i założenia modelu, przykład liczbowy i wnioski.

4. Teoria przewag komparatywnych Ricardo: Główna teza modelu, przykład liczbowy i konkluzje.

5. Teoria przewag komparatywnych w ujęciu graficznym.

6. Rozwinięcie teorii przewag komparatywnych: Ujęcie pieniężne i uwzględnienie większej ilości towarów.

7. Przewagi komparatywne według modelu Dornbuscha-

(3)

Teoria przewagi absolutnej według A. Smitha:

Istota modelu

• Twórcą tej teorii Adam SMITH, ojciec ekonomii klasycznej, autor dzieła: „Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów”

(1776 r.).

• Podstawowe tezy Smitha: Korzystny jest międzynarodowy podział pracy z powodu występowania różnic wydajności pracy robotników z różnych krajów. Stąd celowa specjalizacja poszczególnych krajów w produkcji tych wyrobów, które są tam produkowane z największą wydajnością (tzn. taniej niż w innych krajach).

• O wyborze kierunków specjalizacji decydują absolutne różnice w kosztach produkcji określonych dóbr, wynikające

z międzynarodowych różnic wydajności pracy. Z kolei przyczyną

zróżnicowania wydajności są różnice w wyposażeniu krajów w

zasoby naturalne i zasoby nabyte.

(4)

Teoria przewagi absolutnej: Założenia modelu

• Założenia modelu:

a) wymianę handlową prowadzą ze sobą tylko 2 kraje:

Polska i Niemcy;

b) każdy kraj wytwarza tylko te same 2 produkty, tj. wino i miedź;

c) istnieje tylko jeden czynnik produkcji, tj. praca;

d) koszty produkcji określane są przez nakład pracy potrzebnej do wytworzenia 1 jednostki towaru;

e) praca jest całkowicie mobilna w granicach każdego kraju, lecz zupełny brak jej mobilności w skali międzynarodowej;

f) jednostkowy nakład pracy nie zmienia się wraz ze zmianą wielkości produkcji, tzn. brak jest korzyści skali produkcji;

g) nie występują koszty transportu towarów;

h) na rynkach obu krajów istnieje wolna konkurencja;

i) eksport każdego kraju jest równy jego importowi (równowaga bilansu wymiany handlowej);

j) w handlu zagranicznym nie ma żadnych barier (ani

celnych, ani pozataryfowych).

(5)

Teoria przewagi absolutnej – Przykład liczbowy

Przykład liczbowy – Teoria różnic kosztów absolutnych

---

Kraj Miedź Wino

--- POLSKA 10 ton/1 dzień 5 beczek/1 dzień

NIEMCY 5 ton/1 dzień 10 beczek/1dzień

--- I Etap: GOSPODARKA ZAMKNIĘTA – Wewnętrzne relacje wymienne:

Polska: 1 tona miedzi=0,5 beczki wina lub 1 beczka wina=2 tony miedzi

1M=0,5W lub 1W=2M

Niemcy: 1 tona miedzi=2 beczki wina lub 1 beczka wina=0,5 tony miedzi

1M=2W lub 1W=0,5M

Wniosek: Polska produkuje miedź o połowę taniej niż Niemcy, zaś Niemcy są

wydajniejsze (2 razy) w produkcji wina od Polski.

(6)

Teoria przewagi absolutnej – Przykład liczbowy (c.d.)

II Etap: GOSPODARKA OTWARTA - Każdy kraj

specjalizuje się tylko w produkcji tego towaru, gdzie ma

wyższą wydajność pracy (niższe koszty w wyrażeniu

absolutnym), tj. Niemcy produkują i częściowo eksportują

wino, a Polska wytwarza i eksportuje wyłącznie miedź.

(7)

Teoria przewag komparatywnych Ricardo:

Główna teza

• Istotą teorii Torrensa-Ricardo jest twierdzenie, że handel

międzynarodowy może być korzystny dla obu partnerów

także wtedy, gdy jeden z nich osiąga większą wydajność

pracy i wytwarza większość produktów taniej niż drugi ^.

(8)

Teoria przewag komparatywnych: Przykład liczbowy Przykład liczbowy – Względne różnice kosztów produkcji

--- Kraj Miedź Wino

--- POLSKA 8 ton/1 dzień 4 beczki/1 dzień

NIEMCY 9 ton/1 dzień 18 beczek/1dzień

---

I Etap: GOSPODARKA ZAMKNIĘTA – Wewnętrzne relacje wymienne:

Polska: 1 tona miedzi=0,5 beczki wina lub 1 beczka wina=2 tony miedzi

1M=0,5W lub 1W=2M

Niemcy: 1 tona miedzi=2 beczki wina lub 1 beczka wina=0,5 tony miedzi

(9)

Teoria przewag komparatywnych – Przejście od etapu gospodarki zamkniętej do gospodarki otwartej

II Etap: GOSPODARKA OTWARTA - Każdy kraj specjalizuje się tylko w produkcji tego towaru, gdzie ma relatywnie wyższą wydajność pracy (relatywnie niższe koszty), tj. Niemcy produkują i częściowo eksportują

wino, a Polska wytwarza i eksportuje wyłącznie miedź.

(10)

Teoria przewag komparatywnych – Przykład liczbowy:

Etap gospodareki otwartej (c.d.)

• Wystarczającą podstawą handlu międzynarodowego

są względne różnice wydajności i kosztów produkcji, nawet

w sytuacji, gdy jeden z partnerów produkuje oba

rozpatrywane towary wydajniej i taniej niż drugi.

(11)

Brak przewag komparatywnych = Brak podstaw do prowadzenia międzynarodowej wymiany handlowej:

Przykład liczbowy

Przykład liczbowy – Brak względnych różnic kosztów produkcji

--- --- --

Kraj Miedź Wino Relacje wymienne

---

POLSKA 5 ton/1 dzień 10 beczki/1 dzień 1M=2W

NIEMCY 10 ton/1 dzień 20 beczek/1dzień 1M=2W

--- -

WNIOSEK: Jeśli między obu analizowanymi krajami nie występowałyby żadne różnice

względne w zakresie kosztów produkcji, to wewnętrzne relacje wymienne miedzi i

wina byłyby w obu tych krajach identyczne (tj. 1M=2W). Wówczas nie byłoby

żadnych przesłanek skłaniających Polskę do handlu z Niemcami, zaś Niemcy nie

byłyby zainteresowane wymianą z Polską.

(12)

Teoria przewag komparatywnych – Łączne korzyści A) Wielkość produkcji miedzi i wina w gospodarce zamkniętej

POLSKA 2 tony miedzi 3 beczki wina

NIEMCY 4 tony miedzi 10 beczek wina

---

Łącznie 6 ton miedzi 13 beczek wina

---

B) Wielkość produkcji miedzi i wina w gospodarce otwartej

POLSKA 8 ton miedzi Nie produkuje wina

NIEMCY Nie produkują miedzi 18 beczek wina

---

Łącznie 8 ton miedzi 18 beczek wina

---

OGÓLNE KORZYŚCI z wymiany i specjalizacji międzynarodowej:

(13)

Teoria przewag komparatywnych w ujęciu pieniężnym – Przykład liczbowy Dane liczbowe ilustrujące przypadek wzajemnego handlu Polski i Niemiec:

Różnice względne w zakresie kosztów produkcji w ujęciu pieniężnym

Wyszczególnienie POLSKA NIEMCY

miedź wino miedź wino

Jednostkowy

nakład pracy 1 godz. 2 godz. 0,9 godz. 0,4 godz.

Płaca za 1 godz. 10 PLN 10 PLN 8 EUR 8 EUR Koszty pracy 10 PLN 20 PLN 7,20 EUR 3,20 EUR Całkowite koszty

produkcji 13,34 PLN 26,68 PLN 9,60 EUR 4,27 EUR

Koszty w PLN 13,34 PLN 26,68 PLN 33,60 PLN 14,95 PLN

(14)

Rozwinięcie teorii przewag komparatywnych w warunkach większej ilości towarów: Wnioski

• Polska będzie eksportować do Niemiec takie towary, w przypadku których relacje nakładu pracy (R) niezbędnego do wyprodukowania 1 jednostki tych towarów w każdym z obu rozpatrywanych krajów będą mniejsze (lub

równe) w porównaniu z relacjami występującymi w przypadku produkcji miedzi.

• Natomiast dla Niemiec opłacalny będzie eksport tych towarów, dla których

R są równe lub większe niż w przypadku wina.

(15)

Przewagi komparatywne według modelu Dornbuscha-Fischera-Samuelsona (z 1977 r.)

• Założenia: Handlują ze sobą dwa kraje (Polska i Niemcy), każdy z nich produkuje długą listę towarów (nieskończenie wiele), a koszty produkcji zależą tylko od jednostkowego nakładu pracy.

• Uporządkowanie dóbr wytwarzanych w obu krajach według jednostkowego nakładu pracy w ujęciu pieniężnym, zgodnie z formułą:

L (d ⁱ )= L ^N (d ⁱ )/ L ^P (d ⁱ ),

gdzie:

L ^N (d ⁱ ) – nakład pracy potrzebny do wytworzenia jednostki dobra d ⁱ w Niemczech,

L ^P (d ⁱ ) – nakład pracy potrzebny do wytworzenia jednostki tego samego dobra w Polsce.

• Następnie wszystkie dobra uporządkowane z punktu widzenia Polski, począwszy od

najmniej pracochłonnych L ^P (d ⁱ )/L ^N (d ⁱ ) po najbardziej pracochłonne

(16)

Dziękuję za uwagę

KLASYCZNE TEORIE HANDLU MIĘDZYNARODOWEGO

KLASYCZNE

TEORIE HANDLU

MIĘDZYNARODOWEGO

Główne zagadnienia:

1. Rozważania wstępne na temat istoty teorii handlu międzynarodowego.

2. Wymiana międzynarodowa w ujęciu merkantylistów.

3. Teoria przewagi absolutnej A. Smitha: Istota i założenia modelu, przykład liczbowy i wnioski.

4. Teoria przewag komparatywnych Ricardo: Główna teza modelu, przykład liczbowy i konkluzje.

5. Teoria przewag komparatywnych w ujęciu graficznym.

6. Rozwinięcie teorii przewag komparatywnych: Ujęcie pieniężne i uwzględnienie większej ilości towarów.

7. Przewagi komparatywne według modelu Dornbuscha-

Teoria przewagi absolutnej według A. Smitha:

Istota modelu

• Twórcą tej teorii Adam SMITH, ojciec ekonomii klasycznej, autor dzieła: „Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów”

(1776 r.).

• O wyborze kierunków specjalizacji decydują absolutne różnice w kosztach produkcji określonych dóbr, wynikające

z międzynarodowych różnic wydajności pracy. Z kolei przyczyną

zróżnicowania wydajności są różnice w wyposażeniu krajów w

zasoby naturalne i zasoby nabyte.

Teoria przewagi absolutnej: Założenia modelu

• Założenia modelu:

a) wymianę handlową prowadzą ze sobą tylko 2 kraje:

Polska i Niemcy;

b) każdy kraj wytwarza tylko te same 2 produkty, tj. wino i miedź;

c) istnieje tylko jeden czynnik produkcji, tj. praca;

d) koszty produkcji określane są przez nakład pracy potrzebnej do wytworzenia 1 jednostki towaru;

e) praca jest całkowicie mobilna w granicach każdego kraju, lecz zupełny brak jej mobilności w skali międzynarodowej;

f) jednostkowy nakład pracy nie zmienia się wraz ze zmianą wielkości produkcji, tzn. brak jest korzyści skali produkcji;

g) nie występują koszty transportu towarów;

h) na rynkach obu krajów istnieje wolna konkurencja;

i) eksport każdego kraju jest równy jego importowi (równowaga bilansu wymiany handlowej);

j) w handlu zagranicznym nie ma żadnych barier (ani

celnych, ani pozataryfowych).

Teoria przewagi absolutnej – Przykład liczbowy

Przykład liczbowy – Teoria różnic kosztów absolutnych

---

Kraj Miedź Wino

--- POLSKA 10 ton/1 dzień 5 beczek/1 dzień

NIEMCY 5 ton/1 dzień 10 beczek/1dzień

--- I Etap: GOSPODARKA ZAMKNIĘTA – Wewnętrzne relacje wymienne:

Polska: 1 tona miedzi=0,5 beczki wina lub 1 beczka wina=2 tony miedzi

1M=0,5W lub 1W=2M

Niemcy: 1 tona miedzi=2 beczki wina lub 1 beczka wina=0,5 tony miedzi

1M=2W lub 1W=0,5M

Wniosek: Polska produkuje miedź o połowę taniej niż Niemcy, zaś Niemcy są

wydajniejsze (2 razy) w produkcji wina od Polski.

Teoria przewagi absolutnej – Przykład liczbowy (c.d.)

II Etap: GOSPODARKA OTWARTA - Każdy kraj

specjalizuje się tylko w produkcji tego towaru, gdzie ma

wyższą wydajność pracy (niższe koszty w wyrażeniu

absolutnym), tj. Niemcy produkują i częściowo eksportują

wino, a Polska wytwarza i eksportuje wyłącznie miedź.

Teoria przewag komparatywnych Ricardo:

Główna teza

• Istotą teorii Torrensa-Ricardo jest twierdzenie, że handel

międzynarodowy może być korzystny dla obu partnerów

także wtedy, gdy jeden z nich osiąga większą wydajność

pracy i wytwarza większość produktów taniej niż drugi .

Teoria przewag komparatywnych: Przykład liczbowy Przykład liczbowy – Względne różnice kosztów produkcji

--- Kraj Miedź Wino

--- POLSKA 8 ton/1 dzień 4 beczki/1 dzień

NIEMCY 9 ton/1 dzień 18 beczek/1dzień

---

I Etap: GOSPODARKA ZAMKNIĘTA – Wewnętrzne relacje wymienne:

Polska: 1 tona miedzi=0,5 beczki wina lub 1 beczka wina=2 tony miedzi

1M=0,5W lub 1W=2M

Niemcy: 1 tona miedzi=2 beczki wina lub 1 beczka wina=0,5 tony miedzi

Teoria przewag komparatywnych – Przejście od etapu gospodarki zamkniętej do gospodarki otwartej

II Etap: GOSPODARKA OTWARTA - Każdy kraj specjalizuje się tylko w produkcji tego towaru, gdzie ma relatywnie wyższą wydajność pracy (relatywnie niższe koszty), tj. Niemcy produkują i częściowo eksportują

wino, a Polska wytwarza i eksportuje wyłącznie miedź.

Teoria przewag komparatywnych – Przykład liczbowy:

Etap gospodareki otwartej (c.d.)

• Wystarczającą podstawą handlu międzynarodowego

są względne różnice wydajności i kosztów produkcji, nawet

w sytuacji, gdy jeden z partnerów produkuje oba

rozpatrywane towary wydajniej i taniej niż drugi.

Brak przewag komparatywnych = Brak podstaw do prowadzenia międzynarodowej wymiany handlowej:

Przykład liczbowy

Przykład liczbowy – Brak względnych różnic kosztów produkcji

pracy i wytwarza większość produktów taniej niż drugi ^.

L (d ⁱ )= L ^N (d ⁱ )/ L ^P (d ⁱ ),

L ^N (d ⁱ ) – nakład pracy potrzebny do wytworzenia jednostki dobra d ⁱ w Niemczech,

L ^P (d ⁱ ) – nakład pracy potrzebny do wytworzenia jednostki tego samego dobra w Polsce.

najmniej pracochłonnych L ^P (d ⁱ )/L ^N (d ⁱ ) po najbardziej pracochłonne