OŚRODEK
B R A M A
GRODZKA
T E A T R N N
.htit\
• f -i**
- J
Historia
jednego
życia
Miejsce, które widać na sąsiedniej fotografii znajduje się w samym centrum Lublina.
Nie wyróżnia się niczym szczególnym i nie zwraca na siebie żadnej uwagi.
W maju 1939 roku właśnie tu na chwilę stanął mały żydowski chłopczyk Henio Żytomirski.
Ktoś zrobił mu zdjęcie. Zdjęcie ocalało.
Ta książeczka opowiada historię Henia.
Tomasz Pietrasiewicz
25 marca w L u b l i n i e u r o d z i ł s i ę Heuio 2;ytomirski.
Rodzices Samuel Żytomirski i Sara z domu Oksman.
Miejsce zamieszkania: Lublin., ul. Szewska 3.
Henio
ma roczek.
25 marca,
d r u g i e
urodziny
Henia.
Henio ma t r z y l a t a .
Henio ma cztery l a t a .
Henio ma pięć l a t .
Henio ma
sześć l a t .
Wkrótce ma
rozpocząć
naukę
w szkole.
16 marca rozpoczyna się likwidacja getta lubelskiego. Jest to początek
tzw. "Akcji Reinhard" zmierzającej
do "ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej"
na terenie Generalnej Guberni.
Getto obstawiono posterunkami SS i policji niemieckiej a Żydów
spędzono na plac przy ulicy Targowej.
Tam przeprowadzano selekcję. Chorych i niedołężnych zabijano na miejscu.
Pozostałych przy życiu poprowadzono i załadowano do wagonów towarowych
stojących przy bocznicy kolejowej. Wywieziono ich do obozów zagłady - głównie do Bełżca i Treblinki.
16 kwietnia utworzenie nowego getta na osiedlu Majdan Tatarski.
Przesiedlono tam ocalałe resztki ludności żydowskiej z getta na Podzamczu, w tym również Henia i jego rodziców.
9 listopada ostateczna likwidacja getta na Majdanie Tatarskim.
Około 3000 osób poprowadzono na Majdanek. Wśród nich był prawdopodobnie Henio.
Po selekcji kobiety, dzieci oraz starcy zostali skierowani do komory gazowej.
24 marca okupacyjne władze niemieckie ogłaszają zarządzenia o utworzeniu getta na Podzamczu: "Ze względu na dobro publiczne zostaje z natychmiastową mocą utworzona zamknięta dzielnica mieszkaniowa (getto).
We wspomnianej dzielnicy winni zamieszkać wszyscy osiadli w Lublinie Żydzi.
Ludności żydowskiej zabroniony jest stały pobyt poza gettem.
Żydzi mieszkający poza gettem powinni osiedlić się w nim w terminie do 15 kwietnia 1941 r."
Pod koniec marca zgodnie z zarządzeniem o utworzeniu getta
rodzina Żytomirskich przenosi się z ul. Szewskiej 3 na ul. Kowalską 11.
Tak zginął Henio
Żytorairski.
1 .9 3 3 - 1 .9 4 2
78. C z y posiada dokumenty lub spisane wspomnienia zwiqzane z o b o z e m (wymienić jakie)?
k o r e s p o n d e n c j a o j c a .Henia - S.zmuS!ł.a...z...rodziną ;
79. Aktualne nazwisko, zawód i adres —
20. Jeżeli zginqł, podać (ciec/y, gdzie, w jakich okolicznościach i jakq drogą uzyskano wia- domość o śmiercit... r e l a c j e 1'oaziny H e n i a , s z c z e g ó l n i e , p , . N e t t y A y i d a r , r e k o n s t r u k c j a f a k t ó w p r z e p r o w a d z o n a p r z e z h i s t o r y k a R o b e r t a K u w a ł k a ; z o s t a ł u ś m i e r c o n y r a z e m z i n n y m i d z i e ć m i i s t a r c a m i w k o m o r z e g a z o w e j z a r a z p o p r z y b y c i u d o o b o z u , ' . . ' .
21. Przy wypełnianiu ankiety w zastępstwie b. więźnia prosimy o podanie nazwisko . . . . , . . , , . . . _ M a r t a G r u d z i ń s k a , p r a c o w n i k
m«
2 2 . Nazwiska innych osób b. więźniów Majdanka. Podać ich dane personalne, czy zginęli
•dkihfĘJ: a d r e s y ° 'l c i e c H e n l a - S zmusi...Ż.yto.mir.sk i ,
W uzupełnieniu ankiety p r o s i m y o podanie danych dotyczących funkcjonowania o b o z u na Majdanku. Sposobu uśmiercania więźniów, systemu kar, szykan i t o r t u r , niewolniczej pracy, szpitala o b o z o w e g o , numeracji i oznaczenia więźniów, składu narodowościowego, p o m o c y uzyskanej z zewnątrz, form ruchu oporu więźniów itp.
. Lublin. - d"i c 2 0 . 0 3
P A Ń S T W O W E M U Z E U M N A M A J D A N K U
A R C H I W U M
2 0 - 3 2 S L U B L I N G r u d z i ń s k ą M a r t ą
podpił w/pe/n/o/qcego
A N K I E T A byłego więźnia Majdanka
1. Nazwisko i imię w obozie H £ n i o(Chaim) Źytomirski
2. Numer w obozie na Majdanku ~
3. Data i miejsce urodzenia 2 5 m a r c a 1 9 3 3 , L u b l i n 4. Narodowość Ż y d o w s k ą
5. Wykształcenie przed aresztowaniem d z i e c k o 6. Zawód przed aresztowaniem dziecko
7. Miejsce zamieszkania przed aresztowaniem Lublin, .«!»• Szewska 3 do- 1941 r G e t t a w L u b l i n i e : u l . K o w a l s k a 11 i n a M a j d a n i e T a t a r s k i m 8. Data i mie/sce aresztowania 9.11.1942 likwidacja Getta na Ma idanie
Tatarskim w Lublinie
9. Powód i sposób aresztowania n a r o d o w o ś ć Ż y j i n w s k a .
10. Ile osób wówczas aresztowano i osadzono w obozie i ilu z nich ocalało?
ok, 3 0 0 0 o s ó b ,
77. Gdzie był więziony i jak długo przed wysłaniem na Majdanek? 'J^Z^I r o k i ! W g e t t a c h n a t e r e n i e L u b l i n a
12. Data przybycia na Majdanek. W jaki sposób przywieziony ~ liczebność i warunki trans- porty? 9.11.1942 likwidacja Getta. na. Majdanie Tatarskim-w Lublinie Ludność z getta - około 3000 osób - pędzono pieszo przez 5 km do
13. Na którym polu i w którym baraku przebywał na Majdcnku? ..Z.O.stał. uśmiercony razem z innymi dziećmi, -fcafci-ełatt-i- i starcami w komorze gazowej zaraz po przybyciu do obozu
© Copyright by Tomasz Pictrasicwicz
© Copyright by Małgorzata Rybicka
autor: Tomasz Pietrasiewicz
Opracowanie graficzne : Małgorzata Rybicka Lublin 2005
ISBN
83-912837-4-7
Druk:
Wojewódzki Ośrodek Kultury w Lublinie
Od dnia 19 maja czynna jest na terenie Państwowego Muzeum na Majdanku wystawa "Elementarz"
Tomasza Pietrasiewicza poświęcona dzieciom z tego obozu.
Na wystawie opowiedziana jest równiż historia Henia Żytomirskiego.
Wydawnictwo współfinansowane przez Biuro Promocji Miasta Lublina Za pomoc w realizacji wydawnictwa serdecznie dziękujemy Panu Prezydentowi Andrzejowi Pruszkowskiemu
