__________________________________________
* Politechnika Białostocka.
Krzysztof MAKAR*
REJESTRACJA ZAKŁÓCEŃ W SIECI ŚREDNIEGO NAPIĘCIA
Podczas eksploatacji układów elektroenergetycznych niezwykle istotna jest szybka i precyzyjna analiza awarii i jej skutków. Dlatego uzasadnione wydaje się stosowanie coraz bardziej zaawansowanych systemów informatycznych i oprogramowania, wspo- magających monitorowanie i analizę pracy systemu elektroenergetycznego. Obecnie standardem staje się rozproszona rejestracja w wielu miejscach jednocześnie i zsyn- chronizowany, zdalny odczyt danych. Autor referatu porusza problematykę zakłóceń w pracy sieci średniego napięcia, jak i ich rejestracji. Jako obiekt badań posłużył model linii SN zamknięty w stanowisku laboratoryjnym, umożliwiający symulacje zakłóceń pracy dla różnych konfiguracji uziemienia neutralnego punktu transformatora. Na pod- stawie uzyskanych wyników przeprowadzono analizę przebiegów prądów i napięć dla typowych zakłóceń badanej linii.
SŁOWA KLUCZOWE: rejestracja zakłóceń, linia średniego napięcia
1. WSTĘP
Zmiany zachodzące w przemyśle i energetyce zawodowej stwarzają nowe potrzeby w zakresie rejestracji i analizy parametrów pracy urządzeń. Dzięki dynamicznemu rozwojowi technologii mikroprocesorowych i narzędzi informa- tycznych, możliwe jest zaspakajanie tych potrzeb.
Zakłócenia lub awarie w systemach elektroenergetycznych niosą za sobą często negatywne konsekwencje np. straty finansowe. Analiza zaistniałych oko- liczności pozwala na ustalenie powodów awarii, a co za tym idzie wyciągnięcia wniosków oraz unikanie podobnych problemów w przyszłości.
Rejestracja zakłóceń jest głównym elementem monitorowania układów za- równo wytwórczych jak i przesyłowych. Wpływa ona również w istotny sposób na podnoszenie jakości zasilania. Dzieje się tak, ponieważ rejestracja wykorzy- stywana jest w symulacjach komputerowych służących do analizy systemów elektroenergetycznych oraz doboru zabezpieczeń.
2. ZAKŁÓCENIA NA LINIACH ŚREDNIEGO NAPIĘCIA
Linie elektroenergetyczne wykorzystywane w Krajowym Systemie Elektro- energetycznym zasadniczo dzieli się na przesyłowe, przesyłowo-rozdzielcze i rozdzielcze.
Linie rozdzielcze średniego napięcia (15, 20 i 30 kV) zasilane są z sieci przesyłowo-rozdzielczej w wyższym napięciu. Pracują one w sieciach zasila- nych jedno lub dwustronnie. Do linii średniego napięcia często podłączone są lokalne źródła energii takie jak: elektrociepłownie przemysłowe, małe elek- trownie wodne oraz inne źródła generacji rozproszonej.
Zakłóceniami w systemie elektroenergetycznym określa się takie warunki pracy, które utrudniają lub uniemożliwiają jego normalną pracę. Zakłócenia na liniach stanowią znaczną część (około 74%) wszystkich zakłóceń w Krajowym Systemie Elektroenergetycznym. Zakłócenia te, dzieli się na:
– zaburzenia (praca niepełnofazowa i zwarcia) - powinny być wyłączone przez urządzenia zabezpieczające, w odpowiednio krótkim czasie,
– zagrożenia (ferrorezonans i przeciążenia cieplne) - mogą być tolerowane przez pewien czas.
Najczęściej występującymi, a zarazem najgroźniejszymi zaburzeniami w systemie elektroenergetycznym, są zwarcia. Zwarcia dzielimy na:
– symetryczne i niesymetryczne, – wielo i jednofazowe,
– pojedyncze i wielokrotne, – bezpośrednie i pośrednie.
Przyczyny występowania zwarć mogą być elektryczne i nieelektryczne.
Najważniejsze elektryczne przyczyny zwarć to: przepięcia i wyładowania at- mosferyczne, długotrwałe przeciążenia ruchowe, błędy łączeniowe, dynamiczne i termiczne oddziaływanie prądu lub łuku zwarciowego, przepięcia łączeniowe, zwarciowe i rezonansowe.
Najważniejsze nieelektryczne przyczyny występowania zwarć to: zmniej- szenie wytrzymałości elektrycznej izolacji, skrajnie wysokie lub niskie tempera- tury otoczenia, zmniejszenie wytrzymałości mechanicznej izolacji, zagrożenia geologiczne wskutek szkód górniczych, wady produkcyjne i montażowe, trzę- sienia ziemi oraz zagrożenia wywołane przez ludzi, zwierzęta i rośliny.
Zwarcia niosą za sobą bardzo poważne konsekwencje takie jak: porażenia i poparzenia ludzi, zniszczenia urządzeń elektrycznych, kołysania mocy czy zachwianie równowagi systemu elektroenergetycznego.
Linie średniego napięcia charakteryzują się 10-20 zwarciami na rok na 100 km. Dla wszystkich wartości znamionowych napięć linii, zwarcia doziemne jednofazowe stanowią od 70 do 90% wszystkich występujących zwarć. Zakłó-
cenia na liniach to 74% wszystkich awarii w systemie elektroenergetycznym [3].
Krajowe sieci średniego napięcia zasilane są najczęściej przez transformator rozdzielczy 110/SN o grupie połączeń YD lub YnD, o mocach 10-32 MVA.
Sieci dzielą się, ze względu na sposób połączenia punktu neutralnego z ziemią, na [3]:
– uziemione przez rezystor, – kompensowane,
– izolowane.
Odpowiedni sposób uziemienia punktu gwiazdowego decyduje o wartości prądu ziemnozwarciowego i jest podstawową metodą ochrony sieci średniego napięcia od skutków zwarć doziemnych.
Odpowiednio dobrany wariant uziemienia punktu neutralnego transformato- ra, powinien spełniać wymagania: stosunkowo niski koszt, proste przyłączenie do punktu gwiazdowego, bezpieczna i łatwa eksploatacja w normalnych warun- kach ruchowych i przeciążeniach trwających dłużej niż 10s [4, 5].
Lokalizacja, identyfikacja i eliminacja zwarć doziemnych w sieciach śred- niego napięcia należą do najtrudniejszych problemów automatyki zabezpiecze- niowej. Problem ten widoczny jest szczególnie w sieciach kompensowanych i pracujących z izolowanym punktem neutralnym transformatora o stosunkowo małej wartości prądu ziemnozwarciowego. Prąd ten musi być odfiltrowywany z prądów fazowych linii, których składowe obciążenia mogą znacznie przewyż- szać (nawet kilkakrotnie) wartości składowych zwarciowych.
Sieci z izolowanym punktem gwiazdowym występują bardzo rzadko, zwykle są to małe sieci [7]. Częściej spotykanym rozwiązaniem jest kompensowane połączenie punktu neutralnego z ziemią. Rozwiązanie to pozwala na długotrwa- łą pracę linii podczas doziemienia, a co za tym idzie przy zwarciach przemijają- cych nie występują wyłączenia pól liniowych i przerwy w dostawie energii elektrycznej do odbiorców. Należy jednak pamiętać, iż w takiej sieci występują przepięcia w liniach (wraz z zakłóceniami z nimi związanymi), asymetria oraz zagrożenie pożarowe w przypadku niewyłączenia linii doziemionej.
Mając na uwadze wady kompensacji oraz poprawę jakości energii elektrycz- nej, wprowadzono uziemienie punktu gwiazdowego sieci średniego napięcia przez rezystor. Rozwiązanie to eliminuje asymetrie napięć oraz ogranicza prze- pięcia w liniach kablowych, poprawia selektywność zadziałania zabezpieczeń oraz znacznie pogarsza warunki ochrony przeciwporażeniowej.
Połączeniem korzyści płynących z dwóch rozwiązań opisanych powyżej, jest równoległe połączenie rezystora i dławika. Rozwiązanie te pozwala na ograni- czenie prądu ziemnozwarciowego nawet o 50%, zachowując przy tym zalety uziemienia przez rezystor oraz łagodząc warunki ochrony przeciwporażeniowej.
Stosując uziemienie przez układ równoległy oraz rezystor, traci się zaletę sieci
kompensowanej, dotyczącej gaszenia przez dławik znacznej części zwarć prze- mijających bez konieczności wyłączenia pola i zadziałania automatyki SPZ [4].
Niezależnie od sposobu uziemienia punktu gwiazdowego, przy zwarciach doziemnych sieci średniego napięcia, prąd ziemnozwarciowy płynie nie tylko w fazie doziemionej ale również w fazach zdrowych [7].
3. REJESTRACJA ZAKŁÓCEŃ
Rejestratory zakłóceń są to wieloprocesorowe urządzenia elektroniczne, któ- rych działanie polega na zapisywaniu wejściowych sygnałów i wielkości wyli- czonych na ich podstawie, do pamięci zorganizowanej w postaci bufora koło- wego. W tym samym czasie sprawdzane są kryteria, których spełnienie uru- chamia na czas określony zapis danych do pamięci rejestratora. Zawartość bufo- ra kołowego, zawierającego dane sprzed momentu pobudzenia, jest również zapisywana. Zatem łączny czas rejestracji zakłócenia składa się z przebiegu tuż przed zakłóceniem, samego zakłócenia i z określonego czasu po zakłóceniu.
Zewnętrzna synchronizacja czasu pozwala na oznaczenie każdej z rejestracji dokładnym czasem jej rozpoczęcia, co umożliwia potem porównanie rejestracji pochodzących z różnych urządzeń [6].
Rejestratory zakłóceń mogą być z powodzeniem stosowane w sieciach przemysłowych, sieciach rozdzielczych oraz elektrowniach. W wypadku sieci są głównie instalowane w sieciach przesyłowych najwyższych i wysokich na- pięć. Rejestracji w sieciach elektroenergetycznych dokonuje się w celu:
– wykonania analizy "po fakcie" niespodziewanego zachowania się układów sieciowych, zakłócenie analizowane jest w celu weryfikacji pod względem poprawności i selektywności zadziałania zabezpieczeń i układów sterowa- nia,
– sprawdzenia prawidłowości działania zabezpieczeń rezerwowych (np.
sprawdzane jest czy nie pobudzają się zbędnie w przypadku zwarć w liniach sąsiednich),
– rejestrowania i ujawniania niepożądanych zjawisk takich jak: wzrost napię- cia, kołysania mocy, ferrorezonans czy niepoprawne działanie operatorów ruchu (często spotykane są instalowane tymczasowo rejestratory napięcia w celu monitorowania zachowania sieci średniego napięcia w newralgicz- nych punktach pracy),
– wykonywania statystyk zdarzeń w korelacji ze zmianami jakości energii elektrycznej (używane są dodatkowe moduły monitorujące jakość energii).
W elektrowniach, zakłócenia takie jak zwarcia, występują dużo rzadziej niż ma to miejsce w sieciach, konsekwencje ich natomiast są dużo bardziej groźne.
Uszkodzenia te spowodowane są głównie przez uszkodzenia wyposażenia elek-
trowni, a nie warunkami atmosferycznymi jak ma to miejsce na liniach elektro- energetycznych. W przypadku elektrowni, rejestracji dokonuje sie w celu:
– ustalenia miejsca zakłócenia poprzez analizę jego przebiegu oraz odróżnie- nia zakłócenia początkowego od uszkodzeń wtórnych (następstw rozwoju awarii),
– eliminacji błędnych zadziałań zabezpieczeń a co za tym idzie, skrócenia czasu odstawienia urządzeń,
– monitorowania takich czynności jak: załączenie generatora do systemu, syn- chronizacja czy wydzielenie pracy generatora na potrzeby własne.
Większość obecnie przeprowadzanych analiz opiera się na symulacjach wy- korzystujących modele systemu elektroenergetycznego. Dlatego niezwykle istotne jest to, aby modele dobrze odwzorowywały elementy systemu. W celu weryfikacji używanych modeli porównuje się wyniki symulacji z rzeczywistymi przebiegami.
Podczas występowania zakłóceń o istotnych skutkach, takich jak rozpad sys- temu elektroenergetycznego, symulacje uzupełniają braki w rejestracji w celu znalezienia wyjaśnienia przebiegu rozległych awarii i określenia ich przyczyny.
Użytkownicy podczas zakupu urządzeń zabezpieczających porównują oferty wielu producentów, dobierając urządzenie najlepiej spełniające wymagania wynikające z charakteru zabezpieczanego obiektu. Producenci urządzeń nie są w stanie sprawdzić każdego wariantu pracy urządzenia, dlatego użytkownicy samodzielnie wykonują testy nowonabytych urządzeń. W takim wypadku reje- stracje zakłóceń, prowadzi się w celu [1]:
– sprawdzenia modeli stosowanych w symulacyjnych programach,
– kompletowania bibliotek zakłóceń za pomocną programów symulacyjnych oraz przebiegów rzeczywistych zakłóceń,
– zarejestrowania przebiegów zakłóceniowych, które potem za pomocą teste- rów zabezpieczeń odtwarzane są w przypadku nieprawidłowego zadziałania danego zabezpieczenia, co umożliwia wykonanie korekcji nastaw.
W aktualnie używanych układach zabezpieczających i automatyki sterowa- nia, rejestratory udostępniają dwa rodzaje danych. Są to dane typu zakłócenio- wego i zdarzeniowego. Do rejestracji danych zdarzeniowych wykorzystywane są kanały dwustanowe, a do zakłóceniowych kanały analogowe. Sygnały do- prowadzane są do wejść takich jak: wejścia napięciowe, prądowe, mocowe, czujników pomiaru temperatury, ciśnienia, prędkości obrotowej itp. Kanały analogowe dzielą się na fizyczne i wyliczane.
Kanały fizyczne rejestrują nieprzetworzone sygnały analogowe takie jak:
składowa zerowa prądu, prądy fazowe, składowa zerowa napięcia czy napięcie fazowe.
Kanały wyliczane na podstawie sygnałów analogowych obliczają, za pomo- cą odpowiednich algorytmów inne często wykorzystywane sygnały analogowe takie jak moce czynne, bierne, częstotliwość, składowe symetryczne itp.
Każdy kanał może być źródłem pobudzenia rejestracji. Źródło pobudzenia nazywane jest trygerem. Każdemu kanałowi analogowemu, zarówno fizyczne- mu jak i wyliczanemu, można przepisać kilka trygerów.
Kanały dwustanowe odbierają dane generowane przez wzbudzenie sygnałów dwustanowych związanych ze sterowaniem automatyk zakłóceniowych lub sterujących [1, 6, 7].
Jedną z istotnych zalet rejestratorów, są ich możliwości komunikacyjne. Do przesyłania zgromadzonych danych, zmiany nastaw, odczytu wartości chwilo- wych używany jest port typu Ethernet. Większość urządzeń zapisuje zareje- strowane przebiegi zgodnie ze znormalizowanym standardem COMTRADE (IEEE C37.111-1991) [6].
4. BADANIA LABORATORYJNE
Istotą badań była symulacja typowych zakłóceń w pracy linii średniego na- pięcia i rejestracja ich przebiegów za pomocą rejestratora. Używany model, zamknięty w stanowisku laboratoryjnym, symuluje napowietrzną linie średnie- go napięcia o długości 6 km, napięciu znamionowym 15 kV i przekroju prze- wodów 70 mm2. Badana linia zabezpieczona jest za pomocą mikroprocesoro- wego zabezpieczenia typu megaMUZ-LR. Rejestracja dokonywana była za pomocą rejestratora RZS-9 firmy ZPrAE. Urządzenie rejestracyjne komuniko- wało się z komputerem PC za pomocą sieci Ethernet i przez oprogramowanie producenta - ZPrAE-EDIT.
Na wykorzystanym modelu linii symulowano zakłócenia takie jak: zwarcia międzyfazowe, zwarcia doziemne oraz przeciążenia, dla różnych konfiguracji uziemienia punktu gwiazdowego. Linia została obciążona za pomocą trójfazo- wego rezystora wodnego, stanowiącego obciążenie asymetryczne.
Pobudzenie rejestratora odbywa się za pomocą wyjścia dwustanowego za- bezpieczenia linii sygnalizującego jego zadziałanie. Moment pobudzenia reje- stratora jest czasem odniesienia i zaznaczony jest jako 0 w otrzymanych prze- biegach.
Na rys. 1 widoczny jest przebieg napięć i prądów podczas zwarcia miedzy fazą pierwszą, a trzecią dla linii średniego napięcia z uziemionym punktem gwiazdowym przez dławik. Zarówno dla obciążonej linii (rys. 1b), jak i linii nieobciążonej (rys. 1a) w czasie zakłócenia wyraźnie widoczny jest spadek amplitudy napięcia w fazach objętych zakłóceniem i wzrost napięcia w fazie nieobjętej zakłóceniem. Warto również zwrócić uwagę na zniekształcenie sinu- soidalnego przebiegu napięcia w fazie zdrowej. W czasie zakłócenia wzrasta amplituda składowej zerowej napięcia, widoczne jest również znaczne znie- kształcenie przebiegu spowodowane uziemieniem punktu neutralnego transfor- matora przez dławik. W chwili wyłączenia linii na wszystkich fazach i na skła-
dowej zerowej widoczne jest "szarpniecie napięcia" w przypadku linii nieobcią- żonej. Natomiast dla obciążonej linii zjawisko to przybiera na wartości i zamie- nia się w przepięcie, najbardziej widoczne na składowej zerowej. Spowodowa- ne jest to nagłym odłączeniem linii o dużym obciążeniu. W chwili wystąpienia zakłócenia na prądach faz zwartych widoczna jest składowa nieokresowa, która tłumiona jest już po pierwszym okresie przebiegu. Prądy zwarciowe w fazach objętych zwarciem, mają taką samą amplitudę ale przeciwny kierunek.
a) b)
Rys. 1. Przebieg prądów i napięć podczas zwarcia międzyfazowego na linii średniego napięcia uziemionej przez dławik: a) w stanie jałowym, b) obciążonej
Na rys. 2 widoczne są przebiegi prądów i napięć podczas zawarcia w fazie pierwszej i trzeciej w linii średniego napięcia z punktem gwiazdowym uziemio- nym przez rezystor. W porównaniu do poprzedniego przypadku, z punktem neutralnym uziemionym przez dławik, widoczny jest brak zniekształcenia prze- biegu i zmiany amplitudy napięcia w fazie zdrowej. Również składowa zerowa napięcia jest zniekształcona w dużo mniejszym stopniu niż w poprzednio. Za- uważalny jest również brak składowej nieokresowej w prądzie w chwili wystą- pienia zakłócenia. Podczas wyłączenia zwarcia widoczne jest małe przepięcie dla stanu jałowego i brak takiego przepięcia w przypadku linii obciążonej. Brak przepięcia w linii obciążonej spowodowane jest wyłączaniem zwarcia w chwili przejścia prądu zwarciowego przez wartość zero.
Rysunek 3 przedstawia przebiegi prądów i napięć podczas zwarcia między fazą pierwsza a trzecią na linii średniego napięcia z uziemionym punktem neu- tralnym przez równoległe połączenie rezystora i dławika. Ponieważ jest to roz- wiązanie hybrydowe, przebiegi łączą w sobie cechy dwóch przypadków opisa- nych wcześniej. Napięcia zachowują się tak samo jak w przypadku uziemienia przez rezystor. Składowa zerowa napięcia jest mniej zniekształcona niż miało to
miejsce przy uziemieniu przez dławik. Na prądach zwarciowych można zauwa- żyć składową nieokresową w chwili wystąpienia zakłócenia. Nie widać również przepięcia podczas wyłączenia linii, jedynie lekkie "szarpnięcie" napięcia dla linii obciążonej.
a) b)
Rys. 2. Przebieg prądów i napięć podczas zwarcia międzyfazowego na linii średniego napięcia uziemionej przez rezystor: a) w stanie jałowym, b) obciążonej
a) b)
Rys. 3. Przebieg prądów i napięć podczas zwarcia międzyfazowego na linii średniego napięcia uziemionej przez równolegle połączony rezystor z dławikiem: a) w stanie jałowym, b) obciążonej
Rysunek 4 przedstawia przebiegi prądów i napięć podczas zwarcia między- fazowego w linii średniego napięcia z izolowanym punktem gwiazdowym. Uzy- skane przebiegi nie różnią sie kształtem od tych w linii uziemionej przez rezy-
stor. Jedyną zasadniczą rożnicę zaobserwować można po wyłączeniu zwarcia:
napięcia we wszystkich fazach i składowej zerowej, są zniekształcone. Znie- kształcenie jest powoli wytłumiane przez rezystancje własną linii lub w przy- padku gdy linia jest obciążona, przez obciążenie.
a) b)
Rys. 4. Przebieg prądów i napięć podczas zwarcia międzyfazowego na linii średniego napięcia izolowanej: a) w stanie jałowym, b) obciążonej
Na rys. 5 można zobaczyć przebieg napięć i prądów podczas zwarcia do- ziemnego w pierwszej fazie, na linii średniego napięcia z punktem gwiazdo- wym uziemionym przez dławik. Podczas trwania zakłócenia, amplituda skła- dowej zerowej znacząco wzrasta, co jest charakterystyczne dla wszystkich zwarć doziemnych. Napięcie w fazie doziemionej spada prawie do zera, a na- pięcia na zdrowych fazach są silnie zniekształcone. Amplituda składowej zero- wej napięcia wzrasta prawie do poziomu napięć na fazach zdrowych. Na prze- biegu prądu w fazie doziemionej i składowej zerowej prądu, w chwili rozpoczę- cia zakłócenia widoczna jest składowa nieokresowa, która zostaje stłumiona po kilku okresach. Prąd w fazie pierwszej i trzeciej jest zniekształcony. W chwili wyłączenia zakłócenia widoczne jest wyraźne przepięcie na wszystkich fazach.
Kolejny przebieg, widoczny na rys. 6 przedstawia przebieg prądów i napięć na linii średniego napięcia z punktem gwiazdowym uziemionym przez rezystor podczas zwarcia doziemnego w pierwszej fazie. Porównując uzyskany przebieg z poprzednim (linia uziemiona przez dławik) widać iż prąd w fazie doziemionej ma dużo większą amplitudę i nie występuje w nim składowa nieokresowa.
W składowej zerowej napięcia również jest ona niewidoczna.
Rys. 5. Przebieg prądów i napięć podczas zwarcia doziemnego na nieobciążonej linii średniego napięcia uziemionej przez dławik
Rys. 6. Przebieg prądów i napięć podczas zwarcia doziemnego na nieobciążonej linii średniego napięcia uziemionej przez rezystor
Na rys. 7 widoczne są przebiegi napięć i prądów podczas zwarcia doziemne- go na linii średniego napięcia przez dławik i rezystor połączone równolegle.
Tak jak w przypadku zwarcia międzyfazowego, tak i tutaj widoczne są charak- terystyczne cechy obu rozwiązań. Prądy zwarciowe są niższe niż w przypadku uziemienia przez rezystor. Widoczna jest składowa nieokresowa w prądzie fazy doziemionej i w składowej zerowej prądu.
Rys. 7. Przebieg prądów i napięć podczas zwarcia doziemnego na nieobciążonej linii średniego napięcia uziemionej przez rezystor i dławik połączone równolegle
5. PODSUMOWANIE
Jedną z najważniejszych kwestii w eksploatacji układów elektroenergetycz- nych jest zdolność do możliwie, jak najszybszego usuwania zakłóceń, awarii i ich skutków. Czas ich usunięcia ma znaczący wpływ na ekonomiczne efekty pracy tych układów. Trafna diagnostyka po i przed awaryjna znacząco wpływa na czas usuwania awarii. W celu sprawnej realizacji, potrzebny jest efektywny system monitorowania i rejestracji zdarzeń awaryjnych. Analiza przebiegów zakłóceniowych ma również istotny wpływ na prawidłowy dobór zabezpieczeń elektroenergetycznych i ich nastaw.
Jedną z najbardziej znaczących metod ochrony sieci średniego napięcia jest odpowiedni dobór sposobu uziemienia punktu gwiazdowego transformatora.
Związane jest to z szerokim zagadnieniem dotyczącym ochrony przeciwporaże- niowej, przepięć na liniach kablowych oraz selektywności działania zabezpie- czeń.
LITERATURA
[1] Bialik T., Wróbel K,. Talaga M., Nowoczesne narzędzia w diagnostyce stanów awaryjnych układów elektroenergetycznych, Energetyka 2007, nr 6-7.
[2] Kacejko P., Machowski J., Zwarcia w Systemach Elektroenergetycznych, Wy- dawnictwo WNT, Warszawa 2012.
[3] Korniluk W., Woliński K., Elektroenergetyczna Automatyka Zabezpieczeniowa, Oficyna Wydawnicza Politechniki Białostockiej, Białystok 2012.
[4] Kożuchowski J., Uziemienie punktu zerowego sieci SN przez układ równoległy dławika i rezystora, Wiadomości Elektrotechniczne 2002, nr 5.
[5] Praca zbiorowa [red. Machowski J.] Laboratorium cyfrowej elektroenergetycznej automatyki zabezpieczeniowej, Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszaw- skiej, Warszawa 2003.
[6] Smolarczyk A., Nowoczesne systemy rejestracji zakłóceń. Stosowane kryteria pobudzeń i metody ich badania na przykładzie rejestratora typu BEN 6000. Cz. 1 i 2, Automatyka Elektroenergetyczna 2006, nr 3-4.
[7] Synal B., Rojewski W., Dzierżanowski W., Elektroenergetyczna Automatyka Zabezpieczeniowa, Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 2003.
DISRUPTION REGISTRATION ON MEDIUM-VOLTAGE POWER GRIDS
During exploitation of electricity systems, extremely essential point is fast and preci- se analysis of failure and its results. That is why, using more and more advanced com- puter systems and software, that supports monitoring and analysis of electricity system work, is so reasonable. These days, distracted registration at many places at the same time and synchronized data readout are a standard. Author of the paper raises problem of medium-tension electricity disruptions and their registration. The object of research is line's model closed in lab-station. Such a lab-station allows work disruptions' simulation for different configurations of transformer's neutral point grounding. On the basis of results, author analyses process of electric current and voltage of typical analyzed line disruption.
(Received: 4. 02. 2016, revised: 3. 03. 2016)
