WP£YW ZUBO¯ENIA NA KSZTA£TOWANIE WARTOŒCI GÓRNICZYCH PROJEKTÓW INWESTYCYJNYCH ORAZ WYBRANYCH WIELKOŒCI PRODUKCYJNYCH NA PRZYK£ADZIE Z£O¯A RUD MIEDZI
S ³ o w a k l u c z o w e
Zubo¿enie, analiza wra¿liwoœci, dyskontowy model wyceny, górnicze projekty inwestycyjne
S t r e s z c z e n i e
Dzia³alnoœæ górnicza kopalñ wi¹¿e siê z eksploatacj¹ zasobów o okreœlonych parametrach jakoœciowych. Wie- lokrotnie jednak konieczne staje siê zwiêkszanie wolumenu wybieranej kopaliny o ska³y zuba¿aj¹ce zawieraj¹ce pewn¹ iloœæ pierwiastków o znaczeniu przemys³owym. Okreœlenie i pomiar wp³ywu zubo¿enia na wartoœæ uzyskiwanych wyników kopalñ zarówno na poziomie technicznym jak i ekonomicznym jest problemem istotnym i interesuj¹cym.
Jednym z podstawowych czynników w du¿ym stopniu decyduj¹cych o efektywnoœci pozyskania i wyko- rzystania kopalin jest ichzubo¿enie czêsto zaliczane do strat jakoœciowych. Jest rzecz¹ zrozumia³¹ i nie pod- legaj¹c¹ dyskusj¹, ¿e wydobywana przez przedsiêbiorcê kopalina u¿yteczna ma zazwyczaj gorsze w³aœciwoœci od tych, jakie stwierdzono w trakcie opróbowania z³o¿a. Zjawisko to wystêpujê najwyraŸniej w z³o¿ach metali, a okreœla siê je jakozubo¿enie. Powszechnie wyró¿nia siê trzy kategorie zubo¿enia kopaliny:
— zubo¿enie wynikaj¹ce z przemieszania kopaliny pozabilansowej z kopalin¹ bilansow¹,
— zubo¿enie wynikaj¹ce z przemieszania ska³ p³onnych z kopalin¹ bilansow¹,
— zubo¿enie wynikaj¹ce z utraty bogatych w sk³adnik u¿yteczny, drobnych niewielkich iloœciowo frakcji urobku.
Tak rozumiane zubo¿enie rozpatrywane li tylko na poziomie kopalni uznaæ mo¿na za tradycyjne ujêcie i jako takie zosta³o dok³adnie rozpoznane i opisane. Pytanie jak przekuæ wiedzê na temat rodzaju i wielkoœci zubo¿enia w poszczególnych etapach procesu wydobywczego w informacjê przydatn¹ do oceny prowadzonej dzia³alnoœci tak na etapie analiz technicznych jak i ekonomicznych ca³ego procesu technologicznego? W jaki sposób nadaæ zbieranym informacj¹ now¹ jakoœæ niezbêdn¹ w procesie oceny efektywnoœci funkcjonowania du¿ego koncernu wydobywczego?
Dziœ niemal truizmem jest mówiæ, ¿e dok³adna wiedza o rzeczywistej zawartoœci miedzi i innych metali w strudze materia³u bêd¹cego przedmiotem obróbki jest bardzo istotnym elementem procesu produkcyjnego.
Obecnie wiadomo, ¿e wiedza ta stanowi podstawê oceny wydajnoœci procesów górniczych, a w po³¹czeniu z informacjami o kosztach pozwala oszacowaæ rentownoœæ przedsiêbiorstwa.
W œwietle powy¿szego proces zubo¿enia rozumiany jako straty jakoœciowe eksploatowanego z³o¿a urasta do rangi jednej z bardziej kluczowych cech opisuj¹cych strugê urobku transportowanego w ci¹gu technologicznym z kopalñ do zak³adów wzbogacania i dalej hut.
W literaturze przedmiotu znaleŸæ mo¿na wiele odniesieñ do problemu zubo¿ania eksploatowanych zasobów.
Autorzy podaj¹, oprócz ogólnej charakterystyki zubo¿enia, jego klasyfikacjê oraz prezentuj¹ liczne wzory umo¿- liwiaj¹ce kwantyfikacjê, pomiar i obliczanie tego parametru w ró¿nych warunkach geologiczno-górniczych, technicznych i eksploatacyjnych kopalñ.
Nie ma jednak jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, jaki jest wp³yw zubo¿enia tak na efektywnoœæ pro- wadzonej eksploatacji jak i wartoœæ realizowanych w tym sektorze projektów inwestycyjnych, co wynika ze specyfiki poszczególnych z³ó¿ i koncepcji ich zagospodarowywania.
W przedk³adanym artykule oprócz weryfikacji wp³ywu zubo¿enia na wartoœæ ekonomiczn¹ projektu, ocenie poddano zmianê kluczowych parametrów takich jak: przychody z tytu³u prowadzonej dzia³alnoœci górniczej, koszty operacyjne, produkcja koncentratu miedzi, produkcja miedzi elektrolitycznej (Cu), produkcja srebra metalicznego (Ag).
Dysponuj¹c szeregiem danych empirycznych okreœlaj¹cych wyniki produkcyjne jednego z czo³owych œwia- towych producentów miedzi na przestrzeni lat 2005–2007 w³¹cznie postanowiono dokonaæ próby oceny wp³ywu zubo¿enia na zamodelowany projekt inwestycyjny X. Projekt ten ³¹czy³ w sobie koncepcjê zagospodarowania z³o¿a ju¿ istniej¹cego oraz elementy modelowe zaproponowane przez autorów w celu realizacji postulatów badawczych pracy.
Kluczowe z punktu widzenia prowadzonego modelowania za³o¿enie o istnieniu wp³ywu zubo¿enia na osi¹gane w projekcie X wyniki oceny ekonomicznej dla ró¿nych poziomów danych wejœciowych zweryfikowano buduj¹c zmodyfikowany arkusz przep³ywów pieniê¿nych (model dyskontowy), uwzglêdniaj¹cy elementy ra- chunku wyników, wprowadzaj¹c doñ matematyczne zale¿noœci zmiennych. Parametrem, przy pomocy którego weryfikowano wartoœæ ekonomiczn¹ projektu, sta³a siê NPV (wartoœæ zaktualizowana netto, Net Present Value).
