Czym naprawdę jest „Perła jaśniejąca w mroku”? Porównujemy baśnie europejskie i orientalne.

(1)

Czym naprawdę jest „Perła jaśniejąca w mroku”? Porównujemy baśnie europejskie i orientalne.

1. Cele lekcji

a) Wiadomości

Uczeń :

• zna pojęcie baśni i jej cech charakterystycznych,

• rozumie, co to jest motyw wędrowny,

• rozumie pojęcia: Orient, symbol, uosobienie.

b) Umiejętności Uczeń:

• potrafi wyjaśnić wyżej wymienione pojęcia,

• z pomocą nauczyciela interpretuje znaczenie symbolu,

• potrafi odnaleźć morał zawarty w baśni i ocenia postępowanie bohaterów,

• wykorzystuje wiedzę w praktyce.

2. Metoda i forma pracy

Burza mózgów, metoda heurystyczna, praca ze słownikiem, praca samodzielna.

3. Środki dydaktyczne

• Karta pracy ucznia,

• Kunstler M., “Perła jaśniejąca w mroku. Baśń chińska.” [w]: Dobrowolska H., Jutro pójdę w świat. Podręcznik do kształcenia literackiego, kulturowego i językowego dla klasy czwartej szkoły podstawowej., WSiP, Warszawa 2006.

4. Przebieg lekcji

a) Faza przygotowawcza

Nauczyciel prosi uczniów o przypomnienie tytułów poznanych do tej pory baśni braci Grimm i

Andersena. Uczniowie przypominają cechy baśni i pojęcie motywu wędrownego. Następnie nauczyciel przypomina uczniom, że na dzisiejszej lekcji zajmą się omawianiem baśni chińskiej “Perłą jaśniejąca w mroku.” , którą mieli przeczytać w domu i nauczyć się opowiadać.

b) Faza realizacyjna

1. Uczniowie opowiadają treść baśni; nauczyciel może zapisywać najważniejsze wydarzenia w kolejności chronologicznej jako pomoc do dalszej pracy (plan wydarzeń). Następnie zastanawiają się, jakie są najważniejsze różnice między poznaną baśnią, a tymi które czytali wcześniej (np. zupełnie kontrastowe przedstawienie postaci smoka – w baśniach europejskich to groźny potwór, z którym

1

(2)

trzeba walczyć; w baśniach Dalekiego Wschodu – mądra, magiczna istota, która potrafi przybrać postać człowieka; itp.). Zwracają także uwagę na pojawiające się uosobienie postaci zwierzęcych.

2. Uczniowie odszukują w “Słowniku języka polskiego” znaczenie słowa “Orient” i zapisują je w zeszycie.

3. Nauczyciel przypomina uczniom o formalnych cechach opisu – konieczności zrobienia akapitów, używaniu urozmaiconego słownictwa, zwłaszcza czasowników.

4. Nauczyciel rozdaje uczniom Karty pracy (Karta pracy) i prosi o ich wypełnienie. Zaznacza, że będą one przydatne przy pisaniu pracy domowej. Uczniowie i nauczyciel mogą również wspólnie ustalić i zapisać cechy charakteru bohaterów baśni; przykłady uczniowie wyszukują samodzielnie w tekście (w zależności od możliwości i stopnia samodzielności zespołu klasowego).

5. Uczniowie odczytują Karty pracy. Na ich podstawie wspólnie z nauczycielem ustalają, jakie cechy chrakteru i zachowania zostały nagrodzone, a jakie ukarane oraz określają, jakie jest przesłanie (morał) baśni. Nauczyciel zapisuje na tablicy sentencję “CEL UŚWIĘCA ŚRODKI” i wraz z uczniami

zastanawia się, czy w baśni sposób wykonania zadania wyznaczonego przez córkę Króla Smoków miał znaczenie dla końcowego wyniku. Uczniowie wypowiadają się, uzasadniając swoje zdanie

przykładami. Wspólnie ustalają, że najważniejsze były właśnie działania bohaterów (środki), a nie magiczny skarb (cel).

c) Faza podsumowująca

1. Nauczyciel zwraca uwagę uczniów na temat lekcji i prosi ich, aby zastanowili, jaką rolę pełni w utworze tytułowa “perła jaśniejąca w mroku”. Uczniowie zgłaszają swoje pomysły, które zostają zapisane na tablicy. Następnie nauczyciel prosi wybranego ucznia, aby poszukał w “Słowniku języka polskiego” znaczenia słowa “symbol”. Uczniowie zastanawiają się pod kierunkiem nauczyciela, czego symbolem może być baśniowa “PERŁA”. Uczniowie odszukują w tekście i odczytują głośno, co stało się z perłą Starszego Ma i czym okazała się czarna perła młodszego z braci. Zapisują w zeszytach możliwe znaczenia (np. “perła jaśniejąca w mroku” jako symbol próby, jakiej poddano braci; symbol prawdy rozświetlającej mrok i ukazującej wnętrze bohaterów, itp.).

2. Nauczyciel zapisuje na tablicy. Uczniowie zapisują pracę domową z tablicy do zeszytów.

5. Bibliografia

1. Dobrowolska H., Jutro pójdę w świat. Podręcznik do kształcenia literackiego, kulturowego i językowego dla klasy czwartej szkoły podstawowej., WSiP, Warszawa 2006.,

2. „Słownik języka polskiego”, pod red. prof. dr M. Szymczaka, PWN, Warszawa 1979.

6. Załączniki

a) Zadanie domowe

„Korzystając z Karty pracy ucznia, opisz postać jednego z braci występujących w baśni „Perła jaśniejąca w mroku.” Uwzględnij swoją opinię o bohaterze.”

2

(3)

b) Karta pracy ucznia

Załącznik 1

KARTA PRACY UCZNIA

Jakimi cechami odznaczali się bracia z baśni „Perła jaśniejąca w mroku”?

Pracując z tekstem podręcznika, uzupełnij poniższą tabelę. Pamiętaj o podaniu przykładów uzasadniających cechy charakteru bohaterów, takie jak: życzliwość, uczynność, nieszczerość, itp.

Czym naprawdę jest „Perła jaśniejąca w mroku”? Porównujemy baśnie europejskie i orientalne.