Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony. Środowiska dla Gminy Nieporęt na lata z perspektywą do 2026 roku

środowisko Programu Ochrony

Środowiska dla Gminy Nieporęt na lata

2018-2022 z perspektywą do 2026 roku

3

Autorzy opracowania:

Krzysztof Pietrzak……….

Bartłomiej Przybylski……….

Mateusz Repliński………

Meritum Competence ul. Syta 135, 02-987 Warszawa

szkolenia@meritumnet.pl, azbest@meritumnet.pl, audyt@meritumnet.pl www.szkolenia.meritumnet.pl

Nieporęt, 2018

4

Spis treści

1 Wstęp ... 6

2 Streszczenie w języku niespecjalistycznym ... 6

3 Podstawa prawna opracowania ... 10

4 Zakres opracowania ... 10

5 Zawartość i główne cele Programu oraz jego powiązania z innymi dokumentami... 10

6 Metody zastosowane przy sporządzaniu Prognozy ... 14

7 Propozycje dotyczące przewidywanych metod analizy skutków realizacji postanowień projektowanego dokumentu oraz częstotliwości jej przeprowadzania ... 14

8 Informacja o przewidywanym oddziaływaniu transgranicznym ... 15

9 Stan środowiska obszaru objętego Programem ... 15

9.1 Ochrona klimatu i jakości powietrza ... 15

9.1.1 Warunki klimatyczne ... 15

9.1.2 Jakość powietrza atmosferycznego ... 16

9.2 Zagrożenia hałasem ... 21

9.3 Pola elektromagnetyczne ... 23

9.4 Gospodarowanie wodami ... 25

9.4.1 Wody powierzchniowe ... 25

9.4.2 Wody podziemne ... 31

9.5 Gospodarka wodno-ściekowa ... 32

9.5.1 Sieć wodociągowa ... 32

9.5.2 Sieć kanalizacyjna... 34

9.6 Zasoby geologiczne ... 35

9.7 Gleby ... 36

9.8 Gospodarka odpadami i zapobieganie powstawaniu odpadów ... 38

9.9 Zasoby przyrodnicze ... 41

9.9.1 Formy Ochrony Przyrody ... 41

9.10 Zagrożenia poważnymi awariami ... 46

10 Istniejące problemy ochrony środowiska istotne z punktu widzenia realizacji projektowanego dokumentu, w szczególności dotyczące obszarów podlegających ochronie na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody ... 46

5 11 Przewidywane znaczące oddziaływania, w tym oddziaływania bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne i negatywne, na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000

oraz integralność tego obszaru, a także na środowisko ... 46

12 Rozwiązania alternatywne do rozwiązań zawartych w Programie ... 63

13 Spis tabel ... 64

14 Spis rysunków ... 64

15 Spis wykresów ... 65

6

1 Wstęp

Przedmiotem niniejszej prognozy oddziaływania na środowisko (dalej: Prognozy) jest Program Ochrony Środowiska dla Gminy Nieporęt na lata 2018-2022 z perspektywą do 2026 roku (dalej: Program). Konieczność opracowania Prognozy wynika z faktu, że w Programie przewidziano do realizacji przedsięwzięcia, które zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz. U. z 2016 r., poz. 71) zaliczane do przedsięwzięć mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko.

2 Streszczenie w języku niespecjalistycznym

Podstawą prawną wykonania Prognozy jest art. 51 ust. 1 ustawy z dnia 3 października z 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko.

Zakres Prognozy wynika z art. 51 ust. 2 ww. ustawy i został uzgodniony z Regionalnym Dyrektorem Ochrony Środowiska w Warszawie oraz Państwowym Wojewódzkim Inspektorem Sanitarnym w Warszawie.

Przedmiotem opracowania niniejszej Prognozy jest Program Ochrony Środowiska dla Gminy Nieporęt na lata 2018-2022 z perspektywą do 2026 roku. Program porusza szeroko rozumianą problematykę ochrony środowiska na terenie gminy. Opisuje stan środowiska oraz presje, jakim podlegają poszczególne komponenty środowiska (obszary interwencji). Ww.

dokument jest dokumentem strategicznym, w którym wyznaczono cele (poprawa jakości powietrza, poprawa jakości wód powierzchniowych i podziemnych, minimalizacja negatywnych skutków zdrowotnych spowodowanych obecnością azbestu), wynikające m.in.

z następujących dokumentów:

Dokumenty strategiczne na poziomie krajowym:

 Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju, Polska 2030:

o Cel: Zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego oraz ochrona i poprawa stanu środowiska;

7

 Średniookresowa Strategia Rozwoju Kraju – Strategia Rozwoju Kraju 2020:

o Cel: bezpieczeństwo energetyczne i środowisko;

 Strategia Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko, perspektywa do 2020 r.:

o Cel: Zapewnienie gospodarce krajowej bezpiecznego i konkurencyjnego zaopatrzenia w energię,

o Cel: Poprawa stanu środowiska;

 Polityka Energetyczna Polski do 2030 r.

o Cel: konsekwentne zmniejszanie energochłonności polskiej gospodarki do poziomu UE- 15;

 Strategiczny plan adaptacji dla sektorów i obszarów wrażliwych na zmiany klimatu, do roku 2020 z perspektywą do roku 2030

o Cel: zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego i dobrego stanu środowiska, Dokumenty strategiczne na poziomie regionalnym i lokalnym:

 Strategia rozwoju województwa mazowieckiego do 2030 roku. Innowacyjne Mazowsze:

o Cel: zapewnienie gospodarce regionu zdywersyfikowanego zaopatrzenia w energię przy zrównoważonym gospodarowaniu zasobami środowiska;

 Regionalny Program Operacyjny Województwa Mazowieckiego na lata 2014-2020:

o Cel: zwiększenie udziału odnawialnych źródeł energii w ogólnej produkcji energii, o Cel: zwiększona efektywność energetyczna w sektorze publicznym i mieszkaniowym, o Cel: lepsza jakość powietrza;

 Program ochrony środowiska dla Województwa Mazowieckiego do 2022 r.:

o Cel: poprawa jakości powietrza przy zapewnieniu bezpieczeństwa energetycznego w kontekście zmian klimatu,

 Programu ochrony powietrza dla strefy mazowieckiej:

o Działania: ograniczanie emisji powierzchniowej (niskiej, rozproszonej emisji komunalno- bytowej i technologicznej), emisji liniowej (komunikacyjnej);

8

 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu legionowskiego na 2018-2022 z perspektywą do 2026 roku:

o Cel: dobra jakość powietrza atmosferycznego bez przekroczeń dopuszczalnych norm – osiągnięcie poziomów dopuszczalnych zanieczyszczeń powietrza,

o Cel: ograniczenie emisji gazów cieplarnianych,

o Cel: ograniczenie ilości odpadów komunalnych przekazywanych do składowania, o Cel: ograniczenie negatywnego oddziaływania odpadów na środowisko;

 Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Nieporęt do roku 2020:

o Cel: poprawa stanu powietrza atmosferycznego;

 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Nieporęt:

o Cel: poprawa jakości powietrza,

o Cel: wzrost i promocja wykorzystania energii odnawialnej.

o Cel: zapewnienie dostępu do infrastruktury technicznej.

 Uwzględnione zostały również dokumenty międzynarodowe i wspólnotowe.

Monitoring skutków realizacji POŚ będzie prowadzony w oparciu o wskaźniki obrazujące zmianę stanu środowiska na terenie gminy oraz dane dotyczące stanu realizacji zadań ujętych w POŚ. Co 2 lata raporty sporządzane będą Raporty z wykonania POŚ, które zostaną przedstawione Radzie Gminy Nieporęt, a następnie przekazane Zarządowi Powiatu Legionowskiego.

Zarówno w Programie, jak i w Prognozie dokonano charakterystyki i oceny stanu środowiska na terenie gminy Nieporęt. Dzięki temu zdefiniowano główne problemy i zagrożenia jakim podlegają poszczególne komponenty środowiska (obszary interwencji).

Głównymi elementami środowiska, na który wpływ ma realizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Nieporęt na lata 2018-2022 z perspektywą do 2026 roku są jakość powietrza atmosferycznego oraz jakość wód podziemnych i powierzchniowych.

W ramach realizacji wyznaczonych w dokumencie celów zaplanowano szereg zadań takich jak m.in.:

9

 budowa ścieżek rowerowych

 budowa instalacji OZE,

 termomodernizacja budynków,

 przebudowa dróg

 budowa sieci wodociągowej,

 budowa stacji uzdatniania wody,

 budowa sieci kanalizacyjnej,

 budowa nowego i rozbudowa istniejącego PSZOK,

 zakup i montaż Miejskich Punktów Elektroodpadów,

 likwidacja nielegalnych wysypisk odpadów,

 demontaż i unieszkodliwianie odpadów zawierających azbest,

 edukacja ekologiczna,

 pielęgnacja zieleni oraz sadzenie krzewów i drzew.

Przeprowadzona w prognozie analiza zadań ujętych w Programie pod kątem możliwości ich oddziaływania na środowisko wykazała, iż oddziaływania negatywne mogą wystąpić jedynie na etapie realizacji zadań (co będzie następstwem m.in. użycia sprzętu budowlanego, transportu materiałów budowlanych i wykonywania prac ziemnych) oraz będą mieć charakter lokalny, krótkotrwały i odwracalny. Nie przewiduje się wystąpienia oddziaływań skumulowanych oraz oddziaływań o zasięgu transgranicznym.

Ocena skutków realizacji Programu Ochrony Środowiska będzie prowadzona w oparciu o zmiany wartości wskaźników, takich jak m.in.: długość nowych ścieżek rowerowych, redukcja emisji CO2, długość przebudowanych dróg, masa selektywnie zebranych odpadów, powierzchnia terenów zieleni – parki, zieleńce i tereny zieleni osiedlowej.

Wszystkie zadania wyznaczone do realizacji w ramach Programu mają na celu ochronę środowiska i ograniczenie wprowadzania zanieczyszczeń do środowiska. Zgodne są również z zasadą zrównoważonego rozwoju. Efektem tych działań będzie również pozytywny wpływ na zdrowie człowieka. Brak realizacji zapisów Programu spowoduje pogarszanie się stanu wszystkich komponentów środowiska.

10

3 Podstawa prawna opracowania

Podstawą prawną wykonania Prognozy jest art. 51 ust. 1 ustawy z dnia 3 października z 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2017 r. poz.

1405 z późn. zm.).

4 Zakres opracowania

Zakres Prognozy wynika z art. 51 ust. 2 ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko i został uzgodniony z Regionalnym Dyrektorem Ochrony Środowiska w Warszawie (pismo z dnia 12 stycznia 2018 r., znak: WOOŚ-III.411.465.2017.JD) oraz Państwowym Wojewódzkim Inspektorem Sanitarnym w Warszawie (pismo z dnia 16 stycznia 2018 r., znak: ZS.9022.2080.2017 DB).

5 Zawartość i główne cele Programu oraz jego powiązania z innymi dokumentami.

Celami realizacji programu ochrony środowiska jest poprawa stanu i ochrona środowiska, w szczególności:

 ograniczenie emisji zanieczyszczeń do atmosfery,

 poprawa jakości wód powierzchniowych i podziemnych.

przy jednoczesnym zapewnieniu rozwoju społeczno-gospodarczego.

Niniejszy dokument spójny jest z celami oraz kierunkami interwencji ujętych m. in.

w następujących dokumentach strategicznych:

Dokumenty strategiczne na poziomie międzynarodowym:

 Konwencja o ochronie różnorodności biologicznej z Rio de Janeiro (1992), która wskazuje na konieczność ochrony przyrody w skali globalnej poprzez ochronę całego bogactwa przyrodniczego. Główne cele Konwencji to: ochrona różnorodności biologicznej, zrównoważone użytkowanie jej elementów,

11 uczciwy i sprawiedliwy podział korzyści wynikających z wykorzystania zasobów genetycznych,

 Konwencja o kontroli transgranicznego przemieszczania i usuwania odpadów niebezpiecznych (Bazylea 1989). Przedmiotem Konwencji jest kontrola transgranicznego przemieszczania i usuwania odpadów niebezpiecznych, których wykaz zawarto w odpowiednich załącznikach do Konwencji oraz minimalizacja wytwarzania odpadów niebezpiecznych i innych, a także zapewnienie dostępu do właściwych, odpowiednio zlokalizowanych urządzeń służących do usuwania odpadów w sposób bezpieczny dla środowiska.

Dokumenty strategiczne na poziomie wspólnotowym:

 Strategia „Europa 2020”:

 Cel: ograniczenie emisji gazów cieplarnianych o 20%, zwiększenie udziału energii ze źródeł odnawialnych o 20% (dla Polski 15%), zwiększenie efektywności energetycznej o 20%;

 Strategia Unii Europejskiej w zakresie przystosowania się do zmian klimatu:

 Cel: Uodparnianie działań na szczeblu UE na zmianę klimatu – wspieranie przystosowania w kluczowych sektorach podatnych na zagrożenia:

- Działanie: Zapewnienie bardziej odpornej infrastruktury;

 Dyrektywa 2008/50/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 21 maja 2008 r.

w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy (CAFE – Clean Air For Europe):

 Cel: poprawa jakości powietrza poprzez ograniczenie emisji zanieczyszczeń;

 VII Program Środowiskowy:

 Cel: wzmocnienie wysiłków na rzecz ochrony kapitału naturalnego, zdrowia i dobrostanu społecznego oraz stymulowanie rozwoju

12

i innowacji opartych na zasobooszczędnej, niskoemisyjnej gospodarce przy uwzględnieniu naturalnych ograniczeń naszej planety.

Dokumenty strategiczne na poziomie krajowym:

 Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju, Polska 2030:

o Cel: Zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego oraz ochrona i poprawa stanu środowiska;

 Średniookresowa Strategia Rozwoju Kraju – Strategia Rozwoju Kraju 2020:

o Cel: bezpieczeństwo energetyczne i środowisko;

 Strategia Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko, perspektywa do 2020 r.:

o Cel: Zapewnienie gospodarce krajowej bezpiecznego i konkurencyjnego zaopatrzenia w energię,

o Cel: Poprawa stanu środowiska;

 Polityka Energetyczna Polski do 2030 r.

o Cel: konsekwentne zmniejszanie energochłonności polskiej gospodarki do poziomu UE-15;

 Strategiczny plan adaptacji dla sektorów i obszarów wrażliwych na zmiany klimatu, do roku 2020 z perspektywą do roku 2030

o Cel: zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego i dobrego stanu środowiska,

Dokumenty strategiczne na poziomie regionalnym i lokalnym:

 Strategia rozwoju województwa mazowieckiego do 2030 roku. Innowacyjne Mazowsze:

o Cel: zapewnienie gospodarce regionu zdywersyfikowanego zaopatrzenia w energię przy zrównoważonym gospodarowaniu zasobami środowiska;

13

 Regionalny Program Operacyjny województwa mazowieckiego na lata 2014- 2020:

o Cel: zwiększenie udziału odnawialnych źródeł energii w ogólnej produkcji energii,

o Cel: zwiększona efektywność energetyczna w sektorze publicznym i mieszkaniowym,

o Cel: lepsza jakość powietrza;

 Program ochrony środowiska dla Województwa Mazowieckiego do 2022 r.:

o Cel: poprawa jakości powietrza przy zapewnieniu bezpieczeństwa energetycznego w kontekście zmian klimatu;

 Program ochrony powietrza dla strefy mazowieckiej:

o Działania: ograniczanie emisji powierzchniowej (niskiej, rozproszonej emisji komunalno-bytowej i technologicznej), emisji liniowej (komunikacyjnej);

 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu legionowskiego na 2018-2022 z perspektywą do 2026 roku:

o Cel: dobra jakość powietrza atmosferycznego bez przekroczeń dopuszczalnych norm – osiągnięcie poziomów dopuszczalnych zanieczyszczeń powietrza,

o Cel: ograniczenie emisji gazów cieplarnianych,

o Cel: ograniczenie ilości odpadów komunalnych przekazywanych do składowania,

o Cel: ograniczenie negatywnego oddziaływania odpadów na środowisko;

 Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Nieporęt do roku 2020:

o Cel: poprawa stanu powietrza atmosferycznego;

 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Nieporęt:

14

o Cel: poprawa jakości powietrza,

 Cel: wzrost i promocja wykorzystania energii odnawialnej.

6 Metody zastosowane przy sporządzaniu Prognozy

Procedura tworzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko była sporządzana równolegle do realizacji dokumentu podstawowego - Programu Ochrony Środowiska.

Prognozę wykonano w oparciu o przepisy ustawy z dnia 3 października 2008 roku o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko.

Dokonano w niej analizy oddziaływań na środowisko przewidzianych do realizacji w programie ochrony środowiska zadań w oparciu o dane literaturowe oraz ustalenia własne, które zestawiono z lokalnymi uwarunkowaniami środowiskowymi. Wyniki analizy, w podziale na poszczególne komponenty środowiska, zostały zestawione w tabeli, zawierającej informacje (wraz z uzasadnieniem) o przewidywanym sposobie oddziaływania planowanych przedsięwzięć na środowisko.

7 Propozycje dotyczące przewidywanych metod analizy skutków realizacji postanowień projektowanego dokumentu oraz częstotliwości jej przeprowadzania

Aby realizacja zadań zawartych w Programie przebiegała zgodnie z założonym harmonogramem, niezbędne jest prowadzenie monitoringu oraz ewaluacji ich wykonania.

Celem monitoringu jest ocena realizacji wskazanych w Programie zadań, w tym:

 określenie stopnia realizacji przyjętych celów,

 ocenę rozbieżności pomiędzy przyjętymi celami i działaniami, a ich wykonaniem,

 analizę przyczyn rozbieżności.

Monitoring skutków realizacji zadań będzie prowadzony w oparciu o wskaźniki obrazujące zmianę stanu środowiska na terenie gminy (tabela nr 12 w Programie) oraz dane

15 dotyczące stanu realizacji zadań ujętych w Programie. Jeżeli w wyniku analizy okaże się, że istnieją rozbieżności pomiędzy stopniem realizacji Programu, a jego założeniami, zostaną podjęte czynności mające na celu wyjaśnienie przyczyn rozbieżności oraz określenie działań korygujących.

Wójt Gminy Nieporęt będzie, zgodnie z art. 18 ust 2 i 3 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska, będzie sporządzał co 2 lata raporty z wykonania POŚ, które zostaną przedstawione Radzie Gminy Nieporęt, a następnie przekazane Zarządowi Powiatu Legionowskiego.

8 Informacja o przewidywanym oddziaływaniu transgranicznym

Program nie przewiduje realizacji zadań, które miałyby oddziaływanie transgraniczne.

9 Stan środowiska obszaru objętego Programem 9.1 Ochrona klimatu i jakości powietrza

9.1.1 Warunki klimatyczne

Gmina Nieporęt znajduje się w zasięgu wpływów klimatu kontynentalnego.

Charakterystyka klimatu gminy przedstawia się następująco¹:

 Średnia roczna temperatura powietrza wynosi około 8°C,

 Roczna suma opadów – 522 mm,

 W miesiącach zimowych pokrywa śnieżna utrzymuje się przez około 50% dni,

 W ciągu roku występuje średnio 46 dni pogodnych, 90 dni pochmurnych;

pozostałe to dni o zachmurzeniu pośrednim,

 Średnie miesięczne wartości ciśnienia mieszczą się w przedziale 1000- 1005 hPa,

 Średnia wilgotność względna powietrza wynosi 80%,

 Przeważają wiatry z kierunków zachodnich,

 Średnia prędkość wiatru wynosi 4,1 m/s.

1 A. Richling, K. Ostaszewska, Geografia fizyczna Polski, PWN, 2009

16

9.1.2 Jakość powietrza atmosferycznego

Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Warszawie w roku 2017 dla obszaru województwa mazowieckiego przeprowadził roczną ocenę jakości powietrza atmosferycznego dotyczącą roku 2016. Obowiązujący układ stref określa rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 2 sierpnia 2012 r. w sprawie stref, w których dokonuje się oceny jakości powietrza (Dz. U. z 2012 r. poz. 914), zgodnie z którym woj. mazowieckie podzielone zostało na następujące strefy:

 PL1401 aglomeracja warszawska,

 PL1402 miasto Płock,

 PL1403 miasto Radom,

 PL1404 strefa mazowiecka.

Rysunek 1. Położenie gminy Nieporęt na tle stref województwa mazowieckiego Źródło: opracowanie własne

17 Gmina Nieporęt należy do strefy mazowieckiej. Ocenę wykonano według kryteriów dotyczących ochrony zdrowia dla 12 substancji:

 dwutlenku siarki - SO2,

 dwutlenku azotu - NO2,

 tlenku węgla - CO,

 benzenu - C6H6,

 pyłu zawieszonego PM10,

 pyłu zawieszonego PM2,5,

 ołowiu w pyle - Pb(PM10),

 arsenu w pyle - As(PM10),

 kadmu w pyle - Cd(PM10),

 niklu w pyle - Ni(PM10),

 benzo(a)pirenu w pyle - B(a)P(PM10),

 ozonu - O3,

oraz kryteriów określonych w celu ochrony roślin dla 3 substancji:

 dwutlenku siarki - SO2,

 tlenków azotu - NOx,

 ozonu - O3 określonego współczynnikiem AOT40.

Dwutlenek siarki, tlenek węgla, dwutlenek azotu, wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne, a także metale ciężkie i pyły zawieszone należą do produktów spalania wpływających na występowanie niskiej emisji. Ozon z kolei jest zagrożeniem dla człowieka i środowiska naturalnego w sytuacji, gdy pojawi się w powietrzu przy powierzchni ziemi.

Powstaje on w gorące, słoneczne, letnie dni, w wyniku reakcji chemicznych zachodzących w przyziemnej warstwie atmosfery, gdy jest ona zanieczyszczona dwutlenkiem azotu. Dzieje się tak najczęściej w centrach miast lub przy ruchliwych trasach komunikacyjnych.

Wynikiem oceny, zarówno pod kątem kryteriów dla ochrony zdrowia jak i kryteriów dla ochrony roślin, dla wszystkich substancji podlegających ocenie, jest zaliczenie do jednej z poniższych klas²:

2 Oznaczenie klas przyjęto wg. instrukcji GIOŚ i kodowania stosowanego w raportowaniu wyników do Europejskiej Agencji Środowiska

18

 w klasyfikacji podstawowej:

o do klasy A – jeżeli stężenia zanieczyszczenia na terenie strefy nie przekraczają odpowiednio poziomów dopuszczalnych lub docelowych, o do klasy C – jeżeli stężenia zanieczyszczeń na terenie strefy przekraczają

poziomy dopuszczalne lub poziomy docelowe.

 w klasyfikacji dodatkowej:

o do klasy A1 – brak przekroczenia poziomu dopuszczalnego dla pyłu PM2,5 – dla fazy II tj. 20 µg/m³,

o do klasy C1 – przekroczenie poziomu dopuszczalnego dla pyłu PM2,5 – dla fazy II tj. 20 µg/m³,

o do klasy D1 – jeżeli poziom stężeń ozonu nie przekracza poziomu celu długoterminowego,

o do klasy D2 – jeżeli poziom stężeń ozonu przekracza poziom celu długoterminowego.

Tabela 1. Klasyfikacja strefy z uwzględnieniem kryteriów określonych w celu ochrony zdrowia

Nazwa strefy Kod strefy

Symbol klasy wynikowej dla poszczególnych zanieczyszczeń dla obszaru całej strefy

SO2 CO NO2 C6H6 PM10 PM2,5(3) PM2,5(4) Pb(11) As (11) Cd(11) Ni (11) BaP(11) O3 (5) O3 (6)

Strefa

mazowiecka PL1404 A A A A C C C1 A A A A C C D2 Źródło: Roczna ocena jakości powietrza w woj. mazowieckim w 2016 r, WIOŚ Warszawa

3 wg poziomu dopuszczalnego faza I – poziom dopuszczalny określony dla fazy I jest to wartość która powinna być osiągnięta w 2015 roku.

4 wg poziomu dopuszczalnego faza II – poziom dopuszczalny określony dla fazy II jest to orientacyjna wartość dopuszczalna, która zostanie zweryfikowana przez Komisję Europejską w świetle dalszych informacji, w tym na temat skutków dla zdrowia i środowiska oraz wykonywalności technicznej.

5 wg poziomu docelowego – (odpowiednik w Dyrektywie 2008/50/WE: wartość docelowa) oznacza poziom substancji w powietrzu ustalony w celu unikania, zapobiegania lub ograniczania szkodliwego oddziaływania na zdrowie ludzkie lub środowisko jako całość, który ma być osiągnięty tam, gdzie to możliwe w określonym czasie.

6 wg poziomu celu długoterminowego (do 2020 roku) – (odpowiednik w dyrektywie: cel długoterminowy) oznacza poziom substancji w powietrzu, który należy osiągnąć w dłuższej perspektywie z wyjątkiem przypadków, gdy nie jest to możliwe w drodze zastosowania proporcjonalnych środków – w celu zapewnienia skutecznej ochrony zdrowia ludzkiego i środowiska.

19 Tabela 2. Klasyfikacja strefy z uwzględnieniem kryteriów określonych w celu ochrony roślin

Nazwa strefy Kod strefy

Symbol klasy wynikowej dla poszczególnych zanieczyszczeń dla obszaru całej strefy

SO2 NOx O3 (11) O3 (12)

Strefa mazowiecka PL1404 A A A D2

Źródło: Roczna ocena jakości powietrza w woj. mazowieckim w 2016 r, WIOŚ Warszawa

Zgodnie z Roczną oceną jakości powietrza w woj. mazowieckim w 2016 r na terenie gminy Nieporęt mogą występować obszary przekroczeń:

 poziomu docelowego B(a)P-rok,

 poziomu celu długoterminowego O3-8h,

 poziomu celu długoterminowego AOT40,

 poziomu docelowego PM10-24h,

 poziomu docelowego PM2,5-rok,

 poziomu celu długoterminowego PM2,5-rok.

Zestawienie obszarów przekroczeń ww. poziomów zanieczyszczeń oraz liczby narażonej ludności przedstawia tab. 3.

Tabela 3. Zestawienie powierzchni obszarów przekroczeń poziomów zanieczyszczeń oraz liczby narażonej ludności

Gmina Kryterium Powierzchnia obszaru [km²]

Szacowana liczba ludności

Nieporęt

PM10 (długoterm.) 12,575 8057

PM2,5 (rok) 12,641 8212

PM2,5 (długoterm.) 16,512 8538

Nieporęt

B(a)P (rok) 91,418 13251

O3 (długoterm.) 95,972 13275

AOT40 (długoterm.) 95,972 -

Źródło: Roczna ocena jakości powietrza w woj. mazowieckim w 2016 r, WIOŚ Warszawa

20

Gmina Nieporęt prawie w całości, poza Beniaminowem i częściowo Rynią, została zgazyfikowana. Długość sieci gazowej w wynosi 205,95 km⁷, podłączonych jest do niej 4 333 gospodarstw domowych. Przez teren gminy poprowadzone są główne magistrale gazowe wysokiego ciśnienia krajowego układu przesyłowego. Mimo wysokiego stopnia zgazyfikowania gminy wielu mieszkańców dodatkowo wykorzystuje węgiel, jako paliwo do wytwarzania ciepła w gospodarstwach domowych zaopatrywanych z indywidualnych systemów grzewczych.

Wykorzystanie węgla jako źródło ciepła powoduje przede wszystkim dużą emisję benzo(a)pirenu do środowiska. Powodem występowania wyższych stężeń zanieczyszczeń w powietrzu są stare piece węglowe służące do ogrzewania budynków oraz proceder nielegalnego spalania odpadów komunalnych w paleniskach domowych.

Ponadto, zgodnie z powyższymi danymi na całym obszarze strefy mazowieckiej, w tym gminy Nieporęt, stwierdzono występowanie przekroczeń poziomów celów długoterminowych ozonu (według kryteriów dla ochrony zdrowia i roślin).

Drugą grupą emisji, co do wielkości wpływu na wielkość przekroczeń jest emisja liniowa, która skoncentrowana jest wzdłuż głównych szlaków komunikacyjnych i charakteryzuje się dużą nierównomiernością w ciągu doby. Substancje emitowane z silników pojazdów oddziaływają na stan powietrza szczególnie w najbliższym otoczeniu dróg, a ich wpływ maleje wraz z odległością. Największe zanieczyszczenia komunikacyjne związane z ruchem pojazdów w gminie Nieporęt emitowane są wzdłuż dróg wojewódzkich nr 631, 632, 633, 624 oraz drogi krajowej nr 61.

Na terenie gminy nie ma zlokalizowanych większych zakładów przemysłowych.

Potencjalne zagrożenie dla jakości powietrza atmosferycznego mogą stanowić zanieczyszczenia przemysłowe napływające z Warszawy, jednak panujący kierunek wiatrów minimalizuje to zagrożenie⁸.

7 Bank Danych Lokalnych (GUS 2016)

8 Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Nieporęt do roku 2020

21

9.2 Zagrożenia hałasem

Na stan akustyczny gminy Nieporęt wpływ wywierać będzie głównie hałas generowany przez komunikację. Hałas komunikacyjny, w szczególności drogowy, stanowi najbardziej powszechny czynnik degradacji klimatu akustycznego środowiska – zarówno ze względu na zasięg terytorialny, jak i liczbę narażonej ludności.

Rosnące natężenie ruchu powoduje coraz większą presję na środowisko. Wieloletnie badania wskazują na zwiększanie się obszarów poddanych nadmiernemu oddziaływaniu hałasu i niepokojące zmniejszanie powierzchni terenów o korzystnych warunkach akustycznych. Analiza danych statystycznych na przestrzeni lat 2000 – 2015 wykazuje stały wzrost ogólnej liczby pojazdów, w tym liczby pojazdów osobowych⁹.

W przypadku hałasów drogowych i kolejowych obowiązujące obecnie wartości wskaźników wynoszą¹⁰:

 65 dB w porze dziennej i 56 dB w porze nocnej dla zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej, zabudowy mieszkaniowo-usługowej i zabudowy zagrodowej,

 61 dB w porze dziennej i 56 dB w porze nocnej dla terenów zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej.

Należy podkreślić, iż przyjęte wartości dopuszczalne stanowią kompromis pomiędzy realnymi możliwościami ograniczania emisji i propagacji hałasu a potrzebą komfortu akustycznego, w związku z czym ich zachowanie nie gwarantuje całkowitej eliminacji uciążliwości akustycznych.

W gminie Nieporęt najbardziej zagrożone tereny pod względem hałasu komunikacyjnego to tereny położone wzdłuż dróg wojewódzkich oraz drogi krajowej.

Na obszarze gminy nie występuje zagrożenie hałasem przemysłowym. Lokalnie na pogorszenie klimatu akustycznego wpływać może emisja dźwięku wytwarzana przez zakłady usługowe, piekarnie oraz sezonowo maszyny rolnicze pracujące na polach.

9 Generalny Pomiar Ruchu, GDDKiA

10 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 29 lipca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz.U. z 2014 r., poz. 112)

22

Zgodnie z Monitoringiem hałasu komunikacyjnego, zrealizowanym w 2016 roku przez WIOŚ, hałas komunikacyjny jest ciągle jednym z największych zagrożeń i uciążliwości, a na jego wpływ narażona jest bardzo duża liczba osób.

Rysunek 2. Rozkład stężeń B(a)P-rok na obszarze województwa mazowieckiego i gminie Nieporęt w 2016 roku, cel: ochrona zdrowia

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GIOŚ

23 Rysunek 3. Rozkład stężeń PM2,5-rok na obszarze województwa mazowieckiego i gminie Nieporęt

w 2016 roku, cel: ochrona zdrowia

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GIOŚ

9.3 Pola elektromagnetyczne

Intensywność oddziaływania promieniowania elektromagnetycznego na żywe komórki zależy od jego mocy (im większa moc, tym silniejsze promieniowanie) i odległości od źródła (wraz z odległością natężenie emitowanego pola słabnie).

Znaczące oddziaływanie na środowisko pól elektromagnetycznych występuje:

 w paśmie 50 Hz od sieci i urządzeń energetycznych, będących źródłem zaopatrzenia gminy w energię elektryczną,

 w paśmie od 300 MHz do 40000 MHz od urządzeń radiokomunikacyjnych, radiolokacyjnych i radionawigacyjnych. Największy udział mają stacje bazowe telefonii komórkowej ze swoimi antenami sektorowymi i antenami radiolinii (antena sektorowa służy do komunikacji z telefonem komórkowym, natomiast antena radiolinii służy do komunikacji między stacjami bazowymi).

24

Energia elektryczna na terenie gminy rozprowadzana jest do odbiorców poprzez sieć linii napowietrznych i kablowych linii 15 kV, stacji transformatorowych 110/15 kV oraz sieć odbiorczą niskiego napięcia – 230/400V¹¹.

Rok 2016 był ostatnim rokiem z 3 letniej serii pomiarowej 2014-2016 prowadzonej przez WIOŚ. W gminie Nieporęt nie prowadzono pomiarów poziomu pól elektromagnetycznych w ramach monitoringu. Jednak analiza wyników pomiarów w województwie mazowieckim wykazała, że występujące w środowisku poziomy pól elektromagnetycznych są mniejsze od poziomów dopuszczalnych (poziom dopuszczalny w zależności od częstotliwości zawiera się w przedziale od 7 V/m do 20 V/m)¹².

11 Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło energię elektryczna i paliwa gazowe dla Gminy Nieporęt na lata 20212-2017

12 Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska

25 Rysunek 4. Lokalizacja stacji bazowych telefonii komórkowej na tle gminy Nieporęt

Źródło: opracowanie własne na podstawie www.beta.btsearch.pl [dostęp z dnia 13.12.2017 r.]

9.4 Gospodarowanie wodami 9.4.1 Wody powierzchniowe

Na terenie gminy Nieporęt znajdują się następujące cieki wodne: Czarna, Narew, Kanał Żerański, Kanał Wieliszewski, Kanał Bródnowski, Samica, Rządza, Beniaminówka oraz dwa jeziora: Zapadliska i Parów Karski.

Zaletą gminy jest znajdujące się na jej terenie sztuczne jezioro przepływowe „Zalew Zegrzyński”. Jego powierzchnia wynosi 3 300 ha, średnia głębokość 5,7 m, a pojemność –

26

94,3 mln m³. Jezioro Zegrzyńskie jest jednym ze źródeł wody pitnej dla mieszkańców Warszawy, służy także retencjonowaniu wód Bugu i Narwi oraz celom rekreacyjnym. Od wschodu oraz od południa jezioro otaczają zapory boczne i rowy opaskowe, z których woda jest przepompowywana do zalewu. Łączna powierzchnia obszarów depresyjnych wynosi 127 km², co stanowi około 50% całej zlewni bezpośredniej jeziora. Kontrolą systemu odwadniającego za tereny przywałowe zajmuje się Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie – Zarząd Zlewni w Dębem¹³.

Na terenie gminy Nieporęt istnieje zagrożenie wystąpienia powodzi. Tereny o szczególnym znaczeniu społecznym, gospodarczym lub kulturowym powinny być chronione przed zalaniem wodami o prawdopodobieństwie występowania co najmniej raz na 200 lat (0,5%).

Rysunek 5. Obszary zagrożenia powodziowego na terenie gminy Nieporęt Źródło: opracowanie w własne na podstawie danych ISOK

9.4.1.1

Jakość wód powierzchniowych

Ocenę stanu wód powierzchniowych (rzek, jezior, wód przejściowych i przybrzeżnych) wykonuje się w odniesieniu do jednolitych części wód, na podstawie wyników państwowego

13 Program Ochrony Środowiska dla gminy Nieporęt na lata 2010-2013 z perspektywą do 2017

27 monitoringu środowiska i prezentuje poprzez ocenę stanu ekologicznego, stanu chemicznego i ocenę stanu JCWP.

Stan ekologiczny/potencjał ekologiczny, jest określeniem jakości struktury i funkcjonowania ekosystemu wód powierzchniowych, sklasyfikowanej na podstawie wyników badań elementów biologicznych oraz wspierających je wskaźników fizykochemicznych i hydromorfologicznych. Stan ekologiczny jednolitych części wód powierzchniowych klasyfikuje się poprzez nadanie jednolitej części wód jednej z pięciu klas jakości.

Tabela 4. Stan ekologiczny jednolitych części wód Klasa jakości Stan ekologiczny

I Bardzo dobry

II Dobry

III Umiarkowany

IV Słaby

V Zły

Źródło: GIOŚ

O przypisaniu ocenianej jednolitej części wód powierzchniowych decydują wyniki klasyfikacji poszczególnych elementów biologicznych, przy czym obowiązuje zasada, że klasa stanu/potencjału ekologicznego odpowiada klasie najgorszego elementu biologicznego (rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 21 lipca 2016 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych (Dz.U. 2016, poz. 1187)).

W ocenie stanu ekologicznego specyficzną rolę mają hydromorfologiczne elementy jakości wód, które wraz z elementami fizykochemicznymi są elementami wspierającymi ocenę elementów biologicznych. Badania wód powierzchniowych w zakresie elementów hydrologicznych i morfologicznych wykonuje Państwowa Służba Hydrologiczno- Meteorologiczna, przekazując wyniki tych badań właściwym wojewódzkim inspektorom ochrony środowiska. Natomiast wojewódzki inspektor ochrony środowiska prowadzi obserwacje elementów hydromorfologicznych na potrzeby oceny stanu ekologicznego.

Zgodnie z Ramową Dyrektywą Wodną, obserwacje stanu elementów hydromorfologicznych służą jedynie potwierdzeniu bardzo dobrego stanu lub maksymalnego potencjału ekologicznego wód powierzchniowych. Oznacza to, że w sytuacji, gdy stan wód na podstawie elementów biologicznych i wspierających je elementów fizykochemicznych jest oceniony jako

28

bardzo dobry, niespełnienie przez elementy hydromorfologiczne kryteriów stanu bardzo dobrego powoduje obniżenie stanu ekologicznego wód. Analogicznie jest dla maksymalnego potencjału ekologicznego. Przekształcenia hydromorfologiczne stanowią o uznaniu wód za silnie zmienione lub sztuczne, więc ich stopień, np. drożność przepławek w barierach poprzecznych, może decydować o określeniu potencjału ekologicznego jako maksymalny lub niższy. W sytuacji, gdy stan ekologiczny lub potencjał ekologiczny został oceniony na podstawie elementów biologicznych i wspierających je elementów fizykochemicznych jako poniżej bardzo dobrego lub maksymalnego, stan elementów hydromorfologicznych nie ma wpływu na ocenę stanu lub potencjału ekologicznego.

Klasyfikacji stanu chemicznego jednolitych części wód powierzchniowych dokonuje się na podstawie analizy wyników pomiarów zanieczyszczeń chemicznych, w tym tzw. substancji priorytetowych. Podstawą analizy jest porównanie uzyskanych wyników ze środowiskowymi normami jakości. Przyjmuje się, że jednolita część wód jest w dobrym stanie chemicznym, jeżeli żadna z obliczonych wartości stężeń nie przekracza dopuszczalnych stężeń maksymalnych i średniorocznych. Jeżeli woda nie spełnia tych wymagań, stan chemiczny ocenianej jednolitej części wód określa się jako: „poniżej dobrego”. Dodatkowo, wyniki badań osadów dennych są wykorzystywane w systemie oceny stanu chemicznego wód.

Stan jednolitej części wód ocenia się poprzez porównanie wyników klasyfikacji stanu/potencjału ekologicznego i stanu chemicznego. Jednolita część wód może być oceniona jako będąca w „dobrym stanie”, jeśli jednocześnie jej stan/potencjał ekologiczny jest sklasyfikowany przynajmniej jako dobry, a stan chemiczny sklasyfikowany jest jako „dobry”.

W pozostałych przypadkach, tj. gdy stan chemiczny jest sklasyfikowany jako „poniżej dobrego” lub stan/potencjał ekologiczny sklasyfikowano jako „umiarkowany”, „słaby”, bądź

„zły”, jednolitą część wód ocenia się jako będącą w złym stanie.

Gmina Nieporęt leży w granicach 7Jednolitych Części Wód Powierzchniowych, są to:

 Zalew Zegrzyński (RW200002671999),

 Beniaminówka (RW2000232671889),

 Kanał Żerański (RW20000267189),

 Kanał Bródnowski Dolny (RW200002674),

 Czarna (RW2000172671869),

 Długa od dopływu z Rembertowa do ujścia (RW200002671852),

29

 Struga Jabłonna (RW20002625992).

W latach 2010–2015 WIOŚ w Warszawie zbadał 5 z wymienionych JCWP. Wyniki przedstawia tabela nr 5.

Rysunek 6. Granice Jednolitych Części Wód Powierzchniowych (czarne przerywane linie) na terenie gminy Nieporęt (różowy kolor)

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych KZGW

30

Tabela 5. Klasyfikacja stanu czystości jednolitych części wód powierzchniowych na terenie gminy Nieporęt w latach 2010–2015 Nazwa

ocenianej JCWP

Nr JCWP

Nazwa reprezentatywnego punktu pomiarowo-

kontrolnego

Silnie zmieniona

lub sztuczna

JCWP

Klasa elementów biologicznych

Klasa elementów hydromorfologicznych

Klasa elementów fizykochemicznych

Stan ekologiczny

Stan chemiczny

Stan JCWP

Zalew

Zegrzyński RW200002671999 Dębe (zapora) tak

III stan umiarkowany

II stan dobry

II

stan dobry umiarkowany dobry zły

Beniaminówka RW2000232671889

Beniaminówka- Nieporęt (ujście do

Kan. Żerańskiego)

nie IV

stan słaby

II stan dobry

PSD poniżej stanu

dobrego

umiarkowany - zły

Kanał Żerański RW20000267189 Kanał Żerański-

Nieporęt tak IV

stan słaby

II stan dobry

II

stan dobry słaby

PSD poniżej

stanu dobrego

zły

Czarna RW2000172671869

Czarna-Stanisławów (ujście do Kan.

Żerańskiego)

nie

III stan umiarkowany

II stan dobry

II

stan dobry umiarkowany - zły

Długa od dopływu z Rembertowa

do ujścia

RW200002671852

Długa-Kobiałka (ujście do Kan.

Żerańskiego)

tak IV

stan słaby

II stan dobry

II

stan dobry słaby - zły

Źródło: Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Warszawie

31

9.4.2 Wody podziemne

Obszar gminy Nieporęt położony jest w obrębie zbiornika wód podziemnych nr 222 „Dolina Środkowej Wisły”, który jest związany z utworami czwartorzędowymi.

Izolacja pierwszej warstwy wodonośnej jest dość słaba lub też występuje jej brak.

Statyczne zwierciadło wody znajduje się między 80 a 73 m n.p.m. i na głębokości od 2 do 6 m.

Drugie piętro wodonośne zlokalizowane jest w utworach trzeciorzędowych. Jest to piętro dwudzielne, a jego płytsza część leży w mioceńskich piaskach pylastych i mułkach z węglem brunatnym. Poziom ten nie jest eksploatowany. Część głębsza zbiornika występuje na głębokości poniżej 200 m. Jego głębokość wynosi od kilkunastu do kilkudziesięciu metrów¹⁴.

9.4.2.1 Jakość wód podziemnych

Aktualna wersja podziału jednolitych części wód podziemnych (JCWPd) obejmuje 172 części i obowiązuje od 2016 roku. Cały obszar gminy Nieporęt znajduje się w obrębie jednego zbiornika wód podziemnych, jest to: JCWPd nr 54 ¹⁵.

Oceny stanu chemicznego JCWPd w punktach badawczych dokonuje się na podstawie rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 21 grudnia 2015 r. w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu jednolitych części wód podziemnych (Dz.U. 2016 poz.

85), które wyróżnia pięć klas jakości wód:

 klasa I – wody bardzo dobrej jakości,

 klasa II – wody dobrej jakości,

 klasa III – wody zadowalającej jakości,

 klasa IV – wody niezadowalającej jakości,

 klasa V – wody złej jakości.

Na terenie gminy Nieporęt nie ma zlokalizowanych punktów monitoringu jakości wód podziemnych prowadzonych przez WIOŚ. Natomiast badania JCWPd nr 54 w trzech

14 Program Ochrony Środowiska dla gminy Nieporęt na lata 2010-2013 z perspektywą do 2017

15 Państwowy Instytut Geologiczny - Jednolite Części Wód Podziemnych w podziale obowiązującym na lata 2016-2021

32

punktach badawczych na terenie powiatów wołomińskiego, mińskiego i legionowskiego wykazały, iż wody podziemne na tym terenie są bardzo dobrej jakości.

Również Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 listopada 2016 r. w sprawie Planu gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Wisły określa stan wód podziemnych w zbiorniku nr 54 jako dobry zarówno pod względem chemicznym, jak i ilościowym.

9.5 Gospodarka wodno-ściekowa 9.5.1 Sieć wodociągowa

Rozdzielcza sieć wodociągowa gminy liczy 125,5 km¹⁶, natomiast wskaźnik zwodociągowania, który oznacza stosunek liczby mieszkańców korzystających z wody wodociągowej do ogólnej liczby mieszkańców gminy, wyniósł w 2016 roku 70,1%¹⁷. Proces zmian na przestrzeni lat przedstawia wykres 1.

Wykres 1. Długość sieci wodociągowej oraz wskaźnik zwodociągowania Gminy Nieporęt w latach 2005 – 2016

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS

Zużycie wody ogółem na 1 mieszkańca w gminie w 2016 roku osiągnęło wartość 28,3 m³ i jak pokazuje wykres nr 2 – zużycie wody w latach 2010 – 2014 utrzymywało się

16 Bank Danych Lokalnych GUS

17 Ibidem

96,5 104,6 108,2 119,6 126,5 131,1 131,8 119,4 120,7 122,8 125,3 125,5

47,3% 49,3% 51,1% 55,1% 55,1% 57,0% 58,3% 57,4% 58,2% 70,8% 71,5% 70,1%

0 km 20 km 40 km 60 km 80 km 100 km 120 km 140 km 160 km 180 km 200 km

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

długość sieci wodociągowej rozdzielczej Wskaźnik zwodociągowania

33 na podobnym poziomie, natomiast od roku 2014 zużycie wody w przeliczeniu na 1 mieszkańca wzrasta.

Wykres 2. Zużycie wody ogółem na 1 mieszkańca gminy Nieporęt w latach 2005 – 2016 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS

Według danych GUS na przestrzeni lat 2005-2016 zwiększa się też sukcesywnie liczba przyłączy prowadzących do budynków mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania – w ciągu 11 lat powstało 984¹⁸ nowych przyłączeń.

Gmina Nieporęt posiada pozwolenia wodno-prawne na pobór wód podziemnych z dwóch ujęć zlokalizowanych w miejscowościach: Stanisławów Pierwszy i Józefów.

Tabela 6. Charakterystyka głównych ujęć wód podziemnych w gminie Nieporęt

Miejscowość Nr.

działki

Pobór wód

podziemnych Liczba studni

Głębokość studni (m)

Zasoby ujęcia (m³/h) Qśr.d

(m³/d)

Qmax.h

(m³/h) Stanisławów

Pierwszy 1/4 1615 134,6 2 49,0

50,0 160

Józefów 258/2 1379,0 100,0 2 53,0

100,0 53,0

Źródło: pozwolenia wodnoprawne

18 Bank Danych Lokalnych ,GUS 2016 0

5 10 15 20 25 30 35 40

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 zużycie wody na 1 mieszkańca w gospodarstwach domowych [m3]

34

9.5.2 Sieć kanalizacyjna

Długość sieci kanalizacji sanitarnej liczy 69,8 km, a odsetek mieszkańców, mających dostęp do kanalizacji w 2016 roku wyniósł 43,9%¹⁹. Gmina posiada 2 biologiczne oczyszczalnie ścieków, w tym jedną z podwyższonym usuwaniem biogenów.

Przepustowość biologicznej oczyszczalni ścieków wynosi 422 m³/dobę, natomiast oczyszczalni z podwyższonym usuwaniem biogenów – 160 m³/dobę. Z oczyszczalni ścieków w 2016 roku korzystało 8 205 mieszkańców gminy, przy równoważnej liczbie mieszkańców wynoszącej 2 650 osób. Ilość oczyszczonych ścieków łącznie w 2016 r.

wyniosła 475 m³.

Wykres 3. Długość sieci kanalizacyjnej oraz wskaźnik skanalizowania Gminy Nieporęt w latach 2005 – 2016

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS

W latach 2005 – 2016 długość sieci kanalizacyjnej zwiększyła się o 42,8 km.

Największy wzrost długości sieci kanalizacyjnej miał miejsce w 2016 roku, kiedy to zostało wybudowane dodatkowe 16,5 km sieci.

Ścieki sanitarne powstające w indywidualnych gospodarstwach domowych są najczęściej odprowadzane do zbiorników bezodpływowych, których liczba na przestrzeni

19 Ibidem

27,0 31,4 31,3 34,2 34,7 34,8 35,8 35,8 37,2 38,2 53,3 69,8

30,7% 30,9% 31,1% 37,7% 37,7% 38,2% 39,1% 39,5% 40,5% 41,2% 41,7% 43,9%

0 km 10 km 20 km 30 km 40 km 50 km 60 km 70 km 80 km 90 km 100 km

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%

40%

45%

50%

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 długość sieci kanalizacyjnej [km] Wskaźnik skanalizowania [%]

35 ostatnich lat nieznacznie wzrosła. W 2016 roku zlokalizowane było także, 330 sztuk przydomowych oczyszczalni ścieków.

Tabela 7. Gospodarka ściekowa w gminie Nieporęt w latach 2013 - 2016 Gromadzenie i wywóz

nieczystości ciekłych

Rok

2013 2014 2015 2016

Szt.

Zbiorniki bezodpływowe

(szamba) 3130 3130 3132 3140

Oczyszczalnie przydomowe 92 92 105 330

Źródło; opracowanie własne na podstawie danych GUS

Gmina posiada pozwolenia wodnoprawne na wprowadzanie ścieków komunalnych z oczyszczalni ścieków dla osiedla „Głogi” do wód powierzchniowych kanału Żerańskiego w ilości:

 Qd śr. = 380, 00 m³/d,

 Qmax h =38,0 m³/h,

 Qmax roczne = 120 000 m³/rok

oraz wód popłucznych ze Stacji Uzdatniania Wody znajdującej się w miejscowości Józefów w ilości:

 Qmax d = 148 m³/d,

 Qmax h = 50 m^3,

oraz w miejscowości Stanisławów Pierwszy w ilości:

 Qd śr. = 85,60 m³/d.

9.6 Zasoby geologiczne

Na obszarze gminy występują złoża surowców pospolitych: osadów żwirowych i piaszczystych. Największym eksploatowanym okresowo złożem kruszywa naturalnego jest obecnie „Zalew Zegrzyński”, który posiada zasoby bilansowe w wysokości 5 103 tys.

ton. Jest to złoże kruszywa grubego, czyli rzecznych i wodnolodowcowych piasków ze żwirem. Dla złoża udzielono pozwolenia na wydobycie kruszywa naturalnego, a także ustalono granice obszaru i terenu górniczego, którego powierzchnia wynosi 269 616 m².

36

W obrębie złoża „Wieliszew I” udokumentowano złoża piasków kwarcowych, które służą do produkcji cegły wapienno-piaskowej. Złoże „Wieliszew” jest częściowo zrekultywowane²⁰.

Tabela 8. Złoża kopalin na terenie gminy Nieporęt Nazwa złoża Kopaliny

Stan zagospodarowania

złoża

Zasoby Powierzchnia (ha)

Choszczówka Piaski kwarcowe Z 8 821 (tys. m³) 116

Wieliszew I Piaski kwarcowe T 207,73 (tys. m³) 16,115 Wieliszew Piaski kwarcowe Z 2 636,00 (tys. m³) 60,492

Wieliszew Kruszywa naturalne P 39 936 (tys. t) 153,6

Zalew

Zegrzyński Kruszywa naturalne T 5 013 (tys. t) 24,225 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych PIG

Objaśnienie:

P – złoże o zasobach rozpoznanych wstępnie, Z – złoże, z którego wydobycie zostało zaniechane, T – złoże zagospodarowane, eksploatowane okresowo.

9.7 Gleby

Obszar gminy Nieporęt pokrywają gleby wytworzone głównie z piasków pochodzenia wodnolodowcowego i rzecznego, które na większości obszarów zostały przewiane przez wiatr. Największą powierzchnię zajmują gleby brunatne wyługowane, natomiast mniej jest czarnych ziem właściwych i zdegradowanych oraz gleb murszastych.

Wśród gruntów ornych na terenie gminy Nieporęt dominują gleby słabej jakości zaliczane do V i VI klasy bonitacyjnej. Występują one głównie w dolinach i obniżeniach , które są wypełnione torfami, namułami i piaskami torfowymi. Łącznie gleby ww. klas bonitacyjnych zajmują 74% powierzchni gminy. Gleby IV klasy bonitacyjnej stanowią 25%

wszystkich gleb w gminie, natomiast gleby III klasy bonitacyjnej – 1%²¹.

20 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania gminy Nieporęt

21 BIP, UG Nieporęt

37 Struktura zagospodarowania gruntów na terenie gminy Nieporęt przedstawia się następująco:

 Użytki rolne –3 356 ha,

 Grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione – 4 164 ha,

 Grunty pod wodami – 982 ha,

 Grunty zabudowane i zurbanizowane – 921 ha,

 Nieużytki – 104 ha,

 Tereny różne – 77 ha.

Wykres 4. Struktura zagospodarowania gruntów gminy Nieporęt w 2014 roku Źródło: opracowanie własne na podstawie Banku Danych Lokalnych GUS

Większość gleb gminy Nieporęt charakteryzuje się niską jakością ze względu na zanieczyszczające je związki biogenne, pestycydy czy środki ochrony roślin²².

Substancje szkodliwe obecne w środowisku to pozostałości pestycydów i związki metali ciężkich, zwłaszcza ołowiu, cynku i kadmu, a także miedzi, arsenu i chromu.

Szczególnie poważne jest skażenie gleby metalami ciężkimi na skutek występowania zjawiska ich migracji i kumulacji, także w roślinach pastewnych trwałych użytków rolnych położonych wzdłuż ciągów komunikacyjnych, które nasila się w miarę wzrostu ilości pojazdów spalinowych. Dotyczy to obszarów gruntów użytkowanych rolniczo jako trwałe użytki zielone i grunty orne, na których uprawia się rośliny pastewne dla bydła − głównie

22 Program ochrony środowiska dla gminy Nieporęt na lata 2010-2013 z perspektywą do 2017 34,9

43,4 10,2

9,6

1,1 0,8

użytki rolne [%]

grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione[%]

grunty pod wodami [%]

grunty zabudowane i zurbanizowane [%]

nieużytki [%]

tereny różne [%]

38

dla krów mlecznych. Zawarte w glebie metale ciężkie są pobierane przez rośliny, a za ich pośrednictwem przez zwierzęta, przedostając się w związku z tym do produktów spożywczych²³.

9.8 Gospodarka odpadami i zapobieganie powstawaniu odpadów

Od 1 lipca 2013 roku na terenie gminy Nieporęt obowiązuje nowy system gospodarki odpadami komunalnymi utworzony na podstawie zmian wprowadzonych w ustawie o trzymaniu czystości i porządku w gminach.

Zmiany w przepisach nałożyły na gminę obowiązek odbierania i zagospodarowania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości zamieszkałych, w zamian za uiszczoną przez niech opłatę tzw. opłatę za gospodarowanie odpadami komunalnymi.

W gminie Nieporęt w 2017 i 2018 roku usługę odbioru odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, na których zamieszkują mieszkańcy (domy jednorodzinne i wielorodzinne), świadczy firma PARTNER Sp. z o. o. z Warszawy, która wykonuje tę usługę jako podwykonawca konsorcjum firm RDF Sp. z o.o. i MPK PURE HOME Sp. z o. o.

Sp. k.

Na terenie gminy Nieporęt funkcjonuje również Punkt Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych (PSZOK) przy ul. Małołęckiej 62 w Nieporęcie. Do PSZOK-u mieszkańcy we własnym zakresie mogą dostarczać selektywnie zebrane odpady komunalne w ramach wyżej wymienionego systemu tj. w zamian za wnoszoną na rzecz gminy opłatę za gospodarowanie odpadami komunalnymi.

Do Punktu PSZOK-u właściciele nieruchomości zamieszkałych mogą nieodpłatnie dostarczać następujące frakcje odpadów komunalnych zebranych selektywnie:

 odpady zielone (ogrodowe),

 tworzywa sztuczne (plastik), opakowania wielomateriałowe (kartony po sokach, mleku itp.),

23 K. Węglarzy, Metale ciężkie – źródła zanieczyszczeń i wpływ na środowisko, Instytut Zootechniki - PIB