z działalności Polskiego Towarzystwa Geologicznego w roku admin. 1928/29.
W roku tym Polskie Tow arzystw o Geologiczne rozwija w dal
szym ciągu żywą działalność. Po ukończeniu druku V-ego tomu
„Rocznika Pol. Tow. G eol.“, który ukazał się w pierw szych ty
godniach roku 1929, Tow arzystw o przystąpiło natychm iast do druku tomu VI-ego. Koszta druku t. V-ego zostały praw ie w całości pokryte przez subw encję Min. W. R. i O. P. Subw encję tą Pol. Tow. Geol.
otrzym ało także i na druk tomu VI-ego.
Ilość tow arzystw i instytucyj naukow ych, z którem i Pol. Tow.
Geol. naw iązało stosunki wym ienne swych czasopism stale w zra
sta. Również ilość członków pow iększyła się znacznie.
Z końcem czerwca 1929 r. odbył się w Pretorji m iędzynaro
dow y Kongres Geologiczny, na który z ram ienia Pol. Tow. Geol.
pojechali Prof. Dr. W alery G o e t e l i Prof. Dr. Jan L e w i ń s k i , gdzie brali udział w dyskusjach i licznych wycieczkach.
W Krakowie odbyło się 7 posiedzeń naukow ych, na których wygłoszone zostały następujące referaty:
w
1) 9 grudnia 1928 r. Doc. Dr. S w i d e r s k i : Z geologji pol
skich Karpat W schodnich. 2) 16 grudnia 1928 r. Dr. S. S o k o ł o w s k i : O zachodniej granicy krawędzi kredy niecki m iechow
skiej (Spraw ozdanie z badań przepr. w lecie w r. 1928 w spólnie z Dr. M a ś l a n k i e w i c z e m , p. S k o c z y l a s ó w n ą i p. G a d o m s k ą ) . 3) 13 stycznia 1929 r. Prof. lnż. Karol B o h d a n o w i c z : Z wycieczki geologicznej do południow ej Francji jesienią r. 1928. 4) 27 stycznia 1929 r. Doc. Dr. S. Z u b e r : Z geologji półw yspu bałkańskiego. 5) 10 lutego 1929 r. Dr. S. J a s k ó l s k i : Obecny stan badań nad klasyfikacją złóż m ineralnych. 6) 24 lu
— 410 —
tego 1929 r. Posiedzenie poleskie z referatami pp. Prof. Dra N o w a k a , Dr. K o w a l s k i e g o , Prof. S z a f e r a , Prof. S o k o ł o w s k i e g o , Prof. S i e d l e c k i e g o , Prof. S m o l e ń s k i e g o , Prof.
S i k o r s k i e g o , Prof. M i e c z y ń s k i e g o i t. d. 7) 28 kw ietnia 1929 r. Jan K u h l : O paragenezie m inerałów solnych z Kałusza.
Tegoroczny Zjazd Polskiego T ow arzystw a Geologicznego od
był się w Szczawnicy z wycieczkami na terenie Pienin w dniach od 18—21 maja. D la orjentacji uczestników Zjazdu zostały napi
sane przez prowadzących wycieczki odpow iednie przewodniki.
Z powodu niedyspozycji p. D ra F. R a b o w s k i e g o , prow adził wycieczki p. Dr. Ludwik H o r w i t z, geolog Państw . Inst. GeoL w W arszawie, zaś po andezytach góry W żar oprow adzał p. Inż.
Dr. L. K o w a l s k i . Organizacją Zjazdu zajm ow ał się p. Prof. Akad.
Górn. Dr. W alery G o e t e l .
W Zjeździe tym wzięli udział jako goście geologow ie z Cze
chosłowacji: Prof. Uni w. Karola w Pradze Dr. R a d i m K e t t n e r , Prof, techn. niem. w Brnie Dr. Józef O p p e n h e i m e r oraz geolo
gow ie państw ow ego czeskiego Inst. Geol. pp. Dr. O dolen K o d y m, Dr. Alojzy M a t e j k a i Dr. Dym itr A n d r u s o v .
W dniu 19 m aja 1929 r. odbyło się W alne Zebranie w Szczaw
nicy w Domu Zdrojowym.
Przed porządkiem dziennym przewodniczący Prof. Jan N o w a k pośw ięcił kilka słów pamięci Dr. Józefa L u k a s i e w i c z a, Prof. Uniw. Stefana Batorego w W ilnie, który zm arł z końcem r. 1928. W alne Zebranie uczciło pam ięć śp. Prof. Ł u k a s i e w i - c z a przez powstanie.
Następnie prezes T -w a pow itał w serdecznych słow ach gości z Czechosłowacji.
Po odczytaniu protokołu z W alnego Zebrania we Lwowie przewodniczący Prof. N o w a k przedstaw ił spraw ozdanie, w kto- rem om ów ił ogólną działalność Zarządu. Pierw sza część odnosiła się do w ykonania uchwał, powziętych przez W alne Zebranie w e Lwowie,- druga do spraw, które w yłoniły się w ciągu roku. P ierw szą z nich była spraw a nauczania mineralogji i geologji w szko
łach średnich ogólnokształcących, która przybrała na aktualności z tego pow odu, że Min. W. R. i O. P. przystąpiło do rewizji pro
gram ów nauczania w szkołach średnich. Zarząd T ow arzystw a prze
słał odpow iedni m em orjał na ręce p. M inistra W. R. i O. P. oraz interw enjow ał przez swoich delegatów w Min. W. R. i O. P. N a
stępną spraw ą było przygotowanie meljoracji Polesia. Spraw a ta
została w prow adzona na forum publiczne przez przew odniczącego Prof. N o w a k a na posiedzeniu Asocjacji Dyluwjalnej w W arsza
wie oraz Państw. Rady Ochrony Przyrody. Zarząd P. T. G. zw ołał w porozumieniu z innemi towarzystw am i ośrodka krakow skiego posiedzenie w tej spraw ie na dzień 24 lutego 1929. Protokół tego posiedzenia przesłany został wszystkim oddziałom P. T. G. oraz innym towarzystwom naukow ym w Polsce z prośbą o w yrażenie opinji odnośnie do tego problem u. W spraw ie tej pow inny się wypowiedzieć wszystkie tow arzystw a. O statnia spraw a, która się w yłoniła, jest spraw ą uczczenia 40-letniej rocznicy śmierci Igna
cego D o m e y k i .
Po złożeniu spraw ozdania sekretarza i skarbnika P. T. G. zo stały odczytane spraw ozdania oddziałów :
O d d z i a ł W a r s z a w s k i : W skład Zarządu O ddziału W ar
szawskiego P. T. G. wchodzą: p. Jan C z a r n o c k i , przew odni
czący, p. Prof. Roman K o z ł o w s k i , w ice-przew odniczący, p. Sta
nisław W o ł ł o s o w i c z , sekretarz. O ddział ten posiada 24 człon
ków. W roku 1928/1929 O ddział W arszaw ski uskutecznił 2 posie
dzenia naukowe, na których wygłoszone zostały referaty przez pp. W o ł ł o s o w i c z a i L. S a w i c k i e g o . O ba referaty na te
mat dyluwjum Polesia. P onadto .Zarząd O. W. odbył kilka konfe- rencyj w spraw ach O. W. z udziałem osób zaproszonych.
W roku ubiegłym O. W., w porozum ieniu z centralą P .T .G . zorganizow ał wyjazd 6-ciu delegatów polskich na zjazd dyluw jalny w Kopenhadze. W tym celu O. W. w yjednał w Min. W. R. i O. P.
zasiłek w wysokości 12.000 zł.
Spraw ozdanie ze Zjazdu złożył p. Prof. J. L e w i ń s k i . Po- zatem O. W. zorganizow ał wycieczkę geologiczną do Gór Świę
tokrzyskich dla gości zagranicznych: pp. Prof. F o e r s t e’g o z Ame
ryki i prof. T r o e d s o n a z Sztokholmu. Wycieczkę, trw ającą 5 dni prowadzili pp. Jan C z a r n o c k i , Prof. R. K o z ł o w s k i i p. Jan S a m s o n o w i c z . Na koszta, związane z rozjazdam i O. W. uzy
skał zasiłek z W ydziału N. Min. W. R. i O. P. w sum ie 804 zł.
35 gr. W obec nieuregulow ania spraw organizacyjnych O. W. P .T . G., Zarząd nie pobierał w kładek członkowskich, które to w kładki poszczególni członkowie przesyłali w prost do centrali P. T. G.
O d d z i a ł L w o w s k i : W roku adm inistracyjnym 1928/1929 odbyło się sześć posiedzeń naukow ych i jedno posiedzenie Za
rządu: 21-go listopada 1928 roku p. Z. P a z d r o : Spraw ozdanie z badań geologicznych w okolicy Brzostka. 29 listopada 1928 r.
— 412 —
p. B. B ó h m : Fauna ryb fliszu paleogeńskiego. 15 lutego 1929 r.
p. O. P a z d r o w a: Z badań geologicznych okolic D ukli. 23 m arca 1929 r. p. J. W d o w i a r z : Z badań nad geologją K arpat dukiel
skich, p. M. T u r n a u : Z petrografji dew onu Pełczy. 13 kw ietnia 1929 r. p. St. W e i g n e r : Z geologji obszaru naftowego Pechel- bronn w Alzacji. 20 kw ietnia 1929 r. p. Z. S k o ł o z d r ó w n a : Belemnity kredy lwowskiej, p. W. Z y c h przedstaw ia pracę Cze
sław a S k o p o w s k i e g o : Helwet na Podolu. 20 kw ietnia 1929 r.
Posiedzenie Zarządu.
6 m aja 1929 roku odbyło się doroczne W alne Zgrom adzenie członków Oddziału, na którem p. Dr. Z. O p o l s k i w ygłosił o d czyt pod tytułem : Z geologji Karpat w okolicy Łupkow a, i p. Dr.
Z. Pazdro pod tytułem : W spraw ie w ieku łupków menilitowych.
Po przyjęciu do w iadom ości spraw ozdania przewodniczącego udzie
lono przez aklam ację ustępującem u prezydjum absolutorjum . Na rok przyszły w ybrano: Prof. Dr. W ojciecha R o g a l ę przew odni
czącym, Prof. Dr. Juljana T o k a r s k i e g o zastępcą przew odniczą
cego, Stanisław a W e i g n e r a członkiem wydziału, Dr. Bronisław ę K o k o s z y ń s k ą sekretarzem i skarbnikiem . Do komisji rewizyj
nej weszli: pp. Dr. Zdzisław P a z d r o , Dr. Fortunat S t r o ń s k i , Dr. W ładysław Z y c h .
O d d z i a ł B o r y s ł a w s k i : Konstytuujące zebranie odbyło się dnia 17 grudnia 1928 w lokalu Karpackiej Stacji Geologicznej.
Do Zarządu w ybrano jednogłośnie: Dr. K. T o ł w i ń s k i e g o , jako przewodniczącego; Dr. St. K r a j e w s k i e g o , jako sekre
tarza i Inż. H. G ó r k ę , jako skarbnika.
Po ukonstytuow aniu odbyło się posiedzenie naukow e, na któ
rem Dr. K. T o ł w i ń s k i w ygłosił referat p. t.: Siedm iogrodzkie pola naftowe. Referat ten został w ydrukow any w streszczeniu w nr. 7 „Przem ysłu N aftow ego“. D nia 26 kw ietnia 1929 odbyło się posiedzenie naukow e Oddziału z referatem Dr. St. K r a j e w- s k i e g o .p. t.: „W rażenia z wycieczek geologicznych po Czechach i M orawach w czasie Zjazdu Lekarzy, Przyrodników i Inżynierów Czeskich w r. 1928“. Referat ilustrow any był pokazam i okazów geologicznych.
O . d d z i a ł W i l e ń s k i z pow odu małej ilości członków nie
m ógł rozwinąć swej działalności. ^
Na porządku dziennym znalazła się zkoleji spraw a zmian sta
tutu P. T. G., a to na skutek w niosku O ddziału W arszaw skiego.
P oniew aż-statut P. T G. nie określa dokładnie kom petencji dzia
łalności Oddziałów nie m ogą one swej działalności należycie roz
winąć. O ddział W arszaw ski np. chciałby mieć możność w ydaw a
nia swojego czasopism a lecz w tym celu koniecznem jest usta
lenie zasady podziału funduszów Tow arzystwą. Po żywej dyskusji W alne Zebranie uchwaliło tej spraw y obecnie nie rozstrzygać, na
tom iast Zarząd G łów ny zwróci się do O ddziału W arszaw skiego 0 nadesłanie szczegółowego projektu zmian w statucie oraz swoich dezyderatów, te projekty Zarząd Głów ny rozpatrzy i potem w ypracuje swój projekt, który reześle do wszystkich O ddziałów dla w ypow ie
dzenia się, a w razie potrzeby zwoła nadzwyczajne W alne Zebranie.
Następnie W alne Zebranie uchwaliło odbyć przyszły Zjazd w r. 1930 w Zakopanem z wycieczkami w Tatry.
W nioski uchw alone przez W alne Zebranie:
1) W alne Zebranie P. T. G. w Szczawnicy w dniu 19 m aja 1929 r. wyraża przekonanie, że usunięcie praw ie całkow ite m ine- ralogji i geologji z program u szkół średnich ogólnokształcących jest rzeczą szkodliwą, a naw et w prost niebezpieczną dla przyszłości narodu, gdyż tylko pokolenie, które zna sw ą ziemię ojczystą po
trafi zdobyć dla wszystkich obywateli państw a środki do życia 1 = zapewnić państw u rozwój ekonomiczny, o co zatem idzie i roz
wój polityczny. W alne Zebranie w zyw a więc Zarząd, by jak naj
rychlej przedstaw ił władzom i czynnikom m iarodajnym obecny stan rzeczy i pow agę sytuacji, która się wytworzyła.
2) W alne Zebranie P. T. G. w Szczawnicy w dniu 19 m aja 1929 r. uchwaliło, że dla należytej orjentacji o stanie nauk geo
logicznych w Polsce w skazanem jest publikow anie wiadom ości o pracach będących w toku. W alne Zebranie w zyw a więc Zarząd, ażeby poczynił odow iednie kroki tak dla pojaw ienia się tego ro
dzaju publikacji, jak i dla zebrania informacyj w tym celu potrzeb
nych od wszystkich geologów i m ineralogów polskich.
3) W alne Zebranie P. T. G. w zyw a Zarząd, ażeby w m iarę możności przystąpił do podjęcia w ydaw ania co miesiąc lub co kw artał krótkich spraw ozdań w rodzaju „M onatsberichte“.
4) W alne Zebranie P. T. G. w zyw a Zarząd, aby poczynił od
pow iednie kroki w W ojskow ym Instytucie Geograficznym dla przy
gotow ania map topograficznych, niezbędnych dla prac geologicz- w terenie, w szybszym tempie.
5) W alne Zebranie P. T. G. mając na uw adze fatalny stan dotacyj na wyższych uczelniach w Polsce, co grozi w prost katastrofą dla nauki, jeżeli sytuacja rychło się nie zmieni, wzywa Zarząd, ażeby
— 414 —
w ystąpił z memorjałem do M inisterstw a W. R. i O. P. z przed
staw ieniem stanu rzeczy oraz z żądaniem znacznego zw iększenia dotacyj: 1) dla katedr na potrzeby badawcze, 2) na odnowienie zbiorów muzealnych w Zakładach szkół wyższych, 3) na wycieczki naukow e.
6) W alne Zebranie P. T. G. w Szczawnicy w dniu 19 maja 1929 r. w obecności gości czechosłowackich z Prof. K e t t n e r e m na czele, pod głębokiem wrażeniem piękności niedaw no zwiedza
nego przełomu pienińskiego oraz po stw ierdzeniu, że po stronie polskiej Dunajca Rząd Rzeczypospolitej Polskiej zakupił w iększą część przełomu na cele zupełnej ochrony przyrody przez utw o
rzenie pierwszego na pograniczu P arku Narodowego, w ita z ra
dością początki tego parku, który ma wielkie znaczenie dla nauki i kultury oraz dla życia gospodarczego pogranicza i zw raca się z gorącym apelem do wszelkich rządowych, naukow ych i społecz
nych czynników o poczynienie wszelkich starań, aby również po stronie czechosłowackiej Pienin zaprow adzono zupełną ochronę przyrody i utworzono Pograniczny P ark Narodowy, który będzie pierwszym tego rodzaju w spólnem dziełem kultury słowiańskiej.
Zjazd zwraca się w myśl swej zeszłorocznej rezolucji do kom petent
nych czynników o poczynienie wszelkich dalszych prac celem utw orzenia analogicznego Pogranicznego P arku N arodow ego w naj
wyższych górach granicy Polsko-C zechosłow ackiej, któremi są Tatry.
7) W alne Zebranie P. T. G, zwraca się do M inisterstw a Robót Publicznych z apelem , aby następne zdjęcia m etodą fotogram e
tryczną terenu górskiego odbyło się na terenie Pienin, a to ze w zględu na ich wielkie znaczenie naukow e.
Przewodniczący dziękując organizatorow i Zjazdu pienińskiego Prof. G o e 11 o w i za poczynione w tym celu trudy zam yka W alne Zebranie.
W pierwszym dniu Zjazdu t. j. 18 m aja zwiedzono kam ie
niołom y andezytu na górze W żar pod Kluszkowcami, poczem za
rząd kam ieniołom ów będących w łasnością spółki kam ieniołom ów m iast małopolskich podejm ow ał uczestników Zjazdu nader gościn
nie. Popołudniu p. Dr. H o r w i t z poprow adził wycieczkę wzdłuż profilu geologicznego na lewym brzegu D unajca od Czorsztyna do Niedzicy, począwszy od fliszu granicznego przez w ychodnie płaszczowin czorsztyńskiej i pienińskiej. W ieczorem Zjazd przybył do Szczawnicy, gdzie mieściła się stała kw atera przez cały czas Zjazdu.
W drugim dniu t. j. 19-go m aja przebyto na wozach piękny przełom D unajca od Szczawnicy do Czerwonego Klasztoru, często zatrzym ując się dla zapoznania się z geologją tegoż przełomu, następnie udano się do Smerdzonki, nowej miejscowości kąpie
low ej w Czechosłowacji. Z pow odu niepogody nie został program tego dnia w całości wyczerpany, nie można było bowiem udać się na Skałkę H aligowiecką i do Aksamitki. Do Szczawnicy po
wrócono łódkami. W ieczorem tego sam ego dnia odbyło się zwy
czajne W alne Zebranie Pol. Tow. Geol.
Niezwykle ciekaw ą natom iast i najzupełniej pod każdym w zglę
dem udaną była w ycieczką 3-go dnia, piechotą od Szczawnicy na O przez ogniw a stratygraficzne pienińskie następnie obok cie
kawego w ystępow ania skałek pienińskich (m alm okreda, łupki po- sidonom yowe) otulających skałki czorsztyńskie (w apień bulasty, tytoń). W dalszym ciągu posuw ano się począwszy od Łaźnie Skały w zdłuż grzbietu granicznego obok Rabsztyna ku Homoli, gdzie
■ciekawa budow a geologiczna (płat górnej jednostki czorsztyńskiej spoczywający na górnej jednostce pienińskiej) oraz malowniczość krajobrazu w zbudzała powszechne zainteresowanie. Po spoczynku w miejscowości Jaw orki popołudniu udano się potokiem Czarnej W ody w górę przez strefę fliszu granicznego do fliszu m agórskiego, następnie do potoku Białej Wody,^ gdzie zw iedzono skałkę ba
zaltu. W ieczorem tego dnia powrócono do Szczawnicy, gdzie w ła
ściciel Szczawnicy Hr. Adam S t a d n i c k i podejm ow ał Zjazd praw dziw ie staropolską gościnnością.
W ostatnim (4-tym ) dniu Zjazdu wycieczka skierow ała się -do potoku litembarskiego na N od Szczawnicy i na tej wycieczce Zjazd został zakończony. Po południu większość uczestników po
wróciła autobusam i do stacji kolejowej w Nowym Targu.
Przez cały czas, tak podczas wycieczek jak i w czasie spo
czynku były prow adzone nader ożywione dyskusje nad problem am i geologji pienińskiego pasa skałkow ego. Zjazd ten pozostaw ił w ucze
stnikach niezapom niane wrażenia, na które składa się z jednej strony pow ażna korzyść naukowa, a z drugiej piękno i m alow ni
czość krajobrazu Pienin.
