N r 95
Z E S Z Y T Y NAUKOWE P O L IT E C H N IK I Ś L Ą S K I E J
I n ż y n i e r i a S a n i t a r n a z . 5 1963
M ARIĄ ZDYBIEW SKA
SAMOOCZYSZCZANIE ÓCIEKOW PIWOWARSKICH POD WPŁYWEM ZAWARTYCH W NICH DROBNOUSTROJÓW
£ f
Ś c i e k i p iw o w a r s k ie z e w z g lę d u n a c h a r a k t e r p r o d u k c j i i r o d z a j u ż y w a n y c h s u r o w c ó w , z a w i e r a j ą w swym s k ł a d z i e znacz«*
n e i l o ś c i s u b s t a n c j i o r g a n ic z n y c h ® P o w s t a ją on e za ró w n o w p r o c e s i e p r z y g o t o w y w a n ia , s ł o d u , j a k i p r z y w y t w a r z a n iu p iw a ,
W s k ł a d ś c ie k ó w w c h o d z ą c u k r y p r o s t e i r o z p u s z c z a l n e b ia łk a ® P r z y s ło d o w a n iu j ę c z m i e n i a p r z e c h o d z ą one do ś c i e ków w i l o ś c i 0 ,5 = 1 ,5 % w s t o s u n k u do s u c h e j s u b s t a n c j i z i a r na® Z t e j i l o ś c i o k o ło 2 / 3 s t a n o w ią s u b s t a n c j e o r g a n i c z n e , a 1 /3 - s u b s t a n c j e m i n e r a ln e * P o n a d to z w i ą z k i t e d o s t a j ą s i ę do ś c ie k ó w p r z y w a r z e n iu p iw a , g d y ż w p r o c e s a c h t e c h n o - l o g i c z n y c h m oże p r z e j ś ć do ś c ie k ó w n a w e t 9=10f5 b r z e c z k i [ i ] p o w o d u ją c w t e n s p o s ó b z n a c z n e s t r a t y p ro d u k c y jn e ®
Ó c i e k i z b ro w a ru p o c h o d z ą z e s ło d o w a n ia j ę c z m i e n i a , z m y c ia k a d z i , b u t e l e k , b e c z e k , p o d łó g , z p ł u k a n i a d r o ż d ż y , m a sy f i l t r a c y j n e j i t p s I l o ś ć i c h j e s t od 5 do 13 r a z y w i ę k s z a od i l o ś c i p ro d u k o w a n e g o p iw a [ 2 , 3 ] , a w s t o s u n k u do s ł o d u n a w e t 21 r a z y w i ę k s z a [
4
]® O g ó ln a i l o ś ć ś c ie k ó w p o w s t a ją c y c h w b r o w a r z e w y n o s i ś r e d n i o od 20 do 3 0 r a z y w i ę c e j w s t o s u n k u do p r o d u k c j i [ 5 ,6 ,7 ] ® C z ę ś ć ś c ie k ó w j e s t s i l n i e z a n ie c z y s z c z o n a ^ c z ę ś ć z n i c h b yw a s to s u n k o w o m n ie j z a n ie c z y s z c z o n a (w o d y z c h ł o d z e n i a b r z e c z k i , p iw a i t p . ) i m oże b y ć z a w r a c a n a do p ro d u k c ji®Ó c i e k i p iw o w a r s k i e , d z i ę k i o b e c n o ś c i w n i c h s u b s t a n c j i w ę g lo w o d an o w ych i b ia ł k o w y c h , w .o b e c n o ś c i d r o b n o u s t r o jó w u l e g a j ą b a r d z o s z y b k ie m u u k w a s z a n iu do pH o k o ło 4 , 0 [ 8 ] . U k w a s z a n ie t a k i e j e s t n i e k o r z y s t n e , g d y ż u n ie m o ż l i w ia z a ró w n o o d p ro w a d z e n ie n ie o c z y s z c z o n y c h ś c ie k ó w do o d b i o r n ik a , j a k i w p u s z c z e n ie i c h do k a n a l i z a c j i m i e j s k i e j , g d y ż d z i a ł a j ą one k o r o d u ją c o n a s i e ć k a n a l i z a c y j n ą i u r z ą d z e n ia o c z y s z c z a ln i®
D o ś w ia d c z e n ia p rz e p ro w a d z o n e n ad sam o czyn n ym o d k w a sz a n ie m t a k i c h ś c ie k ó w w y k a z a ł y , ż e j e s t t o p r o c e s d łu g o
28 Maria Zdybiewska
t r w a ł y [93» W y k o r z y s t u ją c d r o b n o u s t r o j e w y o d rę b n io n e w c z a s i e b a d a ń n ad m i k r o f l o r ą t a k i c h ś c ie k ó w [ 1 0 ] , p rz e p ro w a d z o n o p r ó b y z d o l n o ś c i o d k w a s z a n ia ś c ie k ó w p iw o w a r s k ic h p r z e z t e z n i c h , k t ó r e o k a z a ł y s i ę c z y n n e p r z y sa m o rz u tn y m od
k w a s z a n i u . N a s t ę p n ie o b se rw o w an o p r z e m ia n y c h e m ic z n e j a k i c z ę ś c io w o m i k r o b i o l o g i c z n e , o z n a c z a j ą c z m ia n y p H , kw aso w o ś c i m i a r e c z k o w e j, i l o ś c i t l e n u , u t l e n i a l n o ś c i , B Z T ^ , m ia n a c o l i i i l o ś c i d r o b n o u s t r o jó w n a c z t e r e c h p o d ło ż a c h .
O ze śó d o ś w ia d c z a ln a
W y o d rę b n io n e w c z a s i e p o p r z e d n ic h b ad a ń d r o b n o u s t r o j e , w y s t ę p u ją c e w ś c i e k a c h , w s t a d i a c h i c h o d k w a s z a n ia [8 ) b a d an o w t r z e c h s e r i a c h , s t o s u j ą c do k a ż d e j z n i c h i n n ą m ie s z a n in ę d r o b n o u s t r o jó w . M ia ł o t o n a c e l u i l o ś c i o w e
s t w i e r d z e n i e z d o l n o ś c i o d k w a s z a ją c e j k a ż d e j z t y c h m i e s z a n i n . M ie s z a n in a I s k ł a d a ł a s i ę z d r o b n o u s t r o jó w w y o d r ę b n io n y c h z e ś c ie k ó w b ro w a ru w s t a d iu m i c h o d k w a s z a n ia , g d y pH t y c h ś c ie k ó w w y n o s ił o j u ż 6 , 9 .
Na m i e s z a n in ę t e , s k ł a d a ł y s i ę n a s t ę p u ją c e d r o b n o u s t r o j e : 1 ) B a c i l l u s a d h a e r e n s , 1 0 ) B a c i l l u s a g g lo m e r a t u s , 2 ) " m y c o id e s , 1 1 ) " l im b a t u s ,
3
) " s o l i d u s , 1 2 ) " p a l u s t r i s ,4
} l a c t o b a o t e r i u m n la n t a r u m , 1 3 ) L a c t o b a c t e r iu m b r e v e ,5
) P s e u d o b a c t e r iu m fu r c o s u m , 1 4 ) " p la n t a r u m , 6 ) " i n t e s t i n a l i s , ' 1 5 ) P s e u d o b a c t e r iu m c o c c i f o r m i s ,7
)”
n i o s s i , 1 6 ) Pseud o m onas 3 i n u o s a ,8 ) K u l t u r a N r 7» 1 7 ) K u l t u r a N r 4 7 , 9 ) " " 1 5 , 1 8 ) " " 5 9 .
M ie s z a n in ę t ę s z c z e p io n o n a b r z e c z k ę sło d o w ą o s t ę ż e n i u 9 ° B a l i w i l o ś c i 25 m l , k t ó r ą p rz e d te m w n a t u r a l n y sp o só b o d p o w ie d n io u k w a s z a n o .
N a s t ę p n ie w p odobny sp o s ó b b a d a n o z d o ln o ś ć o d k w a s z a n ia d l a dw óch z e s ta w ó w d r o b n o u s t r o jó w w c h o d z ą c y c h w s k ł a d t e j m i e s z a n i n y , a m ia n o w ic ie d l a z e s t a w u z ło ż o n e g o z k u l t u r
1 - 9 i 10 - 1 8 .
Samooczyszczanie ścieków piwowarskich»». 29
P o n ie w a ż z e s t a w z ł o ż o n y z k u l t u r 10 - 18 d a w a ł l e p s z e w y n i k i o d k w a s z a n ia , w y r a ż a j ą c e s i ę p o d w y ż sz e n ie m pH i ob
n iż e n ie m k w a s o w o ś c i m i a r e c z k o w e j, w d a ls z y m c i ą g u b a d a n o z d o ln o ś ć o d k w a s z a ją c ą k u l t u r 10 - 1 8 , p r z e z p o m ia r z m ia n pH i k w a s o w o ś c i m ia r e c z k o w e j (w m l 1 n NaOH) o d k w a s z o n e ! b r z e c z k i po 2 4 g o d z in a c h i po 20 d n ia c h ( t a b e l a 1 p o z » l ) .
W a n a l o g i c z n y sp o só b p rz e p ro w a d z o n o b a d a n ia d l a m ie s z a n i n I I i I I I , w y o d r ę b n io n y c h r ó w n ie ż z o d k w a s z a n y c h ś c ie k ó w , a s k ł a d a j ą c y c h s i ę z d r o b n o u s t r ó jó w g
M ie s z a n in a I I
1 ) B a c i l l u s a g g lo m e r a t u s , 7 ) B a c t e r iu m a lb u m ,
2 ) B a c t e r iu m a g i l e , 8 ) P s e u d o b a c t e r iu m f u r c o s u m , 3 ) " a lb u m , 9 ) P se u d o m o n as l i q u i d a ,
4 ) " c a n d i c a n s , 1 0 ) « a u r a n t i a c a ,
5 ) " z o p f i i , 1 1 ) O o s p o ra m in o r , 6 ) O o s p o ra l a c t i s , 1 2 ) K u l t u r a K r 64«
M ie s z a n in a I I I
1 ) B a c t e r iu m a g i l e , 6 ) B a c i l l u s d i s c i f o r m i s ,
2 ) " a lb u m , ? ) " l i m b a t u s ,
3
) " z o p f i i , 8 ) " m o r u la n s ,4
) P s e u d o b a c t e r iu m i n t e s t i -9
) C h ro m o b a c te riu m a u r a n t i a -n a l i s , cum ,
5
) S a r c i n a l u t e a , 1 0 ) P seu d o m on as a u r a n t i a c a . R ó w n ie ż i w ty m p r z y p a d k u n a j l e p i e j o d k w a s z a ją c e z e s t a w y k u l t u r , w c h o d z ą c e w s k ł a d t y c h m i e s z a n i n pod d ano d a l s z e mu b a d a n iu , s t o s u j ą c w k o ń c u do b a d a n ia p o je d y n c z e k u l t u r y . W y n ik i t y c h o z n a c z e ń z a w a r t e s ą w t a b e l i 1 p ,3 i 4 .W d a l s z y c h b a d a n ia c h ś w i e ż e ś c i e k i s ło d o w n i i o g ó ln e ś c i e k i b r o w a r u ( s k ł a d f i z y k o c h e m ic z n y t y c h ś c ie k ó w p r z e d s t a w i a t a b e l a
2 )
- p rz e c h o w y w a n o w t e m p e r a t u r z e 1 8 - 2 2 ° , o b s e r w u ją c p r z e m ia n y b io c h e m ic z n e p r z e z o z n a c z a n ie w ods t ę p a c h d w u d n io w y ch pH i k w a s o w o ś c i m i a r e c z k o w e j, w c h w i l i
♦
3 0
Maria Zdybiewska
s i l n e g o u k w a s z e n ia ( n a j n i ż s z e p H , n a jw y ż s z a k w a s o w o ś ć ) a t a k ż e w y r a ź n e g o o d k w a s z a n ia (p o d w y ż s z e n ie p H , z m n i e j s z e n i e k w a s o w o ś c i ) , o z n a c z a n o r ó w n ie ż z a w a r t o ś ć t l e n u , u t l e n i a ł “ n o ś ć i BZTę. [iT ] o r a z i l o ś ć d r o b n o u s t r o jó w n a p o żyw ka ch g b u l i o n z a g a re m , b u l i o n z ż e l a t y n ą , b r z e c z k a z a g a re m i p o ż y w k a z e w s k a ź n ik ie m ( b ł ę k i t b ro m o ty m o lo w y ) o P o n a d to o z n a c z a n o w ś c i e k a c h m ia n o c o l i , g d y ż j a k s t w i e r d z a Horn-- p e s c h [ l
2
] , o b e c n o ś ć te g g r u p y b a k t e r i i p o s ia d a w b r o w a r z e z n a c z e n ie n i e t y l k o z p u n k t u w i d z e n i a h i g i e n i c z n e g o , a l e i t e c h n o lo g ic z n e g o5
b a k t e r i e t e bow iem w y w o łu ją k w a ś n ą f e r “ m e n t a c ję b r z e c z k i , , W ybrane w y n i k i o z n a c z e ń z e s t a w io n o w t a - b e l a c h 3 i 4«O m ó w ie n ie w y n ik ó w
J a k j u ż s t w ie r d z o n o we w s t ę p i e , u k w a s z a n ie s i ę ś c ie k ó w p iw o w a r s k ic h j e s t p ro c e s e m s z k o d liw y m z e w zg lę d ó w t e c h n i c z n y c h . N a t o m ia s t p r z y s p i e s z e n i e p ro c e s ó w o d k w a s z a n ia t y c h ś c ie k ó w b a ło b y b a r d z o p o żąd a n e o
M ie s z a n in y k u l t u r d r o b n o u s t r o jó w w y e lim in o w a n e z e ś c i e ków w c z a s i e o d k w a s z a n ia s i ę p r ó b , d a w a ły o b i e c u j ą c e w y n i k i g d y ż j u ż po 2 4 g o d z in a c h h o d o w li pH ś c ie k ó w w z r a s t a ł o z
4,9
d l a p r ó b y k o n t r o l n e j do5
,6
-5
,7
, a kw aso w o ść z m n i e j s z a ł a s i ę z 3 4 , 5 m l 1 n NaOH/1 do 2 6 , 7 - 2 7 , 7 m l 1 n NaOH/1 t j0
o1 9
,8
-2 1
,7^0
Z t e g o w z g lę d u p rz e p ro w a d z o n o s z c z e g ó ło w e b a d a n ia p r z y z a s t o s o w a n iu p o je d y n c z y c h k u l t u r t y c h m ie s z a n in » M ia ło t o n a c e l u w y o d r ę b n ie n ie z n i c h n a j b a r d z i e j a k t y w n y c h , d l a e w e n tu a ln e g o z a s t o s o w a n ia do p r z y s p i e s z e n i a p r o c e s u o d k w a s z a n ia ,. W y n ik i t y c h b a d a ń ( t a b e l a 1 ) w y k a z a ł yje d n a k , ż e t e p o je d y n c z e k u l t u r y d z i a ł a ł y o d k w a s z a ją c o z n a c z n i e w o l n i e j i s ł a b i e j n i ż i c h m ie s z a n in y » W y ją t e k s t a n o w i ł y p l e ś n i a k i z r o d z a j u O o s p o ra p k t ó r y c h d z i a ł a n i e b y ł o s z y b k i e i e fe k t y w n e » J u ż po 2 4 g o d z in a c h h o d o w li pH p o d ło ż a p o d n o s iło s i ę z
4,9
do5
,7
, a k w a so w o ść z m n i e j s z a ł a s i ę o 5 3 ,6 do 75,4/So P o20
d n ia c h h o d o w li pH p o d w y ż s z a ło s i ę do6
, 3 ~ 6 ,4 , a kw a so w o ść z m n i e j s z a ł a s i ę do 1 7 » 4 “ 2 9 ,6 # » p ie r w o t n e j w a r t o ś c i ( t a b e l a 1 p o z 03 i 4 ) »C h c ą c s t w i e r d z i ć j a k p r o c e s y t a k i e g o o d k w a s z a n ia b ę d ą z a c h o d z ić w w a ru n k a c h z b l i ż o n y c h do w a ru n kó w n a t u r a l n y c h , d a l s z e o b s e r w a c je p rz e p ro w a d z a n o j u ż n a w ię k s z y c h i l o ś c i a c h ś c ie k ó w r z ę d u
10-20
l i t r ó w , k o n t r o l u j ą c w n i c h p r z e m ia n y z a c h o d z ą c e pod wpływem o b e c n y c h tam d r o b n o u s t r o jó w »Samooczyszczanie ścieków piwowarskich««« 31
T a b e la 1 U z d o l n i e n i a n i e k t ó r y c h s z c z e p ó w d r o b n o u s t r o jó w
do o d k w a s z a n ia b r z e c z k i p iw n e j
• P o 2 4 s o d z * Po 20 d n ia c h
Lp« N azw a
d r o b n o u s t r o j ów
PH
k w a so w o ść m l 1 n
NaOH/1
PH
kw a so w o ść m l 1 n NaOH/1
P r ó b a k o n t r o l n a 4 , 9 3 4 ,5 4 , 9 3 4 , 5
1 B a c i l l u s a g g lo m e r a t u s 5 , 2 2 4 ,8 5 , 0 2 1 ,1
" l im b a t u s 5 , 2 2 6 ,8 5 , 2 1 9 ,5
11 p a l u s t r i s 5 , 0 2 4 ,6 5 ,1 2 0 , 4
L a c t o b a c t e r i u m b r e v e 5 , 2 2 1 ,1 5 , 0 1 9 ,7
ił p la n t a t u r m 5 , 4 2 6 ,1 5 ,1 2 0 , 4
P s e u d o b a c t e r iu m c o c c i f o r -
m is 5 ,1 2 1 ,1 5 ,1 2 1 ,1
P seu d o m o n as s i n u o s a 5 , 0 2 3 ,1 5 , 0 2 1 ,1
K u l t u r a H r 4 7 5 , 0 2 5 ,9 4 , 9 2 2 , 4
" " 59 5 , 0 2 6 , 8 5 ,1 2 0 , 4
2 B a c i l l u s a g g lo m e r a t u s 5 , 2 2 8 , 7 5 ,1 2 3 , 0
B a c t e r iu m a g i l e 5 , 2 2 9 ,6 5 ,1 2 2 ,6
" a lb u m 5 , 4 2 6 ,5 5 ,3 2 1 ,1
M c a n d ic a n s 5 , 5 2 7 ,4 5 , 4 1 6 ,0
” z o p f i i 5 , 2
27,8
5 , 2 2 2 ,3O o s p o ra l a c t i s 5 , 7 8 , 5 6 , 4 6 , 0
3 B a c t e r iu m a g i l e 5 , 3 2 8 ,3 5 ,2 2 2 ,6
” a lb u m 5 , 2 2 8 ,7 5 , 4 2 1 ,1
" z o p f i i 5 , 3 2 9 ,3 5 , 2 2 3 , 4
P s e u d o b a c t e r iu m i n t e s t i
n a l i s 5 , 2 2 8 , 7 5 , 2 2 8 , 7
S a r c i n a l u t e a 5 ,3 2 9 ,3 5 , 2 2 2 ,6
4 O o s p o ra l a c t i s (w y o d r ę b ,
z p r ó b k i ś w i e ż e j » n ie z a k w « ' 5 ,7 1 6 ,0 6 ,3 1 0 ,2
32 Maria Zdybitwska
T a b e la 2 S k ład flzykoohem lezny śoieków plw ow arskioh
Ś o l e k i
O znaozenie ze
słodow nl ogćlne
z brow aru o g ćln e
z brow aru ogćlne z brow aru ze
słodow nl
D a t y 4 . I I I .
1957 r . 4 . I I I .
1957 r . 8 .V II.
1957 r . 5 . I I .
1957 r . 1 3 .I I I . 1958 r .
pH 5 ,8 6 ,4 6 ,2 5 ,8 6 ,5
Kwasowość u l 0,1 n NaOH/1 9 ,0 5 ,7 2 2 ,4 12,1 * ,7
T le n mg/1 02 6 ,8 7 ,9 1 ,6 3 ,0 7 ,6
U tle n ia ln o ś ć m g/l 02 20 7 ,5 130,0 89 0 ,5 419,0 175,0
BZT5 a g /1 02 438,5 353,0 1800,0 670,0 405,0
Azot o rg a n lo z n y mg/1 I 1 7 ,7 11 ,2 72,1 V I, 5 10 ,2
Amoniak m g/l NHj 0 ,0 0 ,0 5 ,6 1 ,4 3 ,8
Azot yny mg
/1
HOg 0 ,0 0 ,0 0 ,0 0 ,0 0 ,3A zotany mg/1 NOj ś la d y ś la d y ś la d y ś la d y ś la d y
Węglowodany (b ez h y d ro liz y )
* g / l ln w e rtu 2 1 ,3 94 ,0 38,8 46 ,6 4 8 ,6
Węglowodany (po 5 m in.
h y d r o liz i e ) mg/1 lnwefrtu - - 131,6 150,0 148,3
C h lo rk i m g /l C l ' 58,2 60,1 41,1 2 1 ,3 3 8 ,3
P o ta s m g/l K 125,0 8 6 ,0 4 3 ,8 6 4 ,4 15,2
F o s f o r a g / l POj 3 ,5 2 ,0 1 ,5 4 ,4 2 ,8
Suoha p o z o s ta ło ś ć m g/l 650,0 603,0 1670,0 1011,0 612,0
P o z o s ta ło ś ć po p ra ż e n iu
m g/l 384,0 352,0 422,0 .2 3 4 ,0 276,0
S t r a t y przy p ra ż a n in m g/l 2 6 6 ,0 251,0 1248,0 776,0 336,0 Zagniw alność
d n i od 11
do 18 po 18 po 21 od 12
do 19 ód 3
do 7 Opadanie z a w ie sin y m l /l
po 5 m lnutaoh 0,5 0 0 ,5 0 30 ,0 0 ,5 5 ,5
» 1 0 » 0 ,7 5 ’ 0 ,7 5 3 0 ,0 2 ,0 6 ,0
» 1 5 " 5,0 0 1,0 0 2 5 ,0 5 ,0 7 ,0
« 30 ■ 5,0 0 1,2 0 2 2 ,0 5 ,0 7 ,0
» 4 5 • 7 ,0 0 1 ,5 0 ' 2 0 ,0 5 ,0 . 7 ,0
« 6 0 » 7 ,0 0 1,5 0 2 0 ,0 5 ,0 6 ,5
» 90 » 6 ,0 0 1 ,2 0 18 ,0 5 ,5 6 ,5
N i e k t ó r e z m ia n y w ł a s n o ś c i ś c i e k ó w p r z y i c h p r z e c h o w y w a n iu
Tabela 3
R o d z a j p r ó b y ś c i e k ó w
0 z n a c z e n i £1 t
ś c i e k ó w pH
k w a s o w o ś ć m l 0 , 1 n N aO H /1
t l e n m g / l 0
u t l e n i a l - n o ś ć m g /1 0 2
B Z T 5 m g / l 0 2
Z b r o w a r u - ś w i e ż e 1 9 , 0 6 , 2 2 2 4 1 . 6 8 9 0 , 5 1 8 0 0 , 0
" po 1 0 d n i a c h 2 3 , 0 5 , 0 3 2 , 8 0 , 0 5 3 2 ,1 7 6 0 , 0
" po 18 d n i a c h 2 1 , 5 5 , 7 1 9 , 4 0 , 0 2 6 0 , 6 5 6 0 , 0
,ł po
30
d n i a c h2 3 ,0
7 , 1 8 , 6 0 , 0 1 1 2 , 0 2 4 0 , 0Z b r o w a r u - ś w i e ż e 2 1 , 0 5 , 8 1 2 , 1 3 , 0 4 1 9 , 0 6 7 0 , 0
” po 9 d n i a c h 1 9 , 0 4 , 8 2 8 , 5 0 , 0 1 1 0 , 0 2 8 0 , 0
,ł po
30
d n i a c h 1 5 , 0 7 , 0 7 , 3 0 , 0 8 0 , 0 1 7 0 , 0" po 4 3 d n i a c h
1 5 , 0
7 , 6 2 , 1 0 , 0 4 0 , 09 0 ,0
z e s ł o d o w n i - ś w i e ż e 7 , 0 6 , 5 4 , 7 7 , 6 1 7 5 , 0 4 0 5 , 0
11 po 8 d n i a c h
1 5 , 0
6 , 01 3 , 8
0 , 0 1 4 2 , 0 2 8 6 , 0" p o 1 4 d n i a c h 1 5 , 0 7 , 2 4 , 3 0 , 0 6 0 , 0 1 0 8 , 0
Samooczyszczanieściekówpiwowarskich
I l o ś ć d r o b n o u s t r o j ó w w ś c i e k a c h p i w o w a r s k i c h ś w i e ż y c h i p r z e c h o w y w a n y c h
Tabela 4
M ia n o c o l i
I l o ś ć d r o b n o u s t r o j ó w w 1 m l - w t y s i ą c a c h R o d z a j
p r ó b y ś c i e k ó w b u l i o n
z a g a re m
b u l i o n z ż e l a t y n ą
b r z e c z k a z a g a re m
p o d ł o ż e z e w s k a ź n ik ie m
( k w a s z ą c e )
Z e s ł o d o w n i - ś w i e ż e 1 0 " 2 2 7 5 4 0 8 2 7 0 2 5
Z b r o w a r u - ś w i e ż e 1 0 " 2 2 3 4 3 2 0 3 5 2
28
Z b r o w a r u - ś w i e ż e 1 0 " 6 8 3 4 2 1 6 0 4 4 0 8 0
ti - po 1 0 d n i a c h 1 0 “ 5 3 8 3 5 9 2 2 0 7 2 0
u - po 1 8 d n i a c h 1 0 ~ 2 6 2 2 4 8
62
1 7u - po
30
d n ia c h 1 0 " 1 4 1 3 6 6 8Z b r o w a r u - ś w i e ż e 1 0 ~ 5 1 0 0 6 1 3 3 6 . 3 9 3 6 1 4 5
ti - po 9 d n i a c h 1 0 - 3 5 1 4 1 1 4 0 7 5 0 4 0
u - po
30
d n i a c h 1 0 " 2 5 374- 9 9 3 8n - po 4 3 d n i a c h 1 0 ” ! 3 1 5 6 8 1 8
Z e s ł o d o w n i - ś w i e ż e 1 0 - 3 3 1 5 5 0 5 2 9 5 2 3
Z e s ł o d o w n i - po 8 d n i a c h 1 0 " 2 1 4 7 2 3 4 1 7 2 1 3
Z e s ł o d o w n i po 1 4 d n i a c h 1 0 “ 1 2 2 c 8 5 0 26 . . ^ 7
MariaZdybieweka
Samooczyszczanie ścieków piwowarskich«#»______ 35
D l a k i l k u b a d a n y c h p ró b o ś r e d n im s t o p n i u z a n i e c z y s z c z e n i a ( t a b e l a
2
) c y k l p ro c e s ó w u k w a s z a n ia i s a m o rz u tn e g o o d k w a s z a n ia t r w a ł od 14 d© 43 d n i# Z aró w n o w o k r e s i e u kw a s z a n i a s j a k i o d k w a s z a n ia 9 z a c h o d z i ł y p r o c e s y r o z k ł a d u z w i ą z ków o r g a n i c z n y c h c h a r a k t e r y z u j ą c e s i ę p r z e d e w s z y s t k imz m n ie js z e n ie m u t l e n i a l n o ś c i i B Z f^ o N a t o m ia s t k w a s o w o ść w p ie r w s z y m o k r e s i e z n a c z n i e w z r a s t a ł a i d o p ie r o w d r u g im s t a d iu m ( o d k w a s z a n i e ) , u l e g a ł a p ow o lnem u sp a d k o w i ( t a b e l a
3)0
J e d n a k n a w e t w o d k w a s z o n y c h ś c i e k a c h (p H To1 - 7 , 6 ) w s k a ź n i k i z a n i e c z y s z c z e n i a t a k i e j a k u t l e n i a l n o ś ó i B Z T t. , mimo s p a d k u w g r a n i c a c h od 6 5¡> 1
do95
, 5% , jajfco w i e l k o ś c i b e z w z g lę d n e j, b y ł y j e s z c z e w y s o k ie j, g d y ż w y n o s ił y g u t l e n i a l - n o ś ć od 4 0 ¡,0 , do 1 1 2 ,0 m g / l0?9
a BZT^ od 9 0 ,0 do 2 4 0 ,0 m g /l0 2.Z t e g o w z g lę d u ś c i e k i w y m a g a ły d a ls z e g o o c z y s z c z a n ia #
P ro c e s o m m i n e r a l i z a c j i t o w a r z y s z y ł za o b s e rw o w a n y s p a d e k i l o ś c i d r o b n o u s t r o jó w n a w s z y s t k i c h s t o s o w a n y c h p o d ło ż a c h i p o d w y ż s z a n ie s i ę m ia n a c o l i ( t a b e l a
4)0
Zm ianom i l o ś c i o wym t o w a r z y s z y ł y p o n a d to z m ia n y j a k o ś c io w e d r o b n o u s t r o jó w # W p ie r w s z y m e t a p i e o b s e rw o w a n o ' w ś c i e k a c h p rz e w a g ę b a k t e r i i 0 N a s t ę p n ie i l o ś ć b a k t e r i i u l e g a ł a g w a łto w n e m u o b n i ż e n i u o o k o ło 5 0 % , a s t o p n io w o p o j a w i a ł y s i ę b i a ł e p l e ś n i a k i n a l e ż ą c e do r o d z a j u O o s p o r a , P l e ś n i a k i t e s t a n o w ią c e w ś w ie ż y c h ś c i e k a c h z a l e d w ie n i e w i e l k i p r o c e n t i l o ś c i d r o b n o u s t r o jó w( w y r a s t a j ą c y c h n a b r z e c z c e z a g a r e m ) , w m ia r ę p o s t ę p u od k w a s z a n ia s t a w a ł y s i ę d o m in u ją c ą g r u p ą d r o b n o u s t r o jó w , T a k w i ę c w końcow ym e t a p i e b a d a ń i l o ś ć d r o b n o u s t r o jó w p r a w ie n a w s z y s t k i c h c z t e r e c h p o ż y w k a c h z m n i e j s z a ł a s i ę o p on ad 90% , n a t o m i a s t w m om encie ty m i l o ś ć k o l o n i i O o s p o ra n a a g a r z e w y n o s i ł a od 7 a 2 0 0 do 1 6 2 ,0 0 0 w 1 m l i s t a n o w i ł a od 70 do 90% o g ó ln e j i l o ś c i d r o b n o u s t r o jó w # B i o r ą c pod uw agę i c h z n a c z n e z d o l n o ś c i do z u ż y w a n ia kw asó w o r g a n i c z n y c h , im w ię c w z n a c z n e j m i e r z e n a l e ż y p r z y p i s a ć p r z y s p i e s z e n i e p ro c e s ó w z a c h o d z ą c y c h p r z y sam o czyn n ym o d k w a s z a n iu ś c ie k ó w p iw o w a r
s k ic h #
N i e w ą t p l i w i e n a z w o l n i e n i e o b se rw o w a n y c h p ro c e s ó w od
k w a s z a n ia og ro m ny w p ły w m i a ł a z b y t m a ła z a w a r t o ś ć t l e n u ( t a b e l a
2
) , zu ż y w a n e g o z r e s z t ą z a r a z w p ie r w s z y m s t a d iu m p r o c e s u ( t a b e l a3
)# D la t e g o t e ż , d o p ro w a d z e n ie o d p o w ie d n ie j i l o ś c i t l e n u p o w in n o p r o c e s t e n p r z y s p i e s z y ć , tym b a r d z i e j ż e b a d a n e d r o b n o u s t r o j e b y ł y w p rz e w a d z e t le n o w c a m i, a t y l k o w n i e l i c z n y c h p r z y p a d k a c h n a l e ż a ł y do w z g lę d n y c h b e z t le n o w c ó w .36 Maria Zdybiewska
J a k w id a ć z p r z e d s t a w io n y c h t u w y n ik ó w , p r o c e s y n a t u r a l neg o s a m o o c z y s z c z a n ia ś c ie k ó w p iw o w a r s k ic h z a c h o d z ą p o w o li , d a j ą z b y t m a ły e f e k t o c z y s z c z e n i a i d la t e g o mogą b y ć t r a k to w a n e j a k o p o m o cn e, a l e n i e je d y n e w k ie ro w a n y m s p o s o b ie o c z y s z c z a n i a .
W n io s k i
1 ) P r o c e s y s a m o o c z y s z c z a n ia ś c ie k ó w p iw o w a r s k ic h z a c h o d z ą s z y b c i e j i i n t e n s y w n i e j pod w pływ em o d p o w ie d n io d o b r a n e j m i e s z a n i n y k u l t u r d r o b n o u s t r o jó w , n i ż p r z y z a s t o s o w a n i u p o je d y ń ć z y c h k u l t u r t y c h d r o b n o u s t r o jó w .
2 ) D u ż ą i n t e n s y w n o ś c ią r o z k ł a d a n i a , t w o r z ą c y c h s i ę w c z a s i e s a m o o c z y s z c z a n ia kw asó w o r g a n i c z n y c h , c h a r a k t e r y
z u j ą s i ę p l e ś n i a k i r a . i n . r o d z a j u O o sp o ra «
3
) P r o c e s sa m o czy n n e g o o d k w a s z a n ia ś c ie k ó w p iw o w a r s k ic h j e s t p ro c e s e m z a c h o d z ą c y m z b y t w o ln e , b y m ó g ł b y ć o n j e d y nym p ro c e s e m u n i e s z k o d l i w i a n i a t a k i c h ś c ie k ó w *L IT E R A T U R A
[ji^j W O JC IESZ A K P . ? Wody ś c ie k o w e w p r z e m y ś le f e r m e n t a c y j nym i o w o co w o -w arzyw n ym . P r z e m y s ł R o ln y i S p o ż y w c z y 6 , 471 ( 1 9 5 2 ) .
[ 2 ] WITTMAN J » : A b w a s s e r b e s e it ig u n g i n e i n e r m o d e rn e n B r a u e r e i . B r a u w e l t , 188 H e f t 9 , 1 9 5 2 .
13*] MAKSIM O W S K lJ N . S . ; O c z i s t k a s t o c z n y c h w o d , M o sk w a , 1 9 6 1 .
[
4
J W O LSKI T »i
B a d a n ia n a d o c z y s z c z a n ie m ś c ie k ó w d r o ż d ż o w n i i z a k ła d ó w p iw o w a r s k o s ło d o w n ic z y c h . P r a c e I n s t . i L a b o r a t . B a d . P rz e m . R o ln e g o i S p o ż „ 6_, 5 4 , ( 1 9 5 6 ) .[V]
S I E R P F « ? D i e g e w e r b lic h e n u n d i n d u s t r i e l l e n A b w ä s s e r . B e r l i n ( G ö t t i n g e n ) , H e i d e lb e r g , 1 9 5 3 .Samooczyszczanie ścieków piwowarskich».« < 37
[ j f ) K U C H A R SKI J o , KOZIOROW SKI B 0 ? O c z y s z c z a n ie ś c ie k ó w p r z e m y s ło w y c h , W a rs z a w a , 1 9 5 4 *
£ ? ] S C H N EID ER R , s W a ste d i s p o s a l a t a m o d ern b r e w e r y <>
Sew ,, I n d , W a s t e s , £ 2 , 1 3 0 7 ( 1 9 5 0 ) ,
[ V ] ZD YBIEW 3KA M.
2
M i k r o f l o r a ś c ie k ó w p iw o w a r s k ic h o G l i w i c e , 1 9 5 6 , ( P r a g a k a n d y d a c k a )« ,[V]
ZD YBIEW SKA M»s N ie k t ó r e b io c h e m ic z n e p r z e m ia n y z a o b s e r w owane v/ ś c i e k a c h p iw o w a r s k ic h p r z y i c h sam o czyn n ym o d k w a s z a n iu . A c t a M i c r o b i o l o g i c a P o l o n i c a , 8 , 1 1 1 , ( 1 9 5 9 )oD o i ZD YBIEW SKA M „s B a d a n ia n a d m i k r o f l o r ą w y s t ę p u ją c ą w ś c i e k a c h p iw o w a r s k i c h . Z e s z y t y Naukowe P o l i t e c h n i k i Ś l ą s k i e j « , I n ż , S a n i t o N r 1 , 25 (
1
9 6 0 ) „| j f ] ’ ’S t a n d a r d M e th o d s f o r E x a m i n a t i o n o f W a t e r , S ew ag e a n d I n d u s t r i a l W a s t e s " , New Y o r k , 1955«
[
1 2
] HOMPESCH H , ? Z u r H y g ie n e d e r H e r s t e l l u n g v o n B i e r u n d B i e r e r s a t z g e t r ä n k e n , Z e i t s c h r i f t f ,H y g i e n e 1 2 5 , 6 3 5(1 9 4 7 ) o
C A M O C m C T R A I M 3 0 B A P E H H H X C T O H H I X 3 0 J I IIO Jl J3JM5THH2M C O ß E P H m i X 3 I M X M H K P O B O ß
C o j i e p n a H i i e
ripHBeneHti pe3yjiLTaTH HCCJieKOBarom no caM oo- HI'ICTKÖ m-IBOBapeHHLDC CTOHHHX BOÄ npH npHMeHeffi'IH MMKpOÖOB, BBWeJieHHHX H3 T8KHX BOflo JlyHIMe pe3yjrL ” TaTH
öhjihnojryaeHH n p it ynoTpeöJieHHH cMecH KyjiB- T yp MHKpOÓOB, K8K OTßeJTLHHX BHßOBo OcOÖeHHO XO- pom ne pe3yjiBT8.TH oÖecKHCJieHHH ß aB ajm rp n d H H3
p o s a O o s p o r a ,
Bh j m T O ü te H c c j i e n o B a H H O T ^ e j iL H t i e n p o u e c c H ,
npOXOÄHHCie B CTOUHHX B 0 .W npH CaMOHHHHOłi OHH-
38 Maria Zdybiewska
C T K e n y r e M o n p e Ä e J ie r o iH b o T ß e J iB H K X 3 T a r i a x s p H , K H C J IO T H O C T H , K H C J IO p O Ä a , O K H C JIH e M O C T H , B H K ö , a T O Jiie K o j D i - T H T p a h H C M e n e H H Ä K O J M u e c T B a m h k p o ö o b b o T Ä e jr L H H X c p e ^ a X o
K o H C T a T H p o B aH o , u t o n p o y e c c H aeH CTByw m ne npH ca M o o a iiC T K e iu lb o b a p e h h h x c t o u h k x b o ä MemreHHH h He o aeH B aöcoeKTiiBHK 11 noTOMy M o ry r ö h t l npHMeH—
HeMH k b k b cn o M o ra T e jiB H H e n p o u e c c n npH npoBo^HMOH
0 HHCTK6 TaKH X BOJUS E LB S T R E IN IG U N G D ER ERAUREIABW Ä5SER DURCH D I E B A K TE R IE N FLO R A D IE S E R WÄSSER
Z u s a m m e n f a s s u n g
E s w u rd e n V e r s u c h e ü b e r d i e S e l b s t r e i n i g u n g d e r B r a u r e i * a b w ä s s e r d u r c h g e f ü h r t ? A n g e w e n d e t w u rd e n B a k t e r i e n k u l t u r e n w e lc h e a u s d i e s e n A b w a s s e r n a b g e s o n d e r t w u rd e n ? B e s s e r e
E r g e b n i s s e g ab d i e Anwendung e i n e r M is c h u n g d e r a b g e s o n d e r t e n K u l t u r e n , a l s n u r e i n z e l n e r K u l t u r e n ? B e s o n d e r s g u t e E r g e b n i s s e b e i d e r E n t s ä u e r u n g d e r A b w ä s s e r g a b e n d i e S c h im m e l“
p i l z e d e r G a t t u n g O o sp o ra ?
B e i d e r U n t e r s u c h u n g d e r e i n z e l n e n V o rg ä n g e d e r S e l b s t r e i n i g u n g d i e s e r A b w ä s s e r w u rd e n f o lg e n d e B e stim m u n g e n d u r o h g e f ü h r t ; W a s s e r s t o f f i o n e n k o n z e n t r a t i o n , A z i d i t ä t , S a u e r s t o f f g e h a l t , KMnO^ - V e r b r a u c h , B ? S .B ? ^ , C o l i - T i t e r u nd K e im z a h l i n ¿je d e r N ä h r lö s u n g ?
E s w u rd e f e s t g e o t e l l t , d a s s d i e V o rg ä n g e d e r S e l b s t r e i n i “ gung d e r B r a u r e i a b w ä s s e r la n g s a m v e r l a u f e n u n d w e n ig
e f f e k t i v s i n d ? S i e k ö n n e n d e s h a lb n u r a l s H i l f s p r o z e s s e b e i e i n e r k o n t r o l l i e r t e n A b w a s s e r r e in ig u n g a n g e s e h e n w e rd e n ?
