KS. ANASTAZY NADOLNY
POLSKIE
DUSZPASTERSTWO W AUSTRII
po drugiej wojnie światowej 1945-2001
Wydawnictwo
Uniwersytetu Mikołaja Kopernika Toruń 2004
SPIS TREŚCI
Przedmowa 11
Wykaz skrótów .• 15
Wstęp 17
Wprowadzenie historyczne - Polacy w Austrii po drugiej wojnie światowej 27
1. Austria w okresie powojennym 27
2. Polonia w powojennej Austrii 33
Cząść PIERWSZA
DUSZPASTERSTWO W ZACHODNICH STREFACH AUSTRII 1945-1966
Rozdział I. Organizacja polskiego duszpasterstwa 55
1. Struktury jurysdykcyjne i organy zarządzania 55
2. Organizacja terytorialna 64
3. Stan personalny 70
Rozdział II. Przejawy życia religijnego i formy duszpasterstwa 81
1. Miejsce kultu , 81
2. Służba Boża i uczestnictwo w sakramentach 85 3. Nabożeństwa związane z rokiem kościelnym i uroczystości religi jno-
-patriotyczne 91
4. Głoszenie Słowa Bożego 95
5. Duszpasterstwo specjalne 97
6. Duszpasterstwo dzieci i młodzieży 103
Rozdział III. Działalność społeczno-kulturalna i charytatywna 11 8
1. Organizacje polonijne a duszpasterstwo 118
2. Rady parafialne i stowarzyszenia kościelne 123
3. Działalność charytatywna 127
4. Inicjatywy kulturalne i wydawnicze 135
Załącznik do części pierwszej: Biogramy polskich księży pracujących w zachod
niej Austrii w latach 1945-1966 141
CZĘŚĆ DRUGA
DZIAŁALNOŚĆ KSIĘŻY ZMARTWYCHWSTAŃCÓW 1945-2001
Rozdział I. Struktury terytorialne i personalne 17S 1. Sieć polonijnych placówek duszpasterskich 179
2. Struktury osobowe 203 3. Udział w polonijnym duszpasterstwie polskich księży zatrudnionych
w Austrii (Wspólnota Polskich Księży) i sióstr zakonnych 224 4. Laikat w strukturach Polskiej Misji Katolickiej — Rada Laikatu 230 Rozdział II. Przejawy życia religijnego i formy duszpasterstwa 234
1. Służba Boża 234
2. Uczestnictwo w sakramentach 238
3. Liturgia i obrzędowość związane z rokiem kościelnym 245
4. Kult maryjny 260
5. Opieka pastoralna nad chorymi, osobami samotnymi i więźniami .... 264
6. Ruch pielgrzymkowy 265
7. Obchody rocznic religijno-narodowych 274
8. Papież Polak w życiu Polonii austriackiej 284
Rozdział III. Opieka duszpasterska nad dziećmi i młodzieżą 296 1. Oświata polonijna i udział w niej księży zmartwychwstańców 296 2. Katecheza w Misji Księży Zmartwychwstańców 298
3. Organizacje i stowarzyszenia młodzieżowe 305
4. Młodzieżowe imprezy kulturalne 318
Rozdział IV. Działalność społeczno-kulturalna 322
1. Organizacje świeckie i instytucje kulturalne 322 2. Grupy duszpasterskie i organizacje działające przy
Polskiej Misji Katolickiej 335
3. Emaus — centrum duszpasterskie i kulturalno-oświatowe 361
4. Działalność charytatywna. Caritas 364
5. Inicjatywy wydawnicze. Czytelnictwo 369
RozdziałV. Kahlenberg i jego rola w życiu wiedeńskiej Polonii.
Więź z Macierzą i Polonią na świecie 383
1. Zarys dziejów Kahlenbergu i jego zabytków do 1945 roku 383 2. Kościół św. Józefa i Kaplica króla Sobieskiego na Kahlenbergu
po drugiej wojnie światowej 392
3. Więź z Polską i Polonią na świecie 415
Zakończenie 429
Bibliografia 433
Wykaz tabel, map i ilustracji 449
Zusammenfassung 455
Summary 457
Indeks osób 459
INHALTSYERZEICHNIS
Vorwort 11
Einleitung 15
Abkiirzungen 17
Historische Einfuhrung — Polen in Osterreich nach dem Zweiten Weltkrieg.... 27
1. Osterreich nach der Kriegszeit 27
2. Polnische Emigranten in nachkriegszeitlichem Osterreich 33
ERSTER TEIL
SEELSORGE IN DEN WESTLICHEN ZONEN VON OSTERREICH 1945-1966
Kapitel I. Organisation der polnischen Seelsorge 55
1. Jurisdiktische Strukturen und Organe der Verwaltung 55
2. Territoriale Organisation 64
3. Personalstand 70
Kapitel II. Erscheinungen des Religionslebens und Formen der Seelsorge 81
1. Kultstatte 81
2. Gottesdienst und Teilnahme an den Sakramenten 85 3. Andachten mit dem kirchlichen Jahr verbunden und die religióse und
patriotische Feiern 91
4. Verkiindigung des Wort Gottes 95
5. Sonderseelsorge (Kranken, Verhaftete, Wachtabteilungen) 97
6. Seelsorge der Kinder und Jugend 103
Kapitel III. Soziale, kulturelle und karitative Tatigkeit 118 1. Polnische Organisationen und die Seelsorge 118
2. Pfarrgemeinderate und kirchliche Vereine 123
3. Karitative Tatigkeit 127
4. Kulturelle- und Verlagsinitiativen 135
Annex zu dem Ersten Teil: Biogramme der polnischen Priester, die in den Jahren 1945—1966 in Westósterreich gearbeitet haben 141
ZWEITER TEIL
TATIGKEIT DER RESURREKTIONISTEN 1945—2001
Kapitel I. Territoriale und pesonale Strukturen 179 1. Netz der polnischen seelsorgischen Zen tren 179
2. Personalstruktueren 203
3. Teilnahme der polnischen Priester und Ordensschwester, die in Ósterreich beschaftigt waren, an der Seelsorge der polnischen
Emigranten (Gemeinschaft der Polnischen Priester) 224 4. Die Laien in den Strukturen der Polnischen Katholischen Mission .... 230 Kapitel II. Erscheinungen des Religionslebens und Formen der Seelsorge 234
1. Gottesdienst 234
2. Teilnahme an den Sakramenten 238
3. Liturgie und Zeremoniell mit dem kirchlichen Jahr verbunden 245
4. Marienkult 260
5. Pastoralseelsorge der Kranken, der einsamen Menschen und der
Verhafteten 264
6. Pilgerfahrtverkehr 265
7. Feiern der religósen und nationalen Jahrestage 274 8. Der Papst Pole im Leben der ósterreichischen Emigranten 284
Kapitel III. Sellsorge der Kinder und Jugend 296
1. Polnischer Unterricht und Teilnahme der Resurrektionisten an ihm .. 296 2. Katechese in der Mission der Resurrektionisten 298
3. Organistationen und Vereine der Jugend 305
4. Kulturelle Veranstaltungen der Jugend 318
Kapitel IV. Soziale und kulturelle Tatigkeit 322
1. Laienorganisationen und kulturelle Institutionen 322 2. Die seelsorgischen Gruppen und Organisationen, die in der
Polnischen Katholischen Mission tatig waren 335 3. Emaus — das seelsorgische, kulturelle und bildende Zentrum 361
4. Karitative Tatigkeit. Caritas 364
5. Verlagsinitiativen. Leserschaft 369
Kapitel V. Kahlenberg und seine Rolle im Leben der polnischen Emigranten in Wien. Bindung an Polen und an Auslandspolen in der Welt 383 1. Grundril? der Geschichte vom Kahlenberg und seine Sehenswiirdig-
keiten bis 1945 383
2. St. Josefskirche und Kónigs-Sobieski-Kapelle auf dem Kahlenberg
nach dem zweiten Weltkrieg 392
3. Verbundenheit mit Polen und Auslandspolen in der Welt 415
Ende 429
Bibliographie 433
Listę der Tabellen, Landkarten und Illustrationen 449
Zusammenfassung 455
Summary 457
Personenregister 459
TABLE OF CONTENTS
Preface 11
List of abbreviations 15
Introduction 17
Poles in Austria after the second world war 27
1. Austria in the post-war time 27
2. Polish emigrants in the post-war Austria 33
PART ONE
PASTORAŁ WORK IN THE WESTERN ZONES OF AUSTRIA 1945-1966
Chapter I. Organization of the Polish pastorał work 55 1. Jurisdiction structures and organs of management 55
2. Territorial organization 64
3. Personel state 70
Chapter II. Religious life indications and forms of pastorał work 81
1. Place of cult 81
2. God service and participation in sacraments 85 3. Services connected with the church year and religious and patriotic
celebrations 91
4. Preaching of the Word of God 95
5. Special pastorał work 97
6. Pastorał work of children und youth 103
Chapter III. Social, cultural and charitabłe activity 118 1. Polish emigrants' organizations and the pastorał work 118
2. Parisch councils and church associations 123
3. Charity activity 127
4. Cultural and publishing initiatives , 135
Annex to the first part: Biogramms of the Polish priests who were working
in Western Austria in 1945—1966 141
PART TWO
ACTIVITY OF THE CONGREGATION OF THE RESURRECTION OF OUR LORD JESUS CHRIST (RESURRECTIONISTS) 1945-2001
Chapter I. Territorial and personnel structures 179 1. Net of the Polish emigrants' pastorał work centres 179
2. Personnel structures 203 3. Participation of the Polish priests and nuns, employed in Austria, in
the pastorał care among the Polish emigrants (Polish Priests Union) .... 224 4. The laity in the structures of the Polish Catholic Mission 230 Chapter II. Indications of the religious life and forms of pastorał work 234
1. God service 234
2. Participation in sacraments 238
3. Liturgy and rites connected with the church year 245
4. Cult of the Blessed Virgin Mary 260
5. Pastorał care of the sick, the solitary persons and prisoners 264
6. Pilgrim traffic 265
7. Celebrations of the religious and national anniversaries 274 8. The Pope Pole in the life of the Polish emigrants in Austria 284 Chapter III. Pastorał care for children and young people 296
1. The Polish emigrants' education and participation of the
Resurrectionists in it 296
2. Catechesis in the Mission of the Resurrectionist Congregation 298 3. Organizations and associations of the young people 305 4. Cultural entertaitments of the young people 318
Chapter IV. Social and cultural activity 322
1. Secular organizations and cultural institutions 322 2. Pastorał groups and organizations acting with the Polish Catholic Mission 335 3. Emaus - pastorał, cultural and educational centre 361
4. Caritas - charitable activity 364
5. Publishing initiatives. Reading habit 369
Chapter V. Kahlenberg and its role in the life of the Polish emigrants of Vienna. Bonds with Poland and with the Polish emigrants in the
world 383
1. Outline of the history of Kahlenberg and its monuments till 1945 383 2. St. Joseph Church and the Chapel of King Sobieski on Kahlenberg
after the second world war 392
3. Bonds with Poland and communication with the Polish emigrants
in the world 415
End 429
Bibliography 433
List of tables, maps and illustrations 449
Zusammenfassung 455
Summary 457
Index of persons 459
