Szanowni Państwo,
Powyższy tytuł mógłby sugerować, że niniejsza publikacja będzie dotyczyć malowniczych pejzaży i niezapomnianych podlaskich krajobrazów – słowem – tego co najpiękniejsze i najwartościowsze w regionie. Owszem, poniekąd to prawda. Ale niezupełnie. Wydawnictwo, które mają Państwo przed sobą dotyczy podlaskich dróg – a raczej właśnie podlaskich bezdroży, które rocznie pokonują tysiące samochodów ciężarowych.
Niewątpliwym atutem naszego regionu byłoby bowiem jego położenie – to tu przecież leży wąski - kilkudziesięciokilometrowy korytarz łączący północ z południem Unii Europejskiej.
Jednak w chwili obecnej atut jest naszym przekleństwem. Jednojezdniowe, wąskie, dziurawe, nieprzygotowane do przyjęcia nasilonego ruchu tranzytowego – takie są realia naszych dróg.
W takiej rzeczywistości muszą sobie radzić mieszkańcy jednego z najpiękniejszych regionów w tej części Europy.
Zachowana w prawie niezmienionym kształcie unikatowa przyroda tego regionu to także – o czym często zdają się zapominać organizacje, chcące uczynić z tej części Europy ogromny skansen - a raczej przede wszystkim zasługa mieszkańców regionu, którym odbiera się prawo do normalnego, bezpiecznego życia. Jesteśmy w Unii Europejskiej.
Członkostwo w jej strukturach zapewnia wszystkim jej obywatelom zrównoważony rozwój.
A tego prawa próbuje się nas pozbawić.
Szanowni Państwo,
Częstokroć lepsze od argumentów emocjonalnych są te, które odnoszą się bezpośrednio do samych faktów i liczb. Dlatego pozostaje mi wierzyć, że po lekturze niniejszego opracowania przekonają się Państwo, że drogi w województwie podlaskim są jego mieszkańcom niezbędne do życia niczym powietrze.
Jarosław Schabieński Marszałek Województwa Podlaskiego
LEGENDA
- drogi krajowe - drogi wojewódzkie - numery dróg krajowych oraz
ich długość w granicach woj. podlaskiego - numery dróg wojewódzkich - drogowe przejścia graniczne
Nr 66 123 km
Nr 690
Podstawowe informacje o sieci drogowej województwa podlaskiego
Położenie województwa podlaskiego w geograficznym środku Europy oraz lokalizacja na obszarze Unii Europejskiej sprawia, iż spełnia ono istotną rolę nie tylko w krajowym, ale i w międzynarodowym systemie komunikacyjnym. Przebiegają tędy ważne trasy komunikacyjne.
Najważniejsze szlaki biegną z Berlina przez Warszawę i Grodno do Sankt Petersburga oraz z Warszawy do Helsinek (jest to przyszła droga szybkiego ruchu Via Baltica, która połączy Kraje Bałtyckie z Europą Zachodnią).
Przez woj. podlaskie przebiegają drogi krajowe nr 8, 16, 19, 58, 61, 62, 63, 64, 65, 66 o łącznej długości 934 km. W ciągu tych dróg znajduje się:
• 150 mostów i wiaduktów o łącznej długości 3005 m,
• przejście podziemne o długości 21 m,
• 75-metrowy tunel.
2
Drogi wojewódzkie o łącznej długości 1.188,7 km stanowią uzupełniającą sieć połączeń w województwie podlaskim w stosunku do dróg krajowych o znaczeniu międzyregionalnym. Drogi te, funkcjonujące jako regionalne, z reguły łączą miasta mające istotne znaczenie dla województwa, a także są dogodnymi połączeniami między drogami krajowymi lub wiodą do granicy państwa, stanowiąc układ komunikacyjny do wykorzystania w ramach współpracy przygranicznej. Prowadzą też do atrakcyjnych miejsc o szczególnym charakterze, zarówno z punktu widzenia tradycji i kultury regionu, jak też walorów przyrodniczych i krajobrazowych.
Taka wielkość infrastruktury drogowej stawia Podlaskie w grupie województw o stosunkowo słabo rozwiniętej sieci połączeń regionalnych. Niestety, to nie jedyna ujemna cecha dróg wojewódzkich w tym regionie. Wadą tej sieci są przede wszystkim:
•
nienormatywne parametry geometryczne dróg (niedostateczne szerokości jezdni, niewłaściwe promienie łuków poziomych i pionowych, brak utwardzonych poboczy) niedostosowane do wymagań obecnego ruchu i warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne;•
zbyt niska nośność dróg, przystosowana w praktyce do poziomu 40-80 kN/oś i tylko na nielicznych, krótkich odcinkach do 100 kN/oś, podczas gdy w krajach UE obowiązuje standard nacisków 115 kN/oś;•
dalece niewystarczająca ilość urządzeń usprawnienia ruchu (chodników, zjazdów i ścieżek rowerowych), obsługi ruchu (przystanków autobusowych z wydzielonymi zatokami, parkingów i zatok postojowych), uspokojenia ruchu (małych rond, azyli dla pieszych) i zabezpieczających ruch (podatnych drogowych barier ochronnych, poręczy i barier łańcuchowych);• złe rozwiązania sytuacyjne ponad 50-ciu skrzyżowań z drogami niższych kategorii;
• przenikanie tras drogowych obciążonych znacznym ruchem kołowym przez niedostosowane z punktu widzenia bezpieczeństwa ruchu centra obszarów zabudowanych (brak obwodnic, kolidowanie ruchu lokalnego z tranzytowym);
•
duża ilość dróg o niskim komforcie jazdy ze względu na nierówności podłużne (efekt marnej jakości robót nawierzchniowych wykonywanych w latach 70-tych i 80-tych, spowodowany względami materiałowymi i sprzętowymi) i szorstkość (wynik stosowania kruszyw z miękkich skał do warstw ścieralnych), co znacznie pogarsza warunki bezpieczeństwa ruchu;•
relatywnie słaby stan techniczny obiektów mostowych (ocena tego stanu w odniesieniu do elementów konstrukcyjnych w skali 0-5 na terenie miast wynosi 2,66, a poza nimi – 3,75), z których ponad 18% wymaga pilnej przebudowy lub odnowy.Rokrocznie badany stan techniczny nawierzchni dróg wojewódzkich, prawie w 100%
bitumicznych, jest bardzo daleki od ideału.
ZESTAWIENIE OCENY STANU TECHNICZNEGO NAWIERZCHNI DRÓG WOJEWÓDZKICH [%]
7,315%
23,389%
13,795%
A-bardzo dobry
Ruch drogowy w województwie podlaskim
Jak wynika z Generalnego Pomiaru Ruchu, przeprowadzonego na zlecenie Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad w 2005 r., w ciągu ostatnich pięciu lat średni dobowy ruch samochodowy zwiększył się w Polsce o 18%. Natomiast w podlaskiem zarejestrowano wzrost ruchu o ponad 25%, tj. po drogach krajowych na terenie województwa średnio przejeżdża 6496 samochodów na dobę.
W ciągu doby przez granice państwa na odcinku woj. podlaskiego przejeżdża średnio:
• z Republiką Białoruś ok. 763 samochody ciężarowe (TIR), w tym 22 - 23 pojazdy z materiałami niebezpiecznymi,
• z Republiką Litewską ok. 4 050 samochodów ciężarowych (TIR), w tym również 23 – 24 pojazdy z materiałami niebezpiecznymi.
4
Drogowy transport materiałów niebezpiecznych odbywa się praktycznie po wszystkich drogach województwa i związany jest z dostawami etyliny, olejów napędowych oraz gazu propan-butan do dystrybutorów paliw. Stały wzrost liczby pojazdów, a co za tym idzie zwiększenie natężenia w ruchu drogowym, między innymi związanym z ruchem tranzytowym i przewozem materiałów niebezpiecznych oraz słabym stanem dróg potęguje zagrożenia ludzi i środowiska naturalnego.
W 2006 r. granicę państwa przez drogowe przejścia graniczne przejechało:
Budzisko – 1 478 223 samochodów ciężarowych (średnio 4 050 tirów na dobę), w tym 8 568 z materiałami niebezpiecznymi,
Kuźnica Białostocka – 134 495 samochodów ciężarowych (średnio 368 tirów na dobę), w tym 7 539 z materiałami niebezpiecznymi,
Bobrowniki – 144 218 samochodów ciężarowych (średnio 395 tirów na dobę), w tym 719 z materiałami niebezpiecznymi.
Wypadki drogowe i ich skutki
Wypadki w komunikacji drogowej stanowią w Polsce i w województwie podlaskim najbardziej dramatyczne oraz powszechne z nagłych zagrożeń dla życia i zdrowia ludzi.
W roku 2006 na terenie woj. podlaskiego zanotowano 1584 wypadków drogowych (w 2007 r.
do 30 kwietnia - 530), w których interweniowały jednostki zarówno Państwowej jak i Ochotniczej Straży Pożarnej.
Zdarzenia w komunikacji drogowej stanowiły ok. 12 % wszystkich zdarzeń. Spowodowały one w 2006 r. śmierć 113 osób (w 2007 r. do 30 kwietnia - 28). Jest to 60,4% ofiar śmiertelnych wszelkich zdarzeń, do których dysponowane były siły i środki jednostek ochrony przeciwpożarowej.
W roku 2006 doszło również do 262 pożarów środków transportu, w wyniku których rannych zostało 10 osób a 3 poniosły śmierć. Jak wynika z danych otrzymanych z Komendy Wojewódzkiej Policji - na terenie woj. podlaskiego zanotowano 14104 wypadków i kolizji drogowych, w których poniosło śmierć 208 osób.
Głównymi przyczynami wypadków drogowych są:
• wzrost natężenia ruchu drogowego, w tym przewozów tranzytowych,
• niewystarczająca sieć i zły stan dróg, niebezpieczne zakręty, wąskie drogi,
• brak obwodnic i skrzyżowań bezkolizyjnych.
Ilość wypadków drogowych na terenie woj. podlaskiego od 1 stycznia 1999 roku do 30 kwietnia 2007 r.
763 813
1000
1200 1264
1522
1630 1584
530
0 200 400 600 800 1000 1200 1400 1600 1800
1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 do 30
kwietnia 2007
Ofiary śmiertelne wypadków drogowych od 1 stycznia 1999 roku do 30 kwietnia 2007 roku:
56
65 66
73
88
95
105
113
28
0 20 40 60 80 100 120
1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 do 30 kw ietnia
2007
6
Wiżajny Rutka-Tartak
Szypliszki Puńsk Przerośl
Jeleniewo Filipów
Sejny Krasnopol Suwałki Bakalarzewo
Raczki Giby
Nowinka
Płaska Augustów
Sztabin Bargłów Kościelny
Lipsk Rajgród
Dąbrowa Białostocka Nowy Dwór
Grajewo Goniądz
Suchowola Szczuczyn
Sidra Kuźnica Jaświły
Wasosz Grabowo
Kolno
Janów Korycin
Turośl Radziłów
Sokłóka Monki
Jasionowka
Trzcianne StawiskiPrzytuły
Knyszyn
Szudziałowo Czarna Białostocka Mały Płock
Jedwabne
Zbojna Krypno
Krynki Piątnica Dobrzyniewo Kościelne
Tykocin Wasilków
Supraśl Nowogród
Wizna
Łomża
Grodek Zawady Choroszcz
Rutki
Miastkowo Białystok
Kobylin-Borzymy Śniadowo
Michalowo Zabłudów Zambrów
Sokoły Turośn Kościelna Juchnowiec Dolny Kołaki KościelneKulesze Kościelne Łapy
Narew Szumowo
Suraż Wysokie Mazowieckie Poświętne
Nowe Piekuty
Narewka Szepietowo
Wyszki
Bielsk Podlaski Czyżew-Osada
Czyże
Hajnówka Klukowo
Białowieża Orła
Rudka
Ciechanowiec
Boćki Dubicze Cerkiewne
Grodzisk Kleszczele
Brańsk
19
19
19
8
8
8
8
65
65 61
66
Korycin
Zbójna
Przewalan
Nowodw
Lipnia
Pili Suchowola
Rutki
ul.
Piłsudskiego
Grabowiec Zajaczkow
ul. Gen.
Sierzput y
Kol.
Łosośna
Jurowc Kiełcze
ul. Gen.
Puńsk
Dąbrowa B-
Kalinowo Stare
Chorosz Leman
Babino Obrytki
Łady Borowe
Ostrówe
Zabłudó Św. Woda
ul. Wojska Kol.
Deguc
Jakać Dworna
Tajno
Okol.
Sochoni Rogieniec
Kol. Parczowce Gu
Szwajcaria
Knoryd Koziń
Racewo
Sokoły Łuby
Narew Łubiane
Żubry
Brańsk
Łańczy Podgórz
e
Zambrów Cydzyn Nowy
Borowskie Gziki Wykno
Sikory Wojciechowię
Ciesze RutkaTartak
Wnioski dotyczące stanu bezpieczeństwa na drogach województwa podlaskiego
W województwie podlaskim wypadki w komunikacji drogowej stanowią najbardziej dramatyczne oraz powszechnie występujące, nagłe zagrożenie dla życia i zdrowia ludzi. W ostatnich latach powodowały one śmierć ponad 100 osób rocznie (w roku 2006 - 113 ofiar śmiertelnych w zdarzeniach, do których wzywana była straż pożarna; 208 ofiar śmiertelnych wg statystyk policji).
Przygraniczne położenie województwa generuje bardzo duże (i stale rosnące) obciążenie niektórych dróg ruchem tranzytowym, w tym przewozami towarów niebezpiecznych.
Istniejąca, niedostatecznie rozwinięta sieć dróg, brak separacji kierunków ruchu, zły stan techniczny dróg, duża ilość niebezpiecznych zakrętów, brak obwodnic i bezkolizyjnych skrzyżowań – nie stwarzają właściwych warunków dla bezpiecznego ruchu drogowego, a zwłaszcza dla przewozów towarów niebezpiecznych i innego ruchu ciężarowego.
Jak dowodzą wieloletnie opracowania analityczne, szczególnie duża koncentracja wypadków (w tym zdarzeń ze skutkiem śmiertelnym) występuje na:
• drodze krajowej nr 8, prowadzącej do największego polsko - litewskiego przejścia granicznego w Budzisku,
• drodze krajowej nr 19, prowadzącej do największego polsko - białoruskiego przejścia granicznego w Kuźnicy.
Fakt, że drogi na obszarze województwa są jednojezdniowe, powoduje, że po zaistnieniu wypadku bardzo często następuje całkowite zablokowanie drogi i całkowite wstrzymanie ruchu drogowego w obydwu kierunkach. Gdyby zdarzenie miało miejsce na drodze dwujezdniowej – istniałaby możliwość natychmiastowego skierowania ruchu na drugą jezdnię, funkcjonującą czasowo jako dwukierunkowa.
Wnioski:
1. Powstające wypadki drogowe, oprócz zagrożenia życia, zdrowia i mienia, zazwyczaj powodują wycieki paliw i płynów eksploatacyjnych, które przed dotarciem służb ratowniczych mogą przedostawać się z jezdni do gruntu, powodując skażenie gleby oraz wód powierzchniowych i podpowierzchniowych.
2. Duża ilość wypadków drogowych stwarza zagrożenie, że w chwili powstania nowego zdarzenia – siły i środki PSP i OSP są już zaangażowane w prowadzenie działań ratowniczych z dużą ilością poszkodowanych, wskutek czego nie można do nowego zdarzenia zadysponować wystarczających sił i środków w akceptowalnym czasie.
3. Ciągły wzrost ilości przewozów drogowych materiałów niebezpiecznych na drogach powoduje szczególne, rosnące zagrożenie dla ludzi i środowiska, gdyż:
• cysterny lub pojemniki z materiałami niebezpiecznymi w czasie wypadku ze znacznymi prędkościami doznają dużych odkształceń i rozszczelnień,
• emisja może wystąpić w dużej odległości od siedzib służb ratowniczych, posiadających odpowiedni sprzęt i wyszkolenie do likwidacji zagrożeń, zatem w chwili ich dojazdu może już istnieć rozległa strefa zagrożenia (szczególnie toksycznego i wybuchowego) życia i zdrowia ludzi (oraz zwierząt) a także mienia i środowiska. Mogą być ofiary wśród ludzi oraz nieodwracalne zmiany w środowisku.
4. Brak obwodnic lub dróg o odpowiednim standardzie, przebiegających przez obszary o mniejszej gęstości zaludnienia – powoduje, że przewozy towarów niebezpiecznych odbywają się przez centra miast i inne tereny o dużym zaludnieniu. Stwarza to (w razie wypadku pojazdu przewożącego niebezpieczne substancje chemiczne) zagrożenie (m.in. oddziaływaniem toksycznym, żrącym, wybuchowym) dla dużych grup ludzi. To samo zdarzenie poza miastem stwarza nieporównanie mniejsze zagrożenie.
8
#
#
#
#
#
#
#
LIMITED ACCESS PERMISSIBLE TOTAL WEIGHT - 30 t, BRIDGE
8 8
19
19 66
66 8
65 65
64 61
61
16
61
63
Bielsk Podlaski Augustów
Ostrołęka
Warszawa Siedlce
Płock
59
61 60
57
62 62
8
8
2 2 7
62 50
61 62
Kolno
Budzisko
Pułtusk
Drogi krajowe / NATIONAL ROADS Drogi wojewódzkie / VOIVODSHIP ROADS Planowane obwodnice / PLANNED BY - PASSES
Kolizja z "Naturą 2000" / PLACE OF COLISSION WITH "NATURA 2000"
65
58 58 59
59
57 57 7
7 53 58 51
53 51
Ełk
Olsztyn
Szczytno
Giżycko
Pisz Biał Piska
Ogrodniki
Lipszczany Chworościany Kuźnica
Bobrowniki
Połowce 16
16 16 16
16 63
63
63
8
Zambrów Łomża
Szczuczyn Grajewo Węgorzewo
63 Białystok
Suwałki
#Sobolewo Kopalnia Kruszyw Sobolewo
ROSJA / RUSSIA LITW
LIT A H UAN
IA
BIA ŁO RU
Ś / B
ELA RU
S
Południe Europy / SOUTH OF EUROPE PRESOV-KOSICE-MISKOLC-DEBRECEN
<
Kra
<
je NadbałtyckieBALTIC STATES
30t
#Wasilków Ograniczony przejazd, most
obciążenie do 30 ton
#Y
#Y
Y#
#Y
#Y
STONE - PIT SOBOLEWO
I Korytarz Paneuropejski / FIRST PANEUROPEAN CORRIDOR
Sztabin
Planowany korytarz Paneuropejski
Kowno-Białystok-Lublin-Rzeszów-Preszów-Koszyce-Miszkolc-Debreczyn/
Planned Paneuropean Corridor
Kaunas-Bialystok-Lublin-Rzeszów-Presov-Kosice-Miskolc-Debrecen
KAUNAS
#S
#S
#YIstniejące przejscia graniczne / Existing Cross Border
Drogi do planowanych prześć granicznych / Roads to Planned Cross Border
$ T
$ T
$ T
$ T
$ T
$ T
$ T
$ T
$ T
$ T$T
$
$ T T$T
$ T
$
$T T
$ T$T
$ T
$ T
N E W
S
Propozycja Docelowego Układu Dróg w Regionie Północno - Wschodnim
PROPOSAL OF FUTURE NETWORK IN NORTH - EASTERN REGION
Inwestycje drogowe w województwie a obszary chronione
Polska infrastruktura drogowa należy do najsłabiej rozwiniętych w Europie. Z chwilą wejścia do Unii Europejskiej prawo wspólnotowe w zakresie wprowadzenia Natura 2000 stało się obowiązujące, a Polska została pozbawiona możliwości skorzystania z okresu przejściowego.
Planowane od kilkunastu lat (a więc przed przystąpieniem Polski do UE) inwestycje drogowe w województwie podlaskim stanęły pod znakiem zapytania w związku z kolidowaniem z obszarami naturowymi.
Sztandarowym przykładem jest m.in. kwestia budowy obwodnicy Augustowa, zawetowana przez Komisję Europejską.
Budowa obwodnicy Augustowa nie ma alternatywnych rozwiązań komunikacyjnych z pominięciem Doliny Rospudy i w każdym z wariantów będzie ingerować w środowisko przyrodnicze tego obszaru.
Tabela porównawcza wariantu Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad oraz organizacji ekologicznych - Chodorki
W opracowaniu wykorzystano:
1. raport Komendy Wojewódzkiej Straży Pożarnej w Białymstoku „Zagrożenia w ruchu drogowym na obszarze województwa podlaskiego”
2. raport Komendy Wojewódzkiej Policji w Białymstoku „Stan bezpieczeństwa na drogach województwa podlaskiego”
3. publikację Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad „Dolina Rospudy i obwodnica Augustowa – historia, środowisko, realizacja”
4. publikację Ministerstwa Środowiska „Dolina Rospudy dziedzictwem kulturowo-przyrodniczym lokalnej społeczności”
4. informacje Podlaskiego Zarządu Dróg Wojewódzkich w Białymstoku
Alternatywa "CHODORKI" - ekologów Wariant GDDKiA Budowa całkowicie nowej drogi na długości ponad 30 km do
połączenia z obwodnicą Suwałk
Budowa całkowicie nowej drogi na odcinku 2 razy krótszym do połączenia z istniejącą drogą Augustów-Suwałki
Droga przechodzi przez obszar Natura 2000 - Ostoja Augustowska na długości ponad 1 km
Droga przechodzi przez obszar Natura 2000 - Puszcza Augustowska na długości ok. 6,5 km
Droga przecina dolinę Rospudy i jej dopływ, konieczne będą 2 estakady o łącznej długości 300-400 m
Droga przecina dolinę Rospudy,
projektowana 1 estakada ma długość ok.
500 m
Na trasie drogi wystąpi duża liczba torfowisk w tym priorytetowe lasy łęgowe i zbiorowiska wodne na przejściu w Chodorkach. Łączna powierzchnia torfowisk, które ulegną zniszczeniu w pasie drogowym będzie większa niż w wariancie GDDKiA
Najważniejsze torfowisko w dolinie Rospudy zostanie przekroczone
estakadą, która zniszczy jedynie 700 m2 tego obszaru, co nie będzie miało wpływu na funkcjonowanie całego torfowiska, nie zmieni istniejących stosunków wodnych, nie zagrozi zbiorowiskom roślinnym i rzadkim gatunkom roślin
Droga przetnie około 900 działek i spowoduje konieczność wyburzenia kilkudziesięciu zabudowań
Droga przetnie około 250 działek i nie spowoduje konieczność wyburzeń Mieszkańcy wszystkich gmin i miejscowości na trasie drogi nie
wyrażają zgody na jej budowę, co wyrazili w pisemnych protestach Trasa drogi jest uzgodniona, a grunty pod jej budowę zostały już wykupione
Czas niezbędny dla przygotowania niezbędnej dokumentacji oraz budowy nowej drogi wyniesie około 8-10 lat
Wariant GDDKiA ma pozwolenie na budowę, której realizacja zostanie zakończona w okresie 3 lat
Konkluzja: wariant "Chodorki" będzie miał istotny wpływ na środowisko przyrodnicze, a jego przebieg przez tereny Natura 2000 wymaga zastosowania procedur unijnych analogicznych jak dla wariantu GDDKiA. Budowa tej drogi jest nierealna w świetle negatywnego stanowiska właścicieli gruntów, przez które ma ona przebiegać. W tej sytuacji wariant uzgodniony GDDKiA nie ma rozwiązań alternatywnych
10
