URZĄD STATYSTYCZNY W OPOLU
f\ f\
/ f l r o l n i ci
1997
t w a
powszechny
spis rolny ^ g g g
UŻYTKOWANIE I JAKOŚĆ GRUNTÓW, POWIERZCHNIA ZASIEWÓW
I ZWIERZĘTA GOSPODARSKIE 1 W WOJEWÓDZTWIE OPOLSKIM
OPOLE
■ P M
1997 R.
Urząd Statystyczny w O polu
W Y N I K I
POWSZECHNEGO SPISU ROLNEGO 1996
Użytkowanie gruntów i powierzchnia zasiewów
Zwierzęta gospodarskie
LIPIEC 1997 r.
Format A4 Nakład 110 eg/..
Ur/ąd Statystyczny w Katowicach l)/.ial Poligraficzny
Zam. 9 9 /9 7
PRZEDMOWA
Publikacja została opracowana głównie na podstawie wyników powszechnego spisu rolnego przeprowadzonego według stanu w dniu 12 czerwca 1996 r. zgodnie z ustawą z dnia 2 lutego 1996 r.
0 powszechnym spisie rolnym 1996 r. (Dz.U. Nr 34, poz.147). Ponadto w publikacji wykorzystano informacje ze sprawozdań statystycznych jednostek administracyjnych stopnia podstawowego w zakresie rozliczenia ogólnej powierzchni gminy/miasta i sprawozdawczości z gospodarstw państwowych i spółdzielczych w zakresie dzierżaw i deputatów.
Wyniki powszechnego spisu rolnego i sprawozdawczości zostały przedstawione w zbiorczym rozliczeniu dla województwa według grup użytkowników gospodarstw i według gmin.
Dodatkowo dla indywidualnych gospodarstw rolnych dane powszechnego spisu rolnego przedstawiono według grup obszarowych powierzchni ogólnej i użytków rolnych.
Dla zilustrowania przemian w produkcji rolnej podstawowe informacje spisowe w ujęciu wojewódzkim podano w retrospekcji od 1975 r. w odstępach 5 letnich dla tzw. lat węzłowych, a od 1990 r. z częstotliwością roczną.
Publikacja składa się z uwag metodycznych, uwag ogólnych ilustrowanych wykresami 1 części tabelarycznej. W uwagach metodycznych omówiono podstawowe zasady, definicje i pojęcia obowiązujące w powszechnym spisie rolnym 1996 r. W uwagach ogólnych przedstawiono krótką analizę uzyskanych wyników na tle lat poprzednich w ujęciach sektorowych według stopnia wykorzystnia gruntów, rodzaju użytków i upraw, liczebności pogłowia zwierząt, struktury stada podstawowych gatunków zwierząt gospodarskich według grup wiekowo-użytkowych, a dla gospodarstw rolnych w grupach obszarowych powierzchni ogólnej i użytków rolnych oraz pogłowia zwierząt poszczególnych gatunków w tych gospodarstwach.
Publikacja została opracowana przez zespół pracowników zajmujących się statystyką rolnictwa.
Niniejsza publikacja jest jedną z 5 zaplanowanych na 1997 r. obejmujących wyniki powszechnego spisu rolnego 1996 r.
Bliższe informacje dotyczące wyników powszechnego spisu rolnego, ich opracowania, publikowania i udostępniania można uzyskać w Urzędzie Statystycznym w Opolu.
Urząd statystyczny składa podziękowania wszystkim osobom i instytucjom uczestniczącym w przygotowaniu i przeprowadzeniu powszechnego spisu rolnego 1996 r.
Dyrektor /
Urzędu Statystycznego w Opolu
dr Kazimierz łeleguj
Opole, lipiec 1997 r.
Spis treści
Tabl. Str.
Przedmowa ... x 3 Uwagi m etodyczne ... x 8 Uwagi ogólne ... x 15
S pis tab el Część I Użytkowanie i jakość gruntów
Użytkow anie gruntów w latach 1975 - 1 9 9 6 ... 1 29 Użytkowanie gruntów według rodzajów użytków i użytkowników... 2 30 Gospodarstwa rolne według grup obszarowych powierzchni ogólnej i grup obszarowych
użytków rolnych oraz rodzajów użytkownika... 3 31 Gospodarstwa rolne według grup obszarowych powierzchni gruntów ornych... 4 34 Gospodarstwa rolne według grup obszarowych powierzchni gruntów ornych pod zasiew a m i... 5 36 Gospodarstwa rolne według grup obszarowych powierzchni odłogów i u gorów ... 6 38 Gospodarstwa rolne w edług grup obszarowych sadów o g ó łe m ... 7 40 Gospodarstwa rolne w edług grup obszarowych powierzchni trwałych użytków z ie lo n y c h ... 8 42 Gospodarstwa rolne według grup obszarowych powierzchni lasów i gruntów leśnych... 9 44 Gospodarstwa rolne według grup obszarowych powierzchni gruntów pod zabudowaniam i... 10 46 Użytkow anie gruntów w gospodarstwach użytkujących stawy i j e z io r a ... 11 48 Gospodarstwa rolne według grup obszarowych powierzchni nieużytków ... 12 49 Liczba gospodarstw rolnych w edług liczby d zia łek ... 13 51 Powierzchnia gruntów gospodarstw rolnych według granic administracyjnych gmin
i liczby działek z których składa się powierzchnia użytków rolnych tych gosp odarstw ... 14 52 Użytkow anie gruntów w gospodarstwach według wskaźnika jakości gruntów ... 15 54 Jakość użytków rolnych w grupach obszarowych gospodarstw roln ych ... 16 55 W ykorzystanie gruntów w gospodarstwach według wskaźnika jakości gruntów ... 17 57 Użytkow anie gruntów w gospodarstwach rolnych posiadających urządzenia regulujące
stosunki w o d n e ... 18 61 Gospodarstwa rolne według powierzchni użytków rolnych obsługiwanych
przez urządzenia nawadniające... 19 62 Użytkow anie gruntów według g m in ... 2 0 65 Powierzchnia indywidualnych gospodarstw i działek rolnych według grup obszarowych
użytków rolnych (według g m in )... 21 69 Liczba indywidualnych gospodarstw i działek rolnych według grup obszarowych
użytków rolnych (według g m in )...!... 22 72 Średnia powierzchnia indywidualnych gospodarstw rolnych według rodzaju użytków
(w edług gm in )... 23 75 Charakterystyka szachownicy i położenia gruntów w indywidualnych gospodarstwach rolnych
(w edług gm in)... 24 77
4
Część II Powierzchnia zasiewów, sadów i trwałych użytków zielonych
Powierzchnia zasiewów poszczególnych upraw w latach 1975 - 1996... 1 85 Powierzchnia zasiewów według grup upraw w 1996 r... 2 86 Powierzchnia zasiewów według udziału w powierzchni użytków rolnych... 3 87 Powierzchnia zasiewów według grup obszarowych gospodarstw rolnych... 4 88 Powierzchnia zasiewów zbóż ogółem w gospodarstwach rolnych według grup obszarowych ....
powierzchni upraw... 5 90 Gospodarstwa według produkcji zbóż przeznaczonych na sprzedaż ... 6 92 Powierzchnia zasiewów strączkowych jadalnych w gospodarstwach rolnych
według grup obszarowych powierzchni upraw... 7 94 Powierzchnia uprawy ziemniaków w gospodarstwach rolnych według udziału w powierzchni
użytków rolnych... 8 96 Powierzchnia uprawy ziemniaków w gospodarstwach rolnych według grup obszarowych
powierzchni upraw... 9 98 G ospodarstwa według produkcj i ziemniaków przeznaczonych na sprzedaż... 10 100 Powierzchnia uprawy buraków cukrowych w gospodarstwach rolnych według grup obszarowych
powierzchni upraw... 11 102 Powierzchnia paszowa w gospodarstwach rolnych według grup obszarowych
powierzchni upraw... ... 12 104 Powierzchnia uprawy warzyw gruntowych w gospodarstwach rolnych według grup obszarowych
powierzchni upraw... 13 106 Powierzchnia sadów w gospodarstwach rolnych według grup obszarowych powierzchni upraw 14 108 Powierzchnia uprawy pod osłonami w gospodarstwach rolnych według grup obszarowych
powierzchni upraw... 15 110 Powierzchnia pieczarkami w gospodarstwach rolnych według grup obszarowych
powierzchni upraw... 16 112 Gospodarstwa nie ponoszące wydatków na nawozy nieorganiczne, wapno i środki chemiczne
według grup obszarowych powierzchni upraw... 17 114 Liczba gospodarstw zajmujących się uprawą pszenicy według gmin... 18 116 Powierzchnia uprawy pszenicy w ha według grup obszarowych powierzchni upraw
i według gmin... 19 120 Liczba gospodarstw zajmujących się uprawą żyta według gmin... 20 124 Powierzchnia uprawy żyta w ha według grup obszarowych powierzchni upraw
i według gmin... 21 128 Liczba gospodarstw zajmu jących się uprawą jęczmienia według gmin... 22 132 Powierzchnia uprawy jęczmienia w ha według grup obszarowych powierzchni upraw
i według gmin... 23 136 Liczba gospodarstw zajmujących się uprawą owsa według gmin... 24 140 Powierzchnia uprawy owsa w ha według grup obszarowych powierzchni upraw
i według gmin... 25 144
Liczba gospodarstw zajmujących się uprawą pszenżyta według gmin... 26 148
Tabl. Str.
Powierzchnia uprawy pszenżyta w ha według grup obszarowych powierzchni upraw
i w edług g m in ... 27 152 Liczba gospodarstw zajmujących się uprawą mieszanek zbożow ych według gm in ... 28 156 Powierzchnia uprawy m ieszanek zbożow ych w ha według grup obszarowych
powierzchni upraw i według g m in ... 2 9 160 Gospodarstwa w edług produkcji zb óż przeznaczonych na sprzedaż według gm in ... 30 164 Powierzchnia uprawy ziem niaków w ha według grup obszarowych powierzchni upraw
i w edług g m in ... 31 168 Liczba gospodarstw zajmujących się uprawą ziem niaków w edług g m in ... 32 172 Gospodarstwa w edług produkcji ziem niaków przeznaczonych na sprzedaż według g m in ... 33 176 Liczba gospodarstw zajmujących się uprawą okopowych pastewnych według gm in... 34 180 Powierzchnia uprawy okopowych pastewnych w ha według grup obszarowych powierzchni
upraw i w edług g m in ... 35 184 Liczba gospodarstw zajmujących się uprawą strączkowych pastewnych według g m in ... 36 188 Powierzchnia uprawy strączkowych pastewnych w ha według grup obszarowych powierzchni
upraw i według g m in ... 37 192 Liczba gospodarstw zajmujących się uprawą motylkowych pastewnych według gm in... 38 196 Powierzchnia uprawy m otylkowych pastewnych w ha według grup obszarowych powierzchni
upraw i według g m in ... 39 200 Powierzchnia paszowa w indywidualnych gospodarstwach rolnych według powierzchni plantacji
i gm in ... 40 204 Liczba gospodarstw zajmujących się uprawą warzyw według g m in ... 41 208 Powierzchnia uprawy warzyw w ha według grup obszarowych powierzchni upraw
i w edług g m in ... 42 212 Liczba gospodarstw nie ponoszących wydatków na nawozy nieorganiczne wapno
i środki chem iczne według grup obszarowych powierzchni upraw ... 43 216 Powierzchnia zasiew ów poszczególnych upraw w gospodarstwach indywidualnych w h a... 44 220
C z ę ść III Z w ie r z ę ta g o sp o d a r sk ie
Dział I Uwagi ogólne (analiza tekstowa) x 224
Dział II Zwierzęta gospodarskie - dane ogólne
Zwierzęta gospodarskie... | 234 Zw ierzęta gospodarskie według użytkow ników ... 2 235 Zwierzeta gospodarskie według wieki i płci oraz użytkowników... 3 236
Tabl. Str.
6
Dział III Pogłowie zwierząt gospodarskich w gospodarstwach rolnych według grup obszarowych
Pogłowie bydła według grup obszarowych UR... 4 237 Pogłowie trzody chlewnej według grup obszarowych UR... 5 238 Pogłowie pozostałych zwierząt gospodarskich według grup obszarowych ur w sztukach... 6 239 Pogłowie drobiu 6-miesięcznego i starszego według gatunków i grup obszarowych... 7 240
Dział IV Liczba gospodarstw i pogłowie zwierz ąt gospodarskich według skali chowu i grup obszarowych u żytków rolnych
Gospodarstwa rolne według skali chowu bydła i grup obszarowych... 8 241 Pogłowie bydła w gospodarstwach rolnych według skali i chowu i grup obszarowych... 9 243 Liczba gospodarstw rolnych według skali i chowu krów i grup obszarowych... 10 245 Pogłowie krów w gospodarstwach rolnych według skali i chowu i grup obszarowych... 11 247 Liczba gospodarstw rolnych według skali chowu trzody chlewnej i grup obszarowych... 12 249 Pogłowie trzody chlewnej w gospodarstwach rolnych według skali chowu i grup obszarowych .. 13 251 Liczba gospodarstw rolnych według skali chowu drobiu kurzego i grup obszarowych... 14 253 Pogłowie drobiu kurzego w gospodarstwach rolnych według skali chowu i grup obszarowych.... 15 255 Liczba gospodarstw rolnych według liczby posiadanych zwierząt gospodarskich podstawowych
gatunków w sztukach przeliczeniowych dużych oraz grup obszarowych... 16 257 Zwierzęta gospodarskie podstawowych gatunków w sztukach przeliczeniowych dużych
w gospodarstwach rolnych według liczby sztuk przeliczeniowych i grup obszarowych... 17 259 Pogłowie bydła według gmin... 18 261 Pogłowie trzody chlewnej według gmin... 19 265 Pogłowie pozostałych zwierząt gospodarskich według gmin... 20 269 Pogłowie drobiu 6-miesięcznego i starszego według gatunków i gmin... 21 273 Tabl. Str.
7
UWAGI METODYCZNE
I. W PROW ADZENIE
Dane zawarte w niniejszej publikacji opracowano na podstawie wyników powszechnego spisu rolnego 1996 r.
Powszechny spis rolny został przeprowadzony zgodnie z ustawą o powszechnym spisie rolnym 1996 r. z dnia 2 lutego 1996 r. (Dz. U. Nr 34, poz. 147). Termin spisu określono w/w ustawą na 13 - 25 czerwca 1996 r. według stanu na dzień 12 czerwca godz. 24.00.
Przemiany strukturalne w rolnictwie, jakie się dokonały w okresie ostatnich ośmiu lat, tj. od ostatniego pełnego spisu rolnego, przeprowadzonego w 1988 r. a także potrzeba dostosowania statystyki do wymogów Unii Europejskiej, wskazały na konieczność szerszego niż dotychczas opisu gospodarstw rolnych, analizy ich struktury według klasyfikacji obszarowej, nasilenia chowu i upraw, wyposażenia gospodarstw rolnych w budynki i budowle, infrastrukturę techniczną, maszyny i urządzenia rolnicze oraz środki transportu, a także klasyfikacji ekonomicznej, w tym według rodzaju działalności w powiązaniu z: gospodarstwem domowym użytkownika gospodarstwa rolnego, ludnością związaną z rolnictwem i charakterystyką aktywności zawodowej ludności związanej z rolnictwem, zamierzeniami użytkowników gospodarstw rolnych do 2000 r. itd.
Z uwagi na wyjątkowo obszerny zakres tematyczny powszechnego spisu rolnego 1996 r. oraz dużą liczbę podmiotów objętych spisem (ponad 79 tys. gospodarstw i działek rolnych, łącznie z indywidualnymi właścicielami zwierząt gospodarskich) w realizacji spisu uczestniczyło łącznie około 2 tysiące osób, w tym ponad 1,6 tysięcy rachmistrzów spisowych.
Wyniki spisu zostaną przedstawione w następujących kolejno opracowywanych 13 publikacjach krajowych zatytułowanych:
- Użytkowanie gruntów i powierzchnia zasiewów, - Zwierzęta gospodarskie,
- Budynki, budowle i infrastruktura techniczna, - Użytkowanie i jakość gruntów,
- Powierzchnia zasiewów, sadów, łąk i pastwisk,
- Ciągniki, maszyny rolnicze i inne środki transportowe, - Ludność związana z rolnictwem - część I i II,
- Aktywność ekonomiczna ludności związanej z rolnictwem - część I i II, - Charakterystyka i systematyka gospodarstw rolnych,
- Pozarolnicza działalność gospodarstw rolnych, - Przemiany agrarne,
- Wybrane elementy sytuacji ekonomicznej gospodarstw rolnych i ich zamierzenia na przyszłość,
- Rolnictwo na terenach zagrożonych oraz w 5 publikacjach wojewódzkich :
- Użytkowanie gruntów, powierzchnia zasiewów i zwierzęta gospodarskie, - Budynki, budowle, infrastruktura techniczna i środki produkcji w rolnictwie, - Ludność związana z rolnictwem i jej aktywność ekonomiczna,
- Wybrane elementy sytuacji ekonomicznej gospodarstw rolnych i ich działalność pozarolnicza oraz zamierzenia użytkowników gospodarstw do 2000 r.,
- Systematyka i charakterystyka gospodarstw rolnych.
Ponadto w Bazie Danych Lokalnych (BDL), prowadzonej przez Urząd Statystyczny w Jeleniej (iórze, będą zamieszczone informacje o gminach i miejscowościach.
8
II. ZA K R ES I TEM A TY K A PO W SZEC H N EG O SPISU RO LN EG O Powszechny spis rolny przeprowadzono u :
- użytkowników indywidualnych gospodarstw rolnych, - osób fizycznych użytkujących działki rolne,
-właścicieli zwierząt gospodarskich, nie posiadających użytków rolnych lub posiadających użytki rolne o powierzchni poniżej 0,1 ha,
- osób prawnych i jednostek organizacyjnych nie mających osobowości prawnej, których podstawowym rodzajem działalności jest prowadzenie upraw rolnych, warzywnictwa i ogrodnictwa, chów i hodowla zwierząt, działalność usługowa związana z uprawami rolnymi oraz chowem i hodowlą zwierząt (z wyjątkiem działalności weterynaryjnej), gospodarka łowiecka, hodowla i pozyskiwanie zwierząt łownych łącznie z pokrewną działalnością usługową oraz w jednostkach, które niezależnie od rodzaju działalności podstawowej są użytkownikami użytków rolnych o powierzchni przekraczającej 1 ha.
Wykazy indywidualnych gospodarstw i działek rolnych oraz właścicieli zwierząt gospodarskich nie posiadających użytków rolnych lub posiadających użytki rolne o powierzchni poniżej 0,1 ha opracowały urzędy gmin/miast, przy wykorzystaniu wyników sprawozdawczości z gospodarstw państwowych, spółdzielczych i spółek, zgodnie z ustawą z dnia 11 maja 1994 r.
o zadaniach zleconych gminie związanych z organizacją i prowadzeniem spisów rolnych (Dz. U. Nr 67, poz. 288).
Dla jednostek nie objętych powszechnym spisem rolnym, tj. działek i obiektów rolnych o powierzchni użytków rolnych do 0,1 ha, ogrodów działkowych , wspólnot gminnych , działek rolnych i gospodarstw bez użytkowników i o zawieszonej działalności oraz obwodów wyłączonych ze spisu dokonano doszacunku począwszy od szczebla gminnego.
Tematyka powszechnego spisu rolnego 1996 r. została ujęta na formularzach spisowych w siedmiu działach, tj.:
I. Użytkowanie gruntów w gospodarstwie II. Powierzchnia zasiewów
III. Zwierzęta gospodarskie
IV. Budynki i budowle, infrastruktura i wyposażenie techniczne
V. Ludność zamieszkała w gospodarstwie domowym z użytkownikiem gospodarstwa rolnego VI. Wybrane wydatki w gospodarstwie
VII. Działalność rolnicza i pozarolnicza działalność gospodarcza prowadzona przez użytkownika indywidualnego gospodarstwa rolnego oraz osoby dorosłe pozostające we wspólnym z użytkownikiem gospodarstwie domowym.
W ramach spisu w indywidualnych gospodarstwach rolnych zebrano więc następujące informacje:
1) dane o osobach będących właścicielami i użytkownikami indywidualnych gospodarstw rolnych oraz o osobach w ich gospodarstwie domowym:
a) nazwisko i imiona właściciela, nazwisko i imiona użytkownika indywidualnego gospodarstwa rolnego,
b) wykształcenie, c) rok urodzenia, płeć,
d) wkład pracy w gospodarstwo rolne - przeciętna liczba miesięcy pracy w ostatnim roku oraz przeciętna dzienna liczba godzin pracy w sezonie wiosennym, letnim, jesiennym i zimowym,
e) główne i dodatkowe źródła utrzymania, 0 pozarolnicza działalność na rachunek własny,
g) czy w ciągu ostatnich trzech miesięcy przed terminem spisu aktywnie poszukiwały pracy poza swoim gospodarstwem rolnym,
h) czy mogłyby zająć się pracą wyłącznie poza gospodarstwem rolnym;
2) o źródłach utrzymania gospodarstwa domowego;
3) o liczbie pracowników najemnych zatrudnionych w gospodarstwie rolnym,
4) o użytkowaniu gruntów, a w szczególności:
a) powierzchnia gruntów ogółem, w tym użytków rolnych (gruntów ornych, sadów, łąk i pastwisk trwałych), lasów i gruntów leśnych oraz pozostałych gruntów i nieużytków,
b) zmiany w powierzchni użytków rolnych w ciągu ostatnich sześciu lat, c) powierzchnia zasiewów głównych upraw,
5) o pogłowiu zwierząt gospodarskich według gatunków i grup wiekowo-użytkowych oraz liczbie pni pszczelich;
6) o budynkach, infrastrukturze i wyposażeniu technicznym, w tym:
a) rodzaje budynków, budowli i ich powierzchnia, sposób wykorzystania, wiek,
b) liczba ciągników rolniczych i innych środków transportowych oraz maszyn rolniczych, c) źródła zaopatrzenia w wodę, sposoby odprowadzania ścieków i usuwania śmieci, d) wyposażenie w sieć elektryczną, gaz i telefon,
e) rodzaje urządzeń melioracyjnych, 7) o zadłużeniu gospodarstw rolnych;
8) o działalności gospodarczej ( rolniczej i pozarolniczej) prowadzonej przez użytkownika gospodarstwa rolnego lub osobę pozostającą z użytkownikiem we wspólnym gospodarstwie domowym;
9) o ważniejszych wydatkach poniesionych w okresie od 1 lipca 1995 r. do 12 czerwca 1996 r. i planowanych do 2000 r., w tym na:
a) zakup gruntów,
b) budowę lub modernizację budynków, c) powiększenie stada podstawowego,
d) zakup ciągników rolniczych i innych środków transportowych oraz maszyn rolniczych, 10) o przewidywaniach dotyczących zmian w funkcjonowaniu gospodarstwa rolnego do 2000 r.
Również dla osób fizycznych użytkujących działki rolne zebrano w/w informacje, z wyłączeniem informacji, o których mowa w pkt. 6a, 9, natomiast dla właścicieli zwierząt gospodarskich zebrano informacje określone w punktach: 1, 4 i 5.
W ramach spisu u osób prawnych i w jednostkach organizacyjnych nie mających osobowości prawnej zebrano informacje o których mowa w punktach 3 - 9 .
Zgodnie z ustawą o powszechnym spisie rolnym, po przeprowadzeniu spisu, tj. w dniach od 26 czerwca do 2 lipca przeprowadzono spis kontrolny w wylosowanych obwodach spisowych.
Losowania próby dokonano w Departamencie Programowania i Organizacji Badań przyjmując następujące założenia:
- losowanie całych obwodów spisowych,
- zastosowanie przy opracowaniu wyników indeksu zgodności w ramach podejścia modelowego, omówionego w pracy: Szabłowski, Wesołowski, Wieczorkowski - Wiadomości Statystyczne 41(4) -
1996.
Pełen opis metodologii losowania próby do spisu kontrolnego i uogólniania wyników zostanie opublikowany w projektowanym oddzielnym zeszycie dotyczącym metodologii powszechnego spisu rolnego / 996 r.
III. WAŻNIEJSZE DEFINICJE, POJĘCIA SPISOWE I ZASADY SPISY WANIA
Za gosp od arstw o rolne uważa się grunty rolne wraz z gruntami leśnymi, budynkami lub ich częściami, urządzeniami i inwentarzem, jeżeli stanowią lub mogą stanowić zorganizowaną całość gospodarczą oraz prawami i obowiązkami związanymi z prowadzeniem gospodarstwa rolnego, w tym indywidualne gospodarstwa rolne i działki rolne.
Za in d yw id u aln e gosp od arstw o rolne uważa się gospodarstwo rolne o powierzchni użytków rolnych przekraczającej 1 ha, będące własnością lub znajdujące się w użytkowaniu tej samej osoby fizycznej lub grupy osób.
Za d ziałk ę rolną uważa się gospodarstwo rolne o powierzchni użytków rolnych od 0,1 ha do 1 ha włącznie.
10
Za in d yw id u aln ych w ła ścicieli zw ierząt gospodarskich, nie posiadających użytków rolnych lub posiadających użytki o powierzchni mniejszej niż 0,1 ha, należy uważać osoby prywatne posiadające zwierzęta gospodarskie: bydło, trzodę chlewną, konie, owce, kozy, drób, zwierzęta futerkowe oraz pnie pszczele, przy czym spisu dokonano wówczas, gdy posiadali co najmniej:
1 sztukę bydła lub (i) 5 sztuk trzody chlewnej albo 1 lochę lub (i) 3 sztuki owiec bądź kóz lub (i) I konia lub (i) 30 sztuk drobiu lub (i) 5 sztuk samic zwierząt futerkowych (w tym królików) lub (i) 1 pień pszczeli.
Za u żytk ow n ik a in d yw id u aln ego gosp od arstw a rolnego łub u żytk u jącego d ziałkę rolną uważa się osobę fizyczną lub grupę osób, które faktycznie użytkują grunty, niezależnie od tego, czy są właścicielami, dzierżawcami, czy użytkują je z innego tytułu i niezależnie od tego, czy grunty te są zlokalizowane w jednej, czy w kilku gminach.
Za gosp od arstw o d om ow e u żytk ow n ik a gosp od arstw a rolnego uważa się zespół osób mieszkających i utrzymujących się wspólnie, jeżeli wśród nich jest osoba prowadząca indywidualne gospodarstwo rolne lub użytkująca działkę rolną.
Do ogólnej powierzchni gruntów gospodarstwa (działki)zaliczono wszystkie bez wyjątku grunty wchodzące w skład gospodarstwa (działki, a więc wszystkie grunty użytkowane rolniczo (grunty orne, sady, ogrody przydomowe oraz grunty pod szklarniami i inspektami, łąki i pastwiska), wszystkie związane z nimi grunty użytkowane nierolniczo, jak lasy, podwórza, grunty pod zabudowaniami lub przeznaczone pod zabudowę, ogrody ozdobne, grunty pod wodami, drogi, torfowiska, kamieniołomy, żwirownie itp. oraz nieużytki, niezależnie od tytułu (własne, dzierżawione na zasadzie umowy i bezumownie, użytkowane z innego tytułu).
Indywidualne gospodarstwa rolne spisywano w miejscu zamieszkania i tam ujmowano całkowitą, ogólną powierzchnię, niezależnie od miejsca położenia gruntów.
Użytkowanie gruntów
Przy opracowywaniu danych o użytkowaniu gruntów według grup użytkowników korzystano również ze sprawozdań statystycznych jednostek samorządowych stopnia podstawowego - gmin, opracowanych według stanu na dzień 31 maja 1996 r. (w oparciu o karty gospodarstw indywidualnych, wykaz umów dzierżawnych itp.) oraz sprawozdań statystycznych z jednostek państwowych i spółdzielczych (według stanu na dzień 30 czerwca 1996 r.).
Do gru n tów orn ych zalicza się grunty w uprawie, tj. pod zasiewami wraz z ogrodami przydomowymi oraz odłogi i ugory.
Za grunty orne w uprawie uważa się grunty zasiane lub zasadzone ziemiopłodami rolnymi lub ogrodniczymi, plantacje wikliny i chmielu, powierzchnie szklarni, inspektów, namiotów foliowych oraz powierzchnię mniejszą od 10 arów zasadzoną drzewami owocowymi i krzewami owocowymi.
Do od łogów zalicza się powierzchnie gruntów ornych nie dające plonów, które co najmniej przez dwa lata nie były uprawiane, natomiast do ugorów - powierzchnie, które w danym roku były przejściowo nie obsiane (nieużytkowane rolniczo).
Do sad ów zalicza się grunty o powierzchni nie mniejszej niż 10 arów, zasadzone drzewami i krzewami owocowymi.
Do łąk i p astw isk trwałych zalicza się grunty pokryte trawami, natomiast nie zalicza się gruntów ornych obsianych trawami w ramach płodozmianu. Łąki trwałe są to grunty pokryte trwale trawami, z zasady koszone, a w rejonach górskich również powierzchnię koszonych hal i połonin.
Pastwiska trwałe są to grunty pokryte trwale trawami, które z zasady nie są koszone, lecz wypasane, a w rejonach górskich również powierzchnię wypasanych hal i połonin.
Do lasów i gru n tów leśnych zalicza się powierzchnię zalesioną oraz powierzchnię przejściowo pozbawioną drzewostanu. Do powierzchni zalesionej zalicza się grunty pokryte uprawami leśnymi, młodnikami i drzewostanami starszymi oraz plantacjami topoli i innymi gatunkami drzew szybko rosnących prowadzonymi na gruntach leśnych. Do powierzchni przejściowo pozbawionej drzewostanu zalicza się zręby, halizny, płazowiny i plantacje choinkowe prowadzone na gruntach leśnych oraz wylesienia powstałe na skutek oddziaływania emisji przemysłowych i górnictwa (zalewiska, zapadliska).
Do pow ierzch ni pozostałych gru n tów wchodzących w skłąd gospodarstwa wlicza się grunty będące pod zabudowaniami, podwórzami, placami i ogrodami ozdobnymi, pod drogami i liniami podziału powierzchniowego w lasach, powierzchnię wód śródlądowych, rowów melioracyjnych,
11
plantacji leśnych prowadzonych na gruntach nieleśnych, powierzchnię porośniętą wikliną w stanie naturalnym, powierzchnię innych gruntów użytkowych (torfowiska, żwirownie) oraz nieużytków.
Do powierzchni staw ów rybnych i jezio r (zarybionych i niezarybionych) zaliczono te, na których prowadzona jest gospodarka rybacka, obejmująca produkcję i połowy ryb konsumpcyjnych jak również produkcję materiału zarybieniowego.
Liczbą hektarów przeliczeniowych przyjęto w spisie według kart podatkowych i naliczonych przez gminę gospodarstwu wielkości dla potrzeb podatkowych. Iloraz liczby hektarów przeliczeniowych i ogólnej powierzchni użytków rolnych w opracowaniach wyników powszechnego spisu rolnego 1996 r. nazwano „w sk aźn ikiem jak ości g ru n tó w ”.
Powierzchnia zasiewów
Ujmowane w spisie dane o powierzchni zasiewów dotyczą powierzchni upraw poszczególnych ziemiopłodów uprawianych w plonie głównym. W powierzchni zasiewów uwzględnia się również powierzchnię zasiewów w sadach.
Do grupy „zb óż p o d staw ow ych ” zaliczono powierzchnię uprawy zbóż (pszenicy, żyta, jęczmienia, owsa i pszenżyta), z podziałem na formy jare i ozime przeznaczonych do zbioru ziarna.
Do grupy „ p rzem ysłow ych ” zaliczono powierzchnię uprawy buraków cukrowych, rzepaku i rzepiku, lnu i konopii oraz tytoniu. Nie zalicza się tu maku, słonecznika, chmielu, ziół leczniczych, wikliny i innych przemysłowych; uprawy te w niniejszej publikacji zaliczono do grupy „pozostałe uprawy”.
Do grupy „ p astew n ych ” zaliczono uprawy okopowych pastewnych, strączkowych pastewnych, motylkowych drobnonasiennych, innych pastewnych i traw.
Grupa „p ozostałe” obejmuje dane o powierzchni uprawy warzyw, truskawek, wysadków roślin okopowych, łubinu gorzkiego, roślin ozdobnych oraz pozostałych przemysłowych, tj. maku, słonecznika, chmielu, ziół leczniczych, wikliny i innych przemysłowych, a także szklarni i tuneli foliowych.
Zwierzęta gospodarskie
Spisowi podlegały zwierzęta gospodarskie (bydło, trzoda chlewna, owce, drób, konie, kozy, króliki - samice, zwierzęta futerkowe - samice oraz pnie pszczele) znajdujące się w gospodarstwie oraz zwierzęta wysłane na redyki, wypasy i do bacówek, a w przypadku pni pszczelich - pnie znajdujące się na pożytkach gospodarstwa, stanowiące własność użytkownika gospodarstwa lub członków jego gospodarstwa domowego, jak również zwierzęta przetrzymywane czasowo lub stale w gospodarstwie, tj. przyjęte na wychów, opas itp. niezależnie od tego, czy przyjęto je z gospodarstw indywidualnych czy od gospodarstw państwowych, spółdzielczych i innych.
IV. WAŻNIEJSZE GRUPOWANIA I ZAKRES PUBLIKOWANYCH DANYCH
Dane dotyczące użytkowania gruntów i powierzchni zasiewów zostały ujęte w dwóch podstawowych grupach, tj. w sektorze publicznym i prywatnym.
Do sek tora p ub liczn ego zaliczono gospodarstwa własności państwowej (Skarbu Państwa i państwowych osób prawnych), gospodarstwa będące własnoscią komunalną (gmin) oraz gospodarstwa stanowiące własność mieszaną (spółki z przewagą mienia państwowego).
W sek torze p ryw atn ym podstawowymi formami są: własność prywatna krajowa (gospodarstwa indywidualne, w tym indywidualne gospodarstwa rolne, gospodarstwa spółdzielcze i spółki prywatne), własność zagraniczna i własność mieszana.
W ramach sektora publicznego prezentuje się w publikacji dane dla gospodarstw:
— własności państwowej, w tym gospodarstw skarbowych, własnosci komunalnej,
własnosci mieszanej.
12
W ramach sektora prywatnego dane opracowano dla gospodarstw:
— własności prywatnej krajowej, w tym dla:
- gospodarstw indywidualnych, w tym dla indywidualnych gospodarstw rolnych,
- spółdzielni produkcji rolnicznej, które obejmują rolnicze spółdzielnie produkcyjne, spółdzielnie kółek rolniczych i inne gospodarstwa spółdzielcze o przeważającej działalności rolniczej,
— własności zagranicznej,
— własności mieszanej.
Gospodarstwa indywidualne obejmują:
— indywidualne gospodarstwa rolne, tj. gospodarstwa o powierzchni użytków rolnych powyżej 1 ha, prowadzone przez rolników na gruntach własnych i niewłasnych,
— indywidualne działki rolne o powierzchni użytków rolnych od 0,1 ha do 1 ha włącznie użytkowane rolniczo przez osoby prywatne,
— pracownicze ogrody działkowe, wspólnoty gminne, indywidualne gospodarstwa i działki rolne położone na terenach obwodów wyłączonych z powszechnego spisu rolnego oraz z różnych przyczyn nie spisane, działki i obiekty rolne o powierzchni użytków rolnych do 0,1 ha łącznie, doszacowane na poziomie każdej z gmin w oparciu o rozliczenie gruntów uwzględniające wyniki powszechnego spisu rolnego 1996 r.
W zbiorczym rozliczeniu gruntów ujęto również grunty różne sektora publicznego i sektora prywatnego nie stanowiące gospodarstw rolnych (łącznie z lasami państwowymi) obliczone na podstawie sprawozdań R-02 - o użytkowaniu gruntów w gminie/mieście, sprawozdań R-05 - 0 użytkowaniu gruntów, powierzchni zasiewów i zbiorach w jednostkach państwowych 1 spółdzielczych, oraz bilansu gruntów opracowanego w ramach prac przygotowawczych do powszechnego spisu rolnego i doszacunków pospisowych.
' Dane jednostkowe pozyskiwano z dokładnością do jednego ara. Od poziomu gminy, dane zbiorcze dla poszczególnych grup gospodarstw (obszarowych) automatycznie zaokrąglano do 1 hektara, w związku z czym mogą wystąpić pewne nieścisłości rachunkowe w tablicach dotyczących użytkowania gruntów i powierzchni zasiewów. Liczby te są poprawne p o d wzglądem merytorycznym.
Niezależnie od powyższych zbiorczych grupowań - rozliczeń makroekonomicznych według grup użytkowników - dla gospodarstw rolnych dokonano agregacji danych pod względem badanych cech w większości według wytycznych podanych w „Programme for the World Census of Agriculture 2000”, opracowanym przez FAO Statistical Development Sériés, a także analizy wyników spisu próbnego i propozycji kierunków analizy wyników powszechnego spisu rolnego opracowanych przez dr inż. Włodzimierza Dąbkowskiego - doradcy Prezesa GUS.
Zasady klasyfikacji/ grupowania przedyskutowane i przyjęte przez Zespół do spraw powszechnego spisu rolnego 96 kierowanego przez dr inż. Lesława Zalewskiego - Pełnomocnika Prezesa GUS zostały zaprezentowane i odpowiednio zastosowane we wcześniej wymienionych publikacjach.
Przyjęto grupowania według:
— grup obszarowych powierzchni ogólnej, wyodrębniając nastepujące grupy: do 1 ha, 1-2, 2-3, 3-4, 4-5, 5-7, 7-10, 10-15, 15-20, 20-30, 30-50, 50-100, 100-200, 200-300, 300-500, 500-1000, 1000 ha i więcej;
— grup obszarowych powierzchni użytków rolnych, wyodrębniając następujące grupy: do 1 ha, 1 -2, 2-3, 3-4, 4-5, 5-7, 7-10, 10-15, 15-20, 20-30, 30-50, 50-100, 100-200, 200-300, 300-500, 500-
1000, 1000 ha i więcej (przy tworzeniu grup obszarowych powierzchni ogólnej, użytków rolnych itd. przyjęto grupowanie w arach: 0-9, 10-19, 20-49, 50-100, 101-199, 200-299, 300-399, 400-499, 500-699, 700-999 itd.);
— grup obszarowych powierzchni użytków rolnych, według rodzaju użytków, wyodrębniając następujące grupy: do 1 ha, 1-2, 2-3, 3-5, 5-7, 7-10, 10-15, 15-20, 20-30, 30-50, 50 ha i więcej;
— grup obszarowych gruntów pod zabudowaniami: do 0,1 ha, 0,1-0,2, 0,2-0,5, 05-1, 1-2, 2 ha i więcej;
— grup obszarowych gruntów pod wodami użytkowymi: do 0,1 ha, 0,1-0,2, 0,2-0,5, 05-1, 1-2, 2-3, 3-5, 5-10, 10-15, 15-20, 20 ha i więcej;
13
— grup obszarowych gruntów pod zasiewami ogółem i według upraw, wyodrębniając następujące grupy: do 1 ha, 1-2, 2-3, 3-5, 5-7, 7-10, 10-15, 15-20, 20-30, 30-50, 50 ha i więcej;
— wskaźnika jakości gruntów: do 0,4, 0,4-0,7, 0,7-1, 1 i powyżej;
— powierzchni w m2 szklarni i tuneli foliowych: do 60, 60-130, 130-210, 210-400, 400-800, 800- 1600, 1600-2500, 2500m2 i wiecej;
— powierzchni w m2 pieczarkami: do 60, 60-130, 130-210, 210-400, 400-800, 800 m2 i wiecej;
— roku budowy i modernizacji budynków: przed 1918, 1918-1940, 1941-1944, 1945-1950, 1951- 1960, 1961-1970, 1971-1975, 1976-1980, 1981-1985, 1986-1990, 1991-1996;
— wyposażenia w siłę pociągową: bez żywej i mechanicznej siły pociągowej, z żywą siłą pociągową, z 1 ciągnikiem, z 2 ciągnikami, z 3 ciągnikami, z 4 i więcej ciągnikami;
roku produkcji ciągnika w podziale na okresy; do 1950, 1951-1955, 1956-1960, 1961-1965, 1966- 1970, 1971-1975, 1976-1980, 1981-1985, 1986-1990, 1991-1995, 1996;
— mocy w KM silnika w ciągniku: do 8,9; 9,0-24,0; 24,1-40,0; 40,1-60,0; 60,1-110,0; powyżej 110,0;
— celu i wartości produkcji sprzedanej: nie prowadzące produkcji, produkujące na własne potrzeby, produkujące głównie na włąsne potrzeby, produkujące głównie na sprzedaż, których wartość produkcji sprzedanej wyniosła: 2501-4999, 5000-14999, 15000-24999, 25000-49999, 50060- 99999, 100000 zł i więcej;
— kierunków produkcji rolniczej: hodowla roślin i nasiennictwo, sadownictwo i warzywnictwo, pozostałe uprawy roślinne,produkcja zwierzęca, hodowla zarodowa, działalność mieszana, działalność usługowa, działalność związana z pozyskiwaniem drewna, pozostała działalność związana z łowiectwem i leśnictwem, produkcja zawieszona lub brak produkcji, brak specjalizacji;
— perspektyw rozwojowych gospodarstwa, rozwojowe, nierozwojowe, brak zdecydowanej opinii;
— skali natężenia chowu poszczególnych gatunków zwierząt gospodarskich;
— liczby pracujących z podziałem na pracujących w gospodarstwie rolnym i poza gospodarstwem według stałej aktywności zawodowej;
— liczby osób zamieszkałych w gospodarstwie domowym z użytkownikiem gospodarstwa rolnego według źródeł utrzymania;
cech charakteryzujących użytkowników gospodarstw rolnych według płci i wieku: poniżej 25 lat, 25-34, 35-44, 45-64, 65 i więcej lat;
— poziomu wykształcenia rolniczego użytkownika: wyższe i policealne rolnicze, średnie zawodowe i zasadnicze rolnicze, kursy rolnicze i bez wykształcenia rolniczego;
— wykształcenia ludności z podziałem na: wyższe rolnicze, policealne rolnicze, średnie rolnicze, zasadnicze zawodowe rolnicze, kursy rolnicze, bez wykształcenia rolniczego;
— ludności faktycznie zamieszkałej w gospodarstwach domowych wspólnie z użytkownikiem gospodarstwa rolnego uwzględniające dla kobiet i mężczyzn następujące przedziały wiekowe:
0-14, 15-19, 20-29, 30-39, 40-49, 50-59, 60-64, 65 lat i więcej oraz wiek nie ustalony;
— poziomu wykształcenia ludności faktycznie zamieszkałej w gospodarstwach domowych z użytkownikiem gospodarstwa rolnego dla kobiet i mężczyzn: wyższe, w tym rolnicze;
policealne, w tym rolnicze; średnie zawodowe, w tym rolnicze, średnie ogólnokształcące, zasadnicze zawodowe, w tym rolnicze; podstawowe nieukończone i bez wykształcenia, nie ustalone;
— inne grupowania gospodarstw według cech ujętych w spisie, nie wymienione wyżej.
W kolejnych publikacjach będą prezentowane i analizowane gospodarstwa według wyżej wymienionych klasyfikacji i powiązań między grupami cech charakteryzujących gospodarstwa rolne.
14
UWAGI OGÓLNE
UŻYTKOWANIE GRUNTÓW
Wyniki powszechnego spisu rolnego 1996 r. wskazują, że zajmujące 536,9 tys. ha użytki rolne stanowią 62,7 % powierzchni ogólnej województwa, lasy i grunty leśne położone na 218,3 tys.
ha stanowią 25,5 %, natomiast pozostałe grunty, tj. pod zabudowaniami, wodami, drogami, innymi gruntami i nieużytkami zajmują 101,8 tys. ha, a więc około 11,8 % powierzchni ogólnej.
W powierzchni użytków rolnych grunty orne zajmują 462,1 tys. ha, tj. 53,9 % powierzchni ogólnej, sady 3,1 tys. ha, tj. 0,4 % powierzchni ogólnej i użytki zielone 71,7 tys. ha, tj.8,4 % powierzchni ogólnej, przy czym w porównaniu z latami poprzednimi nastąpiło wyraźne przesunięcie z powierzchni wypasanej na wykaszaną tj. z powierzchni pastwisk trwałych do powierzchni łąk trwałych.
Użytkowanie gruntów ogółem
całe ro ln ictw o pastwiska
sdaor prywatny 59%
W powszechnym spisie rolnym 1996 r. po raz pierwszy dokonano spisu powierzchni gruntów pod zabudowaniami, w wyniku czego powierzchnia użytków rolnych została skorygowana (in minus) o ok. 21,0 tys. ha. Grunty zajęte pod zabudowaniami, które wcześniej ujmowano w powierzchni użytków rolnych, w spisie ujęto w grupie pozostałych gruntów.
Powierzchnię gruntów sektora prywatnego określono na 505,8 tys. ha, a więc w porównaniu z rokiem poprzednim sektor prywatny zwiększył się o 33,3 tys.ha. Zauważyć należy, że od 1992 r.
powierzchnia gruntów sektora publicznego zmalała z 447,3 tys. ha do 351,1 tys.ha w roku 1996, w tym grunty należące do rolnictwa w sektorze publicznym(bez gruntów różnych nie stanowiących gospodarstw rolnych) zmniejszyły się z 157,6 tys.ha w 1992 r. do 81,9 tys.ha w 1996 r.
15
UŻYTKOWANIE GRUNTÓW
Sektor prywatny
pastwiska lasy pozostałe grunty
grunty orne 78,2%
Sektor publiczny
pozostałe grunty 17,2%
grunty orne
lasy 60,0%
16
Grunty zajmowane przez rolnictwo, a więc bez gruntów różnych nie stanowiących gospodarstw rolnych w 1996 r. wyniosły 570,3 tys. ha i stanowiły 66,6 % ogółnej powierzchni województwa.
Oceny jakości użytkowanych przez rolnictwo gruntów można dokonać na podstawie wskaźnika jakości gruntów (patrz Uwagi Metodyczne), liczby działek, z których składa się gospodarstwo rolne oraz odległości między siedzibą gospodarstwa, a najdalej położoną działką.
Obliczony na podstawie wyników powszechnego spisu rolnego wskaźnik jakości gruntów wynosi 1,07, natomiast gospodarstwa, których grunty położone są na jednej „działce” stanowią 10,9 %, na 2 - 3 „działkach” 40,5 %, na 4 - 5 „działkach” 24,3 %, na 6 - 9 „działkach” 16,3 % a na 10 i więcej działkach 8,0 % ogólnej liczby spisanych gospodarstw rolnych.
Odległość między siedzibą gospodarstwa, a najdalej położoną działką w 55,8 % gospodarstw wynosi 1 - 2 km, w 36,1 % wynosi 2 - 3 km, w 5,8 % gospodarstw wynosi 5 - 10 km i aż w 2,3 % respondenci podali, że odległość ta jest większa od 10 km.
Użytkowanie i strukturę użytkowania gruntów według użytków i grup użytkowników przedstawiono w tabl. 1.
Tabl. 1. U żytk ow an ie gru n tów w ed łu g u żytk ów i u żytk o w n ik ó w
U żytki rolneW yszczególnienie Pow ierz grunty om e Pozos
chnia
ogólna razem
razem
pod zasie
wami
sady łąki
trw ale
pastw i
ska
Lasy tałe
grunty
w hektarach
Ogółem ... 856881 536871 462115 432440 3104 57135 14517 218257 101753
Sektor publiczny 351096 79867 66721 54806 162 8118 4866 210771 60458
W tym w łasność
państwowa ... 81224 74859 63770 54328 135 6615 4 3 3 9 1162 5203
w tym gospodarstwa
skarbowe ...
39598 36712 31339 22659 14 4432 927 860 2026Sektor prywatny ... 505785 457004 395394 377634 2942 49017 9651 7486 41295 w tym:
Gospodarstwa indywi
dualne ...
3 63399 338350 289761 274684 1952 40907 5730 5223 19826w tym indywidualne gospodarstwa
rolne ...
333026 316864 271191 259720 1304 38872 5497 5004 11158Spółdzielnie produkcji
rolniczej ...
66609 63618 58193 56697 48 3912 1465 1232 1759Tabl. 1. Użytkowanie gruntów według użytków i użytkowników (dok.)
U żytki rolne
W yszczególnienie Pow ierz grunty orne Pozos
chnia
ogólna razem
razem
pod zasie
wami
sady łąki
trw ałe
pastw i
ska
Lasy tałe
grunty
w odsetkach według użytkowników
Ogółem ... 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0
Sektor publiczny ... 41,0 14,9 14,4 12,7 5,2 14,2 33,5 96,6 59,4
W tym w łasność
państwowa ... 9,5 13,9 13,8 12,6 4,3 11,6 29,9 0,5 5,1
w tym gospodarstwa
skarbowe ... 4,6 6,8 6,8 5,2 0,5
7,8
6,4 0,4 2,0Sektor prywatny .... 59,0 85,1 85,6 87,3 94,8 85,8 66,5 3,4 40,6
w tym:
Gospodarstwa indyw i
dualne ... 42,4 63,0 62,7 63,5 62,9 71,6 39,5 2,4 19,5
w tym indywidualne gospodarstwa
rolne ... 38,9 59,0 58,7 60,0 42,0 68,0 37,9 2,3 11,0
Spółdzielnie produkcji
rolniczej ... 7,8 11,8 12,6 13,1 1,5 6,8 10,1 0,6 1,7
w odsetkach według rodzajów użytków
Ogółem ... 100,0 62,6 53,9 50,5 0,3 6,7 1,7 25,5 11,9
Sektor publiczny .... 100,0 22,8 19,0 15,6 0,1 2,3 1,4 60,0 17,2
W tym własność
państwowa ... 100,0 92,2 78,5 66,9 0,2 8,2 5,3 1,4 6,4
w tym gospodarstwa
skarbowe ... 100,0 92,7 79,1 57,2 0,0 11,2 2,4 2,2 5,1
Sektor prywatny ... 100,0 90,4 78,2 74,7 0,6 9,7 1,9 1,5 8,1
w tym:
Gospodarstwa indywi
dualne ... 100,0 93,1 79,7 75,6 0,5 11,3 1,6 1,4 5,5
w tym indywidualne gospodarstwa
rolne ... 100,0 95,1 81,4 78,0 0,4 11,7 1,6 1,5 3,4
Spółdzielnie produkcji
rolniczej ... 100,0 95,5 87,3 85,1 0,1 5,9 2,2 1,9 2,6
18
Powierzchnia gruntów różnych nie stanowiących gospodarstw rolnych w 1996 r. wyniosła 28,6 tys.ha i była o 6,3 tys.ha mniejsza niż w roku poprzednim.
Ogólną powierzchnię gruntów w gospodarstwach indywidualnych obliczono na 363,4 tys.ha, w tym w indywidualnych gospodarstwach rolnych na 333,0 tys.ha.
Średnia powierzchnia ogólna indywidualnych gospodarstw rolnych według powszechnego spisu rolnego 1996 r. wyniosła 7,83 ha, a użytków rolnych 7,45 ha. W porównaniu z 1988 r. były to wielkości wyższe odpowiednio o 1,35 ha i 1,22 ha.
Gospodarstwa duże występują głównie w gminach, w których średnia powierzchnia użytków rolnych indywidualnego gospodarstwa rolnego w 1996 r. wyniosła powyżej 10 ha:
m.Niemodlin - 20,5 ha, m.Biała, Byczyna, Głogówek, Krapkowice i Namysłów - powyżej 12,0 ha;
m.Strzelce Opolskie, gm. Biała oraz Wilków - powyżej 11,0 ha, gm Grodków, Lewin Brzeski, Olszanka, Pakosławice - powyżej 10,0 ha.
Największe rozdrobnienie indywidualnych gospodarstw rolnych występuje w gminach, w których średnia powierzchnia użytków rolnych w gospodarstwach jest mniejsza od 4,0 ha. Są to gminy: m.Ozimek -2,8 ha, gm.Ozimek - 2,5 ha, m.Kolonowskie - 2,5 ha.
POWIERZCHNIA ZASIEWÓW
Ogólna powierzchnia zasiewów w 1996 r. wyniosła 432,5 tys. ha i była o 7,2 tys. ha, tj.
0 1,7 % większa od powierzchni zasiewów roku poprzedniego.
W strukturze zasiewów zboża podstawowe z mieszankami zbożowymi oraz gryką, prosem 1 innymi zbożowymi (bez kukurydzy) zajmowały powierzchnię 282,1 tys. ha(65,2 %), ziemniaki - 23,0 tys. ha (5,3 %), grupa roślin przemysłowych - 77,4 tys. ha (17,9 %), a rośliny pastewne - 13,6 tys. ha (3,1 % powierzchni zasiewów).
W ogólnej powierzchni zasiewów udział sektora prywatnego wyniósł 87,3% natomiast sektora publicznego 12,7%.
Wyniki powszechnego spisu rolnego wskazują na istotne zmiany w strukturze zasiewów poszczególnych grup upraw, jak i w ramach grup upraw w udziale poszczególnych gatunków.
Wzrosła powierzchnia uprawy zbóż wyżej plonujących, zwłaszcza powierzchnia uprawy pszenicy i jęczmienia, spadła natomiast powierzchnia uprawy zbóż o mniejszych możliwościach plonowania, tj. żyta i mieszanek zbożowych. Należy zaznaczać, że wzrost powierzchni uprawy pszenicy np. w porównaniu z rokiem 1976 wynosił 52.4 tys. ha (o 53,2%) kosztem zmniejszenia areału uprawy mieszanek zbożowych o ok. 34% i owsa o ok. 59,5%. Powierzchnia uprawy pszenżyta w porównaniu z rokiem 1988 zmalała (z 21,2 tys. ha w 1988 r. do 14,9 tys. ha w 1996 r.) tj. o 29,8%.
Udział gatunków wyżej plonujących (pszenica, jęczmień, pszenżyto) wyniósł 80,3%, tj.
3,2% więcej niż w 1995 r.
Powierzchnia zasiewów rzepaku i rzepiku w 1996 r. wyniosła 42,3 tys.ha i była mniejsza niż w roku poprzednim o 30,8 tys. ha (o 42,1%). Niekorzystny układ warunków agrometeorologicznych w okresie zimy spowodował duże straty w zasiewach rzepaku ozimego i konieczność zaorań większości plantacji. Na przepadłych oziminach zasiano przede wszystkim zboża jare i buraki cukrowe. Powierzchnia buraków cukrowych zajmowała 35,0 tys. ha tj. o 7,0 tys. ha więcej niż w 1995 r. i o 29 tys. ha więcej od największej w ostatnim okresie (w 1990 r.).
Nastąpił dalszy spadek powierzchni upraw pastewnych na gruntach ornych. Rośliny
pastewne zajmujące w 1990 r. powierzchnię 37,4 tys. ha, w 1995 r. - 16,8 tys. ha, według wyników
powszechnego spisu rolnego 1996 r. zajmowały powierzchnię 13,6 tys. ha.
Tabl. 2. Powierzchnia zasiewów według grup ziemiopłodów i użytkowników
Strącz
W yszczególnienie Ogółem Zboża K uku
rydza
kowe jadalne
na ziarno
Ziem niaki
Przem ys łow e
Pastew ne
Pozos
tałe
w hektarach
Ogółem ... 432503 282132 25094 926 23000 77428 13567 10356 Sektor publiczny ... 54804 29018 7557 108 414 13504 3468 735
W tym w łasność państwowa 54326 28740 7497 108 399 13387 3460 735
w tym gospodarstwa
skarbowe ... 22659 12559 2715 103 251 5595 1103 333
Sektor prywatny ... 377699 253114 17537 818 22586 63924 10099 9621
w tym:
Gospodarstwa indywidualne 274754 190144 6322 399 21671 41241 6872 8105
w tym indywidualne
gospodarstwa rolne ... 259748 184186 6273 380 18858 40775 6716 2560
Spółdzielnie produkcji rolniczej 56696 35670 4657 175 611 13550 1104 926
w odsetkach według użytkowników
Ogółem ... 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 Sektor publiczny ... 12,7 10,3 30,1 11,7 1,8 17,4 25,6 7,1
W tym w łasność państwowa 12,6 10,2 29,9 11,7 1,7 17,3 25,5 7,1
w tym gospodarstwa
skarbowe ... 5,2 4,5 10,8 11,1 1,1 7,2 8,1 3,2
Sektor prywatny ... 87,3 89,7 69,9 88,3 98,2 82,6 74,4 92,9
w tym:
Gospodarstwa indywidualne ... 63,5 67,4 25,2 43,1 94,2 53,3 50,7 78,3
w tym indywidualne
gospodarstwa rolne ... 60,1 65,3 25,0 41,0 82,0 52,7 49,5 24,7
Spółdzielnie produkcji rolniczej 13,1 12,6 18,6 18,9 2,7 17,5 8,1 8,9
w odsetkach według grup upraw
Ogółem ... 100,0 65,2 5,8 0,2 5,3 17,9 3,2 2,4 Sektor publiczny ... 100,0 53,0 13,8 0,2 0,8 24,6 6,3 1,3
W tym w łasność państwowa 100,0 52,9 13,8 0,2 0,7 24,6 6,4 1,4
w tym gospodarstwa
skarbowe ... 100,0 55,4 12,0 0,4 1,1 24,7 4,9 1,5
Sektor prywatny ... 100,0 67,0 4,6 0,2 6,0 16,9 2,7 2,6
w tym:
Gospodarstwa indywidualne 100,0 69,2 2,3 0,1 7,9 15,0 2,5 3,0
w tym indywidualne
gospodarstwa rolne ... 100,0 70,9 2,4 0,1 7,3 15,7 2,6 1,0
S półdzielnie produkcji rolniczej 100,0 62,9 8,2 0,3 1,1 23,9 1,9 1,7
STRUKTURA ZASIEWÓW
3,1%
pastewne
2,4% pozostałe
0,3% strączkowe jadalne na ziarno
5,8%
kukurydza
65,2%
zboża 17,9%
przemysłowe
5,3%
ziemniaki
STRUKTURA ZBÓŻ PODSTAWOWYCH (z mieszankami zbożowymi)
3,0% 5,3% 8,0% mieszanki
53,6%
pszenica
Tabl. 3. Powierzchnia uprawy zbóż według użytkowników
Zboża podstawowe
M ie
Gryka, proso
W yszczególnienie Ogółem
razem psze
nica żyto jęcz
mień owies pszen
żyto
szanki zbożo
we
i inne zbożo
we
w hektarach
Ogółem ... 282132 259311 151104 24348 60394 8544 14921 22571 250
Sektor publiczny ... 29018 28972 21731 1452 4672 881 236 46
-W tym w łasność
państwowa ... 28740 28694 21559 1404 4640 855 236 46 -
w tym gospodarstwa
skarbowe ... 12559 12530 9079 773 2203 390 85 29 -
Sektor prywatny ... 253114 230339 129373 22896 55722 7663 14685 22525 250
w tym:Gospodarstwa indywi
dualne ... 190144 168067 92229 16891 39992 6000 12955 21845 232
w tym indywidualne gospodarstwa
rolne ... 184186 163072 89328 16459 39107 5931 12247 20883 231
Spółdzielnie produkcji
rolniczej ... 35670 35285 21626 2636 9363 795 865 385
w odsetkach według użytkowników
Ogółem ... 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0
Sektor publiczny .... 10,3 11,2 14,4 6,0
7,710,3 1,6 0,2
-W tym własność
państwowa ... 10,2 11,1 14,3 5,8 7,7 10,0 1,6 0,2
.
w tym gospodarstwa
skarbowe ... 4,5 4,8 6,0 3,2 3,6 4,6 0,6 0,1
•
Sektor prywatny ... 89,7 88,8 85,6 94,0 92,3 89,7 98,4 99,8 100,0
w tym:
Gospodarstwa indywi
dualne ... 67,4 64,8 61,0 69,4 66,2 70,2 86,8 96,8 92,8
w tym indywidualne gospodarstwa
rolne ... 65,3 62,9 59,1 67,6 64,8 69,4 82,1 92,5 92,4
Spółdzielnie produkcji
rolniczej ... 12,6 13,6 14,3 10,8 15,5 9,3 5,8 1,7
labl. 3. Powierzchnia uprawy zbóż według użytkowników (dok.)
Zboża podstaw ow e
M ie
Gryka,
proso
W yszczególnienie O gółem
razem psze
nica żyto ję c z
m ień owies pszen
żyto
szanki zbożo
we
i inne zbożo
we
w odsetkach według rodzajów zbóż
Ogółem ... 100,0 91,9 53,6 8,6 21,4 3,0 5,3 8,0 0,1
Sektor publiczny 100,0 99,8 74,9 5,0 16,1 3,0 0,8 0,2
-W tym własność
państwowa .
100,0 99,8 75,0 4,9 16,1 3,0 0,8 0,2.
w tym gospodarstwa
skarbowe ..
100,0 99,8 72,3 6,2 17,5 3,1 0,7 0,2.
Sektor prywatny ... 100,0 91,0 51,1 9,0 22,0 3,0 5,8 8,9 0,1
w tym:
Gospodarstwa indywi
dualne
100,0 88,4 48,5 8,9 21,0 3,2 6,8 11,5 0,1w tym indywidualne gospodarstwa
rolne ..
100,0 88,5 48,5 8,9 21,2 3,2 6,6 11,3 0,1Spółdzielnie produkcji
rolniczej
100,0 98,9 60,6 7,4 26,2 2,2 2,4 1,1labl. 4. P ow ierzch n ia za siew ó w upraw p rzem ysłow ych , p astew n ych i pozostałych w edłu g u ży tk o w n ik ów
Przem ysłow e Pastew ne Pozostałe
W yszczególnienie w tym oko strącz motyl- w tym
ogółem buraki
cuk
rowe
rzepak i rzepik
ogółem pow e kow e1* kow e2) ogółem wa
rzywa
w hektarach
Ogółem
... 77428 35022 42306 13567 2938 2130 8499 10356 4564
S<* tor publiczny 13504 4590 8914 3468 80 271 3117 735 145
w tym Własność
Państwowa 13387 4580 8807 3460 80 271 3109 735 145
w tym gospodarstwa
skarbowe 5595 1357 4238 1103 8 73 1022 333 72
Sektor prywatny 63924 30432 33392 10099 2858 1859 5382 9621 4419
w tym:
^ospoda.stwa indywi-
41241 24237 16914 6872 2822 1058 2992 8105 4160
w tym indywidualne gospodarstwa rolne
s ™taSiicpro<“ cii
40775
13550
23969
3435
16717
10105
6716
1104
2724
6
1020
412
2972
686
2560
926
1505
104 1 Mrączkowo-pastewne, mieszanki strączkowe i strączkowo-zbożowe. 2)Pastewne, inne pastewne i trawy.
Tabl. 4. Powierzchnia zasiewów upraw przemysłowych, pastewnych i pozostałych w edłu g u żytk ow n ik ów (d ok .)
Przem ysłow e Pastewne Pozostałe
Wyszczególnienie w tym oko strącz m otyl w tym
ogółem buraki
cuk
rowe
rzepak i rzepik
ogółem powe kow e1* kow e2’ ogółem w a
rzywa
w odsetkach według użytkowników
Ogółem ... 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0
Sektor publiczny .... 17,4 13,1 21,1 25,6 2,7 12,7 36,7 7,1 3,2
W tym własność
państwowa ... 17,3 13,1 20,8 25,5 2,7 12,7 36,6 7,1 3,2
w tym gospodarstwa
skarbowe ... 7,2 3,9 10,0 8,1 0,3 3,4 12,0 3,2 1,6
Sektor prywatny .... 82,6 86,9 78,9 74,4 97,3 87,3 63,3 92,9 96,8
w tym:
Gospodarstwa indywi
dualne ... 53,3 69,2 40,0 50,7 96,1 49,7 35,2 78,3 91,1 w tym indywidualne
gospodarstwa
rolne ... 52,7 68,4 39,5 49,5 92,7 47,9 35,0 24,7 33,0 Spółdzielnie produkcji
rolniczej ... 17,5 9,8 23,9 8,1 0,2 19,3 8,1 8,9 2,3
w odsetkach według grup upraw
Ogółem ... 100,0 45,2 54,7 100,0 21,7 15,7 62,6 100,0 44,1
Sektor publiczny . .. 100,0 34,0 66,0 100,0 2,3 7,8 89,9 100,0 19,7
W tym własność
państwowa ... 100,0 34,2 65,8 100,0 2,3 7,8 89,9 100,0 19,7 w tym gospodarstwa
skarbowe ... 100,0 24,3 75,7 100,0 0,7 6,6 92,7 100,0 21,6
Sektor prywatny 100,0 47,6 52,2 100,0 28,3 18,4 53,3 100,0 45,9
w tym:
Gospodarstwa indywi
dualne ... 100,0 58,8 41,0 100,0 41,1 15,4 43,5 100,0 51,3 w tym indywidualne
gospodarstwa
rolne ... 100,0 58,8 41,0 100,0 40,6 15,2 44,2 100,0 58,8 Spółdzielnie produkcji
rolniczej ... 100,0 25,3 74,6 100,0 0,6 37,3 62,1 100,0 11,2
1 )Strączkowo-pastewne, mieszanki strączkowe i strączkowo-zboźowc. 2)Pastewnc, inne pastewne i trawy.
24
UDZIAŁ POWIERZCHNI POSZCZEGÓLNYCH UPRAW PRZEMYSŁOWYCH W OGÓLNEJ POWIERZCHNI
ZASIEWÓW ROŚLIN PRZEMYSŁOWYCH
UDZIAŁ POWIERZCHNI POSZCZEGÓLNYCH UPRAW PASTEWNYCH W OGÓLNEJ POWIERZCHNI ZASIEWÓW
ROŚLIN PASTEWNYCH
Okopowe pastewne 21,7%
Motylkowe pastewne
62,6% Strączkowe pastewne
15,7%
