Uwagi Lubelskiej Izby Rolniczej do Projektu Planu Strategicznego Wspólnej Polityki Rolnej
Uwagi ogólne
1. Plan strategiczny musi zakładać rozwój gospodarstw rolnych w Polsce, bo rolnicy powinni mieć wsparcie, które będzie pozwalało im konkurować z rolnikami UE.
2. Należy bezwzględnie negocjować z UE w sprawie ograniczeń w rolnictwie w stosowaniu nawozów i środków ochrony roślin. Proponujemy ustalenie górnych maksymalnych granic nawozów jakie mogą być stosowane pod konkretną uprawę, glebę dla wszystkich rolników w UE jednakowo.
Wycofywane środki o ochronie roślin należy zastąpić wprowadzeniem środków z substancją czynną o wysokiej skuteczności, bo jeśli zostanie
zastosowane chemiczna ochrona roślin i nawożenie, a nie będzie osiągniętego plonu, to ucierpi na tym środowisko naturalne.
3. W przypadku Spółdzielni Rolniczych, które posiadają powyżej 300 ha umożliwić skorzystanie z dofinansowań do rozwoju gospodarstw rolnych.
4. Dokument w wielu miejscach nie zawiera wysokości wsparcia, a są to dane niezbędnych do jego oceny.
5. Proponujemy, by kwoty w ramach płatności JPO były nie niższe niż te obecnie obowiązujące.
6. Brak regulacji ograniczającej dostęp do dopłat dla rolników z tzw.
Marszałkowskiej, posiadających wielohektarowe gospodarstwa tylko do dopłat, nie uprawiających i nie produkujących czegokolwiek, jak również osób które składają wnioski o dopłaty bezpośrednie, a faktycznie nie użytkują gruntów tylko wydzierżawiają prawdziwym rolnikom. Należy wprowadzić we wszystkich działach gospodarki obowiązek np. udokumentowania sprzedaży płodów rolnych.
7. Wiele działań powiela działania już znane z PROW, z niewielkimi modyfikacjami, np. premia dla młodych rolników.
8. Duży nacisk w kilku działaniach położono na ekologię, ochronę środowiska i bioróżnorodności, dobrostan zwierząt, współpracę rolników.
9. Ekoschematy – uwagi szczegółowe są w opracowaniu. Kluczowe znaczenie będzie miała wysokość wsparcia oferowana przez program. Ekoschematy mają być dobrowolne, ale mechanizmy finansowe sprawią, że jeśli rolnik do nich nie przystąpi to otrzyma dopłaty o około 30% mniejsze niż do tej pory.
Ponadto czy ekoschematy wpłyną pozytywnie na środowisko ?– skoro rolnik uprawiając rośliny jare będzie musiał ponieść większe nakłady pracy, przy dużo niższym plonie ok. o 20%.
10. Z pomocy ponownie wyłączony został cały sektor drobiarski. Należałoby zastanowić się nad włączeniem produkcji kaczek oraz gęsi, często
realizowanej w mniejszych gospodarstwach rolnych.
11. Znika dotacja na zakup maszyn – poza gospodarstwami ekologicznymi.
W miejsce dotacji pojawiają się instrumenty finansowe (gwarancje i pożyczki).
Należy również zwrócić uwagę na wysokość limitu dofinansowania gdyż w
PROW 2014-2020 np. Modernizacja Gospodarstw Rolnych obszar ‘’D” dla osób nieprowadzących hodowli zwierząt wysokość dofinansowania przez cały okres trwania programu wynosi 200000 tyś. Wysokość dofinansowania adekwatna do cen maszyn i urządzeń sprzed 15 lat.
12. Nowe działania – dopłata do ubezpieczeń upraw oraz dopłata do towarzystw ubezpieczeń wzajemnych uwzględniają jedynie pokrycie ryzyka klęskowego.
Brakuje mechanizmu, działania wspomagającego budowę funduszy rezerwowych na czas niskich cen produktów.
13. W strukturze zarządzania i funkcjonowania krajowej sieci WPR (str.55 Strategii) wymienia się MRiRW, ARiMR, KOWR, samorządy województw i jednostki doradztwa rolniczego oraz ewentualnie instytuty badawcze,
pomijając samorząd rolniczy.
14. Brak wsparcia w działaniach OZE do fotowoltaiki w gospodarstwach rolnych
Uwagi szczegółowe
1/ Brak precyzyjnego określenia czy będzie możliwe dofinansowanie do budowy zbiorników wodnych (tzw. małej retencji) na użytkach rolnych przy ciekach wodnych, żeby ograniczać szybki spływ wód
Art. 68 -Str 97, 98 Planu – Inwestycje przyczyniające się do ochrony środowiska i klimatu zaproponowano tylko działanie, w którym bierze się pod uwagę koszty budowy zbiorników retencyjnych gromadzących wodę opadowe i roztopowe w gospodarstwie
2/ Brak ujęcia Izb Rolniczych jako beneficjenta biorącego udział w szkoleniach dot.
doskonalenia zawodowego rolników
Str. 130 planu – Beneficjentami dot. doskonalenia zawodowego rolników są pracownicy ODR, pominięto izby rolnicze, które mają w zasobach pracowników wyszkolonych do prowadzenia szkoleń z uprawnieniami doradców rolnych, doradców rolnośrodowiskowych.
3/ Art. 26 działanie – Uzupełniające redystrybucyjne wsparcie dochodów do celów zrównoważonowości
Płatność redystrybucyjne powinna być przyznawana do 30 ha, dla gospodarstw, którym przyznano podstawowe wsparcie bez względu na to ile posiadają ha. W planie strategicznym zakłada się, że wsparcie to będzie dostępne dla gospodarstw posiadających od 3-50 ha, czyli większe gospodarstwa powyżej 50 ha już takiej dopłaty nie otrzymają.
3/ Działanie dobrostan zwierząt art. 28 Planu 69 str.
█ Pominięcie w działaniu Dobrostan zwierząt dofinasowanie dla rolników prowadzących chów i hodowlę kaczek i gęsi
█ Ponadto, w przypadku dobrostanu loch:
zapewnienie lochom dostępu do wybiegów: dodatkowa opcja dla gospodarstw
zapewniających lochom warunki bytowe w zakresie powiększonej powierzchni bytowej w budynkach (opcja będzie uruchomiona w przypadku, kiedy obszar Polski będzie wolny od ASF).
2.tuczników
zapewnienie tucznikom dostępu do wybiegów: dodatkowa opcja dla gospodarstw
zapewniających tucznikom warunki bytowe w zakresie powiększonej powierzchni bytowej w budynkach (opcja będzie uruchomiona w przypadku, kiedy obszar Polski będzie wolny od ASF).
Proponowana zmiana :
Odnośnie loch i tuczników wykreślić zapis (opcja będzie uruchomiona w przypadku, kiedy obszar Polski będzie wolny od ASF).
Uzasadnienie:
zgodnie z rozporządzeniem MRIRW ( Dz. U. Z 6 lipca 2017 poz. 1333) nie zabrania się na obszarze ASF utrzymywać świnie na wybiegu po spełnieniu warunków. Proponowany zapis jest sprzeczny z rozporządzeniem.
Propozycja zmiany wysokośći wsparcia:
Płatność roczna - określona na podstawie poniesionych kosztów i utraconych dochodów związanych z realizacją wymogów określonych dla interwencji.
Płatność dobrostanowa jest przyznawana do sztuki zwierzęcia, w przypadku:
a tuczników:
24 zł/ tucznika - za zapewnienie tucznikom zwiększonej powierzchni bytowej w budynkach,
33 zł/ tucznika – (dodatkowa płatność za zapewnienie tucznikom dostępu do wybiegu);
Proponowana zmiana : zamiast kwot 24 zł i 33zł wpisać kwoty jak dla owiec, tj.
Odpowiednio 133zł i 183zł.
Uzasadnienie:koszty budowy wybiegów , a zwłaszcza późniejszej obsługi są wysokie.
Wiąże się to z wykonywaniem prac ręcznych.
█ Art. 28 projektu rozporządzenia o Planach strategicznych WPR Nazwa interwencji
Ekoschemat – Dobrostan zwierząt Cel szczegółowy
Cel 9: Poprawa reakcji rolnictwa UE na potrzeby społeczne dotyczące żywności i zdrowia, w tym bezpiecznej, bogatej w składniki odżywcze i zrównoważonej żywności, zapobiegania marnotrawieniu żywności, jak również dobrostanu zwierząt.
Opis warunków kwalifikowalności Warunki/wymogi szczegółowe
Rolnik realizujący interwencję dotyczącą dobrostanu zwierząt po raz pierwszy w nowym okresie programowania zobowiązany jest do odbycia szkolenia z zakresu metod
ograniczających stosowanie antybiotyków.
Proponowana zmiana;
usunąć zapis „Rolnik realizujący interwencję dotyczącą dobrostanu zwierząt po raz pierwszy w nowym okresie
Uzasadnienie:
O stosowaniu antybiotyków decyduje weterynarz, również on je podaje, poświadczając to dokumentacją.
█ w dobrostanie zwierząt dot. opasów nie wprowadzać wymogu posiadania dodatkowego oświadczenia od kupującego zwierzę o niestosowaniu uboju rytualnego. Są to zbędne formalności, na których rolnik traci, bo za sprzedaż zwierząt gospodarskich nie
przeznaczonych na ubój rytualny jest dużo niższa cena na skupie. Rolnik traci na takim opasie ok. 1000 zł
4/ Nowe dofinansowanie do tzw. dopłaty do składek ubezpieczeń upraw rolnych i zwierząt gospodarskich
- zbyt niski limit na gospodarstwo rolne, który wynosi 736 Euro tj ok 3334 zł na gospodarstwo rolne. Koszty ubezpieczeń rolnych są bardzo wysokie
5/ w art. 28 projektu str 63 zaproponowano dodatkowe praktyki korzystne dla
środowiska w ramach płatności bezpośrednich do dobrowolnego stosowania (rolnik nie będzie zobowiązany do ich stosowania, jeśli jednak zaznaczy we wniosku takie praktyki to będzie musiał spełnić wymogi tej konkretnej praktyki. Dla każdej z tych praktyk będzie określona stawka płatności. Polska zobowiązała się do przeznaczenia na ten instrument co najmniej 20% płatności.
Czy jednak Polska wywiąże się z tego zobowiązania. Dużą część zaproponowanych praktyk tj. wsianie zbóż jarych i przetrzymywanie przez okres jesienno - zimowy na polu, czy też utrzymanie międzyplonu ozimego do 15 lutego, pozostawienie co najmniej do końca lutego w formie mulczu, resztek pozbiorowych, zielone ścierniska, czy też udział zbóż nie
przekraczający 50%, czy też opracowanie i przestrzeganie planu nawożenia na podstawie analizy prób glebowych - to praktyki, które niechętnie będą wybierane przez rolników.
Powodem tego zjawiska są zmiany klimatyczne, susze wiosną i lepsze plonowanie upraw ozimych. Rolnicy wolą też w strukturze upraw uprawiać zboża niż np. wysokobiałkowe, bo na zboża mają rynek zbytu.
Czy rolnicy będą opracowywać i przestrzegać plany nawozowe z wykorzystaniem narzędzi FaST – to będzie zależeć od wysokości dofinansowania. Opracowanie takich planów
związane jest to z ponoszeniem dodatkowych kosztów analizy chemicznej gleby dla działek rolnych i opracowaniem takiego planu, który wykonuje się zazwyczaj u doradcy rolnego.
Praktyki ograniczające emisję amoniaku:
Przyorywanie obornika na gruntach ornych w ciągu 4 godzin od aplikacji. Realizacja tej praktyki będzie potwierdzana przez rolnika za pomocą tzn. zdjęcia geotagowanego przy wykorzystaniu aplikacji udostępnionej przez ARiMR.
1) Przyoranie obornika w ciągu 4 godzin jest często niemożliwe do wykonania w
praktyce (duże odległości do pól, duże powierzchnie), powinien ten czas być wydłużony od co najmniej 12 godz.
2) Używanie aplikacji z tzn. zdjęcia geotagowanego będzie często zbyt trudne dla wielu rolników, szczególnie osób starszych. Ponadto, barierą będzie brak odpowiedniego sprzętu elektronicznego, co wpłynie na nierówny dostęp do środków z tego działania.
Wykonanie w/w praktyki powinno być potwierdzone oświadczeniem rolnika.
Korzystna struktura upraw:
Uprawa co najmniej 3 różnych gatunków upraw, przy czym:
co najmniej 25% w strukturze zasiewów stanowią uprawy gatunków roślin mających pozytywny wpływ na bilans glebowej materii organicznej,
udział zbóż nie przekracza 50%, a udział roślin okopowych nie przekracza 25%
1) Udział zbóż powinien być dopuszczony większy tzn. 65% i nie powinno się ograniczać udziału roślin okopowych. Pozostawienie projektowanych założeń jest niekorzystne i trudne do realizacji zwłaszcza w mniejszych gospodarstwach, które stosują właściwy płodozmian w okresie kilkuletnim na poszczególnych działkach rolnych.
6/ Art. 65 projektu Planu strategicznego WPR - str. 91 -Ochrona cennych siedlisk i zagrożonych gatunków poza obszarami Natura 2000, Ochrona cennych siedlisk i zagrożonych gatunków na obszarach Natura 2000 (zobowiązania rolno-środowiskowo- klimatyczne)
- Wysokość wsparcia ok. 600 do ok. 1500 zł/ha, zróżnicowane w zależności przedmiotu wsparcia. Minimalna kwota wsparcia powinna być podniesiona do co najmniej 900 zł/ha, ponieważ nakłady finansowe i utrata jakości plonu wynikająca ze stosowania się do wymogów pakietów np. późniejszy termin koszenia, są podobne, często niezależne od obiektu ochrony – rodzaju siedliska czy gatunku chronionego. Ponadto znacznie wzrosły koszty pracy, koszty usług rolniczych, paliwa. Kwota na poziomie 600 zł/ ha będzie niezachęcająca dla rolników do użytkowania cennych siedlisk przyrodniczych i realizacji wymogów programu.
- Brak określenia w projekcie zasad przystąpienia do programu – np. posiadania dokumentacji siedliskowej i ornitologicznej.
- Brak określenia w projekcie refundacji kosztów transakcyjnych poniesionych z tytułu kwalifikacji i opracowania dokumentacji siedliskowych oraz ornitologicznych.
Wieloletnie pasy kwietne (zobowiązania rolno-środowiskowo-klimatyczne)
- Brak doprecyzowania wymogów odnośnie wielkości minimalnej i maksymalnej pasów kwietnych
- Brak doprecyzowania formy pomocy – jest od 3 tys./ za ha. Czy ta kwota dotyczy 1 ha gruntów ornych, na którym są utrzymywane pasy kwietne, czy wielkości samych pasów kwietnych? Czy pasem kwietnym może być cała działka np. o niewielkiej powierzchni np. 0,5 ha.
7/ Zbyt niskie dofinansowanie do obszarów ONW – art. 66 działanie Płatności do obszarów z ograniczeniami naturalnymi lub innymi szczególnymi ograniczeniami (ONW)
Kwota dofinansowania niska, znikoma nie zmienia się już od wielu lat
8/ Art. 68 – str. 103- Inwestycje w gospodarstwach rolnych zwiększające konkurencyjność
- Wielkość ekonomiczna gospodarstwa uprawnionego do otrzymania pomocy wynosi co najmniej 25 tys. euro. – wielkość ekonomiczna jest zbyt wysoka, zwłaszcza dla średnich gospodarstw z wyłącznie produkcja roślinną. Zachowanie takie wielości ekonomicznej spowoduje znaczące ograniczenia w korzystanie ze wsparcia zwłaszcza przez gospodarstwa z województw o dużym rozdrobnieniu. Proponujemy zachowanie dotychczasowej wielkości ekonomicznej – 13 tys. euro.
- 50% kosztów operacji kwalifikujących się do wsparcia w przypadku rolników, którzy nie ukończyli 40 roku życia albo 40% tych kosztów w przypadku pozostałych operacji - - powinny być zachowane dotychczasowe progi wsparcia tj. 60% i 50% . Pozostawienie proponowanych w projekcie wielkości wsparcia, będzie niekorzystne i mało zachęcające do korzystania z pomocy przez rolników ryczałtowych ( VAT nie jest kosztem kwalifikowanym).
- 200 000 tys. zł- limit pomocy w przypadku zakupu maszyn i urządzeń oraz inwestycji niematerialnych – proponowany limit pomocy jest niewystarczający, co wynika ze znaczącego wzrostu cen maszyn rolniczych. Limit ten powinien być podniesiony do 300 tys. zł.
9/ Art. 68 – działanie Rozwój usług na rzecz rolnictwa i leśnictwa – str. 109 - Projektu Planu
Beneficjent : Osoba fizyczna/prawna/jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej: prowadząca działalność gospodarczą w ramach świadczenia usług rolniczych. - Działanie powinno być także dostępne dla osób, które chcą rozpocząć działalność
pozarolniczą w zakresie usług dla rolnictwa i leśnictwa.
10/ Art. 69 – str 119 Projektu - Premie dla młodych rolników
Pkt . 7. Podleganie ubezpieczeniu społecznemu rolników z mocy ustawy i w pełnym zakresie jako rolnik od dnia spełnienia warunku, z zastrzeżeniem dopełnienia którego została wydana decyzja w sprawie przyznania pomocy, co najmniej do dnia upływu 36 miesięcy od dnia wypłaty pierwszej raty pomocy; beneficjent może być zwolniony z ww. zobowiązania w przypadku, gdy podejmuje okołorolniczą działalność gospodarczą na bazie swojego gospodarstwa rolnego (np. przetwarzanie produktów rolnych wytwarzanych w
gospodarstwie, usługi dla rolnictwa. – Pozostawienie tego wymogu spowoduje zniechęcenie młodych, zwłaszcza dobrze wykształconych ludzi do podejmowania działalności rolniczej.
Powinien być pozostawiony dotychczasowy obowiązkowy okres podlegania ubezpieczeniu w KRUS – 12 miesięcy lub powinien być zlikwidowany.
11/ Art. 69 str 118 Projektu Planu - Premia na rozwój małych gospodarstw
1) Wielkość ekonomiczna gospodarstwa uprawnionego do otrzymania pomocy wynosi poniżej 25 tys. euro. – brak doprecyzowania minimalnej wielkości ekonomicznej, jaka gospodarstwo ma osiągnąć w wyniku realizacji projektu.
2) Połączenie premii dla małych gospodarstw z wymogiem osiągnięcia co najmniej 30 % wzrostu wartości sprzedaży produktów z gospodarstwa/produkcji rolnej (w stosunku do wartości bazowej) – brak doprecyzowania minimalnej wielkości ekonomicznej, jaką gospodarstwo ma osiągnąć w wyniku realizacji projektu.
12/ Art. 71 projektu rozporządzenia o planach strategicznych WPR- działanie Tworzenie i rozwój grup producentów rolnych i organizacji producentów
Wsparciem powinny być objęte wszystkie grupy producentów rolnych bez wyjątku. Sektory tj.: drobiu, owoców , warzyw oraz pszczelarstwo powinny być również uwzględnione.
13/ W załączniku do Planu nr 6 ustanowiono normy dobrej kultury obowiązujące gospodarstwa powyżej 10 ha gruntów rolnych.
- dotyczące wyłączenia z gruntów rolnych tzw. obszarów nieprodukcyjnych (5%
powierzchni) na międzyplony, uprawy wiążące azot, międzyplony bez stosowania środków ochrony roślin – to było do tej pory dla gospodarstw powyżej 15 ha, a teraz ma obowiązywać dla gospodarstw powyżej 10 ha (niekorzystne bo wymóg ten obejmie dużo większą ilość gospodarstw rolnych)
- ustanowiono normy zmianowania dot. upraw jęczmienia, owsa, pszenicy, pszenżyta na tym samym polu przez okres trzech lat, i ponowne obsianie tą samą uprawą w 4 i 5 roku pod warunkiem zastosowania odpowiedniej praktyki tj. zastosowania nawozu naturalnego, wsiewanie międzyplonów,
Z obu tych norm powinno się zwolnić gospodarstwa rolne gospodarujące na terenie Lubelszczyzny, Podlasia, Podkarpacia, gdzie w przeważającej ilości są to gospodarstwa z dużym rozdrobnieniem działek ewidencyjnych, z ogromną mozaikowatością upraw rolnych, zakrzaczeń, zadrzewień śródpolnych, ewentualnie należy zdecydowanie podnieść próg powyżej 15ha gruntów ornych. Pozostałe normy GAEC i tak są już dla tych gospodarstw wyzwaniem.
Jeśli normy GAEC9 zostaną wprowadzone dla gospodarstw posiadających powyżej 10 ha należy w elementach nieprodukcyjnych brać pod uwagę powierzchnie gruntów wyłączonych z produkcji tj. w międzyrzędziach chmielnika, sadach.
