Kobiety w życiu publicznym Raport Kantar Polska dla Biura Rzecznika Praw Obywatelskich

(1)

Kobiety w życiu publicznym

Raport Kantar Polska dla Biura Rzecznika Praw Obywatelskich

(2)

Informacje o badaniu

2

Badanie realizowane wśród Polaków w wieku 15 lat i więcej

Termin: 22-27.11.2019 r.

Wielkość próby: 1014

Technika: wywiady bezpośrednie wspierane komputerowo (CAPI)

(3)

• Polacy częściej uważają, że mężczyźni, generalnie rzecz biorąc, mają większe możliwości realizacji swoich praw niż kobiety niemal w każdej dziedzinie z wyjątkiem edukacji i życia rodzinnego. Szczególnie duża dysproporcja wyników występuje na rynku pracy i w polityce.

• Zdaniem Polaków to częściej państwo lub samorząd powinny podejmować działania mające na celu ograniczenie dyskryminacji kobiet – w szczególności w odniesieniu do nierównego traktowania kobiet na rynku pracy, ale także przemocy domowej.

• Istnienie nierówności szans kobiet i mężczyzn to, zdaniem ponad połowy Polaków, ważny problem społeczny.

• W idealnym podziale obowiązków domowych częściej czynności wykonywane byłyby wspólnie niż są obecnie w polskich domach (według badania CBOS-u).

• Polacy często podczas oceny ról związanych z płcią w życiu publicznym kierują się stereotypami. Rzadziej dostrzegane są umiejętności zawodowe kobiet, ale także kompetencje pozwalające na wykonywanie obowiązków domowych wśród mężczyzn. Takie stereotypowe postrzeganie przez społeczeństwo poszczególnych działań, determinuje przybieranie określonych ról przez kobiety i mężczyzn.

• Większość Polaków uważa, że w przypadku większości zawodów kobiety i mężczyźni o porównywalnych kwalifikacjach radzą sobie tak samo w wykonywaniu swojej pracy.

• Najczęstszą przeszkodą przed zaangażowaniem się kobiet w działalność społeczną są obawy o dom i rodzinę. Częściej też zajmowałyby się pracą społeczną, gdyby były przekonane, że ich działalność może coś zmienić. Dwie na pięć Polek mogłoby podjąć działalność społeczną, gdyby otrzymało odpowiednie wsparcie. Gdyby zaistniała taka potrzeba, kobiety zajęłyby się chętniej działaniami o charakterze lokalnym, niż tymi o charakterze politycznym (kandydowanie w wyborach czy protestowanie).

• Największą przeszkodą w zaangażowaniu się w obowiązki domowe dla mężczyzn jest negatywne postrzeganie takiej roli przez otoczenie oraz stereotypy. Mężczyźni jednak w większym stopniu angażowaliby się w obowiązki domowe i opiekę nad dziećmi, przede wszystkim gdyby dzięki temu ich relacje w rodzinie uległy poprawie lub gdyby ich partnerka poświęciła więcej czasu na życie zawodowe. Ponad połowa mężczyzn deklaruje, że byłaby skłonna do większego zaangażowania się w obowiązki domowe i opiekę nad dziećmi. W ramach obowiązków domowych panowie najchętniej zajęliby się robieniemzakupów, jak również opieką nad dziećmi.

• Spośród działań związanych z ochroną praw kobiet w zakresie edukacji i ochrony zdrowia Polacy najczęściej popierają nakaz opuszczenia mieszkania przez sprawców przemocy domowej. Na drugim miejscu pod względem aprobatyznajdują się działania związane z porodem.

Wnioski

3

(4)

• Najczęściej popieranym postulatem mającym na celu zrównanie praw kobiet i mężczyzn w zakresie udziału w rynku pracy i w życiu publicznym jest realizacja zasady równej płacy za tę samą pracę. Na drugim miejscu znajdują się postulatyzwiązane z wychowywaniem dzieci.

• O Konwencji w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet słyszała mniejniż jedna piąta badanych (18%), z czego jedynie 3% zna jej treść.

Wnioski c.d

4

(5)

Równouprawnienie (sytuacje dyskryminacji) 1

5

(6)

8%

7%

8%

9%

8%

14%

13%

15%

11%

13%

10%

14%

15%

14%

23%

24%

22%

40%

45%

36%

40%

44%

37%

53%

56%

51%

62%

63%

61%

62%

63%

61%

49%

51%

46%

45%

38%

51%

43%

38%

48%

25%

23%

27%

19%

16%

21%

17%

13%

20%

16%

24%

8%

9%

6%

8%

9%

7%

8%

7%

8%

9%

8%

7%

9%

5%

8%

9%

8%

ogółem mężczyźni kobiety ogółem mężczyźni kobiety ogółem mężczyźni kobiety ogółem mężczyźni kobiety ogółem mężczyźni kobiety ogółem mężczyźni kobiety

kobiety mają większe możliwości realizacji swoich praw niż mężczyźni kobieta i mężczyzna mają równe możliwości realizacji swoich praw mężczyźni mają większe możliwości realizacji swoich praw niż kobiety trudno powiedzieć

Czy, Pana/i zdaniem, kobiety i mężczyźni mają faktycznie równe możliwości realizacji swoich praw…?

Polacy zapytani zostali, czy, ich zdaniem, kobiety i mężczyźni dysponują równymi możliwościami realizacji swoich praw w sześciu wymiarach życia społecznego.

W powszechnym wyobrażeniu, przestrzeniami, w których najczęściej występuje problem nierówności płciowych, jest rynek pracy oraz świat polityki. Prawie połowa respondentów (45% w przypadku rynku pracy oraz 43% - w przypadku polityki) była zdania, że właśnie w tych wymiarach aktywności społecznej mężczyźni mają większe możliwości realizacji swoich praw niż kobiety (8% w przypadku rynku pracy oraz 45% - w przypadku polityki) .

Wśród Polaków dominuje opinia, że w dziedzinach działalności społecznej, ochrony zdrowia oraz edukacji panują równe prawa kobiet i mężczyzn. Mimo to jednak, w

przypadku działalności społecznej i ochrony zdrowia, częściej pojawiały się odpowiedzi, że mężczyźni mają większe możliwości niż, że to kobiety mogą realizować swoje prawa w większym stopniu.

W przypadku edukacji oraz obszaru życia rodzinnego wskazania na większe

możliwości realizacji praw kobiet i mężczyzn w największym stopniu się równoważą. W przypadku tego ostatniego obszaru, wskazania na większe możliwości realizacji praw kobiet nieznacznie przewyższały odpowiedzi wskazujące na mężczyzn.

Kobiety częściej – w odniesieniu do niemal każdej dziedziny życia – są przekonane, że mężczyźni mają większe możliwości realizacji swoich praw, podczas gdy mężczyźni częściej wskazują, że prawa są równe niezależnie od płci. Im starsi respondenci tym częściej wskazywali, że mężczyźni mają większe prawa w polityce, działalności społecznej oraz na rynku pracy.

Na rynku pracy

W polityce

W działalności społecznej

W zakresie ochrony zdrowia

W zakresie ochrony edukacji

W życiu rodzinnym

Ogółem: N=1014; mężczyźni: N=485; kobiety: N=529

(7)

Sytuacje dyskryminacji

26%

28%

36%

38%

39%

42%

54%

55%

54%

57%

24%

25%

23%

26%

27%

35%

24%

23%

21%

22%

10%

16%

13%

12%

11%

13%

11%

9%

16%

9%

5%

4%

3%

4%

17%

19%

14%

17%

16%

18%

12%

11%

9%

11%

krytykowanie kobiety aktywnej społecznie za jej wygląd zewnętrzny

kobieta jest zniechęcana przez osoby ze swojego otoczenia do działalności społecznej ze względu na obowiązki rodzinne

nadmierne w porównaniu z partnerem, obciążenie kobiet obowiązkami domowymi

podręczniki szkolne prezentują dziewczynki w roli opiekunki domu, a chłopców jako przedsiębiorców lub odkrywców

kobiety rzadziej awansują niż mężczyźni kobiecie odmówiono legalnej aborcji, pomimo że byłaby

zgodna z prawem

kobieta dostaje niższą pensję niż mężczyzna o zbliżonych kwalifikacjach i na podobnym stanowisku

Kobiety po urlopie macierzyńskim są zwalniane z pracy lub przesuwane na niższe stanowiska

przemoc domowa (fizyczna, ekonomiczna, psychiczna lub seksualna) wobec kobiet

kobieta ma mniejszą emeryturę od partnera, ponieważ miała przerwy w pracy związane z opieką nad dziećmi

Powinny się tym zająć państwo/samorząd Powinny się tym zająć organizacje pozarządowe

To sprawa prywatna - żadne instytucje i organizacji nie powinny się tym zajmować To nie jest żaden problem

trudno powiedzieć

19%

20%

21%

7%

26%

9%

19%

12%

10%

0% 10% 20% 30% 40% 50%

Czy dane sytuacje wymagają interwencji?

Odsetek osób, które spotkały się z daną

sytuacją

N=1014

(8)

Sytuacje dyskryminacji według kobiet

27%

29%

39%

38%

45%

59%

57%

54%

59%

25%

23%

28%

29%

27%

30%

38%

27%

24%

22%

23%

10%

17%

14%

12%

13%

12%

10%

12%

11%

8%

16%

6%

5%

4%

3%

2%

16%

12%

17%

14%

15%

9%

7%

9%

zgodna z prawem

trudno powiedzieć

21%

22%

23%

25%

5%

28%

10%

22%

13%

9%

0% 10% 20% 30% 40% 50%

sytuacją

kobiety: N=529

(9)

Sytuacje dyskryminacji według mężczyzn

26%

33%

39%

49%

52%

54%

55%

22%

25%

22%

24%

23%

26%

23%

32%

21%

22%

19%

21%

9%

16%

17%

13%

12%

14%

11%

10%

17%

12%

5%

4%

3%

5%

18%

22%

17%

22%

19%

22%

14%

15%

11%

13%

zgodna z prawem

trudno powiedzieć

16%

17%

9%

23%

7%

15%

10%

0% 10% 20% 30% 40% 50%

sytuacją

mężczyźni: N=485

(10)

Najczęściej spotykaną sytuacją dyskryminacji kobiet jest rzadsze awansowanie kobiet niż mężczyzn – z taką sytuacją spotkało się 26% Polaków. Co piąty badany przyznaje, że spotkał się z niższym wynagradzaniem kobiet za pracę (21%), zwolnieniem z pracy lub przesunięciem na inne stanowisko kobiety po urlopie macierzyńskim (20%), przemocą domową wobec kobiet (20%), niższą emeryturą kobiet (19%) oraz nadmiernym obciążeniem obowiązkami domowymi kobiet (19%).

Sytuacja, w której kobieta w związku z opieką nad dziećmi otrzymuje mniejszą emeryturę od partnera, to zdaniem ponad połowy (57%) Polaków, problem, którego rozwiązaniem powinny się zająć instytucje państwowe.

Państwo lub samorząd powinny interweniować, według ponad połowy badanych w sytuacji przemocy domowej wymierzonej w kierunku kobiet (54%), w sytuacji, w której kobiety po urlopie macierzyńskim zwalniane są z pracy (55%) oraz w przypadku, kiedy, pomimo takich samych kwalifikacji, kobieta dostaje mniejsze wynagrodzenie (54% wskazań).

Odmówienie kobiecie przeprowadzenia legalnej aborcji, to problem, którego rozwiązaniem powinien zająć się sektor publiczny według dwóch piątych (42%) badanych. Jedna czwarta (26%) wskazuje na organizacje pozarządowe jako podmiot interweniujący. Co więcej, jedynie siedmiu na stu badanych (7%) miało okazję spotkać się z taką sytuacją w życiu codziennym, co prawdopodobnie wynika z tego, że jest to temat wrażliwy.

Zdaniem około jednej piątej ankietowanych sytuacje takie, jak nadmierne - w porównaniu z partnerem - obciążenie kobiet obowiązkami domowymi (22%), zniechęcanie ich przez osoby z bliskiego otoczenia do działalności społecznej ze względu na obowiązki rodzinne (21%) czy krytykowanie kobiety aktywnej

społecznie ze względu na wygląd zewnętrzny (23%) to sprawa prywatna, którą żadne instytucje nie powinny się zajmować. Tymi sytuacjami wciąż, według co najmniej połowy respondentów, powinny jednak zajmować się instytucje publiczne lub organizacje pozarządowe.

Mężczyźni częściej od kobiet nie spotkali się z żadną z wymienionych sytuacji.

Prawdopodobnie jest to uwarunkowane tym, że poszczególne sytuacje nie dotyczą w takim samym stopniu mężczyzn, co kobiet. Kobiety częściej zwracały uwagę, że takimi sprawami, jak niższa pensja, rzadziej występujące awanse, wykorzystywanie urlopu macierzyńskiego do degradacji, czy odmowa legalnej aborcji powinny być sprawami, którymi zajmuje się państwo. Jednocześnie kobiety częściej też twierdzą, że nadmierna ilość obowiązków domowych jest prywatną sprawą.

Sytuacje dyskryminacji

10

(11)

12% 10%

14%

46%

40%

51%

23%

27%

20%

4% 5% 4%

14% 17%

12%

ogółem mężczyźni kobiety

zdecydowanie tak, to ważny problem raczej tak, to dość ważny problem raczej nie, to mało ważny problem zdecydowanie nie, to nieistotna kwestia trudno powiedzieć

Ogólnie rzecz biorąc, czy postrzega Pani / Pan istnienie nierówności szans kobiet i mężczyzn jako ważny problem społeczny?

Istnienie nierówności szans kobiet i mężczyzn, to, zdaniem ponad połowy Polaków (58%), ważny problem społeczny. Największy odsetek wskazań (46%) odnosi się do ankietowanych uważających, że problem dyskryminacji jest raczej ważny.

Z drugiej strony, dla 27% badanych kwestia nierówności jest nieistotna, bądź też w ogóle nie stanowi żadnego problemu. Dla czterech na stu ankietowanych (4%) problem dyskryminacji płciowej jest kompletnie nieważny.

14% badanych nie potrafiło udzielić odpowiedzi na pytanie.

Kobiety i dwudziestolatkowie zdecydowanie częściej uważają, że nierówność szans kobiet i mężczyzn jest ważnym problemem społecznym. Im wyższe wykształcenie respondenta, tym większe przekonanie o wadze tego problemu.

(12)

Stereotypy 2

12

(13)

Prasowanie Pranie Przygotowywanie posiłków Sprzątanie Zmywanie naczyń Codzienne zakupy Opieka nad dziećmi Odrabianie lekcji z dziećmi Opieka nad starszymi/niepełnosprawnymi

Opieka nad zwierzętami Załatwianie spraw urzędowych Wyrzucanie śmieci Drobne naprawy

Role płciowe w obowiązkach domowych

81%

82%

65%

61%

56%

37%

6%

2%

5%

4%

13%

12%

13%

15%

30%

35%

31%

51%

*https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2018/K_127_18.PDF 53%

50%

41%

36%

33%

32%

26%

21%

12%

14%

12%

7%

5%

8%

6%

5%

6%

10%

16%

28%

57%

40%

43%

51%

56%

58%

60%

62%

71%

67%

57%

33%

1%

2%

1%

2%

4%

2%

1%

4%

5%

7%

5%

1%

kobieta mężczyzna różnie lub wspólnie trudno powiedzieć nie dotyczy

Proszę wyobrazić sobie podział obowiązków w domu, z którego był(a) Pan/i najbardziej zadowolona/y

Kto zazwyczaj w Pana/i gospodarstwie domowym wykonuje następujące obowiązki domowe: dane CBOS*

37%

21%

7%

25%

29%

81%

38%

50%

23%

Ogółem: N=1014

(14)

Prasowanie Pranie Przygotowywanie posiłków Sprzątanie Zmywanie naczyń Codzienne zakupy Opieka nad dziećmi Odrabianie lekcji z dziećmi Opieka nad starszymi/niepełnosprawnymi Opieka nad zwierzętami Załatwianie spraw urzędowych Wyrzucanie śmieci Drobne naprawy

Role płciowe w obowiązkach domowych według kobiet

*https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2018/K_127_18.PDF

49 49 40 34 32 33 29 29 22 13

15 13 8

6 5 6 6 8 6 5 5 6 8

13 27

55

43 44 53 57

59 60 61 60 62 73

69 58

35

2 1 1 1 1 1 2 2 3

1 2 2 2 1

1 3 4 7

4 1

kobiety: N=529

(15)

Prasowanie Pranie Przygotowywanie posiłków Sprzątanie Zmywanie naczyń Codzienne zakupy Opieka nad dziećmi Odrabianie lekcji z dziećmi Opieka nad starszymi/niepełnosprawnymi Opieka nad zwierzętami Załatwianie spraw urzędowych Wyrzucanie śmieci Drobne naprawy

Role płciowe w obowiązkach domowych według mężczyzn

*https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2018/K_127_18.PDF

56 51 43 39 34 33 35 24 20 12

13 10 6

4 5 5 4 9 7

5 7 7 11

19 29

59

37 41 49 55 54 57 54 60 61 69

65 57

31

1 1 2 1 2

2 1 2 4

2 1

2 2 1

1 5 7 8 6

2

(16)

Badanie opublikowane przez CBOS w 2018 roku pokazało duże dysproporcje w podziale obowiązków domowych w polskich domach.

Według badania niewiele analizowanych czynności wykonywanych jest wspólnie przez kobiety i mężczyzn. W zdecydowanej większości

domów prasowanie i pranie jest wykonywane wyłącznie przez kobiety, w ponad połowie gospodarstw domowych to kobiety przygotowują posiłki, sprzątają i zmywają naczynia. Do zdecydowanie największej liczby mężczyzn należy kwestia drobnych napraw.

Z jakiego jednak podziału obowiązków Polacy byliby najbardziej zadowoleni? Obowiązki domowe w takiej sytuacji idealnej częściej wykonywane byłyby różnie (przez mężczyznę lub kobietę w zależności od sytuacji) lub wspólnie. Dysproporcja między stanem idealnym a faktycznym (badanie CBOS) jest szczególnie istotna w przypadku prasowania, prania, przygotowywania posiłków, sprzątania, zmywania naczyń i załatwiania spraw urzędowych. W większości przypadków również opieka nad dzieckiem powinna być wykonywana wspólnie.

Najbliżej stanu idealnego jest podział obowiązków dotyczący codziennych zakupów.

Mimo tego, że w większości przypadków, preferowane jest wspólne wykonywanie poszczególnych zajęć, to wciąż widoczna jest

dysproporcja między odpowiedziami, które wskazują na konkretną płeć osoby, która powinna zająć się daną czynnością. Kobiety

zdecydowanie częściej powinny, zdaniem Polaków, zajmować się domem i dziećmi niż mężczyźni, a mężczyźni – wyrzucaniem śmieci i drobnymi naprawami.

Role płciowe w obowiązkach domowych

16

(17)

Postrzeganie ról płciowych w społeczeństwie wciąż uwarunkowane jest przez stereotypy.

Polacy częściej twierdzą, że mężczyźni są bardziej skłonni do ryzyka niż kobiety (60% zwolenników w stosunku do 30% przeciwników).

Połowa badanych jednocześnie nie zgadza się ze stwierdzeniem, że kobiety rzadziej wykazują się inicjatywą (50%).

Ponad połowa respondentów wskazuje, że wygląd jest mniej istotny dla mężczyzn (53%).

49% Polaków nie zgadza się ze stwierdzeniem, że mężczyzna jest lepszym szefem. Jednocześnie jednak ponad połowa z nich twierdzi, że kobiety są nastawione na dialog, a mężczyźni na rywalizację – 52%

do 33%.

Niemal co drugi respondent wskazywał, że mężczyzna powinien osiągać wyższe zarobki ze względu na utrzymanie rodziny, podobny odsetek twierdzi również, że mężczyźni nie potrafią zająć się dziećmi równie dobrze, jak kobiety.

Mężczyźni, pięćdziesięciolatkowie oraz osoby z niższym

wykształceniem częściej twierdzą, że mężczyźni powinni zarabiać więcej na utrzymanie domu. Mężczyźni są też częściej przekonani, że są lepszymi szefami.

Z którymi stwierdzeniami się Pan/i zgadza?

7%

8%

6%

15%

12%

17%

14%

15%

13%

16%

11%

8%

11%

6%

13%

12%

14%

10%

11%

10%

29%

30%

45%

49%

41%

39%

40%

37%

33%

39%

27%

34%

22%

39%

38%

35%

36%

35%

39%

26%

23%

28%

32%

31%

33%

35%

29%

40%

39%

34%

44%

28%

27%

36%

35%

38%

11%

7%

15%

4%

5%

8%

7%

9%

5%

12%

10%

5%

16%

5%

4%

7%

10%

9%

10%

13%

16%

10%

11%

9%

7%

6%

10%

11%

9%

15%

17%

13%

15%

17%

13%

8%

9%

7%

Kobiety z natury rzadziej wykazują się inicjatywą niż mężczyźni mężczyźni kobiety

Mężczyźni z natury mają większą skłonność do ryzyka niż kobiety mężczyźni kobiety

Dla mężczyzn wygląd jest mniej istotny niż dla kobiet mężczyźni kobiety

Mężczyźni powinni zarabiać więcej bo utrzymują rodzinę mężczyźni kobiety

Mężczyzna jest lepszym szefem mężczyźni kobiety

Kobiety są nastawione na dialog, a mężczyźni na rywalizację mężczyźni kobiety

Mężczyźni nie potrafią zajmować się dziećmi tak dobrze jak kobiety mężczyźni kobiety

zdecydowanie tak raczej tak raczej nie zdecydowanie nie trudno powiedzieć

(18)

Większość Polaków, niezależnie od profesji, uważa, że kobiety i

mężczyźni o porównywalnych kwalifikacjach radzą sobie na takim samym poziomie w wykonywaniu swojej pracy. Wyjątkiem jest praca w

przedszkolu – aż 54% ankietowanych uważa, że kobiety radzą sobie lepiej przy tego typu pracy.

Ankietowani częściej są zdania, że mężczyźni lepiej radziliby sobie z zarządzaniem dużą firmą (22% do 6% wskazań na kobiety), kierowaniem ministerstwem obrony narodowej (40% do 6%), byciem

prezydentem/prezydentką dużego miasta (17% do 6%), pełnieniem funkcji sołtysa/sołtyski (15% do 7%) oraz działaniem w partii politycznej (16% do 6%).

Według respondentów kobiety lepiej radzą sobie przy pracy biurowej (24% do 6%), uczeniu dzieci w gimnazjum (17% do 7% wskazań na mężczyzn) i, wspomnianym wyżej, przedszkolu (54% do 6%).

Kobiety częściej uważają, że kobiety równie dobrze radzą sobie w zarządzaniu dużą firmą, co mężczyźni. Mężczyźni natomiast częściej uważają, że to mężczyźni mają lepsze kompetencje do kandydowania do Sejmu lub kierowania ministerstwem edukacji narodowej, a także do pełnienia funkcji prezydenta miasta.

W sytuacji, gdy kobieta i mężczyzna mają porównywalne kwalifikacje, kto, Pani/a zdaniem, lepiej by wykonywał zadania

24%

6%

54%

5%

11%

17%

9%

7%

6%

10%

8%

5%

6%

22%

6%

14%

15%

7%

17%

15%

17%

9%

13%

40%

16%

67%

69%

37%

77%

70%

74%

67%

75%

74%

79%

75%

50%

74%

3%

4%

2%

7%

3%

2%

5%

3%

praca biurowa zarządzanie dużą firmą praca w przedszkolu kandydowanie w wyborach do Sejmu kierowanie ministerstwem edukacji narodowej uczenie dzieci w gimnazjum organizowanie demonstracji publicznej bycie sołtysem/sołtyską bycie prezydentem/prezydentką dużego miasta leczenie chorych ludzi reprezentowanie Polski za granicą w roli

ambasadora/rki

kierowanie ministerstwem obrony narodowej działanie w partii politycznej

kobieta mężczyzna tak samo trudno powiedzieć

Ogółem: N=1014

(19)

W sytuacji, gdy kobieta i mężczyzna mają porównywalne kwalifikacje, kto, Pani/a zdaniem, lepiej by wykonywał zadania

19 23

7 55 5

12 17 9 8 8 8 8 5

6

7

0 6 11

12 6 15 0 0 8

11 39 13

68 0

36 79

71 75 69 77 77

82 77

51 77

3 4

3 4 5 2 7

4 3 2 3 5 3

praca biurowa zarządzanie dużą firmą praca w przedszkolu kandydowanie w wyborach do Sejmu kierowanie ministerstwem edukacji narodowej uczenie dzieci w gimnazjum organizowanie demonstracji publicznej bycie sołtysem/sołtyską bycie prezydentem/prezydentką dużego miasta leczenie chorych ludzi reprezentowanie Polski za granicą w roli

ambasadora/rki

kierowanie ministerstwem obrony narodowej działanie w partii politycznej

24 5

53 5

10 17 9 7 5

11 8 6 7

6 29

6 17

18 8 19 18 22 10 14

42 19

67 64

38 75

68 73 65

72 70 76 72

48 71

3 3 3 3 3 2 8

3 3 3 6

4 3

Kobiety: Mężczyźni:

mężczyźni: N=485; kobiety: N=529

(20)

Zaangażowanie kobiet w działalność społeczną 3

20

(21)

21% kobiet uważa, że nic nie przeszkadza im w zaangażowaniu się w działalność społeczną. Jednak ponad trzy czwarte z nich (79%) dostrzega takie przeszkody.

Czynnikami najczęściej postrzeganymi jako przeszkody przy zaangażowaniu się kobiet w działalność społeczną są te związane z domem i rodziną (obawa, że rodzina na tym ucierpi – 33%, zbyt małe zaangażowanie partnera przy obowiązkach domowych – 33%, brak akceptacji dla jej działalności ze strony rodziny – 26%, czy niedostateczna systemowa opieka nad dziećmi – 22%).

Rzadziej wskazywane są czynniki związane z efektywnością podjętych działań (17%), brakiem kompetencji (15%) oraz wsparcia ze strony organizacji lub instytucji (14%), a także aspekty finansowe (14%).

Co przeszkadza kobietom zaangażować się w działalność społeczną, publiczną?

33%

26%

22%

17%

15%

14%

0%

21%

obawa, że moja rodzina na tym ucierpi zbyt małe zaangażowania partnera przy

obowiązkach domowych

brak akceptacji dla jej działalności ze strony rodziny

niedostateczna systemowa opieka nad dziećmi (żłobki, przedszkola) przekonanie, że ich działanie nic nie zmieni

poczucie braku kompetencji brak pomocy ze strony organizacji, instytucji

zajmujących się danym problemem brak wynagrodzenia finansowego za tę

działalność

inne nic nie przeszkadza

kobiety: N=529

(22)

Najczęściej wybieraną motywacją jest efektywność podejmowanych działań (25%).

Stosunkowo często wybierane są jednak także kwestie związane z domem i rodziną (zapewnienie, że moja rodzina na tym nie ucierpi – 23%,

poświęcanie przez partnera więcej czasu na obowiązki domowe – 22%, akceptacja mojej działalności ze strony rodziny – 20%, zapewnienie

systemowej opieki nad dziećmi – 20%). Jedna piąta respondentek wskazała również, że zapewnienie ze strony doświadczonej osoby, że jest się

odpowiednią osobą, ma się kompetencje do podjęcia tego typu działań, pomogłoby im w czynnym zajęciu się kwestiami społecznymi.

12% ankietowanych wskazuje, że znalezienie instytucji bądź organizacji, która pomogłaby w rozpoczęciu takiej działalności byłaby pomocna w tej kwestii.

24% respondentów uważa, że żadne z powyższych nie pomogłoby im zająć się działalnością społeczną.

A co by Pani pomogło jakby chciała się Pani zająć jakąś kwestią/działalnością społeczną, publiczną?

25%

23%

22%

20%

19%

12%

0%

24%

poczucie, że moja działalność coś zmieni zapewnienie, że moja rodzina na tym nie

ucierpi

poświęcanie przez partnera więcej czasu na obowiązki domowe

zapewnienie ze strony doświadczonej osoby, że się nadaję

akceptacja mojej działalności ze strony rodziny zapewnienie systemowej opieki nad dziećmi

(żłobki, przedszkola)

wynagrodzenie finansowe za tę działalność znalezienie instytucji\organizacji, która mi w

tym pomoże

inne Żadne z powyższych

kobiety: N=529

(23)

Dwie piąte ankietowanych (42%) twierdzi, że byłaby skłonna do podjęcia działalności społecznej, gdyby otrzymała odpowiednie wsparcie. Duża ich część (36% ogółu) nie jest jednak pewna swego zdania.

Jedna trzecia badanych (33%) uważa, że nawet gdyby odpowiednie wsparcie zostało zapewnione, nie byłyby skłonne do podjęcia działalności społecznej. Również w tej grupie większa część ankietowanych nie jest pewna swego zdania (25% ogółu).

Jedna czwarta ankietowanych nie udzieliła odpowiedzi na to pytanie.

Częściej działalności społecznej w takiej sytuacji podjęłyby się trzydziestolatki niż kobiety w innych grupach wiekowych.

A czy w sytuacji, gdyby miał/a Pani takie wsparcie, jakiego Pan/i potrzebuje, był(a)by Pan/i skłonna do podjęcia działalności społecznej (np. rozwiązania jakiegoś problemu w swojej okolicy)?

6%

36%

25%

8%

25%

kobiety: N=529

(24)

Polki, w razie wystąpienia potrzeby, najczęściej byłyby skłonne podjąć działania związane z pozyskiwaniem środków dla potrzebujących (38%) lub na stworzenie placu zabaw/boiska w gminie (31%).

W dalszej kolejności badane wybierają organizację lokalnego wydarzenia (festynu - 24%, spotkania na temat lokalnej tradycji – 20%) i zbieranie podpisów pod petycją o zamknięcie zakładu zatruwającego lokalną rzekę (22%).

Rzadziej wskazywane są: pozyskanie od gminy pieniędzy na utwardzenie lokalnej drogi (18%), usprawnienie przyjmowania pacjentów w lokalnej przychodni (17%) oraz działania o charakterze politycznym (kandydowanie w wyborach lokalnych – 15%, zorganizowanie dużego protestu – 11%, kandydowanie w wyborach parlamentarnych – 11%).

11% badanych nie byłoby skłonnych zająć się żadnym z wymienionych działań.

A jakimi problemami i działaniami byłaby się Pani skłonna zająć, gdyby zaistniała taka potrzeba?

38%

31%

24%

22%

20%

18%

17%

15%

11%

8%

11%

zorganizowanie zbiórki darów\pieniędzy dla potrzebujących

pozyskanie środków na stworzenie placu zabaw\boiska w gminie

zorganizowanie festynu lokalnego zbieranie podpisów pod petycją o zamknięcie

zakładu zatruwającego lokalną rzekę zorganizowanie spotkania na temat lokalnej

tradycji

pozyskanie od gminy pieniędzy na utwardzenie lokalnej drogi

usprawnienie przyjmowania pacjentów w lokalnej przychodni

kandydowania w wyborach lokalnych zorganizowanie dużego protestu

kandydowanie w wyborach parlamentarnych żadnymi z wymienionych

Kobiety, które byłyby skłonne zająć się działalnością społeczną: N=223

(25)

Zaangażowanie mężczyzn w obowiązki domowe oraz w opiekę nad dziećmi 4

25

(26)

Niemal trzech na dziesięciu polskich mężczyzn (29%) nie widzi przeszkód w

zaangażowaniu się w większym stopniu w obowiązki domowe i opiekę nad dziećmi.

Tym samym 71% z nich zauważa co najmniej jedną przeszkodę by poszerzyć swoje obowiązki domowe.

Czynnikami najczęściej określanymi jako przeszkoda w zaangażowaniu się w większym stopniu mężczyzn w obowiązki domowe i opiekę nad dziećmi są te związane ze stereotypowym postrzeganiem roli mężczyzny w rodzinie. Dominuje więc poczucie, że jest to niemęskie (26%) oraz przekonanie, że mężczyzna musi pracować zawodowo (22%), a także, że brak im takich kompetencji, by

odpowiednio zająć się domem (16%).

W dalszej kolejności wybierane są przyczyny finansowe (zbyt niska pensja partnerki – 18%).

Rzadziej wskazywane są czynniki związane z oczekiwaniami otoczenia (krytyka ze strony znajomych (16%), nikt nie oczekuje, że mężczyźni zajmą się domem i dziećmi (14%), brak akceptacji ze strony rodziny – (14%).

Brak wynagrodzenia za tę działalność jest przeszkodą dla 9% badanych.

Co przeszkadza mężczyznom w zaangażowaniu się w większym stopniu w obowiązki domowe i opiekę nad dziećmi?

26%

22%

18%

16%

14%

9%

0%

29%

poczucie, że jest to niemęskie przekonanie, że mężczyzna musi

pracować zawodowo zbyt małe zaangażowanie partnerki w

pracę zawodową, zbyt niska pensja…

poczucie braku kompetencji krytyka ze strony znajomych nikt nie oczekuje, że mężczyźni zajmą

się domem i dziećmi

brak akceptacji ze strony rodziny brak wynagrodzenia finansowego za tę

działalność

inne nic nie przeszkadza

(27)

Co trzeci Polak (32%) wskazuje, że żaden z wymienionych czynników nie jest w stanie mu pomóc, by zwiększyć jego zaangażowanie w pracę w domu.

Czynnikiem najczęściej wymienianym przez ankietowanych, jest poczucie, że ich zaangażowanie przełoży się na lepsze relacje w rodzinie (23%) lub poświęcenie czasu na pracę przez partnerkę, co przełożyłoby się na wyższe zarobki (17%).

Bardzo istotna dla mężczyzn jest kwestia kompetencji, dla 16% z nich kluczowe byłoby zapewnienie ze strony kogoś doświadczonego, że posiada odpowiednie umiejętności.

Mimo tego, że oczekiwania otoczenia i stereotypy były jednymi z najczęściej wymienianych przeszkód w rozszerzeniu obowiązków domowych, to są one wskazywane nieco rzadziej w kontekście czynników, które mogłyby pomóc w podjęciu tego typu działań. Wiedza, że wielu mężczyzn zajmuje się domem i dziećmi pomogłaby 15% mężczyzn, akceptacja ze strony rodziny i znajomych – wskazało po 14% z nich, a brak oczekiwania, że musi pracować zawodowo – 11%.

Wynagrodzenie ze tę działalność przekonałoby 13% badanych do wykonywania większej ilości obowiązków w domu.

A co by Panu pomogło, jakby chciał się Pan w większym stopniu zaangażować się w obowiązki domowe i opiekę nad dziećmi?

23%

17%

16%

15%

14%

13%

11%

0%

32%

poczucie, że moje zaangażowanie przełoży się na lepsze relacje w rodzinie

poświęcanie przez partnerkę więcej czasu na pracę zawodową, wyższa pensja partnerki zapewnienie ze strony doświadczonej osoby,

że się nadaję

wiedza, że wielu mężczyzn zajmuje się domem i dziećmi

akceptacja mojej działalności ze strony rodziny brak negatywnych komentarzy ze strony

znajomych

wynagrodzenie finansowe za tę działalność brak oczekiwania, że muszę pracować

zawodowo

inne Żadne z powyższych

(28)

Ponad połowa mężczyzn (53%) uważa, że byliby skłonni do większego

zaangażowania się w obowiązki domowe i opiekę nad dziećmi, gdyby otrzymała odpowiednie wsparcie. Duża ich część (44% ogółu) nie jest jednak zdecydowana w swojej opinii.

Prawie jedna czwarta badanych (23%) uważa, że nawet gdyby odpowiednie wsparcie zostało zapewnione, nie byliby skłonni do większego zaangażowania się w obowiązki domowe i opiekę nad dziećmi. Również w tej grupie większa część ankietowanych nie jest pewna swego zdania (17% ogółu).

24% mężczyzn nie potrafiło odpowiedzieć na tak zadane pytanie.

A czy w sytuacji, gdyby miał Pan takie wsparcie, jakiego Pan potrzebuje, byłby Pan skłonny do większego zaangażowania się w obowiązki domowe i opiekę nad dziećmi?

9%

44%

17%

6%

24%

(29)

Niemal połowa mężczyzn chętnych do zwiększenia swojego zaangażowania w obowiązki domowe, przy otrzymaniu odpowiedniego wsparcia, podjęłaby się codziennych zakupów. Często chcieliby oni podjąć obowiązki związane z opieką nad dziećmi (przekazywanie wiedzy o swoich zainteresowaniach – 41%;

wychodzenie na spacer – 40%; pomoc przy pracach domowych – 40%;

przekazywanie wiedzy o rodzinie i tradycji– 35%).

Rzadziej ankietowani wskazują przygotowywanie posiłków (34%) oraz opiekę nad zwierzętami domowymi (32%). W ostatniej kolejności wymieniane są pranie i zmywanie (21%) oraz opiekę nad starszymi członkami rodziny i osobami z niepełnosprawnościami (17%).

5% badanych niechciałaby podjąć żadnego z wymienionych obowiązków.

A czym chciałby Pan się zająć w ramach obowiązków domowych i opieki nad dziećmi?

46%

41%

40%

35%

34%

32%

21%

17%

5%

Codzienne zakupy Przekazywanie dzieciom wiedzy o swoich

zainteresowaniach

Wychodzenie z dziećmi na spacer Pomoc dzieciom w pracach domowych ze

szkoły

Przekazywanie dzieciom wiedzy o rodzinie, tradycji

Przygotowywanie posiłków Opieka nad zwierzętami domowymi Sprzątanie mieszkania Pranie, zmywanie Opieka nad starszymi członkami rodziny lub

osobami z niepełnosprawnościami Żadnym z wymienionych

Mężczyźni, którzy byliby skłonni rozszerzyć obowiązki domowe: N=255

(30)

Działania antydyskryminacyjne 5

30

(31)

Niemal dwóch na pięciu (38%) Polaków popiera nakaz opuszczenia mieszkania przez sprawców przemocy domowej. Często badani

wymieniają również działaniami w zakresie edukacji i ochrony zdrowia, dotyczące przestrzegania praw kobiet a także te związane z porodem (dostęp do znieczulenia przy porodzie – 36%, godne warunki porodu – 33%).

W następnej kolejności popierane są postulaty o edukacji seksualnej w szkołach (30%), refundowanej antykoncepcji (29%) i rządowym

programie refundacji in vitro (28%).

Ankietowani rzadziej wyrażają aprobatę dla postulatów związanych z wyrównaniem szans edukacyjnych dziewcząt i chłopców (programy zachęcające dziewczęta do wyboru szkół i zawodów technicznych – 29%; podręczniki nie sugerujące odmiennych zadań dla dziewczynek i chłopców – 25%; warsztaty dla nauczycieli uczące równego

traktowania dziewczynek i chłopców – 23%).

13% badanych nie popiera żadnego z powyższych postulatów.

Jakie działania w zakresie edukacji i ochrony zdrowia dotyczące przestrzegania praw kobiet, Pan/i popiera?

38%

36%

33%

30%

29%

28%

26%

25%

23%

13%

34%

33%

27%

29%

28%

27%

23%

22%

15%

42%

39%

38%

31%

30%

29%

30%

28%

24%

11%

Nakaz opuszczenia mieszkania przez sprawców przemocy domowej

Dostępne dla każdej kobiety znieczulenie przy porodzie

Standardy opieki okołoporodowej zapewniające godne warunki porodu

Edukacja seksualna w szkołach

Refundowana antykoncepcja

Programy edukacyjne zachęcające dziewczęta do wyboru szkół i zawodów technicznych

Rządowy program refundacji in vitro

Usługa wsparcia matek przez 7-10 dni po porodzie w miejscu zamieszkania (ugotowanie\przyniesienie

posiłku, pomoc w innych czynnościac Podręczniki nie sugerujące odmiennych zadań dla

dziewczynek i chłopców

Warsztaty dla nauczycieli uczące równego traktowania dziewczynek i chłopców

Żadne z powyższych

(32)

Najczęściej popieranymi postulatami, mającymi na celu zrównanie praw kobiet i mężczyzn w zakresie udziału na rynku pracy i w życiu publicznym, są te związane z wychowywaniem dzieci (gwarancja miejsca w żłobku i przedszkolu – 40%;

zwiększenie emerytury za okres wychowania dzieci – 37%; alimenty ściągane przez państwo jako podatki – 36%) oraz realizacji zasady równej płacy za tę samą pracę (46%).

Rzadziej popierane są postulaty o równym uczestnictwie kobiet w zarządzaniu i polityce (w firmach– 26%; w zarządach partii – 24%; na listach wyborczych 23%) i usługach wsparcia dla osób starszych i niepełnosprawnych (27%).

Co piąta osoba (20%) popiera postulat o edukacji i poradnictwie w zakresie systemu emerytalnego.

13% badanych nie popierażadnego z powyższych postulatów.

Jakie postulaty, mające na celu zrównanie praw kobiet i mężczyzn w zakresie udziału na rynku pracy i w życiu publicznym, popiera Pan/i?

46%

40%

37%

36%

27%

26%

24%

23%

21%

20%

13%

44%

37%

30%

34%

21%

24%

21%

22%

17%

15%

47%

42%

43%

38%

33%

29%

26%

24%

21%

23%

12%

faktyczna realizacja zasady równej płacy za tę samą pracę

gwarancja miejsca w żłobku i przedszkolu dla każdego dziecka

zwiększenie emerytur kobiet za okres wychowywania dzieci

alimenty ściągane przez państwo jak podatki usługi wsparcia dla opiekunów osób starszych lub osób niepełnosprawnych w miejscu…

wymóg równego udziału kobiet i mężczyzn w zarządach firm

wymóg równego udziału kobiet i mężczyzn w zarządach partii

wymóg równego udziału kobiet i mężczyzn na listach wyborczych

połowa urlopu wychowawczego przeznaczona obowiązkowo dla mężczyzn

edukacja i poradnictwo w zakresie systemu emerytalnego i konsekwencjach…

żadne z powyższych

(33)

Zdecydowanawiększość ankietowanych (75%) nie słyszała o Konwencji w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet (CEDAW).

Osoby, które o niej słyszały (18%), zwykle nie znają jej treści (15%), a jedynie 3%

badanychzapoznało się z jej treścią.

Czy słyszał/a Pan/i kiedyś o Konwencji w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet (w skrócie CEDAW)?

3%

15%

75%

6%

tak, zetknąłem się z jej treścią

tak, słyszałam/em tę nazwę, ale nie znam treści

nie

trudno powiedzieć

2 4

15 16

78 73

5 7

Mężczyźni Kobiety

(34)

34

Kobiety w życiu publicznym Raport Kantar Polska dla Biura Rzecznika Praw Obywatelskich