tajkoku
o fa fcctcft i o t o a c t i
wjglęfcem naby w a n ta , tt?Yt^otx?ałtia / p o sytfo ro an ia; sbacseniem ofobliwetn
na pofojenie Htiimtu @5ląf?te<jo,
p i f ft f
K a ro l Kot§cby.
935 SBernie 1 8 4<*.
s i a k i ,
im
Wi»3ifC?nĄ pftmiątfę fobie royftaroili, do fi? &Ia potomfłn>«. fbego trui>3ilł.
STie mon?, Śc 1U3 mftfs n>ypr<w>iotiy gcu«t tn?oy/ r
poh ief3Cje na nim ie&no mieyfce prośne, g&3ie*
by mogfo ftanąć &t3en>o on>ocor»e. —
K . - ^ / } t H 0
i 3 . ' M-
s
§. i . W a r t o ś ć ctrocu*
$THęd3y dobrami Etoremi 23og ubogacif t(x 3iemłc n«f|<j, owoc peronie liesemy w pocjet prawd3iwie 3tiac3nyd? ijftcnycb 3 u3 tay na podobę ogrodu nam iejł opijany.
l\rafa, Etorę br$etvo owocowe świat prsy*
oj6obia, tut i 3ywnoś.\ Etorę go ubogaca, ie&naE c3fowieEoit>t 3a0wtaóc5rtię , ?a iat f3acowny, powagi i piecjy godny ten dar pańfH fobie poczytać powinien. 3*świa&- c3«i(jc wieEi ftaro^ytne, w iaCiey powad3e miano di^ewa owocowe, gdy hetmanom i po C3as woyny, i gdy obl^ono miafla, ofłro 3aEa30wan0, wycinać te. 5 ilToy^. 20, 1Q.
tSpoyrsefs woEofo, C3ybyś racscy pr3e*
bywaf, gdjie próżno pufto, C3ybyć fi'? lepiey po6obafo miefsEanie, Etore owocem, iaEo wieńcem ślic3nym obffonione i* 2tIboś wi*
djiaf na tey 3iemi nafjey co wÓ3ięc3niey>
fjego na weyi^etuu, iaEo ie(ł iabfoń w Ewie*
cie, lub Etore owocowe br3ewo, gdyjlfę na nim cjafem ieftennym na tyffęce lic 3<tru*
mienifo? lVray tym pifEnieyjjy , C3ym ob*
ftciey fadem wyfłroiony IUe te$ ieft po*
Śywny ten dar P«ń)łi. XDief3, iat wiele poftfEu lubego, i oĄ>Po&3enia fłar3y i mfo»
d3i biorę 3 i>r3ew owocowyd?; i*£o ffe djiat*
Ei radui<x, gdy nad?oÓ3i d3ien potrjafania;
wief3, iaEo fię świat ro3wefeli wf3yftet gdy*
fte owoc obiera; pamiętaf3, cc ci oyciee wiec3orEami 3imowymi wynofjaf, iaEie po*
trawEi ci matEa gotowafa, g&y fa6y byfy obrod3ify; iaEo fte domoftwo saopatrja na
poddafsu 3C fufsarni, tato fip pnepyfsme cjernią powidfa na Eofac3U ffod3iu<t)nc.
0«m "ty to roufe, $c nie tylEo żywności po^ytcc3ticy 3drowey, alt i przyprawy 60 potraw jacncy prjybytoa tą miarą, Etorą fte domofłwo owocem dobrym jaopatrjyć mo^e. £>aley te3 uwa£, $t i fpofec3efttfwo domowe i oEolke w dobry byt W3rafła, i fjcję^liwośe fwą 3nac3nie uw iętfja, gd3ic iu4>3ie dbaią o ofady.
Sacna to rjecj, góy gofpodarj (owf3em w lata, Etoremi fte 3yto nie u&afo) 3 dworu fwoiego mo^e owoc 3byttty wo3ić wosami do targu- 0fucbay tatiefy, Etor3y światem pr3ef3li wićcep ni3 ty, a opowied3ąci» iaEo tam tu owdsie wieśniacy 3 owocu więcey tar^ą, ni3 3 $yta famego, iaEo fte tam po*
Er3epiaią winem owocowem, na 3awf3C W3gardjiwf3y trunEiem 3wodnic3ym, tą jta*
3ą i 3gubą narodow; iaEo tam na fta Uc3ą wiader iabfec3niEa fprjedanego- Prsyglą-- day fte i w 0 3!ą|łu taEim, Etorjy coś ro*
3umniey iocfcotniey otofo fa&u pracuią; iaEo ieffennego C3afu 06 rana do wieesora taEie domofłwa obflępuią śebracy i nie^ebracy, cbcąc fobie wyproffć tego daru icfpaniafe*
go — posoruy iaEo ci, Etorsy pr3e3 ieften t 3imf owocu doyr3afego 3a£ywali, C3«rfłwi na3&rowiu bywaią (esym fmac3nieyf3y ówoc tym dogodnieyf3y 3&rowiu) a 3apewnie na*
bę63ief3 i ty odjoty . fam te$ o to dbać, by Eić&yś oEofo twego pomiefsEania nie fłafa Etora wiersba gfowc3afta, namiafl 03doby i radości ogrodu.
§. 2. O M asntem e sfcań upornyd?, opacsn^rf;.
$ebyś fte vttlc nic daf odjłrafjyć, 3ac3<x*
tcE pr3ynćtmniey uczynić fteum i 3afaÓ5«niu oroocu, mufec ci otroartemi ufły poi-oicdjieć, óla c3cgo taE rtmfo ór^ero oroocoroycf) roi*
&3if3 otofo ftebic, 3 iatiey pr3yc3yny tego fcaru PflńfHego po£>up«d<* u nas pielęgon?anie.
itiecfręć, ta ^cimaba i ja t^ a f3c3ęścift lu&3tiego, monń:
1. B-toby fte tego Ó0C3etaft <Oóponńe63
Kiebyćf (fortec oft«>i&fy StftE n> ogro&ht, ffoepif VTlfoi)3tE 06 fąfmim śfmi«fy d)C3y nań rpylepif
d o ty esynifś gfupi fifttry (Tsy rf)Cef3 syć tm irieBi?
P«mi£t«y r«C3ey m mary
iftm ci 3toftm n>i>3i£!i.
XTt |Tor»f« nie o6porDte&5iftC Stary, f3c3cpjf rciecey 6inx* gfoir>«, tylcć nńe&stAf,
llfią p i cielęcey.
YLjcEC bo ftebie/ 3f«. ttauEa U tey nafjey mfo&3i H«śby jeno fbego 3& firem tylEo djot>3i.
6<vm iriiem, co btnńE; 3 bt^ertA tego
«ie bfkę
lXlc pt3ectę ir cieniu iego
?U& Bfo l>ęi»3ie fU&ftf.
(TO fjyfcy 3 n'l*V i«£>«my) P ^ e j ogro& ro3gafę3ioną?
Cfo roE 3 niey fpr3eoamy.
H to i« frt&3in my wic n?iemy pmienia nie 3namy,
Ule mu bfogofTanńmy
?Xte go ścgttamy.
£tu3 moie f5c3cpec3ti ttiiEe Uofccie mi rnfofo
£(ef3c3e mi na Etotfą cfjiritę (TljfoSście fiate C30E0.
Pof3e5C mfo£>3if n> śroiat/ cfyciaE «i»iata, ($a{Te>n mfo&yd) Iu&3i)
ttsyc, poFi pfuŚĄ l«ta —
&fa3?n ftę nied> tru&3t.
Uicnjiem iuś, po n>ielu Iatacij Wf&tormti? pororoctC
<IufaC fte po rtneyfficf) rfjatacłj 7C3 i>o fbey ugo63»C-
■JCle ta iuś irbfug fp^e&ana, — (fui>3i tam mief^BaU
tlow e ftoCy, non>a Ściana, H ic mu tam nie fcali.
©tanąf u pfotu 3gfo5>niafy. — S ta ry na iabfoni!
6IiC3ne iabEfa fpaborrafy SIic3«ieyf3e miaE n? fcfoni.
£ey cjCor»icc3c / fię oi>3yn>a,
□e śli ftf pofcoba
VOftąp n> ogro&ef, 3 tego 6r3e»a
£5ofyt mamy ob«.
tOtfąpiC riAift&C f??/ po3&ierftC
£>o 3«nift5r3(t bary
(DEo pochmurne ucietAf; — Uśmied^tiąC f«£ ft«ry.
1
2. le r a j iu3 f3C3«P nic wyrośnie, iato to u oycow naf3yd? bywafo! (D6pon?ieó^!
pewnie nie wyrośnie, g6y tat nie b ^ ie fe o nim 3awia&ować, iaEo oni 3awia&owali-
<D! 3»em Prtń|ł« nie ofierociafa!
©na6^ iąręta twoia 3anic6bafa
3- Crawa poó faóem nie rośnie. <D6*
p o w ie j: &to gjftwiny nafaÓ3iF, nie b ^ i e miaf nt owocu, ni trawy; UC3 ftf fa^3ić i bęÓ3iec3 miaf oboie.
4. c66y fa6y obro&3ą, tc&y owoc w tar*
gu bescen , 23lu^nif31 3e^liby 23og f3C3«p*
ntef twoię tat pożegna?, być nie ftaresyfo fuf3arni, weyr3yi w nauEę o iabf«C3nitu, a 6o3naf3, 3c im wiftfja fcoynośc owocu, tym w icetf3y po^ytet.
5- Jfli^by ief3C3e owoc 6oyr3ai, iu3 nań C3y]?aią sfoóąieie i pafhtónicy go w nic uwio*
6ą. ©6powie63*. STU boy fte! pracowitego 3afłąpi oto 3wier3^ności, na& to wic&3, Je f?£ wf3ę63ie tą famą miarą pajtu&mcy tracą, ttorą ftf fa&y ro3tnno$yfy.
6. thnie C3afu nic fłarc3uie, bym mogf 3 ogro&em utrufcsae. <D£>powie&3:
6pore, roboty, gi>3ie bóść ochoty.
2lle inac3fy —
Piectirf) Teniu^ w ib y ofpftfy
£TiC3ego fig ta! nie lęEa
£?afo fTorra : rufś ftf ręfa!
6tu n>ymon?eE fte Ł>omvóIi nimi pracę ofcbyc myśli.
©torobyś j&rorvą uroaga, tego bratu fprjccjti 3« liefye byf ofcbyf, naypiem fte py-- tac bf63iefj: iatoby fobie pojłąpić, by &o*
bryd? nabyć fjcjeptou?? pfaci i tu pr3yffo*
nńe: tuporoać tru&no, Sebrać nudno, traść
»u5 grjc^> i gońbft i tiy.
l^upotoac trudno. JDobrje fte domyślay, ni^byś fte udaf 60 tuporoania f3C3eptoro, bo one fprjedayne, c^oćbyci fte 6rogie nie m*
dsiafy, do trooiey pot^eby god3ić fifę nie bę*
dą. 2tlbo royroffy xo buynytn gruncie, albo on>f3erti i umyślnie na grję&tad) ofłro gnoi*
onydj pf£>3one, na rodobę śandrpy royfmu*
tfe pr3C$ lata biedsić fte bęóę, gdy te 3afa;
631(3; ale neonie porofłaiąc, na toniec pr3e=
cif 3giną, ni^byś fte pociechy lub oroocu do*
ftoynego 3 nid? byf doc3etaf. 3drugiey ftro*
ny tt$ i Ma tego f3C3epton> tuporoać nie do»
raÓ3am, ponieroa^ ft£ nie mo3ef3 fpuśeic na to, £ebyś prawie tyd) gatunton? nabyf, tto*
reby fte god3ify do tnjoiey otolicy, lub fto*
fowafy 60 tiooiey p o rę b y .
Jftie mo^efj pomyśleć iat iwiele id? icffc/
ttor3y fobre 3aban?£ otofo oroocu, ttora fa*
ma vo fobie tat ro|iof3na iefł, praroie pr3eto fpr3ytr3yll $e f3C3epili gatunti royffanuone, ale niedogodne- Xla fta prsebiersefs gatun*
toto, ttore ro oyc3i?3nie rofafney 3acne, ni|*
byś mifd3y nimi &3ieffę<! natrafif, ttoreby traionn twemu 3godne, mr03om tutayf3ym
i gruntu pr3y3tooite, pomyślnego tr>3rofłu nabterafy, i dobije fte cfyoroaiąc, urod3ay»
ncści po^ę&aney dof3?y. (Bdym ftę i ia fam na ti'3v63tcści l«t baroif, nie bej uroa^ania uftlnego, 3 royfaesaniem taEicl? gatunEoro, Eto-- reby nafeemu Eraioroi 3godne, miedsy nayj urodjaynieyfjyini i naytrn>alf3ymi pol^one byfy, i iat nay3acnieyf3y orooc roydaroafy;
tedyć roybrafem 3 onyd? EtlEu fet gatunEon?, Etore mi 3 cuójyd) traioro dofyfano i pod refą rooią piefęgoirane b y t y, do u^ytEu do*
godnego te fame, 3 Etorycb nayurodsayniey*
f$e i naytrioalfje 3nay63ief3 na3nac3one na lońcu tey EffąJecjti.
§» 3* N ab y w an ie brscwcB bo (5056* pienia. pFomriB.
PfonniEiem, naftenniEietn 3oroiemy gr31*
by te, Etore fte ią&rem oroocoroem obfte>
roaia, śeby na nieb royroffy drsetoEa iat naylepfje, to iefl 3droroe i torseniafte. pfon*
Ea EaleEa lub 3 Eorsemem mi3ernym iednat fte nie opfaca pracy, ani 3afad3enia, ani (3C3epienia nie toarta. Cbcef3li 3droroyd) i Eoi’3eniaflyd? drjeroeE (pfonet, polet) tt>y«
djonoać, tedyć po3oruy 1. na pofo^enie grjęfc 2. na grunt
3- na upratoę
4. na obftero 5. na doroflanie-
Pofojiente dla gr3ę6et rt>ybier3 na tatim mieyfcu, Etoreby Eu rofcfyodu nieco nachylone, 9
3<x rośliną EtorąEolipieE 3aftanńone byfo;
Etoreby byfo ubefpiecjonc od natrętu bydfa, 3toicr3yny, otofsem 3aięcy, co mo^na po*
mief3tftniu poblijfre.
tX>gfębi3nadj), gdjie i mro3y tuięccy f3to63ą, i grunt roilgfy byroa, i wiatry nie*
docfood3<t, pfonEi nic pfu^ą taE dobr3e, i odrośle popęd3a‘tą wiece? tii3 nalepy.
(0runt obłer3 nie3byt piaf3C3yft*,/ racsey Ugawicę mętna, glinianą, bąd} i fjarowEę, naylepiey ale grunt ślimnaty, bą63by te£ i 3C3C8CI Eamieniafty. ©runt marglifiy wfsyfł*
Eie inne p^ebiera. STTuftafbyś ale 3«fo^yć pfonniE twoy id gruncie piafeesyftym, te6y^
pr3ed C3afem muftfs naw03ić darniny do ftofow- SDayftę iey odleżeć pr3C3 dwie lata, co roE ią ti*3y i C3tery ra3y pt’3er3ucaiąc a potym 3 gruntem niemal na pofy mieisaiąc.
Uprawy taEi grunt fam pr3e3 fte do oddania żywności dofłatecsney nic potrsc- buie, gdy tylEo uftlnie o to ftę obftaraf3, by gr3ędy prseEopane byfy c3yfto, namniey na pof miary.
£TatD03U świeżego nic naEfaday, więcby et ftę pfonEi tylEo na 0E0 naddafy. 23yfliby grunt twoy nad3rpyc3aynic pfonny, tedyć fobie 3aopatrs pr3ed C3afem Etory ftog s k inie 3 traw ffa, 3ieltfa, 3 roślin EtorycfcEol-' wicE, 3 r3a3u, liftu, plewidfa, ugnitey, a tato upraw gr3?dy trooie. 3 to rębiłłod?
ftaryd? , u pni owfsem buEowyd? , w wier3-- bad} dsturawyd? 3nay&3ief3 3iemię do tego 3dolną. iftad to gdyby grunt twoy dof3f3ę-- tnic pfonny byf, tedyć oblcy gr3ędy na ic fteń EilEa ra3y gnotowEa, Etora pr3e3 ^Imp
pr3ett>ietr3ftni} w gruncie po3ofławi żywność nief3Eo&liwą; lec3 nic 3apomniy wiofnowym C3afem, pr3ed wyftewem iędra, sag c3yfto ic pr3c£opać-
H ic mo^na, dofyt powtarsać tym, Eto*
r3y 6r3Cix)Ea owocowe pielęgnować 3«C3y*
naią a 3 tęitnością ocjetwatą W3roft id?, by nawoscm fflnym nic prjefadjali gnędeE, abo^
wiem fami fobie fłasę gotuią. Choćby praw
da, pfonEi na gnoiu gibEie wyfmuEfe na 0E0 wyroftafy, pewnie po^nićy w pr3efad30wa*
niu biednie ftę opamiętywac b;edą, C3tr(łwe*
<50 wsroftu nie doydą a raEiem i wilEiem obfypać ftę tnuf3ą.
wforrfo na pobobę: nieFtore 3ir>yffy, 3«n?C3«e i>3iec?om rt> pielufjfficl) po&fircRĆ papiny tiA mafie fmftjone, i on>f3em ie nfityF«ć tti«, by im ia6 tmylepiey n?ygo63tfy. poroff&ią im brjuc^ate, pa=
iecsylte, ftriipiAfie, gruc3ofor»«te; blebtiieiąim i fcfyną, cfjoc co djień 3fttfoc3nieyf3e. ręcefftmie, co ftę (tftfo ? Pr3eF«rmifftś! 5 ° 3e^y byfo &3ieciąt!o« by byfo śmiftfo pv3ef(An>ftć ha tym, co ci 23og 6l«
niego £><łf. _______________
&.a£da u p r a w a g r u n t u po^ytcc3*
na dl a p f o n n i E a , E t o r a 3 r o ś l i n po- c 3 fj t c E f woy W 3 i ę f a — Ea^da upr ą*
w a 3 a ś f 3 E o d l i w a n a w o 3 e m od byd*
fa 3 g o t o w a ń a. £0 famo pfaci o f3C3ep*
niEu.
©bfiew. (0r3ędEi C3yjło uEopanc, po3or*
nic od Eoi'3tń trawjła wyplewane, pod3id 3a f3nurem w r3ędy na pof miary oddalone.
3Do rsędu Easdego iądra na ieden cal odj!ę=
pu pofo^; na pof calu 3iemią 3aEryi. (B^ęd*
Ei obftewem 3aopatr3onc rownoimocno 3a*
11
tfue3, bąd3 6effą, bąds wafEiem. PeftEi od śliw , tylEo co mafo 3iemią 3«fypay, tym mocniey wafEiem utfaesay.
S^raj po utfac3auiu 3aley grąędEi 3 po*
lewayEi dofUtecsnie, a po3oruy wiofnowym C3afem, by ni gd y ni c b y f y 3 b y t wyf u=
(30 nc, n i ^ b y i ą d r a b y f y 3 e f 3 f y. 3ą*
dra ci naylepiey pPacic będą t c , Etore fobie U3bier«!*3 3 o i p o c u pfonnego, ale wc3aśnego, dobije doffafego, i w doyrjafości fipey be3 potr3ąfania filncgo 3di*3ew i>3iticb opadfego.
<Dn?f3em tia to taEid? upatruy pfoneE i po*
leE, Etore w pofo^eniu ffońcjyftem wyroffy.
YDydawaiąć one owoc ffodEawo eierpEi, ale iądro do wyfttwu nayu3vtec3nieyf3e. iTie maf3lt na pogotowiu iądra taEiego, te&yć rpy3bieray 3 oipocu ogrodowego iabfEa i grufr Et naywc3eśniey doyr3afe a iądrem iefy pierw*
f3<? tają obeyść ffę mo§ef3-
Po3naf3 po^niey, 3e ftę te di'3ewEa 3 pfon*
nego iądra wychowane, daleEo leciey 3ad?o;
wafy od mr030w, esafu, Etorego ftę 3bytme tflify.
tTIaf3U grunt miafEi, C3yń obftew cja*
fem ieftennym, a 3«opatr3 od myf3y. Jftie obEfaday ni nawojem iaEim, ni C3etyną. bo to wabiEi na myf3y. frtliafyliby ftę nacfeo*
d3ić prsebiegi myf3, tedye na świniem fadle uftwar3 wroniego oEa (w aptece: nux vomica~)
a pofoś tu owdsie do prsebiegow myf3ycfo i po3będ3ief3 ftę natrętu iefy.
gruncie ślimnowatym cjyń wyffew na STIarcu; tym famym fpofobem, 3ad?owarrf3y iądra U3bierane fud?o na mieyfcu prjewiew*
nem, frjed wyfietpem ie wodą letnią omyi-
p rje j tato cjcfto prseplewiay grięóEi, by fię nigóy ni iedno trawiło nic 3buiafo i fiFc gruntu, dla dr3eweE potrjcbncy, fobie nic prjyfrooifo. C3ym po3orniey grsę&Ei do fiewu byfy prsygotowane, rym mniey utru*
dsenia ci narośnic pr3C3 lato.
ttor3y w pfonniEu &i*3ewEa 3ofta*
wiaią, a^by byfy wyroffy, apotym ic projto do f3c3cpnita pr3efad3aią-, tło ieft cfyyba.
3alc^y wf3yftEo na Eor3cniu, by doroff gęfły, ro3gafę3iony, bo na taEim Eorscniu tylEo mo^c wyróść drsewEo dojfoyne- 3«tr3ymay fię racscy w cierpliwości, a prsygotuy ie=
fiennym C3«fcm w pfonniEu 6rugie grjęóy, onym nafiennym podobne, a3awc3ae na wio^
fnę, wyiąwfsy fopatą 3 po3ornością mafe drsc*
wec3Ea na 3 - 6 cali wyrojTe, prsefad^ do r3ęi>ow na 6 cali ie&no 06 drugiego, g6yś w pr3od Eaś&emu Eoneniowi C3ęie 3er3nąf no^em oftrym, Etora profto dofu fiąga, do tr3ecicgo dsiafu, pobocjnyd) ale tylEo Eonicc3*
Ei cientie. CaC te^ więtf3ą cjęść prątEa uEo*
fem 3cr3nąć muftfs- <Dbfać>30ne grsędy saley iaE naylepiey; Eorsenie obfyp 3iemią miafEą, a taE dogląday oplewianiem iaEo lata pierw*
f3ego.
iTie bęÓ3ief3 §afowaf pracy , ni cierplU wego oc3cEiwania, g6y po^niey te drsewEa wybierać i do f3C3epniEa pr3efad3ować be*
i>5ief3, obacsywfsy Eorsenie uóatne, r3ęfifte, ro3fo$ytfe.
©rufsEom byś pewnie wygod3if, gdybyś te ief3C3e trscci ra3 w pfonniEu prsefadsif, a C3wartt| wiofną dopiero do fc3epniEa daf, 3110- ivu na Eorseniad? posornic 3er3nięte.
13
4* £)oroftattie w 0 5c$epntęu*
P r 3C3 te ónńe lata 6oroffy pfonEi 60 j 6atno^ci 10 scjcpnit IDfryfiEie rofporsą- Ó3enia, Etore pr3y 3aEfaóaniu pfonniEa voy>
fforoione byfy, tym pilniey fię tr>3glę6em f3C3Cp*
niEa 3«lcc«ć muf3ą, on>f3em co fię tyEaią po*
Jo^enia gruntu, ucraroy.
Ponieważ fię drserott* w f ^ p n iE u Eil- talat 3abaroią, upatruy tr>f3yfiEiego, C3yinby^
n?3roft tor3enia popieraf, aboroiem ór3eir>Ea t<$ m i a r ą roartoścji n a b y ro a i ą , Eto-- r ą fię E o c e n i ą . ^eby fię 6obr3c r03E0*
r3enić mogfy, óomagaią fię irscroEa:
1. gruntu 6ofye gfęboEtego 2. royięcia pokornego,
3. 3arjnięcia U. jaopatrjenm-
25y 6ofłąpić gruntu miafEiego óofyć gfę=
boEiego/ potrsebno, gÓ3ieEoh»ieE mo$na, ra=
y o l o ro a ć; to iefi taE grunt pr3cEopać tr»3gfęb na miarę, §eby roarf3ta gruntu 3Tt>ier3cłni na óof fię fcoftafa. £Haf3 na prsyEfab pr3e&
fobą gr3ę&Eę na fiagę feeroEą, teóyć wybieg 3icmię oh Eońca tey$e gr3eóEi nafiągę tofee^, a na miarę n?3&fu3» iaEobyś grob Eopać 3a*
C3ąf a T»yr;ucin?f3y tą siemię na miarę tD3gfęb oproc3 grsę&y, órugiey miary 3iemię r3ucay bo f3ad?tu njyEopanego, i taE poflępuy 6aley by fię roarfsta n?yf3nia n?6of a fpo&nia na wierci? &?ftafa. 0 Eoro gr3ę&y taE pr3e£o*
pane, te&y oflatnią f3ad?tę 3afuitf3 3icmią 3 oney nayptern?f3ey. £)oro3umicf3 £e po5
C3ae taEirgo Eopani« n?f3yfłEic nńetfee Earnie*
nic x»yr3ucać mufif3- (0&3ieby fię 3naf3fa
po6foga famtenifła a grunt pfytEt, óla tego net f3C3tpniE nie pr3y3rooity, napefnif3 feadj*
ty darniną odlewną, prseEopaną lub inną 3icmią 6ogo6ną.
3ar3niecie na Eorscniu, g6y 6r3eroEa 3 pfonniEa po3ornie royiętc £>0 f3C3epniEa maią być pr3efa&3oro«ne, 3mier3a na to, 3eby Eo=
rseń 10 noroym ftanoroieniu frpoim ro3gaFę-- 31Ć fię mogf vo oEofo iaE nayobftciey i nay*
porsąiniey. £)la tego ona t$ę&Ł Eor3enia, Etora profło 6ofu fiąga, taE 3er3nąć mufif3 no^em ofłrym, byś pojłatpitpfjy go na grunt ni 3naEu uranienia nie ipi&3iaf. 'Zym fa*
mym fpofobem te3 Eor3eni poboesnyd? tylEo Eoniec3Ei 3ar3nief3- lX>3iąrof3y 6r3etoEo 60 Itroey ręEt, 3 Eor3eniem go tP3gorę tr3yma-- iąc, fnadno potrafifs. 3<*r3nięcia na pręciti taE upatruy, §ebyś ie6ną trsecią C3ęść lato*
rośli uEofem ofłro a gfa6Eo na6 oc3Eiem
3er3nąf.
&or3eń naypoiobniey ro gruncie 3aopa*
tr3yfs» maiąc dofeE 6ofyć f3eroEo i gfęboEo royEopany, góy rorpno to oEof Eor3enie rofpo#
t3^ 3‘f3, 3»cmią miafEą 3afypief3, o pof cala tpięcey, ni3 prseó tym vo gruncie ftarpaf.
3-<leief3 go potym óoftatEiem tt)o6y, 3 r3eEi lub 3 Eafu^e. ale taE obftto, 3eby Ea£6a csęśd Eor3enia bfotnifło fię ftafa felamotoaną.
&a3óy 6ofeE próbny po6 Eor3eniem i bli|ło niego 3gubę by gotoroaf 6r3etpEu. £>ofEi na te 6r3eroa rpyEopafeś 3a f3nurem na pof torey miary o6ftępu, a t*3ą& 06 r3ęóu na pof fiągi, bo tpiefs £e fię tu Etory roE 3aba*
roić maią, a^by rp EoronEę oiroffy. Cym fpofobem f3C3epniE obfa&3ony royglą6a pr3y*
15
fjfą toiofntj fjcscpicnia, by pfonEi nafaójone odmienić fi? mogfy to dr3eroEa oipoc fela*
chętny tpydarpaiące-
§• 5* Ś l e p i e n i e .
(Bd3iebyEolipieE na roślinie, 3 inney roś*
liny oe3Eo (lub id) rpięcey) 3aroffo, tam to, co 3 ocsEa tpyrośnie, tpfaściruetfo fipego ro*
d3aiu będ3ie; 3a tym 3«ś roślina fama, na Etorey o i p o 3arofto, te£ vo frooiey ipfaści*
rpości softanie, żywności tylEo oioemu do*
darpaiąc-
Jfta o63iomEad? pfontiyd) taE ftamac dobrego orpocu oc3Ea lub latorośle, 3eby 3aroffy, 3onńe fię f3C3ePić. £atoroślEi 60 taEiey pot^eby 30>pią fię 3r3a3ami, 3ra3a*
mi, tu otpi^ie rtpiEami.
©pofob ftfadania taEiego 60 3rośnie*
nia, c3ttńoraEi ieft (opuściłaby inne fpofoby ipieloraEie toięcey 60 3abaioy ffujące-)
1. 3ra3 prsyEroiony, t p c 3 e p i a fię do ro3C3epu pfonEi.
2. 3ra3 prsyEroiony 3ac3epia fię 3a rofpor FubEu ip miasgę.
3. 3ra3 sapnięty oEofem p r 3 y c 3 e p i a fię na 3godnem 3ar3nięciu pfonEi-
4. 0C3E0 3er3nięre 3ra3U tpfad3a fię pod fubeE CEorEę)
\Dc3epienie d3ieie fię u6r3eroeE grub' f3yd? na toiofnę , ni^by mia3ga tpftąptfa międsy biel a jtorę.
pfonEę 3er3nitf3 roipno piifą (Tab. 1. Fig. 2) blifto gruntu, gd3ie fubeE naygfab*
fjy, Pt>af3C3y3nę gfad3iudjno obroronaf3 no^em
ojłrym, t pośr30ÓEiem pniat ro3f3C3epifc no*
3em taE gfęboEo, by rofpor 3t»ycinEicm jra*
3U fic 3tt>n>naf n>36fu3 t£>yiąn>f3y no$, robiicf3 p030rnie n> po^rsoó rofporu Elinit,
« rofad3if3 n> on rofpor 3ra3 prsyErotony (Tab. 3. Fig. 26,2 7,28, 2$ ) na ten fpofob, 3eby bici i Pyto 3r<*3U 3 biclcm i fytiem pfonti iaE naylcpiey fpoione 3o(ł«fy; by mia3g<t pniaEa to mia3gę 3ra3U tcfhjpić mogfa. XTa grubf3ym pniaEu mo$ef3 i po órugiey fłronie rofporu n>faÓ3ić 3ra3 nieco fubtclnicy 3ar3nię«
t y , potym EliniE 3 po3orem toyimuiąc, by 3r<*3y poruf3one nic byfy.
3ar3nief3 3r«3 3 latoro&Ei tym fpofo*
bcm: tDybiers óoffonafe oc3Ea Sroic poórje*
6nic, (n?y5f3e o6r3Ucirof3y) pod tr3ccim bli*
ffo, 3obu fłron iego, tuersnięcie roronc uc3yń, a 06 niego t»6of EliniE taEi prsyfitrugay na ie6en eal n>3&fu3, 3eby Elinoroatc 3er3nięcie po flronie oc3Ea nieco cieńf3e tcypafcafo. l a t ffę 3rorona EliniE 3 rofporem vo pniaEu uc3y»
nionym. ITa oftrość no^a ief3C3C ftę nie fpuf3C3«y, ale roo63ąc go uEofem nayleińey p o t r a f, by 3er3nięcie gfa&3iu<ibne rr>ypa6fo, ani na fyEu ani na fubEu ftr3ępEu Śa&nego nie ftanefo. ^Hofpory i pfaf3C3y3nę 3amaS pęÓ3lem tt> maści &obr3C 3agr3atcy.
T&- ©mofy fserofHey funt ftopioncy po*
mi?f3af3 3 pof c3it>iertEi funtu fa&fa śtmniego.
&omuby ftę óroga u?i&3iafa ta maóć nied? fyEicm o b w it e , a Eitem obfo^y Euli- fło, by i C3ęśe 3ra3oto to nim ftę obfoc3yfa.
21. 3 ^6ną C3e«ć Eronńeńca świeżego, i rotoną c3ęec gliny garnc3arfHey (eeliny) fu*
f3oncy vo prod? ubitey, 60 tego garść tofofu
i ?
tronńego a nieco twardego terpetyna 60*
br3e prjerobifs na plaftr, ttorybyftę lipEo ma3af.
23yfbyli pniacjet mniey gruby moSef3 i to poforoę iego rofpor uc3ynić i 3ra3 praroie taE rofabjić taEo nauc3ono, ieden Tab. 3
Fig. 2 8, ale 3<m>f3t leptey, by 0C3E0 3t«3U nayfpodnieyf3e nad bietem ftanęfo.
gacseptentc
d3tcte ftę, u dr3CK»et gdy tu3 mU3ga roftą*
pifa międsy biel i jforę, naylepiey po pierw*
feyd? d^d^acb tlTaioroycb.
pniac3et równym fpofobem, iaEo pr3y udeptaniu 3rsyna ftę, obronmywa, ale fte nie ro3f3C3epi, tylEo fubeE na ieden cal ftę ro3proie w dof od pfaf3C3y3ny. lento ro*
fpor roier3d?ietn od bielu nieco odtoa^yf3 a weń 3ra3 wfad3if3, do mia3gi famey, byś nic nie oranif ftr3ydefeE fubEu- 3ra3 3ar3n|ef3 pod oc3Eiem , odtąd na cal to dof sersniefs go do tycie g o dsiafu, rowno pomalenEu, by ffę ni biel ni fubeE nie uflrjępify ^ ab- 3. Fig. 3 1, 32, a taE międ3y odwalone fh*3y*
defEa fubEu go wfad3if3, byś po3naf, ofłatnim poeifTiem fam 3ra3 fłanąf mocno mięt>3y bielem i fubEiem.
ŚTIieyfce oranione fyEtem w Er3y£ 3fti®ią3, a maścią fmofową lub EUem 3amaŚ iaEo prsy njc3cpieniu.
p t S Y W t e n t e
C3yni ftę u pfoneE mfodfsy^, Etoreby gru«
bością fwoią nie 3byt ftę ro$nify od 3r«3ow.
ittośc ffę pr3yc3«piać 06 C3afu ictfennego p rjcj jimę eafą, gdy mro3y nie 3atfępuią i nńofną, doEądby miasga nic wftąpifa. 3ra3u dwie ocjta 3drowe to 3wier3d? 3aniecf?awf3y sersntefj go w dof uEofem na pof tora calu.
TLct$c famą miarą wyEroifs na pniac3Eu 06 firony gfadEiey podobną pfafjcjyjnę a ile mo^na owey rowniud?ną, i pr3yc3epiaiąc ie*
dną 60 drugiey, po3oruy by ffę mia3ga 3ra3U 3 mi*3gą pniac3Ea 330631?^ potym 3awią=
Sef3 w t r3 ^ f3nurEiem wąjtim, iedną ftroną wojtowanym Tab. 2 Fig. 18, 19.
Jfta 3awię3ywaniu wiele 3ale3y, pr3eto ffę nie fpuf3C3<*y n<t fyEo. 3awię3ywaniu ta*
Eiemu nie trudno ffę p^yucsyfe, gdy pr3y*
tr3ymaf3 3ra3 3ar3nięty lewey ręEi palcem pierwf3ym i drugim u pniaEa, prawie gd3ieś go wyEroif, prawą 3aś f3tiureE prsylfpny taE obroinief3 Ersy^em woEof id? obu, £eby ffę 3ra3 w ściąganiu i 3wię30Waniu f3nurEu 3 mieyfca porufeonym nie ftaf. 3alewania, 3ama3ania nie pot^eba.
Ua pniaE grubf3y tym famym fpofobem 3ra3 ffę pr3yc3epia, ffcoro tylEo wyEroy na pniaEu iedną ftroną a^ do bielą na pof to*
ra cala wycięty pfafscsyjnie na 3ta3ie wyrs*
niętey ftę równa.
Pr3yEfada ffę i pr3ywię3ttie 3^3 3«>*3*
nięty do pniaEa pr3yEroionego równym fpe*
fobem iaEo Tab. 2 Fig. 2 0,2 1,2 2, 23 by tyU Eo mia3ga pniaEu w mta3gę 3ra3U ffę flo*
fowafa.
©taray ffę 3ar3ynaiąc 3ta3 , być OC3E0 fpodnie iego nad pfaf3c3y3n<ł pniata ftanę*
fo, albowiem taE rana sadana nayfnadniey
3«roóme. Pmatoro 3byt grubych prjy*
c3cpiay, rac3ey ie 3ac3cpiay.
HTafjU 6r3«oa mętfje on>f3cm trscśnie, wiśnie, tedyć nalejy ic pr3yc3epiać do gafą*
3ct mfodycfc.
P t ? 5Y p if e B .
&toby wcseśnym c3afcm wiofnowym pfoncc3ti fwoie pr3cfad3owaf 60 f3c3cpnita, moje ie pofpof pr3yc3cptać i tat do (3C3ep*
nita x»yfad3ić. ZEym więcey po3orności ale nieci? nafojy na dojłonąfc 3alewanie, f3la*
mowanie.
U c s e p t e n ie o c j H e m ( o c s F o w a t t i e . )
<Dc3tuią ftę pfonee3ti od pofowy ilipca a j do pofowy Sierpnia, naypośpicfsniey i nay(lut«C3niey po dsdju fporym. ©C3E0 nie trudno pr3ygotuief3 gdy nayprsod 3ra3, pro*
tfo 3ar3nąi»f3y C3wierć cala nad oc3tiem aj do dr3cwa, potym obrociwf3y 3ra3, 3a i pof cala pod oc3tiem 3afad3if3 noJyc3et T a b . 2. F ig . 1 2 , 1 3 « gfftd3iuct>no i równo nojyt ciągnąc 3at3nicf3 aj do oncgo pierwf3ego wcr3nięcia nad oc3tiem, tat owf3em, Jcbyś nieco bielą nojcm byf pr3ef3cdf. <Dc3to gotowe, to rę*
ce ci odpadnie. T a b . 2, F ig . 1 3. 3 nad oc3*
ticm 3ac3ąć, a pod oe3tiem dor3nąć moje, tomuby tać fnadnicy ftę wid3iafo. £>la umiefe*
C3enia 3ra3ow, 0C3et, tUniCa, noja, taler3yt, 3gotuy fobie na nod3e floiacy to ąicmi- pfon*
Eę tylEo na icdney fłronie jatroif3 to fubeE dofyć blijto u Cor3enia aj do b icia, ropieć
na pof cala, a na ie&en cal ro 6of Tab. 2, Fig. 15. PodjtDigniefj pojornic Eoncem Eoś*
etanym no^ycjE* (Tab. 1, Fig. 9) jl^yóefEa
&nńc fubEu ro^Eroioncgo, ja nie fame wfaó*
jaiąc pomalenEu 0C3E0 3goton>ane.
3 «6ną ręEą 0C3E0 3a UfleE trjymaiąc, 6rug<x 3ft6 EoftecsEi tylcem po3ornie go n>trV caiąc, patr3, śeby óofa&3aniem oc3ta proć ffę óaley 3ac3ęfo n a c ię c ie vo fnbEu profto*
paófe Tab. 2, Fig. 16. <Dc3Eo taE n>faÓ3onc iaE nayposorniey i nayroronicy pr3ynju$3ae mufff3- Pofo$ na& oc3Eicm pcśr30ÓeE f3nur*
Eu ma3anego, obnńąś t«E %tby po6 oc3Eiem na Er3y3, 3aś ni^cy vo tyle na Ersy§ 3aś potym ni^ey po& oc3tiem na Cr3yJ fenuret ftę pr3eEfa6af, a£by po6 3ar3nięciem 3nń<t*
3anymbyf, nie 3byt prsyftlno — p o paru tygo&niad) Uflet fam o&pa&nie Tab. 2, Fig. 17.
ie^li 0C3E0 3aroffo. tDiofnonjym C3afem/ fto*
ro 0C3E0 pę63ić 3ac3n'ie, o&n>ią3ać muf?f3 f3nureE aEofffto blijlo na& ocsEiem iotofscm 3 tyEu oe3Ea 3cr3nief3 pfonEę — taE 0C3E0 t» noioe 6r3en>to porośnie. Po3oruy po*
^niey, te^libyffę nic 3tan?ify pr3yrofiEi iaEit po& oc3ticm albo nje6lc niego buiaiące, byś te c3yfto 3er3nąf / roięeby fna6no pr3emogfy rt»3rofl oc3Ea, i 3gubę by mu sgotoroafy.
£>o oc3Eotoania 6obr3c ffę go&3<x tofsyffc*
Eie pfonec3ti, polEi mfo6e cienEic; onjfjem te3 L e ś n ic i tmśnie, gdy na 3&roroo toy*
rośnionyd? pniaEad? obiet3cf3 gafąjti mFo&e.
Pniat trseśnionjy, g&y iu3 grubfsy, ra6 po6>
lega oblewaniu Śyroicy ftooiey, 3tą6 ryd?fo vo fła3ę frooią i&3ie; pr3eto ic rac3ey to gafą-- 3«t torony prsycscpiay lub oc3Euy.
21
Przypomnieć tej ief3cjc p o rę b a fpofo*
bu oc3Eowania letniego, djociaj go pr3cto jalectć nie mogę, poniewaj wymaga więcey urrudjenia i baczności prawic w tati C3aa, Etorego iuj więc gofpoóarje 3 pracą óomo*
wą 3ewf3ą6 fą utruć^eni, owf3em tej i 6la tego, poniewaj fam w fobie ten fpofob nie*
pr3o6Euie w nic3ym owemu tu pr3e&tym opifanemu- Prses mieffąc fctTaja óo pofowy C3erwca, nij ief3C3e powtore wfłąpifa w
&r3ewto miajga, wfa&3i ffę 0C3E0 fflne po&
fubet pfonec3ti i 3awiąje fifę &ocafa tat, ia*
to pierw ucsono, na& 0C3tiem wfa&3onym tilta liftEow ffę o&famywa. Po 6wu tygo*
fcniad), g&y ocsto pr3yięte lifieE fwoy 3r3U*
cifo, 3r3yna fifę wiersd? pFonec3ti, 6wa cale 3 tyfu na& oc3tiem wfa&3onem. a f3nurtu fifę popuści. Hydjto 0C3E0 doroffo bo pof miary W30fuj, 3cr3«ic fifę 3nowu toniecset pfonecjEi pr3y pierwf3em 3cr3tiięciu na& 003*
tiem 3oftawiony, aj blifto oc3ta, i 3amaje f?ę pęÓ3lem w fmofce 3agc3atey moc3anym, g&3ic rana uc3yniona. Śtaylepiey ffę goÓ3i tento fpofob uc3epienia 60 ś liw , brjoftwin, moreli i t. 6. owf3em 60 tatid? 6r3ewet, Eto*
re C3afu ciepfego 60 w3rofłu potr3ebuią.
P r $ Y p i f e h
&toby ffę d?ciaf bawić poc3ątec3tiem f3C3Cpnita, nijby mu wyrofFy 6r3ewEa w na*
ftenniEu, niecfyayje fobie wy3biera pfoneE i poleE 3 djrościa, Etoreby nieoEalecjone, gę*
fte tor3enia oEa3afy. Jftied? ie fa&3i bo gruntu 3a nauEą naf3<| uprawnego, ntec& ie
telepią. 3<*baio<| tatą nabędzie prjyna.
mniey na tatid? pniad? tym C3«fem gatunti otoocu, 3 ttorydjby pognity ąra3y brać mogf 60 f3c3cpnita pr3yf3fego. tDięc te3 i na ś lu joy, na roiśnie po ogro&ad? 3 torsenia roy*
roffe b«C3yć moŚef3, a ttoreby napr3et to*
r3cni toyrośnione, lolafnego froego tor3enia byfy 6ofl:at«c3ncgo nabyfy, tc bo pr$cfa$30*
roania 30 go&nc poc3ytay.
$ . 6 . W y r w a n i e w f 5 c $ c p t t t f u a $ t o p r s e f a fc s a n m w ocjrofc*
(06yś 3af3c3cptf, i pfonti trocie 6obr3C fą pr3yiętC/ nic ro3umiey , iatobyś iu£ to f3C3epniCu pracę byf &otońc3yf. (Drofscm 3 ta^&ą roiofną óomaga ffc ta^6y f3C3epet trooy ofobliroey picc3y. 3<*le3v roicie na tym iatim fpofobem pod opiętą rną&rey uioagt fcorofiyroać bę6ą pfonti tiooic ro f3c3cpy 3&roroe, potężne, ttoreby tic6yś toronę ota=
3afą i fcobr3e ro3por3ąÓ3oną fna6no na fo*
bie tr3ymafy, i óogo&nie Syroify. pierio- feą roiofną po f3C3epieniu 3nay&3tef3 nayc3ęś*
ciey bvo'\t odrośle 3ra30toe na ta§6cy, na 3ac3epionyd? i totęcey. ©fabf3ą ta$&ą bo cafa 3er3niey, ie6ną naymoenieyfsą 3oftarono«
f3y. 3er3niey tat, by pięć lub f3«ść oc3ct na nicy rsctclnyd? po3uftafo- £ a bęósie fer*
6ec3ną 3ioana, 3 ttorey f3C3epet &oroftać bę&3ic. Srsynay ią t a t , Jcbyś no3 06 tyfu oc3ta nafa&3if, a utofem o mafc ścicbfo nad oestiem óotońcsyf. (D&rośle ffabiud?ne, ttorc na torseniad? bie&nyd? poroftyroaią muf3<x ftę 3t3ynać na (w ie oc3ta softaiotonc. TĆa*
tid? u ciebie tiie bę&jie. 23uyne to óobrym gruncie na fflnydj tor3eniad? royrośnione, i na ośm oc3et 3ofUroionyd) 3r3ynać ffę go*
6ji. Kegufa pfaci ta, i e 6 n o r o c j n e y o 6*
r o ś l i p o roi n n o i e & n ą t r 3 e c i ą c 3 ę^ć z e r s n ą ć , a ór oi e c 3 ę 0 c i 3of t ar oi ć.
TOfsyfttie o&roślinti pobocsne bliffo u pniac3*
ta 3r3ynać ffę muf3ą.
tPtora roiofna po 3af3C3epieniu otaje ci o&rośl fer&ec3im (ttoreyś pr3eó rotiem byf 3er3nąf ie&ną tr3ccią C3ęść, ttorąś tej byf posbatoif poboc3nyd? gafąjet) ś lin ie royrośnioną, oproc3 niey ief3C3e tej 6roie i ti*3y poboc3ne gafą3ti. Óórośl naypotęjniey-- f3a nayprościey royrośnioną tera3 matfą 30*
(lanie. 23yfaliby ttora oóroślta royjey oney naypotęJnieyf3ey royroffa, 3er3»uey ią blifto matti utofem. tTTatCę famą na ie6ną tr3e*
cią C3ęść 3er3nief3/ a na rof3Vfitticb o&roślad?
poboc3nyd) taEJe uc3yń- Ce pobot3ne 6la tego ffę tylto o ieóną trzecią C3ęśe utrocaią ponieroaj one popierać bę&ą mattę 60 rosro*
fhi potęjnego. Po3oruy, byś mattę 3er3nąf nie 3 tego botu famego, 3 Ctorego byfa oney roiofny 3er3nięta, ale na pr3ecirofo, Jeby ci profto ioroftafa.
Cr3eciey roiofny 3nay&3ief3 pniati, ttore u gruntu iuj na cal n>3grub óorojfy 10 3ra*
3ie- fta tatim mieyfcu poboc3ne oirośle pr3yd?o&3i sersrąć. tDjiąrofsy oirośle 60 leroey, nią ffabo po&ąroiguiąc ciągniey noj 3 posorem u famego pniata, gÓ3ie ffę n?3rojł gafąjti poboc3ney budpafło ota3uie, ajby ci gafą^ta ro ręce leroey 3oftafa-
&toby tatiemu srsynaniu nie byt pr3y*
toyEfy niedj rae3ey gafąjEi gnilne pifec3Eą Tab. 1, Fig. 7 3r3yna. 'Kany f3crf3c Etore 3adano, fmofEą 3agr3atą 3ama3ać potoinno.
tDyŚey ale, g6jie matEa nie doroffa jupef?
nego calu rojgrub, ober3nief3 tylEo pobocj*
ne gafąjEi o iedną trjecią cjęść. SffiatEi fa*
mey prętu royrośnionego jaś jerjniefs iedną trzecią "c3ęść. JfCie 3apomniey po3orotoać, byś on>f3em i tera3 nie 3er3nąf iey od fas mey tey ftrony, od Etorey byfa prsefsfey toiofny 3er3nięta, toięcby ci uEośno poro*
ftafa.
C3toartą roiofną 3nayd3ief3, otof3em mię63y iabfonEami, nieEtore, Etoryd? matEi dościgły toymiaru iedney ftągi- ^t0s re międ3ynimito piątym fłopic nad gruntem 3grubtafy na cal ieden, iu£ 3 nimi pofłąpić moSefe* tf? nauc3yf3 to opiffe toiofny piątey. Prof3ę niepr3eśpief3ay flfę. ffolt (fccef3 toyd?otoać drsetoa oroocotoe, Etory^*
by pnie fłanęfy pyf3ne na ffągę 3roy5;# naó Etorą 3toy^Eą ci ma ftanąć forona ślic3na*
laEYfę te3 nalepy.
iepiey iedno lato pr3ec3eEać, dla Etore#
go nic nie utracif3 , niżeli dr3etoEa taE mile djoroane prse niecierpliwość w 3cf3pecenie iaEie oddać. ^ac3ey tedy 3tr3nięcie matEi i poboc3nyd) gafą3eE ief3C3e ra3 pototar3ay- tniafbyś pr3e3 te lata, Etorymi obrsynafj matEi i poboc3ne odrośle, dobr3e po3orotoać pr3e3 mieftąe C3ertoiec otof3em droiema oftat*
nimi tygodniami, ie^li ftę Etore 3 pobocsnyd?
gafą3cE podobno 3byt nie t03magaią. CaEo*
tocm Eoniec3Ei 3af3C3ytnąć muftfs*
peronie piąta toiofna po f3csepicniu toy*
25
taje ci fecsepti twoie royjey jtągi wyroś#
nionc. <Eera3 na&efsfa djwila prjyfpofobic f3C3tp bo torony. XXa matce ief3C3e poy&ą w zepniecie ocsta wyjf3e; bo 3 onyd?, tto*
re na f3C3ąttu wyfłąpify, w3roftu potęjnego oc3etiwać nic mojna. iTic 9063*5 ftę 60 wy=
rośnienia toronowyd? gafę3i a pr3Cto ie&ną tr3eciąc3£Śe ofłatnio letnicy wyrośli na mat*
ce 3«3nąć muftfs. ttijey 3er3nięcta 3anic*
d?ay piec oc3et 6obr3e wyftąpionyd?; wf3yfl>
tic oc3ta po6 nimi noJyc3tiem po3ornie wy*
troy. 3 u J wf3y(łtie poboc3ne gafąjti c3yflo 3er3niey u pniata famego, a rany fserfee fmoftą 3aley. 3 onyd? w ie c e m matti po*
3oftawionycfo piąci oc3et wyrofną C3tery od
rośle w gafęsie torony 6oroftywaiące, na C3tery fłrony świata ro3gaf£3ione, albowiem o&rośl 3 oc3ta piątego, ttora bę&3ie nay*
ffabf3a, 3iąć mufffs-
P r S Y p t f e P *
P r 3e3 wf3yfftie te lata, ttoremiś obr3y*
naf i 3r3ynaf f3c3epec3ti, taj*>ą w io fn ą ita jią teftenią byfo tr3eba pr3etopywać i wyplewać f3C3epnit- C 3ym wiecey pilności nafoJyf3, tym u&atniey ci f3C3epti rofnąć bę6ą.
Cotolwief 06 tego C3afu na pniatu ob*
roślinti fię 3iawiFo, bo f3C3£tu wytroić mu*
fff3, iat jtoro 30bac3yf3-
iTiettore fzcjepti piecie mi£&3y wieloma uporne fię 3nayfcą, roftąc tofslawo. B o ta>
tid? pr3yftaw Jerótę i pr3ywiąj ie 60 niey fyticm w tr3yj Tab. 3, Fig. 34.
©3ofłft roiofną po f^epieniu będą C3te*
ty gafą3Ei to Eoronce potknie dorośnione.
Sa^da 3 nid> tal 3er3nty, Śeby na niey nic 3ofłafo toięcey nad oc3Ea tr3y, ovoyfy, etore fą dojtonale toyftąpionc.
©3C3fp taE docfyoroany doftonale i effc pr3yfpofobtony do pr3cfa63enia ro ogrod.
3 e3liś f3c3cr3c tat pofiępotoaf, iaEo tu UC3ono, niesego nte 3aniedbarof3y, nabyfeś peronie f^epoto pr3epyf3nyd>, iaEid? nig*
631C nic 3nay&3tef3 ro fjcjepniEad?, tnnytn
•;i porjądEiem, to ieft nieporjądEiem doroś--
nionyd?- .
Uffyfjyfs csęffco 06 ludsi, iaEo Jafutą 06*
rośli, by id) mieli co roE 3rsynać iedną trse*
etą cjęść, iaEo ftę boią, $e fscsepEu uErjyio;
dja, gdyby mu roicrj^ofcE Ea^6oroc3nic brać mieli, fcTTufeą taE moioić, Etorjy nie uroa#
3uią ani roiedją, & OC5E0 noier3d)ofEa nigdy dodać nie moje tego n>3roftu potężnego Etorego fjc3epeE mfody potrjebuie. Z y m fa*
mym fpofobem uffyfsyfe moroic: £al mi ro?**
Ei, bym iey miaf nie rojiąć poboc3nyd? iey I odrośli, peronie iey fą na prjef3Eo6jie bo tą royfyfaią- &torjy taE fedją, iefecje nie do*
ł rosumieli, £e matEa praroie temi odroślami pobocsneini, mądrje rofporjądjonemi, nay*
1 moeniey tyie. 0 fjcjepEad? iu3, Etore tu orod3ie utoidsifs, iaEo marnie toyglądatą, ani ginąć ani rofnąć nie mogą, motoić nie*
| godno. 1e jaś fjcjepEi, Etore śmigFo toy*
rośnione, od mfodu u JerdEi roiąsane na oślep royd>oroane, Eorony frootey i po roielu latacł? iefseje froobodno unieść nie jdolą, tandemu roiatru podpadfe, te prsyroronay
Eu twoim, Etoreś wycfyowaf sa nauEą nafją, a fcrce twoie ciefsyć ffę bęósie.
§. 7* Oęfrofc.
(86y f3C3epti iuj fcoroffy, byś nimi ogro&
obfa63if, nafłąpifa praca, na Etorey ftanąć ma cafa ona roftof3na na63icia, o Etorąś EilEa lat ftę tru&3if i wcfofo bawif. Cey tera3 nafłępuiacey iaEoby ofłatniey pracy podcymuy fię iaE naygorliwiey, byfyby bo*
wiem ftracone lata pracc i truóy gdybyś f3C3cpEom twoim taE lubo i wcfofo óoroś*
nionym, w oflatnicy por3e miaf o6mowić C3cgo potr3cbuia.
3 aEośmy, tc6y na pfonniE, na f3c3cp*
niE obierali pofojcnic, grunt, uprawę taE owf3ęm tyd? wf3yfiEtd? W3glęóow 6woyna*
fob fię upominaią f3c3cpy 60 ogro&u powo-- fanc, iejeli c^ccfs, by w ogro&3ie twoim we*
felc 3 poJytEiem bratafy. <Dgrod ile EolwieE m ojna, 3afoJyć nalcjy na nadjyliftcm poEo*
Jcniu wfcboónim lub 3ad?o&nim, p^yna*
mniey na równinie i co mafo wynioffey, ni=
góy ale na ni3inad? pr3emoEfyd?, nig6y na moEr3yjtad?. ^ b fo n ie Eocbaią fię naybar*
£>3{cy w gruncie ślimnatym owfócm marglU ftym, trod?ę wilgotnym — ale i w Ugawicy mętney, n? gruncie gliniafto piaf3C3yfłym 6o*
br3e tyią, g63ieEolwieE mu ponieEą6 uprawy 6oJyc3ono. (0ruf3Ei 3aś poófogi ia! nay*
gfębf3cy Ją&aią, lubiąc grunt nie wilgotny, wapniafty fypEi.
Uprawę gruntu na ogroó ąa wajną r3ec3 mieć mufff3, d?ccf3 bo wtem 3alecić weń Eo^enie
6uje, Etore maią ftągać to gfębotość, by przeto na nid? f3C3epy tyfy, a to w3t*oście ucief^nym trwafy, świa6Eami fłanąwf3y Eic*
6yś potomEom o pracy trooicy.
Cu rayoluy, ile ci tylEo po&foga grun»
tu twego, po3toala, i na pof torey miary, g&3ie mojna.
3Do po&fogi r3ucay darniny oólejaney, g63ie mojna i 3iemie oney 3 P°& ^»*3eio leś*
nyd? na3bieraney.
Kayoluy C3afem ieffennym — by Pr3C3 3imę grunt uEopany ulcgnąf, a na toiofnę 3atoc3ag 60 fa63enia poftąp.
&toby tylEo tam fam f3<“3epy fa&3if, nie3aEfa6aiac prawne ogrodu cafego, nied?
nic wyfa&3a ni ic6nego f3C3CPU, Etoremu by nic byf na fpofob rayolowania wyEopaf dof na ftage 3upefną W3dfuj i wf3er3. a pr3y*
namniey na pof ftagi W3gfęb; bo po&fogi Efa6ac barninę wylejana i 3iemie lcpf3ą miafEa. 3 to ffę muff C3ynić na iefteń, Je#
by 3icmia pr3e3 3imę ulegFa t wiatrami i śniegiem objywiona, tym 3&olnieyf3ą ftę oEa3ać mogfa na toiofnę bo obwarowania Eor3cnia. Sa63ifbyśli f3C3ep na mieyfcu ta*
Eim, na Etorymby iabfoft wicie lat byfa fla#
fa, rac3cy 3 ^ 6 3 gruf3Eę, albo byś iuj pra*
wie 3aś iabfonEe fa&3ić djciaf, tym ufUniey ffę o to ftaray , by dof iaE nayf3er3ey wy=
Eopany 3iemia 3 Sarniny lub tej leśną 3ao*
patr3onym ffę ftaf.
(B&3ie ieft grunt ślimnaty pr3efa&3ay c3afcm STIarcowym, g&3ie więccy piaf3c3yty, lcEcieyf3y, Eopay &ofy na wiofnę a pr3cfa«
&3ay w £ifi:opaÓ3ie.
29
