35
w w w . c z a s o p i s m o p o l o n i s t y k a . p l
35$.7<&=1<
35=(:2'1,.
NAUCZYCIELA
Od ogółu
do szczegółu,
Izabella Bartol
„Żyjemy w świecie symboli, a świat symboli żyje w nas”.
Jean Chevalier
czyli jak „ugryźć” symbol na lekcjach języka polskiego
Symbol wśród wielu pojęć
ʑ*G\E\PPµZLĄMÛ]\NDPLOXG]LLDQLRĄµZDPLĄRĝFLE\PQLH
PLDĄVWDĄE\PVLÛMDNPLHGļEU]ÛF]ÇFDDOERF\PEDĄEU]PLÇF\
ʐ3DUDIUD]XMÇFVĄRZDĝZ3DZĄDPRľQDE\SRZLHG]LHÉ
ʑ*G\E\PPµZLĄMÛ]\NDPLV\PEROLDLFK]QDF]HQLDE\PQLH
]QDĄQLFE\PQLH]\VNDĄʐ&]ĄRZLHNERZLHPRG]DUDQLDG]LHMµZ
Z\NRU]\VW\ZDĄV\PEROGRXWUZDODQLDSU]HND]\ZDQLDRUD]JUR- PDG]HQLDZĄDVQ\FKP\ĝOL3RF]ÇWNRZRXľ\ZDĄGRWHJRSURVW\FK
]QDNµZQSNµĄNU]\ľ\NµZDQDVWÛSQLHZL]HUXQNµZ]ZLHU]ÇW
1DVLSU]RGNRZLHMXľZSUHKLVWRU\F]Q\FKMDVNLQLDFKVSRU]Ç- G]DOLQDĝFLDQDFKSURVWHZL]HUXQNL]ZLHU]ÇWNWµUHR]QDF]DĄ\
LFKV]DFXQHNZREHFRJURPXSU]\URG\DOHWHľOÛNSU]HGW\P
F]HJRQLHUR]XPLHOL1DMVWDUV]HPDORZLGĄDOLF]ÇVRELHRNRĄR
W\VLÛF\ODWL]QDMGXMÇVLÛZ-DVNLQL&KDXYHWDZH)UDQFML3RGREQH
G]LHĄDRGQDOH]LRQRZ/DVFDX[ )UDQFMD $OWDPLU]H +LV]SDQLD
ZEXGRZODFK]DV\SDQ\FKS\ĄHPZXONDQLF]Q\P3RPSHMµZ
ZUXLQDFKSDĄDFX.QRVVRVQD.UHFLHRUD]ZHJLSVNLFKSLUDPL- dach=DSRPRFÇJÇEHN]PFKXOXEZĄDVQ\FKUÇNQDVLSU]RG- NRZLHQDNĄDGDOLQDĝFLDQ\SU]\JRWRZDQHSU]H]VLHELHSURVWH
36 listopad/grudzień 2019 Praktyczny przewodnik nauczyciela
IDUE\]SLJPHQWXLJOLQ\=F]DVHPWHFKQLNÛPDORZDQLDQD
ĝFLDQDFKXGRVNRQDORQR]URG]LĄ\VLÛUµľQHPHWRG\QDNĄDGDQLD
IDUE\QSIUHVFR]NWµUHJRZ\ZRG]ÇVLÛZVSµĄF]HVQHPXUDOH
2GF]DVµZVWDURľ\WQ\FKGRHSRNLRGURG]HQLDLEDURNXPDOR- ZLGĄDĝFLHQQHPLDĄ\ZDUWRĝÉF]\VWRDUW\VW\F]QÇDOH]F]DVHP
RGNU\WRLQQHPRľOLZRĝFLMDNLHVWZDU]DĄ\:UD]]SRZVWDQLHP
SLVPDLUR]ZRMHPOLWHUDWXU\QLHW\ONRVWDĄ\VLÛX]XSHĄQLHQLHP
WUHĝFL]DZDUW\FKZZHUVDFKOHF]WDNľH]QDNRPLFLHUR]ZLQÛĄ\
VLÛMDNRRVREQDG]LHG]LQDV]WXNL
1LHVSRVµEQLHZVSRPQLHÉRV\PERODFKUHOLJLMQ\FK7H]ZLÇ- ]DQH]%LEOLÇMDNNRORU\OLF]E\]MDZLVNDSU]\URG\LPLRQD NĄRV
KRVWLDF]\ZLQR SU]HQLNQÛĄ\GROLWHUDWXU\LPDODUVWZDVWDMÇF
VLÛQRĝQLNLHPXQLZHUVDOQ\FKWUHĝFL
=GH̬QLRZDQLHV\PEROXQLHMHVWMHGQDNMHGQR]QDF]QHSRQLHZDľ
RGQRVLVLÛRQGRUµľQ\FKG]LHG]LQ,QDF]HMSRMPXMÇJRZLÛF
OLWHUDWXUR]QDZF\̬OR]RIRZLHSV\FKRORG]\KLVWRU\F\V]WXNL
6ĄRZQLNMÛ]\NDSROVNLHJRGH̬QLXMHV\PEROMDNR
1
| SRMÛFLHSU]HGPLRW]QDNLWSPDMÇFHMHGQR]QDF]HQLHGRVĄRZQHLZLÛNV]ÇOLF]EÛ]QDF]HĆXNU\W\FK
2
| RVREÛOXE]ZLHU]ÛEÛGÇFHXRVRELHQLHPF]HJRĝ3
| XPRZQ\]QDNGRR]QDF]DQLDF]HJRĝQSMHGQRVWHNPLDUSLHUZLDVWNµZFKHPLF]Q\FKLWG
4
|ZOLWHUDWXU]H PRW\ZOXE]HVSµĄPRW\ZµZZG]LHOHOLWHUDF- NLPEÛGÇF\]QDNLHPJĄÛELHMXNU\WHMWUHĝFLPDMÇF\VXJH- URZDÉMHMLVWQLHQLHʐ.6ĄRZQLNV\PEROL:.RSDOLĆVNLHJRPµZLQDWRPLDVWľHV\PEROH
WR ʑ]QDNLNRQZHQFMRQDOQH MDṊDJLKHUE\OLWHU\F\IU\]QDNL
IDEU\F]QHGURJRZHPDWHPDW\F]QHLWG RUD]SU]HGPLRW\
SRMÛFLDZ\REUDľHQLDSU]Hľ\FLD]ZLÇ]DQHMDNLPĝZHZQÛWU]Q\P
VWRVXQNLHP ZVSµĄEU]PLÇFHNRMDU]ÇFHVLÛPDMÇFHʑZVSµOQ\
U\WPʐ ]LQQ\PSU]HGPLRWHPSRMÛFLHPʐ.
Symbol w literaturze
$QDOL]XMÇFUROÛV\PEROXZOLWHUDWXU]HGRZLDGXMHP\VLÛľH
SRHFLLSLVDU]H]FDĄHJRĝZLDWDFKÛWQLHZ\NRU]\VW\ZDOLJR
ZVZRMHMWZµUF]RĝFL=QDNLRGQRV]ÇVLÛSU]HFLHľGRUµľQ\FK
V\WXDFMLSU]HND]XMÇXF]XFLDLHPRFMHRGGDMÇFDĄHVSHNWUXP
ZDUWRĝFL3U]HGHZV]\VWNLPMHGQDNREQDľDMÇWRFRZXWZRU]H
MHVWG\VNUHWQLHNU\WH%\VWU\F]\WHOQLNPRľHZLÛFZF]XÉVLÛ
ZUROÛGHWHNW\ZDNWµU\ʇQLF]\POLWHUDFNL6FKHUORFN+ROPHV
ʇEÛG]LHSU]HPLHU]DĄSRHW\FNLHZHUV\E\RGQDOHļÉXNU\WHWDP
ʑSHUHĄNLʐQLHMHGQR]QDF]Q\FKWUHĝFL:LHOXPDODU]\LSRHWµZ
SRVĄXJLZDĄRVLÛV\PERODPLDE\SU]HND]DÉJĄÛEV]H]QDF]H- QLDLQDNĄRQLÉRGELRUFÛGRLQWHOHNWXDOQHJRZ\VLĄNX6WÇGWHľ
ZV]WXFHNRĆFD;,;LSRF]ÇWNX;;ZLHOXUR]ZLQÇĄVLÛQXUW
]ZDQ\V\PEROL]PHP:6ĄRZQLNXOLWHUDWXU\;;ZLHNXZLGQLHMH
]DSLVľHMHVWWRʑQXUWZV]WXFH ZW\PZSRH]ML ZNWµU\P
WZµUFDRGZRĄXMHVLÛGRHNVSUHVMLSRĝUHGQLHMUµZQRZDľQLND
V\PEROX ZREUD]DFKV\PERODFKZ\UDľDVLÛEH]SRĝUHGQLR
VIHUDHPRFMRQDOQDʐ.
0DXULFH0DHWHUOLQFʇWZµUFDGUDPDWXV\PEROLF]QHJRʇWZLHU- G]LĄľHOXG]LHPDMÇRJUDQLF]RQÇZLHG]ÛRĝZLHFLH:VZRMHM
WZµUF]RĝFLZ\NRU]\VW\ZDĄZLHOR]QDF]QHV\PEROHGRZ\MDĝQLH- QLDRWDF]DMÇFHMOXG]LU]HF]\ZLVWRĝFL-HJRVFHQLF]QHXWZRU\
VÇWDMHPQLF]HLQDVWURMRZHDOHZ\UDľDMÇOÛNF]ĄRZLHNDZREHF
SU]H]QDF]HQLD 3RVWDFLRP QDGDMH F]ÛVWR QLHRNUHĝORQ\ U\V
LXPLHV]F]DMHZQLHRNUHĝORQ\PĝZLHFLHSU]\SRPLQDMÇF\P
PDU]HQLDVHQQH3UDZG]LZDJĄÛERNDWUHĝÉSU]HND]XNU\MHVLÛ
ZLÛFQLHZSDSLHURZ\FKERKDWHUDFKDOHZG\VNUHWQ\PSRZLÇ- ]DQLX]GDU]HĆLVHQVLH]MDZLVNNWµUHRGNU\ZDMÇSUDZGÛRF]ĄR- ZLHNXLMHJRSREXGNDFK6.
1LFZLÛFG]LZQHJRľHDUW\ĝFLZ\NRU]\VW\ZDOLWRSRMÛFLHGR
SU]HND]DQLDRGELRUFRPZDľQ\FKP\ĝOL8ľ\ZDOLZLÛFV\PEROL
GRZ\UDľDQLDHPRFMLERKDWHUµZRUD]SU]HND]\ZDQLDSUDZG
PRUDOQ\FKLHW\F]Q\FK:SROVNLHMSRH]ML]DSU]HGVWDZLFLHOL
V\PEROL]PXX]QDMHVLÛPLQ-DQD.DVSURZLF]D.D]LPLHU]D
3U]HUZÛ7HWPDMHUDF]\6WDQLVĄDZD:\VSLDĆVNLHJR2PDZLDMÇF
]PĄRG]LHľÇ.ZLDWG]LNLHMUµľ\Z&LHPQ\FK6PUHF]\QDFKQLH
PRľQDSRPLQÇÉDUW\]PXSRHW\ZSU]HND]\ZDQLXXORWQRĝFL
QDWXU\=SR]RUXZLHUV]RSRZLDGDRNU]DNXG]LNLHMUµľ\RUD]
SUµFKQLHMÇF\PSQLXVWDUHMOLPE\3RJRGDMHVWVLHODQNRZD ĝZLHFL
VĄRĆFHQDGGROLQÇXQRVLVLÛPJĄDF]XÉ]DSDFK]LµĄ7RMHGQDN
W\ONRQLFQLH]QDF]ÇFDZDUVWZDXWZRUXWRERZLHPFRZDľQH
37
w w w . c z a s o p i s m o p o l o n i s t y k a . p l
Praktyczny przewodnik nauczyciela
NU\MHVLÛZV\PERODFK6SRNµMQDWXU\MHVW]SR]RUXVSRNRMQ\ʇ ZĝZLHFLHSU]\URG\WRF]\VLÛMHGQDNZDONDRSU]HWUZDQLH5µľD URĝQLH QD QLHSU]\MHPQ\P SRGĄRľX L PXVL ZDOF]\É R E\W
=HVWDZLRQDMHVW]SUµFKQLHMÇFÇOLPEÇNWµUDNLHG\ĝE\ĄDZLHOND
LSLÛNQD7HUD]QLH]QDF]\MXľQLF5µľDPRľHE\É]LQWHUSUHWR- ZDQDQDZLHOHVSRVREµZ MDNRV\PEROWUXGµZOXG]NLHJRľ\FLD
NWµUHLWDNMHVWVND]DQHQDQDGFKRG]ÇF\NRQLHF/LPEDQDWR- PLDVWWRV\PEROSU]HPLMDQLDVĄDERĝFLĝPLHUFLNRĆFDOXG]NLHJR
ľ\FLD3R]DV\PERODPLSU]HND]DQ\PL]DSRPRFÇVĄµZZDľQ\
MHVWWXWHľSU]HND]XNU\W\ZNRORUDFK3ÇVRZDUµľDVWRLZNRQ- WUDĝFLHGRV]DURĝFLVNDĄ
1LH]Z\NĄÇ OHNFMÇ V\PEROL]PX MHVW EH] ZÇWSLHQLD :HVHOH 6WDQLVĄDZD :\VSLDĆVNLHJR 7XWDM DXWRU ]DVWRVRZDĄ FDĄÇ
JDPÛV\PEROL]JUDEQLHXNU\W\FKZZLHOXZDUVWZDFKGUD- PDWX6\PEROLF]QHMHVWZLÛFVSRWNDQLHFKĄRSµZLLQWHOLJHQFML
ZEURQRZLFNLHMFKDFLHZUD]]LFKQLHXGDQ\PSRUR]XPLHQLHP
FKRFKROLWDQLHFR]QDF]DMÇF\ELHUQRĝÉLQLHPRF6\PEROLF]QD
MHVWUµZQLHľNUZDZD]RU]Dʇ]DSRZLHGļUR]OHZXNUZL NRJXWʇ
QDURG]LQ\QRZHJRF]\WHľREUD]NRV\QLHUµZSRG.UDNRZHP
ʇ]DSRZLHGļSRZVWDQLD2LOHV\PEROVWDZDĄVLÛLOXVWUDFMÇSHZ- Q\FKZDUWRĝFL]ZUDFDĄXZDJÛQDSUREOHP\GXľHMUDQJLWR
X:\VSLDĆVNLHJRVWDMHVLÛRQNROHMQ\PERKDWHUHPSU]\NWµU\P
OXG]LHWUDFÇNRQWUROÛ
Symbol w praktyce szkolnej, czyli pora zdjąć rękawiczki
6\PERO]DMPXMHZDľQHPLHMVFHZKLVWRULLZLHOXG]LHG]LQDMHG- QRF]HĝQLHMHVWWDNEDUG]RZSLVDQ\ZQDV]HWHUDļQLHMV]Hľ\FLH
ľHWU]HEDSRĝZLHFLÉPXZLHOHXZDJL1DOHľ\MHGQDN]URELÉWR
XPLHMÛWQLHE\PĄRG]LOXG]LHSRF]XOLPDJLÛNRQRWDFMLZLHOR- SĄDV]F]\]QRZ\FKRUD]UR]XPLHOLFLÇJSU]\F]\QRZRVNXWNRZ\
6DPRSU]HGVWDZLHQLHSUREOHPDW\NLQS:HVHODQLHZQLHVLH
QLF]HJRZľ\FLHPĄRG\FKOXG]LSR]DZLHG]ÇNWµUD]DMDNLĝF]DV
XOHFL:DUWRZLÛFWDN]DSODQRZDÉSUDFÛ]V\PEROHPE\SRĄÇ- F]\ÉWUHĝFLZLHOXG]LHG]LQV]WXNLZSURZDG]DMÇFREUD]UHNZL]\W
LWHNVW3URSRQXMÛZLÛFZNODVDFKOLFHDOQ\FKUR]SRF]ÇÉ]DMÛFLD
RGSU]\QLHVLHQLDUÛNDZLF]NLNWµUD]QDNRPLFLHSU]HSURZDG]LQDV
SU]H]]DNDPDUNL]QDF]HĆWHJRSU]HGPLRWXDľGRWUHĝFLXNU\- W\FKZ/DOFH%ROHVĄDZD3UXVD5ÛNDZLF]NLQDSRF]ÇWNXVZRMHJR
LVWQLHQLDSHĄQLĄ\IXQNFMÛ]Z\NĄHMRFKURQ\SU]HG]LPQHPDQD
NRĆFXVWDĄ\VLÛXZRG]LFLHOVNLPRELHNWHPSRľÇGDQ\PSU]H]
NDľGÇGDPÛ0DMÇRQHQLH]Z\NĄÇKLVWRULÛNWµUDUR]SRF]\QD
VLÛRGEDUEDU]\ĆFµZ0LÛG]\LQQ\PL3HUVRZLHUR]SU]HVWU]H- QLOLMHZFDĄHM(XURSLHMDNRZRUHNSU]\ZLÇ]DQ\GRQDGJDUVW- NµZ3µļQLHMGRGDQRRVREQHPLHMVFHQDNFLXNE\XPRľOLZLÉ
FKZ\WDQLHD]F]DVHPGRGDQRSR]RVWDĄHSDOFH:VWDURľ\W- Q\P(JLSFLHQDWRPLDVWUÛNDZLF]NLQLHW\ONRVĄXľ\Ą\VSRUWRZ- FRPOHF]WDNľHWRZDU]\V]\Ą\]DPRľQ\P(JLSFMDQNRPSRGF]DV
SRVLĄNµZ.RELHW\FKURQLĄ\ZWHQVSRVµEVZRMHGĄRQLHSU]HG
SRSDU]HQLHPLXEUXG]HQLHPMHG]ÇFJRUÇFHLWĄXVWHSRWUDZ\
EH]Xľ\FLDV]WXÉFµZ'RSRGREQ\FKFHOµZZ\NRU]\VW\ZDĄ\
UÛNDZLF]NLWDNľH]DPRľQH5]\PLDQNL=ELHJLHPODWUÛNDZLF]NL
]PLHQLDĄ\VZµMNV]WDĄWDWDNľHSU]H]QDF]HQLHSRSU]H]QSXZ\- GDWQLHQLHSLÛNQDL]P\VĄRZRĝFLNRELHF\FKGĄRQL=F]DVHPLFK
V\PEROLNDUR]ZLQÛĄDVLÛQDW\OHE\XZLHF]QLÉMÇZOLWHUDWXU]H
LV]WXFH7DNE\ĄRZSU]\SDGNXREUD]X)UDQ©RLVD*«UDUGDʑ3DQL
%DUELHU:DOERQQHʐ 2EUD]SU]HGVWDZLDPĄRGÇGDPÛ
NWµUDF]\WDNVLÇľNÛZGRPRZ\P]DFLV]X1DUÛFHPDZFLÇ- JQLÛWHUÛNDZLF]NLNWµUHĝZLDGF]ÇQLHZÇWSOLZLHRMHMZ\VRNLP
VWDWXVLHVSRĄHF]Q\P'DP\PXVLDĄ\GEDÉRVZµMZL]HUXQHNQLH
Wyimek...
38 listopad/grudzień 2019 Praktyczny przewodnik nauczyciela
Izabella Bartol Nauczycielka języka polskiego w Szkole Podstawowej nr 5 w Pile, socjoterapeutka, doradca metodyczny w pilskim Centrum Doskonalenia Nauczycieli. Pasjonatka uczenia siebie i innych. Miłośniczka wykorzystywania nowoczesnych technologii i myślenia wizualnego w edukacji. Autorka programu klasy z innowacją filmową, realizatorka ogólnopolskich projektów edukacyjnych.
Swoim doświadczeniem dzieli się na blogu www.polskizklasa.pl. Członek grupy Superbelfrzy RP.
W\ONRSRGF]DVEDOLLSU]\MÛÉDOHWDNľHSRGF]DVFRG]LHQQ\FK
F]\QQRĝFL0RFQ\NRORUUÛNDZLF]HNNRQWUDVWXMH]MHMGHOLNDWQÇ
VXNLHQNÇ3UDZGRSRGREQLH]RVWDĄ\XV]\WH]MHGZDELXNWµU\
ZµZF]DVE\ĄQDMPRGQLHMV]\PLQDMSRSXODUQLHMV]\PPDWHULD- ĄHP5ÛNDZLF]NLQDREUD]LH]GHF\GRZDQLHSU]\NXZDMÇZ]URN
FRPRľHR]QDF]DÉľHVÇGXPÇPĄRGHMGDP\NWµUDFKFLDĄDVLÛ
SRFKZDOLÉ .
Załącznik
(obraz „Pani Barbier-Walbonne”)
$QDOL]ÛREUD]XPRľHP\RGQLHĝÉGROLWHUDWXU\NWµUHMUµZQLHľ
QLHREF\MHVWV\PEROWHMF]ÛĝFLľHĆVNLHMJDUGHURE\7XWDMSU]\NĄD- GHPDQDOL]\PRľHE\ÉIUDJPHQW/DONL3UXVDZNWµU\P,]DEHOD
ăÛFNDRGZLHG]DVXELHNWD
ʑʇ3U]\V]Ą\ĝP\SURVLÉSDQDRUÛNDZLF]NL
ʇ1XPHUHNSLÛÉLSµĄʇRGSDUĄ0UDF]HZVNLLMXľWU]\PDĄSXGHĄNR
NWµUHPXQLHFRGUľDĄRZUÛNDFKSRGZSĄ\ZHPVSRMU]HQLD
SDQQ\,]DEHOL
ʇ2WµľQLHʇSU]HUZDĄDSDQQD]HĝPLHFKHPʇ3LÛÉLWU]\
F]ZDUWH-XľSDQ]DSRPQLDĄ ʐ.
7HQIUDJPHQWGRVNRQDOHSRNDľHPĄRG\POXG]LRPMDNZDľQ\
MHVWWHQV\PEROZV]WXFHLMDNZLHOHPLHMVFDSRĝZLÛFRQRPX
ZKLVWRULLOLWHUDWXU\LV]WXNL3U]\RND]MLG\VNUHWQLHZVNDľHNRUH- ODFMÛZLHOXG]LHG]LQV]WXNLXGRZDGQLDMÇFľHĝZLDWMHVWLQWHU- G\VF\SOLQDUQ\DU]HF]\]MDZLVNDLV\PEROHVLÛ]HVREÇĄÇF]Ç
WZRU]ÇF]UR]XPLDĄÇFDĄRĝÉ
Język symbolu w klasach młodszych w praktyce
2LOHZNODVDFKOLFHDOQ\FKPRľQDVRELHSR]ZROLÉQDWDNLH
SU]HGVWDZLHQLHV\PEROXZOLWHUDWXU]HLV]WXFHRW\OHZNOD- VDFKPĄRGV]\FKV]NRĄ\SRGVWDZRZHMWU]HEDSRGHMĝÉGRWHPDWX
ZLHORSĄDV]F]\]QRZR=DSR]QDQLHXF]QLµZ]GH̬QLFMÇV\PEROX
LSUµEDRGV]XNDQLDJRZWHNĝFLHQLHEÛGÇGODQLFK]UR]XPLDĄH
8F]QLRZLHNODV9ʇ9,V]NRĄ\SRGVWDZRZHMZ\PDJDMÇZSURZD- G]HQLDGRWHPDWXF]ÛVWR]ZL]XDOL]RZDQLDJRE\SRWHPPµF
SHZQHWUHĝFL]HVREÇSRZLÇ]DÉ%LRUÇFQDZDUV]WDWV\PERO
GRPXLĝPLHUFLRGUD]XPRľQDE\SU]\WRF]\ÉZLHOHW\WXĄµZWM
ĽRQDPRGQD1DGRPZ&]DUQROHVLHF]\7UHQ\%\ĄRE\WRMHG- QDNMHGQR]QDF]QHLRF]\ZLVWHDZLHOHUD]\MXľZVSRPLQDĄDP
ľHHGXNDFMDG]LHFLPĄRGV]\FKZ\PDJDRGQDXF]\FLHODVSRMU]H- QLDQDSUREOHPQLHMHGQR]QDF]QLHLSU]HGVWDZLHQLHJRXF]QLRP
ZQLHNRQZHQFMRQDOQ\VSRVµE3URSRQXMÛZLÛFV\PEROGRPX
UR]SDWU]\ÉZNRQWHNĝFLHSRZLHĝFL/XF\0DXG0RQWJRPHU\
$QLD]=LHORQHJR:]JµU]DV\PEROĝPLHUFLQDWRPLDVWPRľQD
RPµZLÉSU]\&KĄRSFDFK]3ODFX%URQL)HUHQFD0ROQDUDOXE
2SRZLHĝFLDFK]1DUQL&OLYHʌD6/HZLVD
'REU\PSRP\VĄHPQDOHNFMHZSURZDG]DMÇFHMHVW]DS\WDQLH
XF]QLµZF]\]QDMÇMDNLHĝ]QDNLNWµUH]QDMGXMÇVLÛZRWDF]D- MÇF\PLFKĝZLHFLHL]NWµU\FKQDFRG]LHĆNRU]\VWDMÇ6]\ENR
RNDľHVLÛľHW\PL]QDNDPLVÇQSHPRWLNRQ\NWµU\FKPĄRG]L
OXG]LHXľ\ZDMÇNRQWDNWXMÇFVLÛ]HVREÇQDIRUDFKVSRĄHF]QR- ĝFLRZ\FKF]\ZZLDGRPRĝFLDFK606:W\PPLHMVFXPRľQD
SRSURVLÉXF]QLµZDE\ZVZRLFK]HV]\WDFKQDU\VRZDOLHPRWLNRQ
]ZLÇ]DQ\]HVZRLPVDPRSRF]XFLHP1DVWÛSQLHFKÛWQLXF]QLR- ZLHRPµZLÇVZRMH]QDNLG]LÛNLF]HPXEDUG]RV]\ENRGRMGÇ
GRZQLRVNXľHWDNL]QDNV\PEROL]XMHWRMDNVLÛG]LVLDMF]XMÇ
0RľHP\UµZQLHľ]DSURSRQRZDÉXF]QLRPLQWHUSUHWDFMÛNROR- UµZ&]HJRV\PEROHPMHVWGODQLFKNRORUF]HUZRQ\DF]HJRQS
F]DUQ\"7XWDM]SHZQRĝFLÇSDGQÇRGSRZLHG]LľHF]HUZLHĆWR
PLĄRĝÉDOHWHľNRORUNUZLDSU]\F]DUQ\PQDMF]ÛVWV]ÇRGSRZLH- G]LÇMHVWV\PEROQRF\PURNX.LHG\MXľX]\VNDP\RGSRZLHG]L
QDREDS\WDQLDPRľHP\SRGDÉXF]QLRPGH̬QLFMÛV\PEROX
RF]\ZLĝFLHZVSRVµEGRVWRVRZDQ\GRLFKZLHNXDZLÛFPRľ- OLZRĝFLSHUFHSF\MQ\FK3RWDNLFKOHNFMDFKZVWÛSQ\FKPRľQD
SRĝZLÛFLÉ]DMÛFLD]OHNWXU\$QLD]=LHORQHJR:]JµU]D]DJDG- QLHQLX]ZLÇ]DQHPX]GRPHP7XWDMUµZQLHľSURSRQXMÛ]DFLH- NDZLDMÇF\XF]QLµZZVWÛSGROHNFMLDPLDQRZLFLHZ\VĄXFKDQLH
SLRVHQNL.DVL6WDQNLHZLF]SWʑ'RPʐ QDMOHSLHM]]DPNQLÛW\PL
RF]DPL 7HOHG\VNMHVWGRVWÛSQ\QD<RX7XEH KWWSV ZZZ
\RXWXEHFRPZDWFK"Y Q73&P41*O,>GRVWÛS @
3RZ\VĄXFKDQLXSLRVHQNLZDUWRSRSURVLÉXF]QLµZRSU]HGVWD- ZLHQLHSLHUZV]\FKZUDľHĆ3RNUµWNLHMG\VNXVMLPRľQDRGQLHĝÉ
VLÛGROHNWXU\DGRNĄDGQLHMJĄµZQHMERKDWHUNLSRZLHĝFLS\WDMÇF
XF]QLµZGODF]HJRʇLFK]DGDQLHPʇSU]\GDWQHE\ĄRRGVĄXFKDQLH
WDNLHMZĄDĝQLHSLRVHQNL1DVWÛSQLHSĄ\QQLHPRľQDSU]HMĝÉGR
NROHMQHJRRJQLZDOHNFMLDPLDQRZLFLH]DVWDQRZLHQLDVLÛMDNL
GRPPLDĄD$QLDMDNLHJRSUDJQÛĄDMDNLRWU]\PDĄD1DNRQLHF
SURSRQXMÛSRP\ĝOHÉF]HJRV\PEROHPMHVWGRPZRJµOHLGRP
GODUXGRZĄRVHMG]LHZF]\QNL
1DOHľ\]ZUµFLÉXZDJÛQDWRľHRPDZLDMÇFWÛOHNWXUÛSU]\
Z\NRU]\VWDQLXSRZ\ľV]\FKSURSR]\FMLWRNX]DMÛÉQDXF]\FLHO
PDPRľOLZRĝÉVNRUHORZDQLDWUHĝFLOLWHUDFNLFK]PX]\F]Q\PL
ÉZLF]HQLHXPLHMÛWQRĝFLUHWRU\F]Q\FK EXGRZDZ\SRZLHG]HĆ
SĄ\QQHU]HF]RZHNRQVWUXRZDQLHP\ĝOL UR]ZLMDQLDXF]QLRZ- VNLHMNUHDW\ZQRĝFLDWDNľHʇFRQDMZDľQLHMV]HʇQDZLÇ]\ZDQLH
GRWHUPLQµZLSRMÛÉJĄÛEV]\FKSU]HQRĝQ\FK,WRZV]\VWNR
ZSUDNW\FH:DľQHMHVWZLÛFE\QDXF]\FLHOWDNVNRUHORZDĄ
WUHĝFLDE\VWDĄ\VLÛGODXF]QLDRGNU\FLHPľHZV]\VWNRVLÛ]H
VREÇĄÇF]\PDVHQVZ]DMHPQLHVLÛX]XSHĄQLD7RMHVWZĄDĝQLH
V]WXNDQRZRF]HVQHMHGXNDFML ■
Przypisy:
1 Św. Paweł, Hymn o miłości, w: Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu, s. 2505–2506.
2 A. Maślanka, Od malarstwa jaskiniowego do sztuki zaangażowanej – historia muralu, http://www.rynekfarb.pl/od-malarstwa-
jaskiniowego-do-sztuki-zaangazowanej-historia-muralu/ [dostęp:
26.09.2019].
3 https://sjp.pl/symbol [dostęp: 26.09.2019].
4 W. Kopaliński, Słownik symboli, Warszawa, s. 5.
5 Słownik XX wieku, Warszawa 1992, s. 1055.
6 https://pl.wikipedia.org/wiki/Maurice_Maeterlinck [dostęp:
26.09.2019].
7 M. Toussaint-Samat, Historia stroju, przeł. K. Szeżyńska-Maćkowiak, Warszawa 2011, s. 412.
8 https://niezlasztuka.net [dostęp: 26.09.2019].
9 B. Prus, Lalka, PIW, Warszawa 1959, s. 224.
