opracowany w ramach projektu
„Tworzenie programów nauczania oraz scenariuszy lekcji i zajęć wchodzących w skład zestawów narzędzi edukacyjnych wspierających proces kształcenia ogólnego w zakresie kompetencji kluczowych uczniów niezbędnych do poruszania się na rynku pracy”
dofinansowanego ze środków Funduszy Europejskich w ramach
Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój, 2.10 Wysoka jakość systemu oświaty.
Warszawa 2019
SCENARIUSZ LEKCJI W KLASIE IV
Program nauczania języka polskiego dla szkoły podstawowej
MAŁGORZATA JAS
PAPUŻKI NIEROZŁĄCZKI,
CZYLI OBRAZ I SŁOWO
W KOMIKSIE
Bożena Święch dr Beata Rola
Agnieszka Ratajczak-Mucharska Redakcja językowa i korekta – Editio
Projekt graficzny i projekt okładki – Editio Skład i redakcja techniczna – Editio Warszawa 2019
Ośrodek Rozwoju Edukacji Aleje Ujazdowskie 28 00-478 Warszawa www.ore.edu.pl
Publikacja jest rozpowszechniana na zasadach wolnej licencji Creative Commons – Użycie niekomercyjne 4.0 Polska (CC-BY-NC).
https://creativecommons.org/licenses/by-nc/4.0/deed.pl
3
Tytuł lekcji:
Papużki nierozłączki, czyli obraz i słowo w komiksie
(kompetencje kluczowe: świadomość i ekspresja kulturalna, porozumiewanie się w języku ojczystym, kompetencje informatyczne/cyfrowe)
Cele kształcenia (wymagania ogólne)
Kształcenie literackie i kulturowe. 3) Rozwijanie zdolności dostrzegania wartości ogólnoludzkich oraz ich adaptowania w (…) twórczości własnej.
Kształcenie językowe. 4) Rozwijanie wiedzy o elementach składowych wypowiedzi (…) pisemnych oraz ich funkcjach w strukturze tekstów i w komunikowaniu się.
Tworzenie wypowiedzi. 1) Rozwijanie umiejętności świadomego wypowiadania się w określonych formach wypowiedzi (…) pisemnych. 7) Rozbudzanie potrzeby tworzenia tekstów o walorach estetycznych i podejmowania samodzielnych prób literackich. Samokształcenie. 4) Rozwijanie umiejętności samodzielnego docierania do informacji, dokonywania ich selekcji, syntezy oraz wartościowania. 5) Rozwijanie umiejętności rzetelnego korzystania ze źródeł wiedzy (…) oraz szacunku dla cudzej własności intelektualnej. 8) Rozwijanie umiejętności efektywnego i odpowiedzialnego posługiwania się technologią informacyjną w poszukiwaniu, porządkowaniu
i wykorzystywaniu pozyskanych informacji.
Treści kształcenia (wymagania szczegółowe)
I. Kształcenie literackie i kulturowe. 1. Czytanie utworów literackich.
Uczeń: 8) odróżnia dialog od monologu, rozumie ich funkcje w utworze. 2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń: 7) charakteryzuje komiks jako tekst kultury, wskazuje charakterystyczne dla niego cechy. II. Kształcenie językowe. 2. Zróżnicowanie języka. Uczeń: 3) używa stylu stosownego do sytuacji komunikacyjnej.
3. Komunikacja językowa i kultura języka. Uczeń: 1) identyfikuje tekst jako
komunikat; rozróżnia typy komunikatu: (…) literacki, ikoniczny; 4) rozpoznaje znaczenie niewerbalnych środków komunikacji (np. gest, mimika, postawa ciała).
4. Ortografia i interpunkcja. Uczeń: 2) poprawnie używa znaków interpunkcyjnych:
kropki, przecinka, znaku zapytania, znaku wykrzyknika (…). III. Tworzenie wypowiedzi. 2. Mówienie i pisanie. Uczeń: 9) wykorzystuje wiedzę o języku w tworzonych wypowiedziach. IV. Samokształcenie. Uczeń: 9) rozwija umiejętności efektywnego posługiwania się technologią informacyjną oraz zasobami internetowymi i wykorzystuje te umiejętności do prezentowania własnych zainteresowań.
Metody/Formy pracy
m. praktyczne: ćwiczenia redakcyjne; m. podające: miniwykład ilustrowany prezentacją w programie PowerPoint; m. programowe: korzystanie z materiałów dostępnych w sieci i ich przetwarzanie, korzystanie z narzędzi i aplikacji do tworzenia
komiksów; m. problemowe, aktywizujące: oś czasu; formy pracy: zbiorowa, grupowa.
Środki dydaktyczne
zestawy zdjęć z życia szkoły (np. z wycieczki klasowej) dla grup, samoprzylepne „dymki”
lub kartki i nożyczki do ich przygotowania, klej, artykuły: Kamila Śliwowskiego pt.
Darmowe zdjęcia z sieci. Skąd brać? Jak korzystać?, Łukasza Chmielewskiego pt.
20 najlepszych komiksów dla dzieci (culture.pl), zasoby portalu Scholaris: prezentacje pt. Poznajemy komiks oraz Komiks z wakacyjnych zdjęć.
Przed lekcją:
Nauczyciel prosi, aby uczniowie przyszli na lekcję w przebraniu bohatera swojego ulubionego komiksu.
Opis przebiegu lekcji:
1. Uczniowie zgadują, za kogo przebrali się koledzy i koleżanki.
2. Chętni uczniowie kończą zdanie: Lubię komiks, ponieważ…
3. Uczniowie wymieniają najważniejsze cechy komiksu jako gatunku. Na tablicy i w zeszytach powstaje mapa myśli.
4. Nauczyciel wyświetla prezentację pt. Poznajemy komiks. Może ją uzupełnić wybranymi informacjami z artykułu Łukasza Chmielewskiego pt. 20 najlepszych komiksów dla dzieci (culture.pl), w szczególności obrazami, aby uzmysłowić uczniom różnorodność stylów formy graficznej komiksów.
5. Uczniowie pod kierunkiem nauczyciela uzupełniają mapę myśli informacjami, których przed obejrzeniem prezentacji nie dostrzegali.
6. Uczniowie łączą się w grupy (grupę mogą stworzyć uczniowie w przebraniu z tego samego komiksu albo z komiksów reprezentujących tę samą odmianę, np. fantasy). Nauczyciel objaśnia zadanie, którym będzie stworzenie komiksu z fotografii (np. ze szkolnej wycieczki). Objaśnienie ilustruje prezentacją pt. Komiks z wakacyjnych zdjęć (zasób portalu Scholaris).
7. Każda grupa otrzymuje taki sam zestaw fotografii, samoprzylepne „dymki” lub kartki do ich wycięcia, a następnie wykonuje komiks (zdjęcia nakleja na plakat).
8. Gotowe komiksy „wędrują” zgodnie z ruchem wskazówek zegara od stolika
do stolika. Każdy zespół czyta komiks kolegów i przekazuje im pisemną informację zwrotną (2–3 zdania). Gdy komiks wróci do autorów, ci czytają notatki kolegów i dziękują im (wypowiedź ustna w 2–3 zdaniach), odnosząc się do treści notatki.
9. Nauczyciel rozmawia z uczniami o zasadach wykorzystania obrazów dostępnych w sieci z poszanowaniem prawa autorskiego. Wyjaśnia, jak odczytać licencje umożliwiające darmowe wykorzystanie zdjęć (pokazuje ikony i nazwy licencji).
Poleca strony, wybrane np. spośród rekomendowanych w artykule Kamila Śliwowskiego pt. Darmowe zdjęcia z sieci. Skąd brać? Jak korzystać?
5
10. Uczniowie oceniają sposób pracy na lekcji – na plakat z narysowaną sylwetką ludzika doklejają „dymki” z komiksową informacją zwrotną.
11. Zadanie domowe: Przygotuj komiks na wybrany przez siebie temat, wykonując rysunki lub wykorzystując obrazy udostępnione w Internecie na zasadzie wolnych licencji. Możesz stworzyć komiks w formie prezentacji w programie PowerPoint lub w aplikacji do tworzenia komiksów (w wyborze pomoże Ci nauczyciel informatyki).
Zdecyduj, czy stworzysz komiks samodzielnie, czy z kolegą/koleżanką.
Komentarz metodyczny
Opisane w scenariuszu zadania edukacyjne aktywizują każde dziecko
i włączają w działania uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, którzy mogą wybrać w pracy grupowej taką rolę, która pomoże im maksymalnie wykorzystać swój potencjał. Ćwiczenia i zadanie domowe sprawiają, że każdy może wykorzystać swój talent. Polonista powinien współpracować w realizacji scenariusza z nauczycielem informatyki.
