Preliminary results of palynological studies of Upper Jurassic flora-bearing deposits from Wólka Bałtowska, NE margin of Góry Świętokrzyskie Mts, Poland

(1)

Wstępne wyniki badań palinologicznych górnojurajskich utworów z florą z Wólki Baltowskiej (NE obrzeżenie Gór Świętokrzyskich, Polska) 49

Wstępne wyniki badań palinologicznych górnojurajskich utworów z florą z Wólki Bałtowskiej,

,

NE obrzeżenie Gór Swiętokrzyskich, Polska

Preliminary results of palynological studies of Upper Jurassie flora-bearing deposits from Wólka

Bałtowska,

NE margin of Góry Świętokrzyskie Mts, Poland

Przemysław GEDL' i Jadwiga ZIAJA²

'Instytut Nauk Geologicznych PAN, Ośrodek Badawczy w Krakowie, ul. Senacka 1,31-002 Kraków;

e-mail: ndgedl@cyf-kr.edu.pl 21nstytut Botaniki im. W. Szafera PAN, ul. Lubicz 46, 31-512 Kraków;

e-mail: ziaja@ib-pan.krakow.pl

Key words: Jurassic, Kimmeridgian, dinoflagellate cysts, sporomorphs, biostratigraphy, palaeoenvironment, Góry Świętokrzyskie Mts, Poland.

ABSTRACT: Three sampies of flora-bearing limestone from Wólka Bałtowska were analysed for palynology. They yielded organic-walled dinoflagellate cysts (dinocysts) and sporomorphs, as well as rich phytoclast assemblages including large-size cuticle remains. Age-assessment of limestone from Wólka Bałtowska based on dinocysts implies Late Oxfordian to Early Kimmeridgian. Analysis of palynofacies content confirms near-shore, presumably shallow water sedimentary setting of the sediments in question. Surrounding land-masses were covered by vegetation representing various environments, from sea-shore setting to more inland one and those along the rivers.

WSTĘP

Stanowisko górnojurajskich utworów z bogatą makroflorą w Wólce Bałtowskiej (fig. 1) zostało

odkryte w 1967 roku (Liszkowski 1972). Osady te

zostały zaliczone przez Gutowskiego (1998) do tzw. wapienia oolitowego ze Skarbki. Jest to jedno z nielicznych znanych miejsc występowania późnoju

rajskich makroszczątków roślinnych w Polsce (np: Premik i Zabłocki 1925), w przeciwieństwie

do stosunkowo licznych stanowisk flor kopalnych wczesnojurajskich (m. in. Makarewiczówna 1928,

Wcisło-Luraniec i Ichas-Ziaja 1990, Wcisło-Luraniec

1992) i środkowojurajskich (m. in. Raciborski 1894;

Reymanówna 1963a, b, 1973, 1987, Wcisło-Luraniec

1989). Pomimo tego stanowisko w Wólce Bałtowskiej,

a zwłaszcza jego mikro- i makro flora, nie doczekały się poważniejszego opracowania. Liszkowski (1972)

podał na podstawie niepublikowanych opracowań

Reymanówny listę oznaczonych fragmentów roślin obejmujących jeden rodzaj skrzypowych (Equiseti- tes sp.), trzy rodzaje i dwa gatunki roślin nagona- siennych (Ctenozamites sp., Pachypteris sp., Pseu- dotorellia sp., Pagiophyllum connivens i Brachy- phyllium aff. crucis) oraz nieoznaczalne fragmenty

benetytów. Liszkowski wspomina również o obecno-

ści ziaren pyłku typu Classopollis i Araucariopol- lites oraz licznych bruzdnic (cyst Dinoflagellata;

dinocyst). Informacja o obecności palinomorf w utworach z Wólki Bałtowskiej podana przez Liszkowskiego, skłoniła autorów do podjęcia próby bardziej szczegółowego opracowania ich zespołów.

Celem tych badań, których wstępne wyniki prezento- wane są w tym opracowaniu, jest próba określenia

wieku oraz warunków paleośrodowiskowych, jakie

panowały w czasie sedymentacji badanych utworów.

(2)

50

- utwory jurajskie na powierzchni lub

pod przykryciem kenozoiku _{1 km}

Kolonia Wólka

Bałtowska

Tomy Jurajskie, tom II

Fig. 1. Lokalizacja Bałtowa na tle zasięgu występowania utworów jurajskich w Polsce za (Matyją i Wierzbowskim 2002) oraz przybliżona lokalizacja stanowiska z makroflorą w Wólce Bałtowskiej (wg Liszkowskiego 1972).

MATERIAŁ

Próbki do badań palinologicznych pochodzą

z materiałów z odsłonięcia w Wólce Bałtowskiej

przekazanych przez Liszkowskiego Reymanównie do opracowania paleobotanicznego (por. Liszkow-

[m]

6 }-- c~o~cf'oC f'

}=-~~----'---j

) ~

t

^cO^o^O

5

-=-.:

^p

⁰ ^--t---

~

4

3

2

o

'c Q) _Q)

płytowe

wapienie mikrytowe

.tj drobnoławicowe

C\l»

~.Q wapienie pelityczne

o, Q z soczewkami

~ ~ i warstwami

~ E oolitów o ~

E

wapienie oolitowe,

średnio-

i drobnoławicowe

kompleks zlepieńców

Fig. 2. Schematyczny profil litologiczny odsłonięcia w Wólce Bałtow

skiej (wg Liszkowskiego 1972).

ski 1972). Kolekcja ta, składająca się z kilkudziesię

ciu okazów skalnych z makroflorą znajduje się

obecnie w Instytucie Botaniki im. W Szafera PAN w Krakowie. Do badań palinologicznych wybrano dwa okazy z następującymi numerami: PMS 56/48/II i PMS 56/135/I. Niestety, dokładna pozycja tych próbek na profilu Liszkowskiego (1972, fig. 2) nie jest znana. Najprawdopodobniej pochodzą one z wyższej części profilu zawieraj ącego liczną makroflorę (fig. 2), oznaczonej przez Liszkowskie- go interwałem 3. W niniejszym opracowaniu wykorzystano również preparat palinologiczny

znajdujący się wraz z kolekcją skalną Liszkowskie- go w zbiorach Instytutu Botaniki im. W Szafera PAN w Krakowie. Preparat ten charakteryzuje się

jednak złym stanem zachowania, nieznana jest

również lokalizacja jego materiału wyjściowego

na profilu z Wólki Bałtowskiej.

Próbka PMS 56/48/II to jasnokremowy, pylasty

wapień oolitowy (fig. 3a), natomiast próbka PMS 56/135/I to jasnokremowy pylasty wapień z licznymi fragmentami makro flory (fig. 3b).

METODY

Badane próbki zostały poddane standardowej maceracji palinologicznej w Ośrodku Badawczym ING PAN w Krakowie. 100 g skały zostało rozpusz- czone w 32% kwasie solnym i 38% kwasie fluorowo- dorowym, rezyduum zostało przesiane przez 15 /.Lm sito, materia organiczna została odseparowana

cieczą ciężką o ciężarze właściwym 2 glcm³• Prepa-

(3)

Fig. 3. a - Jasnokremowy, pylasty wapień oolitowy - próbka PMS 56/48/11; b - Jasnoszaro-kremowy pylasty wapień z licznymi fragmentami makroflory - próbka PMS 56/135/1. Fot. P. Gedl.

raty do analizy w świetle przechodzącym wykonano z zastosowaniem roztworu gliceryny i żelatyny jako

środka wiążącego. Rezyduum i preparaty palinolo- giczne przechowywane są w kolekcji Ośrodka

Badawczego ING PAN w Krakowie.

Nieznany jest natomiast sposób maceracji palinologicznej preparatu z kolekcji Liszkowskiego.

Powoduje to, że wyniki uzyskane z analizy tego preparatu nie mogą być porównywane z wynikami uzyskanymi z dwóch próbek skalnych i traktowane

są jedynie jako uzupełniające.

WYNIKI

Palinofacje badanych próbek roznlą się od siebie. Palinofacja próbki PMS 56/135/I Gasnokre- mowy pylasty wapień z licznymi fragmentami makroflory) charakteryzuje się dominacją elemen- tów lądowych, wśród których naj liczniej występują cechujące się często dużymi rozmiarami fragmenty tkanek roślin naczyniowych z zachowanymi struk- turami (kutykule; pl. 1: I-K) oraz czarne nieprzezroczyste fitoklasty. U dział sporomorf, wśród których zaznacza się dominacj a ziaren pyłku, nie przekra- cza kilku procent palinofacji. Fitoplankton

słodkowodny reprezentowany jest przez glony Chlorococcales z rodzaju Botryococcus (pl. 1: C).

Dinocysty (fitoplankton morski) są silnie rozpro- szone przez palinomorfy i fitoklasty lądowe

i nie przekraczają 1% palinofacji.

Odmienna palinofacja charakteryzuje jasnokremowy, pylasty wapień oolitowy (próbka PMS 56/48/II). Dominują tutaj czarne nieprzezroczyste

fitoklasty i sporomorfy reprezentowane w większo

ści przez formy dwuworkowe (pl. 1: G). Kutykule

występują podrzędnie, natomiast w stosunku do po- przedniej próbki znacznie liczniej występują

dinocysty.

Preparat z kolekcji Liszkowskiego charakteryzuje się palinofacją zdominowaną przez silnie

rozproszoną amorficzną materię organiczną

(ponadto w preparacie występuje licznie materia nie organiczna, co wraz z obecnością rozproszonej amorficznej materii organicznej wskazuje na nie-

używanie sit i separację cieczą ciężką w czasie maceracji próbki). Dinocysty i sporomorfy są bardzo nieliczne, podobnie jak kutykule i czarne fitoklasty.

Dinocysty

Zespoły dinocyst znalezione w badanych prób- kach charakteryzują się ubóstwem gatunkowym (w sumie oznaczono jedynie jedenaście taksonów- patrz "Apendyks") oraz dominacją, chociaż w róż

nych proporcjach, podobnych gatunków. W próbce PMS 56/135/1 najliczniej występuje "morfotyp Cribroperidinium venustum" (pl. 2; patrz "Uwagi taksonomiczne"), który stanowi około 30% (około

45% w próbce PMS 56/48/II), natomiast gatunek Escharisphaeridia mantellii (pl. 4: A-G) stanowi ponad 50% zespołu dinocyst (około 20% w próbce PMS 56/48/II). W tej ostatniej próbce licznie pojawia

się również gatunek Atlantodinium jurassicum (pl. 3: H-P), który w próbce PMS 56/135/I występuje

nielicznie. Różnice pomiędzy zespołami dinocyst z badanych próbek zaznaczają się poprzez

obecność stosunkowo licznych okazów rodzaju

(4)

52 Tomy Jurajskie, tom II

Plansza 1

Sporomorfy, palinomorfy słodkowodne i fitoklasty z górnojurajskich osadów z Wólki Bałtowskiej: A - Ca//ia/asporites tri/obatus; B - C/assopo//is . sp.; C - Botryococcus sp.; D - Eucommiidites minor; E - Eucommiidites troedssonii; F - Ca//ia/asporites dampieri; G - A/isporites cf. grandis;

H - Araucariacites austra//is; I - kutykula podobna do kutykuli liści Brachyphy//um; J, K - kutykule. Skala naA-1 oznacza 15 Jlm, na J i K - 25 Jlm.

Fot. J. Ziaja -A B, D-I; fot. P. Gedl - C, J, K.

(5)

Wstępne wyniki badań palinologicznych górnojurajskich utworów z tiarą z Wólki Baltowskiej (NE obrzeżenie Gór Świętokrzyskich, Polska) 53

c

J

M N

o

R

Plansza 2

Dinocysty z górnojurajskich osadów z Wólki Bałtowskiej, morfotyp Cribroperidinium venustum: A-L, S, T - Cribroperidinium venustum; M-P -Tehamadinium konarae; Q, R -Apteodinium aff. nuciforme. Skala na A oznacza 25 /.lm. Fot. P. Gedl.

(6)

54

Dichadogonyaulax (pL 4: R-T), np: gatunkuDicha- dogonyaulax chondra (pl. 4: R), które występują

jedynie w próbce PMS 56/48/II. W próbce z kolekcji Liszkowskiego oznaczono jedynie nieliczne formy

należące do "morfotypu Cribroperidinium venu- stum".

Sporomorfy

W obydwu próbkach wśród sporomorf dominują

ziarna pyłku. Spory są nieliczne, znaleziono pojedyncze zarodniki Cyathidites minor oraz okazy podobne do Calamospora. Cyathidites minor należały najprawdopodobniej do paproci z Cyatheaceae lub Dicksoniaceae (Couper 1958).

Calamospora jest uważana za porównywalną

z zarodnikami mezozoicznych roślin skrzypowych z rodzaju Equisetites (Couper 1958, Kelber i van Konijnenburg-van Cittert 1998). Mogą zatem pocho-

dzić z rośliny oznaczonej przez Reymanówną jako Equisetites sp. (Liszkowski 1972).

Ziarna pyłku Classopollis (pl. 1: B) występują

w obydwu badanych próbkach pojedynczo, a w próbce PMS 56/135/I również w tetradach. Sto- sunkowo liczne są ziarna pyłku Araucariacites

(często występujące w dużych skupieniach i czę

ściowo niedojrzałe, pochodzą prawdopodobnie bez-

pośrednio z szyszek pyłkowych; pL 1: H), Calliala- sporites (pL 1: A, F) oraz Eucommiidites (pl. 1: D, E). Classopollis są ziarnami pyłku roślin szpilkowych z wymarłej rodziny Cheirolepidiaceae, repre- zentowanej w makroflorze (Liszkowski 1972) przez

pędy z liśćmi oraz szyszki pyłkowe Brachyphyl- lum aff. crucis, jak również pędy Pagiophyllum.

Ziarna pyłku Callialasporites dampieri oraz Cal- lialasporites trilobatus i Araucariacites austra- lis, pochodzą także z roślin szpilkowych, ale z rodziny Araucariaceae (Balme 1995). W stanie kopal- nym ziarna pyłku Callialasporites iAraucariaci- tes były opisane in situ z jurajskich szyszek pyłko

wych połączonych z pędami Brachyphyllum mammilare (Van Konijnenburg-van Cittert 1971).

Eucommiidites są ziarnami pyłku, dla których

roślina macierzysta nie jest znana. Uważa się je za

pochodzące od sagowców, ponieważ były znalezione w szyszkach o budowie charakterystycznej dla Cycadales (Van Konijnenburg-van Cittert 1971).

Jednak ich przynależność botaniczna nie jest

dokładnie określona i mogą także pochodzić od be- netytów (por. Abbink 1998), których fragmenty znaleziono w Wólce Bałtowskiej (Liszkowski 1972).

Dwuworkowe ziarna pyłku, np: Alisporites cf.

grandis (pL 1: G), mogą reprezentować paprocie

nasienne, których fragmenty (Pachypteris)

również zostały stwierdzone w osadach Wólki

Bałtowskiej (Liszkowski 1972). Podobne ziarna

pyłku wytwarzane są także przez rośliny szpilkowe z Pinaceae i Podocarpaceae (Balme 1995). Tego rodzaju makroszczątki nie zostały do tej pory w osadach Wólki Bałtowskiej znalezione.

INTERPRETACJA WIEKU

Liszkowski (1972), opierając się na znalezionej w profilu faunie, a zwłaszcza amonicie z rodzaju Discosphinctes określił wiek badanych utworów z Wólki Bałtowskiej na górny oksford. W podobnym przedziale, jednak jedynie na podstawie kryteriów lito stratygraficznych , umieszcza badany profil Gutowski (1998, fig. 3).

Ze względu na duże różnice pierwszych i ostat- nich pojawień dinocyst w późnym oksfordzie i wczesnym kimerydzie poszczególnych paleopro- wincji precyzyjne datowania skał z tego interwału

obarczone może być pewną nieścisłością. Interpre- tacja wieku znalezionego zespołu dinocyst wydaje

się potwierdzać wcześniejsze datowania. Nie moż

na jednak wykluczyć, że może być on jednak nieco

młodszy, dolnokimerydzki. Wskazuje na to obec-

ność takich gatunków dinocyst jak Amphorula dodekovae, Atlantodinium jurassicum i Dicha- dogonyaulax chondra (oznaczone dotychczas sporomorfy z Wólki Bałtowskiej nie mają znaczenia biostratygraficznego). Gatunek Amphorula dode- kovae (patrz "Uwagi taksonomiczne"), opisany

został po raz pierwszy przez Zotto i in. (1987) z utworów niższego kimerydu (sensu anglico)

północnego Atlantyku. Gatunek ten został dotychczas znaleziony w Polsce jedynie w dolnym kimerydzie (zona Hypselocyclum; Poulsen 1996). Z kimerydu-dolnego tytonu północnej Bułgarii gatunek ten

opisała Dodekova (1992), natomiast Brenner (1988) podaje późnooksfordzko-wczesnokimerydzki za-

sięg tego gatunku. Podobny, ograniczony do kimerydu zasięg ma morfologicznie podobny gatunek Amphorula metaelliptica (Monteil 1990; Poulsen

1996; patrz "Uwagi taksonomiczne").

Z zony Hypselocyclum Polski opisany został również gatunek Atlantodinium jurassicum (Poulsen 1996). Nieco szerszy, ale również ograniczony do niższego kimerydu (sensu anglico)

zasięg tego gatunku podają Zotto i in. (1987), podczas gdy Dodekova (1992) podaje jego nieco

młodszy, środkowokimerydzko-wczesnotytoński

(7)

A B D

G

K

M N

o

^p

s u

Plansza 3

Dinocysty z górnojurajskich osadów z Wólki Bałtowskiej: A-G - Amphoru/a dodekovae; H-P - At/antodinium jurassieum; Q-S - Va/ensie//a ovu/um; T-W - EI/ipsoidictyum cinctum; X-Z - EI/ipsoidictyum sp. Skala na A oznacza 25 Jlm. Fot. P. Gedl.

(8)

56 Tomy Jurajskie, tom II

B

E F G H

K

M N

Plansza 4

Dinocysty z górnojurajskich osadów z Wólki Bałtowskiej: A-G - Escharisphaeridia mante//ii; H-J - Sentusidinium sp.; K, L - Lithodinia sp.;

M - Endoscrinium sp.; N - Moendicodinium sp.; 0, P - Gonyau/acysta sp.; Q - Systematophora sp.; R - Dichadogonyau/ax chondra;

S -Dichadogonyau/ax se//woodii; T -Dichadogonyau/ax sp. Skala na A oznacza 25 jJm. Fot. P. Gedl.

(9)

zasięg występowania. Najliczniej występujący

w badanym materiale gatunek Cribroperidinium venustum opisany został z terenu Polski z utwo- rów górnego oksfordu-dolnego kimerydu (Planula- -Divisum; Poulsen 1996; dla korelacji zon amonito- wych patrz: Matyja i Wierzbowski 1997, 2002;

Wierzbowski i Smelror 1993).

UWAGI NA TEMAT PALEOŚRODOWISKA

Liszkowski (1972) określił na podstawie cech litologicznych oraz sedymentacyjnych, jak również

znalezionej fauny i flory, przybrzeżne, płytkowodne środowisko powstania utworów z Wólki Baltow- skiej. Zmiany litologiczne zinterpretował jako

odzwierciedlające pogłębianie basenu, od warun- ków bardzo płytkowodnych (brekcje i zlepieńce występujące w spągu profilu) po warunki lagunowe

(wapienie oolitowe i płytowe w stropie). Interpreta- cja paleośrodowiska przedstawiona w tej pracy, ze względu na brak możliwości odtworzenia lokali- zacji badanych próbek w profilu, nie pozwala na potwierdzenie zmian środowiskowych sugerowa- nych przez Liszkowskiego. Analiza palinofacji wskazuje jednak jednoznacznie na przybrzeżne

warunki sedymentacyjne osadów z Wólki Baltow- skiej. Wskazuje na to zarówno duży udział

fitoklastów i palinomorf lądowych jak i zubożały

gatunkowo zespół dinocyst. Różnice litologiczne dwóch badanych próbek podkreślone są odmienny- mi palinofacjami, co zapewne odzwierciedla różne

warunki ich sedymentacji. Dominacja czarnych fitoklastów, przewaga workowych morfotypów

wśród sporomorf oraz stosunkowo liczne dinocysty znalezione w wapieniu oolitowym (próbka PMS 56/48/II) wskazują, że osad ten powstał w środowi

sku bardziej odległym od lądu, charakteryzującym się spokojniejszymi warunkami hydrodynamiczny- mi. Z kolei wapień pylasty z liczną makro florą

(próbka PMS 56/135/I), cechujący się licznymi kutykulami i sporami, powstał zapewne w okresie

zwiększonej dostawy materii lądowej.

Małe zróżnicowanie gatunkowe zespołów dinocyst znalezionych w badanych osadach wskazuje na restrykcyjne warunki środowiskowe. Trudno jednoznacznie określić czy czynnikiem wpływają

cym na skład gatunkowy była bardzo mała głębo

kość zbiornika sedymentacyjnego, panujące tam warunki hydrodynamiczne, poziom zasolenia,

dostępność nutrientów czy też warunki klimatycz- ne. Poulsen (1996), charakteryzując przybrzeżny

zespół dinocyst kimerydu Danii, opisuje licznie

pojawiające się gatunki Subtilisphaera? inaffecta i Subtilisphaera? paeminosa. Za rodzaj występu

jący w środowisku przybrzeżnym uważa również

rodzaj Cribroperidinium, licznie reprezentowany przez gatunek C. venustum w osadach z Wólki Bał

towskiej. Odmienny skład gatunkowy wydaj e się charakteryzować równowiekowe osady powstałe

w warunkach morskich. Charakteryzują się one bardzo dużym bogactwem i zróżnicowaniem gatunkowym (Ged12000).

Wstępna analiza składu sporomorf miała na celu odtworzenie warunków środowiskowych, jakie

panowały na obszarach lądowych, które pokrywała

flora opisana z badanego profilu z Wólki Baltow- skiej. Skład sporomorf, poza zarodnikami paproci oraz niektórymi dwuworkowymi ziarnami pyłku,

w zasadzie jest zbliżony do składu makroflory.

Reprezentuje w większości roślinność środowisk

suchych i ciepłych (Liszkowski 1972, Abbink 1998).

Część roślin (Araucariaceae, Cheirolepidiaceae)

mogła rosnąć niedaleko od wybrzeży (Alvin 1972, Harris 1979, Abbink 1998). Inne, np: rośliny szpilkowe z Pinaceae i Podocarpaceae, rosły prawdopodobnie w bardziej oddalonych od wybrzeża,

bardziej suchych rejonach (ich dwuworkowe ziarna

pyłku mogły być przenoszone na dalsze odległości

przez wiat). Niektóre rośliny, takie jak potrzebujące więcej wilgoci paprocie i skrzypy, zasiedlały pobliża

rzek, którymi transportowane były do zbior.nika morskiego ich zarodniki, jak również fitoklasty i palinomorfy słodkowodne (pl. 1).

UVVAGITAKSONOMICZNE

Amphorula dodekovae Zotto, Drugg et Habib 1987, (pl. 3: A-G)

Gatunek Amphorula dodekovae charakteryzuje się intratabularnymi kompleksami wyrostków, których dystalne krawędzie są z reguły gładkie.

Okazy znalezione w Wólce Baltowskiej i zaliczone do tego gatunku różnią się postrzępionymi

dystalnymi krawędziami przypominającymi okazy A. dodekovae opisane z najwyższego oksfordu i dolnego kimerydu południowych Niemiec (Bren- ner 1988, str. 38, tab. 17/6c). Podobny morfotyp, zaliczony do gatunku Amphorula metaelliptica znaleziony został przez Poulsena (1996, tab. 33/3-4) w kimerydzie Polski (dla dyskusji patrz także Mon- tell 1990).

(10)

58

Morfotyp Cribroperidinium venustum, (pl. 2)

Określenie "morfotyp Cribroperidinium venustum" odnosi się do dinocyst typu proximate

charakteryzujących się gruszkowatym kształtem

i autofragmą pokrytą wełnistą strukturą, która tworzy krótki, tępo zakończony apikalny rożek.

Na ścianie cysty występują bardzo niskie i najczę

ściej słabo zaznaczone grzbieciki paraszwalne.

Przedstawiciele tego morfotypu, w zależności od wy-

kształcenia poszczególnych cech morfologicznych,

mogą być zaliczani do następujących gatunków:

• Cribroperidinium venustum: okazy z archeopyle precingularnym 1P i podwójnymi grzbiecikami paraszwalnymi (pl. 2: A-L, S, T);

• Apteodinium aff. nucitorme: okazy z archeopyle precingularnym 1P i bez grzbiecików parasz- walnych (pl. 2: Q, R);

• Tehamadinium konarae: okazy z pojedynczymi grzbiecikami paraszwalnymi i archeopyle precingularnym 2P (pl. 2: M-P).

Określenie "morfotyp Cribroperidinium venustum" zostało wprowadzone, gdyż w wielu przypadkach, ze względu na stan zachowania bądź ułożenie okazów, niemożliwe było precyzyjne

określenie przynależności taksonomicznej morfologicznie podobnych dinocyst.

Podziękowania

Dziękujemy dr. Marcinowi Barskiemu (Uniwer- sytet Warszawski) oraz prof. dr. hab. Andrzejowi Wierzbowskiemu (Uniwersytet Warszawski) za krytyczne uwagi oraz dyskusje.

APENDYKS

W niniejszej pracy oznaczono następujące

taksony dinocyst i sporomorf (w porządku alfabe- tycznym):

dinocysty:

Amphorula dodekovae Zotto, Drugg et Habib 1987 (pl. 3: A-G)

Apteodinium aff. nucitorme (Deflandre 1938) Stover et Evitt 1978 (pl. 2: Q, R)

Atlantodinium jurassicum Zotto, Drugg et Habib 1987 (pl. 3: H-P)

Cribroperidinium venustum (Klement 1960) Poulsen 1996 (pl. 2: A-L, S, T)

Dichadogonyaulax chondra (Drugg 1978) Courti- nat 1989 (pl. 4: R)

Dichadogonyaulax sellwoodii Sarjeant 1975 (pl. 4: S)

Dichadogonyaulax sp. (pl. 4: T)

Ellipsoidictyum cinctum Klement 1960 (pl. 3T-W) Ellipsoidictyum sp. (pL 3: X-Z)

Endoscrinium sp. (pL 4: M)

Escharisphaeridia mantellii (Gitmez et Sarjeant 1972) Courtinat 1989 (pL 4: A-G)

Gonyaulacysta sp. (pl. 4: O, P) Lithodinia sp. (pl. 4: K, L) Moendicodinium sp. (pl. 4: N) Sentusidinium sp. (pl. 4: H-J) Systematophora sp. (pl. 4: Q)

Tehamadinium konarae Dodekova 1992 (pL 2: M-P)

Valensiella ovulum (Deflandre 1947) Eisenack 1963 (pL 3: Q-S)

sporomorfy:

Araucariacites australis Cookson 1947 ex Couper 1958 (pL 1: H)

Alisporites cf. gran dis (Cookson 1953) Dettmann 1963 (pl. 1: G)

cf. Calamospora sp.

Callialasporites dampieri (Balme 1957) Dev 1961 (pl. 1: F)

Callialasporites trilobatus (Balme 1957) Dev 1961 (pl. 1: A)

Classopollis sp. (pL 1: B) Cyathidites minor Couper 1953

Eucommiidites troedssonii Erdtman 1948 (pL 1: E) Eucommiidites minor Groot et Penny 1960

(pl. 1: D)

LITERATURA

Abbink, O. A. 1998. Palynological investigations in the Jurassic of the North Sea region.

Laboratory ot Palaeobotany and Palynology Contributions Series, LPP Foundation, Utrecht, 8: 1-191.

Alvin, K. L. 1982. Cheirolepidiaceae: biology, structure and palaeoecology. Review ot Palaeobotany & Palynology, 37,1: 71-98.

Balme, B. E. 1995. Fossil in situ spores and pollen grains: an annoted catalogue. Review ot Palaeobotanv & Palynology, 87, 2-4: 81-323.

Brenner, W 1988. Dinoflagellaten aus dem Unteren Malm (Oberer Jura) von Sudddeutschland;

Morphologie, Ókologie, Stratigraphie. Tubinger Mikropaldontologische Mitteilungen, 6: 1-115.

(11)

Couper, R. A. 1958. British Mesozoic microspores and pollen grains. A systematic and stratigraphic study. Palaeontographica, Abt. B, 103: 75-179.

Dodekova, L. 1992. Dinoflagellate cysts from the Bathonian - Tithonian (Jurassic) of North Bulgaria. II. Taxonomy of Oxfordian and Kimmeridgian dinoflagellate cysts. Geologica Balcanica, 22, 3: 33-69.

Gedl, P. 2000. Zespoły dinocyst z kompleksu ilasto-

mułowcowego (A) z kamieniołomu wWapiennie.

Polska Grupa Robocza Systemu Jurajskiego JUBASSICA, I Spotkanie, Wiktorowo 28- 29.09.2000, 6.

Gutowski, J. 1989. Oxfordian and Kimmeridgian of the northeastern margin of the Holy Cross Mountains, Central Poland. Geological Quarterly, 42, 1: 59-72.

Harris, T. M. 1979. The Yorkshire Jurassic flora. V.

Coniferales. 1-166. British Museum (Natural History) , London.

Kelber, K.-P. i Van Konijnenburg-Van Cittert, J. H. A.

1998. Equisetites arenaceus from the Upper Triassic of Germany with evidence for reproductive strategies. Review of Palaeobotany &: Palynology, 100, 1: 1-26.

Liszkowski, J. 1972. Pierwsze górnojurajskie stanowisko paleoflorystyczne w Polsce.

Przegląd Geologiczny, 8-9: 388-393.

Makarewiczówna, A. 1928. Flora dolno-liasowa okolic Ostrowca. Prace Towarzystwa

Przyjaciół Nauk w Wilnie, 4, 3: 1-49.

Matyja, B. A. i Wierzbowski, A. 1997. The quest for a unified Oxfordian/Kimmeridgian boundary:

implications of the ammonite succession at the turn of the Bimammatum and Planula Zones in the Wieluń Upland, Central Poland. Acta Geologica Polonica, 47, 1-2: 77-105.

Matyja, B. A. i Wierzbowski, A. 2002. Boreal and Subboreal ammonites in the Submediterranean uppermost Oxfordian in the Bielawy section (northern Poland) and their correlation value.

Acta Geologica Polonica, 52, 4: 411-421.

Monteil, E. 1990. Revision and emendation of dinocyst genus Amphorula Dodekova (1969).

The concept of morphostratigraphy. Bulletin des Centres Recherches Exploration- Production Elf-Aquitane, 14,2: 597-609.

Poulsen, N. E. 1996. Dinoflagellate cysts from marine Jurassic deposits of Denmark and Poland.

American Association of Stratigraphic Pa- lynologists, Contributions Series, 31: 1-227.

Premik, J. i Zabłocki, J. 1925. Zamites gigas Lindley et Hutton var. Feneonis Brongn. sp.

z sekwanu górnego okolic Sulejowa nad Pilicą.

Sprawozdania Polskiego Instytutu Geolo- gicznego, 3,1-2: 129-135.

Raciborski, M. 1894. Flora kopalna ogniotrwałych

glinek krakowskich. Część 1. Rodniowce (Archaegoniatae). Pamiętnik wydziału mate- matyczno-przyrodniczego Akademii Umie-

jętności, Kraków, 18: 1-101.

Reymanówna, M. 1963a. Review of investigations on Polish Jurassic floras. Acta Palaeobotanica, 4,2: 1-8.

Reymanówna, M. 1963b. The Jurassic flora from Grojec near Cracow in Poland. Part 1. Acta Palaeobotanica, 4, 2: 9-48.

Reymanówna, M. 1973. The Jurassic flora from Grojec near Kraków in Poland Part II Caytoniales and anatomy of Caytonia. Acta Palaeobotanica, 14, 2: 45-87.

Reymanówna, M. 1987. A Jurassic podocarp from Poland. Review of Palaeobotany and Palynology, 51, 1-3: 133-143.

Van Konijnenburg-van Cittert, J. H. A. 1971. In situ gymnosperm pollen from the Middle Jurassic of Yorkshire. Acta Botanica Neerlandica, 20, 1: 1- 97.

Wcisło-Luraniec, E. 1989. Pseudotorellia tenuis sp. nov. (Ginkgoales) from the Jurassic of the Kraków region. Acta Palaeobotanica, 29, 1: 207-211.

Wcisło-Luraniec, E. 1992. A fructification of Stachyopitys preslii Schenk from the Lower Jurassic of Poland. Courier Forschung der Institut Senckenberg, 147: 247-253.

Wcisło-Luraniec, E. i Ichas-Ziaja J. 1990. Seeds of Allicospermum szaferi sp. nov. containing bisaccate pollen grains from the Polish Lias.

Acta Palaeobotanica, 30, 1-2: 5-13.

Wierzbowski, A. i Smelror, M. 1993. Ammonite succession in the Kimmeridgian of southwestern Barent Sea, and the Amoeboceras zonation of the Boreal Kimmeridgian. Acta Geologica Polonica, 43, 3-4: 229-249.

Zotto, M., Drugg, W S. i Habib, D. 1987.

Kimmeridgian dinoflagellate stratigraphy in the southwestern North Atlantic. Micropaleonto- logy, 33, 3: 193-213.

(12)