KONKURS CHEMICZNY DLA UCZNIÓW GIMNAZJUM
ETAP REJONOWY
Drogi Uczniu,
Witaj w drugim etapie konkursu chemicznego. Przeczytaj uważnie instrukcję i postaraj się prawidłowo odpowiedzieć na wszystkie pytania zawarte w arkuszu konkursowym.
1. Arkusz liczy 11 stron i zawiera 25 zadań.
2. Przed rozpoczęciem pracy sprawdź, czy Twój test jest kompletny.
Jeśli zauważysz usterki, zgłoś je Komisji konkursowej.
3. W czasie rozwiązywania zadań możesz korzystać z tablicy układu okresowego pierwiastków, tablicy rozpuszczalności wybranych wo- dorotlenków i soli oraz kalkulatora prostego.
4. Zadania czytaj uważnie i ze zrozumieniem.
5. Rozwiązania i odpowiedzi zapisz w miejscu na to przeznaczonym przy każdym zadaniu. Staraj się, aby Twoje odpowiedzi były precy- zyjne i jednoznaczne.
6. W rozwiązaniach zadań rachunkowych przedstaw tok rozumowania prowadzący do ostatecznego wyniku oraz pamiętaj o jednostkach.
7. Pisz czytelnie. Używaj długopisu/pióra z czarnym lub granatowym tuszem/atramentem.
8. Nie używaj korektora, a błędne zapisy wyraźnie przekreśl.
9. Pamiętaj, że zapisy w brudnopisie nie podlegają ocenie.
10. Jeśli zmienisz swoją decyzję, błędną odpowiedź wyraźnie przekreśl i zapisz odpowiedź poprawną.
Pracuj samodzielnie.
Życzymy powodzenia!
Czas pracy:
90 minut
Za bezbłędne rozwiąza- nie wszystkich zadań
możesz
otrzymać maksymalnie
64 punkty.
………
Kod ucznia
- -
Dzień Miesiąc Rok
pieczątka WKK
DATA URODZENIA UCZNIA
Zadanie 1 (0 - 10)
Uzupełnij podane poniżej zdania wpisując odpowiednie liczby, wyrażenia, wzory lub nazwy:
1) Jon Zn2+ izotopu o liczbie masowej 68 zawiera ... elektronów oraz ... neutronów.
2) Przemiana fazowa polegająca na przejściu gazu bezpośrednio w ciało stałe to ………..
3) Węglowodory szeregu homologicznego ... i ... odbarwiają wodę bromową.
4) W cząsteczce azotu w tworzeniu wiązań bierze udział ... elektronów.
5) Fosforan (V) wapnia można otrzymać roztwarzając w kwasie fosforowym(V) ………
6) Sól tę można również otrzymać w wyniku reakcji roztworu wodnego fosforanu(V) sodu z wodnym roztworem
……… Uwaga! Podaj wzór lub nazwę zaproponowanej substancji.
7) Podczas spalania całkowitego pewnego węglowodoru zachodzi reakcja ... + 5 O2 → 3CO2 + 4H2O 8) Węglowodór użyty w reakcji z podpunktu 7) należy do szeregu homologicznego ………...
9) Masa molowa wodorotlenku potasu jest równa ……….……… g/mol.
10) W wyniku dysocjacji elektrolitycznej 3 moli siarczanu(VI) żelaza(III) powstaje ………..……… moli jonów.
Zadanie 2 (0 - 2)
Stosując zapis cząsteczkowy, napisz równania reakcji chemicznych, o których mowa w podpunktach 5) i 6)
………..
………..
Informacja do zadań 3, 4, 5
Badano zawartość procentową węglanu wapnia w próbce skały wapiennej. W tym celu próbkę o masie 30g umieszczono w zamkniętym naczyniu i roztworzono w nadmiarze kwasu chlorowodorowego. Wydzielający się gaz wprowadzono do zlewki z wodą wa- pienną. Wytrącony osad odsączono, osuszono i zważono. Jego masa wyniosła 21g.
Schemat przeprowadzonego doświadczenia przedstawiono na rysunku.
Zadanie 3 (0 - 4)
a) Napisz w formie cząsteczkowej i jonowej skróconej równania reakcji przebiegającej w kolbie okrągłodennej.
………
………..
b) Napisz w formie cząsteczkowej i jonowej skróconej równania reakcji przebiegającej w zlewce.
………
………..
Zadanie 4 (0 - 2)
Oblicz procentową zawartość węglanu wapnia w próbce badanego wapienia.
………
………
………
………
Odpowiedź: ………..
Zadanie 5 (0 - 2)
Gęstość gazu, który powstaje w kolbie okrągłodennej i reaguje z wodą wapienną jest równa 1,96 g/dm3. Oblicz, ile decymetrów sześciennych gazu powstanie w kolbie podczas doświadczenia. Wynik podaj z dokładnością do jednego miejsca po przecinku.
………
………
………
………
………..
Odpowiedź: ………..
Zadanie 6 (0 - 3)
Uzupełnij tabelę wpisując symbole pierwiastków o podanych liczbach atomowych, położenie w układzie okre- sowym, konfigurację elektronową, wartościowość w związkach z tlenem i z wodorem.
liczba atomowa
symbol położenie w układzie okresowym konfiguracja elektronowa wartościowość w związkach
grupa okres z tlenem z wodorem
Z = 8 X
Z = 11 X
Z = 16
Zadanie 7 (0 - 2)
Napisz wzory sumaryczne związków chemicznych jakie mogą tworzyć pomiędzy sobą parami pierwiastki o podanych w zadaniu 6 liczbach atomowych. Określ rodzaj wiązań w tych związkach chemicznych.
a) wzór I ……….…………..; wzór II ……….…………..; wzór III ………..………...
b) rodzaj wiązań chemicznych w cząsteczkach o wzorze sumarycznym I: ………..;
II ……….………., III: ………
Zadanie 8 (0 - 2)
Zmieszano 0,3 mola etanu C2H6 i 1,204 ∙ 1024 CH4. Oblicz masę otrzymanej mieszaniny.
………
………
………
Odpowiedź: ………..
Zadanie 9 (0 - 1)
Izotop promieniotwórczy 1532P ma okres połowicznego rozpadu równy 14 dni. Wskaż, ile procent tego pierwiast- ka ulegnie rozpadowi w czasie 70 dni.
A. ok. 99% B. ok. 97% C. ok. 94% D. ok. 80%
Informacja do zadań 10, 11, 12
Przeprowadzono trzy doświadczenia, których przebieg zilustrowano na poniższych schematach. Do probówek wprowadzono substancje w ilościach stechiometrycznych.
NaOH(aq)
H2SO4(aq)+ wskaźnik uniwersalny
1.
HCl(aq)
K2CO3(aq)
2.
AgNO3(aq)
K2S(aq)
3.
W jednej z probówek zaobserwowano wydzielanie się gazu, a w innej wytrącenie osadu. W kolejnej probówce za- obserwowano zmianę barwy roztworu.
Zadanie 10 (0 - 1)
Podaj numer probówki, w której wydzielił się gaz i numer probówki, w której wytrącił się osad.
Gaz wydzielił się w probówce: ………; osad wytrącił się w probówce: ………..
Zadanie 11 (0 - 1)
Uzupełnij zdanie tak, aby uzyskać prawdziwą informację.
Zmianę zabarwienia roztworu obserwujemy w probówce oznaczonej numerem ……….. Początkowo roz- twór miał barwę ………, a po zakończeniu doświadczenia miał barwę ………..………….
Zadanie 12 (0 - 3)
Napisz w formie jonowej skróconej równania reakcji zachodzących w probówkach.
1 . … … … . … … … … . . . 2 . … … … . . … … … . . 3 . … … … . .
Zadanie 13 (0 - 4)
Zaprojektuj doświadczenie, którego przebieg pozwoli potwierdzić obecność propan-1,2-diolu w probówce A i heks-1-enu w probówce B. W tym celu:
a) napisz, jakie różnice w budowie cząsteczek tych związków weźmiesz pod uwagę planując eksperyment.
………
………
………..
b) uzupełnij schemat doświadczenia, wpisując nazwę odczynnika potwierdzającego obecności propan-1,2-diolu w zlewce A i nazwę odczynnika potwierdzającego obecności heks-1-enu w zlewce B wybranego spośród:
• zawiesina wodorotlenku miedzi(II),
• wodny roztwór bromu,
• wodny roztwór chlorku żelaza(III);
wodny roztwór wodorotlenku sodu
heks -1-en propan-1,2-diol
... ...
A B
c) napisz, jakie obserwacje potwierdzą obecność propan-1,2-olu w kolbce A i heks-2-enu w kolbce B, po wpro- wadzeniu wybranego odczynnika. Uzupełnij tabelę.
Barwa i stan skupienia (osad/roztwór/gaz) zastosowanych odczynników przed zmieszaniem reagentów po zmieszaniu reagentów
… w doświadczeniu A
… w doświadczeniu B Zadanie 14 (0 – 3)
Posługując się wzorami półstrukturalnymi związków organicznych napisz równania podanych reakcji chemicznych:
a) etanolu z potasem ………..
b) węgliku wapnia z wodą ……….
c) propenu z bromowodorem ………..
Zadanie 15 (0 - 2)
1 mol węglowodoru X o wzorze sumarycznym C4H8 poddano reakcji addycji 1 mola bromowodoru. Otrzymano związek Y, z którego w reakcji z wodnym roztworem wodorotlenku sodu w temperaturze 200C otrzymano 2-metylopropan-2-ol. Przebieg opisanych reakcji chemicznych przedstawia schemat:
HBrY
NaOHaq CX
0 ) ( ,20
2-metylopropan-2-ol
Podaj wzory półstrukturalne oraz nazwy systematyczne związków chemicznych oznaczonych literami X i Y.
Związek chemiczny X Związek chemiczny Y
wzór półstrukturalny: wzór półstrukturalny:
nazwa systematyczna: nazwa systematyczna:
Zadanie 16 (0 - 2)
Przeprowadzono cykl przemian z udziałem związków organicznych, który ilustruje schemat:
Z Y
X OH
CH CH
CH
3 2 2
Al2O
3,temp
.
Br2
KOH
,H
2O
a) Jakie nazwy systematyczne należy przypisać związkom X, Y i Z?
X Y Z
A. propen 2,3 - dibromopropan propan – 2,3 - diol B. propen 2,3 - dibromopropen propan – 1,2 - diol C. propen 1,2 - dibromopropan propan – 1,2 - diol D. propan 2 - bromopropan propan –2 - ol b) Jak nazywają się kolejne reakcje chemiczne przeprowadzone w tym cyklu?
A. eliminacja, addycja, substytucja B. eliminacja, substytucja, polimeryzacja C. substytucja, eliminacja, addycja D. addycja, substytucja, eliminacja Zadanie 17 (0 - 2)
Masa atomowa neonu, będącego mieszaniną dwóch izotopów wynosi 20,2u. Jeden z izotopów zawiera w jądrze 10 neutronów, zaś drugi – 12. Oblicz zawartość procentową każdego z izotopów w naturalnym neonie.
………
………
………
Odpowiedź: ………..
Zadanie 18 (0 - 4)
a) Analizując wykres odpo- wiedz na pytania:
Jaki jest czas połowicznego rozpadu radioizotopu?
……….
Po ilu dniach w próbce pozostanie 50g izotopu?
………..
Ile gramów izotopu ulegnie rozpa- dowi w ciągu 22,5 dnia?
……….
b) Na podanym wykresie na- rysuj krzywą rozpadu, jeśli czas po- łowicznego rozpadu wynosi 10 dni.
Zadanie 19 (0 - 1)
Wskaż grupę drobin, które posiadają identyczną liczbę elektronów na ostatniej powłoce.
A.
B.
C. D.
Zadanie 20 (0 - 1)
Żelazo spala się w chlorze, tworząc chlorek żelaza(III), zgodnie z następującym równaniem reakcji:
2Fe(s) + 3Cl2(g) → 2FeCl3(s)
Uzupełnij poniższe zdanie:
W reakcji 1 mola atomów żelaza z 2 molami cząsteczek chloru, ( 100% wydajność reakcji), powstaje(-ą) …………
mol(-e) cząsteczek chlorku żelaza(III).
Zadanie 21 (0 - 2)
Uzupełnij tabelę, wybierając spośród tlenków te, które spełniają podany warunek.
Lp. Warunek Wzory tlenków Wzory wybranych tlenków
1. reagują z wodą CaO, CO, N2O5, SiO2, K2O, SO3
2. reagują z mocna zasadą, nie reagują z kwasem
CaO, CO, N2O5, SiO2, K2O, SO3
Wykres przedstawia zależność masy izotopu promieniotwórczego od czasu
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 110 120 130 140 150 160 170 180 190 200 210
0 5 10 15 20 25 30 35 40
czas (dni)
m as a ( g)
Zadanie 22 (0 - 1)
W trzech probówkach oznaczonych literami A, B, C znajdują się wodne roztwory kwasów: chlorowodorowego (solnego), siarkowego(VI) i azotowego(V). W celu zidentyfikowania zawartości probówek, przeprowadzono dwa doświadczenia. W doświadczeniu I, do wszystkich roztworów dodano wodny roztwór azotanu(V) srebra. W do- świadczeniu II, do roztworów kwasów wprowadzono wodny roztwór chlorku baru. Obserwacje z doświadczeń przedstawiono w tabeli.
doświadczenie I doświadczenie II
probówka A nie zaobserwowano zmian nie zaobserwowano zmian probówka B wytrąca się biały osad wytrąca się biały osad probówka C wytrąca się biały osad nie zaobserwowano zmian
Na podstawie opisu przebiegu zmian, napisz wzory kwasów znajdujących się w probówkach A, B, C.
A. ……….; B. ………..; C. ………
Zadanie 23 (0 - 3)
Poniżej zapisano w formie jonowej skróconej trzy równania reakcji:
a) b) c)
Napisz w formie cząsteczkowej równania reakcji a), b), c) uwzględniając poniższe warunki:
a) jon pochodzi z dysocjacji związku chemicznego, w którym jest związany z kationem metalu z grupy 1, o liczbie masowej A = 39;
b) kation wodorowy pochodzi z reakcji dysocjacji kwasu dwuprotonowego;
c) kation pochodzi z reakcji dysocjacji związku chemicznego o wzorze ogólnym FeX2, gdzie X jest złożonym anionem mocnego kwasu.
Równania reakcji chemicznych w formie cząsteczkowej:
a) ………
b) ………
c) ………..
Zadanie 24 (0 - 2)
Wzory kreskowe wybranych cząsteczek homoatomowych można zapisać przy pomocy następujących wzo- rów ogólnych:
1. A A 2. │B ≡ B│ 3.
X XWybierz i przyporządkuj sumaryczne wzory cząsteczek podanych pierwiastków do odpowiednich wzorów ogólnych – Br2, Cl2, F2, H2, N2, O2, S2,.
typu:
A A
………..…..…; typu:│B ≡ B│
………..….……; typu: X X …………..……Zadanie 25 (0 - 4)
Przedstawiony schemat ilustruje ciąg przemian prowadzonych z udziałem miedzi i jej związków.
a) Spośród substancji, których wzory podano poniżej, wybierz te, których zastosowanie pozwoli przeprowadzić reakcje chemiczne oznaczone na schemacie cyframi 1, 2, 3. Wzory wybranych substancji chemicznych wpisz do tabeli.
reakcja 1 reakcja 2 reakcja 3
wzór substancji
b) Napisz w formie cząsteczkowej równanie reakcji 1, oraz równania reakcji oznaczonych numerami 2 i 3 w formie jonowej skróconej.
reakcja 1 ………...
reakcja 2 ………...
reakcja 3 ………...
B R U D N O P I S
( n i e p o d l e g a o c e n i e )
FRAGMENT UKŁADU OKRESOWEGO PIERWIASTKÓW
1 18
1H
1,01 wodór
2He
4,00
2 13 14 15 16 17 Hel
3Li
6,94 Lit
4Be
9,01 Beryl
5B
10,81 Bor
6C
12,01 Węgiel
7N
14,01 Azot
8O
16,00 Tlen
9F
19,00 Fluor
10Ne
20,18 Neon
11Na
23,00 Sód
12Mg
24,31 Magnez
13Al
26,98 Glin
14Si
28,08 Krzem
15P
30,97 Fosfor
16S
32,07 Siarka
17Cl
35,45 Chlor
18Ar
39,95 Argon
3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
19K
39,01 Potas
20Ca
40,08 Wapń
21Sc
44,96 Skand
22Ti
47,88 Tytan
23V
50,94 Wanad
24Cr
52,00 Chrom
25Mn
54,94 Mangan
26Fe
55,85 Żelazo
27Co
58,93 Kobalt
28Ni
58,69 Nikiel
29Cu
63,55 Miedź
30Zn
63,39 Cynk
31Ga
69,72 Gal
32Ge
72,61 German
33As
74,92 Arsen
34Se
78,96 Selen
35Br
79,90 Brom
36Kr
83,80 Krypton
37Rb
85,47 Rubid
38Sr
87,62 Stront
39Y
88,91 Itr
40Zr
91,22 Cyrkon
41Nb
92,91 Niob
42Mo
95,94 Molibden
43Tc
97,91 Technet
44Ru
101,1 Ruten
45Rh
102,9 Rod
46Pd
106,42 Pallad
47Ag
107,87 Srebro
48Cd
112,41 Kadm
49In
114,82 Ind
50Sn
118,71 Cyna
51Sb
121,76 Antymon
52Te
127,60 Tellur
53I
126,90 Jod
54Xe
131,29 Ksenon
55Cs
132,9 Cez
56Ba
137,3 Bar
57La*
139,9 Lantan
72Hf
148,5 Hafn
73Ta
180,9 Tantal
74W
183,8 Wolfram
75Re
186,2 Ren
76Os
190,2 Osm
77Ir
192,2 Iryd
78Pt
195,08 Platyna
79Au
196,97 Złoto
80Hg
200,59 Rtęć
81Tl
204,38 Tal
82Pb
207,20 Ołów
83Bi
208,98 Bizmut
84Po
208,98 Polon
85At
209,99 Astat
86Rn
222,02 Radon
87Fr
223,02 Frans
88Ra
226,03 Rad
89Ac**
227,03 Aktyn
104Rf
261,11 Rutherf.
105Db
263,11 Dubn
106Sg
265,12 Seaborg
107Bh
264,10 Bohr
108Hs
269,10 Has
109Mt
268,10 Meitner
110Ds
281,10 Darms.
111Rg
Roent.
Tabela rozpuszczalności wybranych wodorotlenków i soli.
Na+ K+ NH4+ Mg2+ Ca2+ Ba2+ Ag+ Cu2+ Zn2+ Al3+ Mn2+ Fe2+ Fe3+ Pb2+ Sn2+
OH- r r r s s r n n n n n n n n n
Cl- r r r r r r n r r r r r r s r
Br- r r r r r r n r r r r r r s r
S2- r r r r s r n n n o n n n n n
SO32- r r r r n n n n s o n n o n o
SO42- r r r r s n s r r r r r r n r
NO3- r r r r r r r r r r r r r r r
PO43- r r r n n n n n n n n n n n n
CO32- r r r n n n n n n o n n o n o
SiO32-
r r o n n n n n n n n n n n n
r - substancja dobrze rozpuszczalna
s - substancja słabo rozpuszczalna (osad wytrąca się ze stężonego roztworu) n - substancja praktycznie nierozpuszczalna
o - substancja w roztworze wodnym nie istnieje
