SPRAWOZDANIA
Gościem białostoczan zebranych w Sali Audytoryjnej Książnicy Podla- skiej im. Łukasza Górnickiego 18 czerwca (wtorek) 2019 roku była prof. dr hab. Alina Kowalczykowa z Instytutu Badan Literackich PAN w Warsza- wie. To już kolejna (trudno policzyć która) wizyta tej wybitnej Badaczki w Białymstoku, tym razem jednak szczególna, bo, jak podkreślała Pani Pro- fesor w rozmowach kuluarowych, mająca charakter pożegnania z miastem i regionem, szczególnie bliskimi jej sercu. Przypomnijmy, iż założone przez Panią Profesor w latach 90. XX wieku Stowarzyszenie Nauczycieli „Pro- wincja” zrzeszało najlepszych polonistów także z Podlasia, Suwalszczyzny, Łomżyńskiego1. W ubiegłym roku, również w uznaniu Jej zasług na niwie dydaktyki i badań nad romantyzmem polskim i europejskim, Uniwersytet w Białymstoku nadał prof. Alinie Kowalczykowej oraz prof. Halinie Kru- kowskiej zaszczytny tytuł doktora honoris causa. Wydarzenie to odbiło się
Grażyna Dawidowicz*
VIII LO im. Króla Kazimierza Wielkiego w Białymstoku
Powojenne losy wilnian.
Wykład profesor Aliny Kowalczykowej w Książnicy Podlaskiej.
Sprawozdanie
* Grażyna Dawidowicz – dr, nauczycielka języka polskiego w Liceum Ogólnokształ- cącym nr VIII im. Króla Kazimierza Wielkiego w Białymstoku, współpracownik Wydziału Filologicznego Uniwersytetu w Białymstoku, autorka książki Cena życia: rzecz o Sarze Nom- berg-Przytyk (Białystok 2016).
1 Zob. J. Kubrak, M. Skrzypczyk, Nauczyciele z „Prowincji” i Honorowa Prowincjusz- ka, [w:] Stolice i prowincje kultury. Księga jubileuszowa ofiarowana Profesor Alinie Kowal- czykowej, red. J. Brzozowski, M. Skrzypczyk, M. Stanisz, Warszawa 2012, s. 657-677.
BIBLIOTEKARZ PODLASKI 2/2019 (XLIII)
https://doi.org/10.36770/bp.30 ISSN 2544-8900 (online)
http://bibliotekarzpodlaski.ksiaznicapodlaska.pl/
Grażyna Dawidowicz, Powojenne losy wilnian. Wykład profesor Aliny Kowalczykowej...
SPRAWOZDANIA
szerokim echem w polonistyce krajowej, również w północno-wschodniej Polsce2. Pani Profesor Kowalczykowa nieprzerwanie od lat 90. wspierała na- ukowo białostocką polonistykę z jednej strony i szkoliła podlaskich nauczy- cieli z drugiej.
We wtorkowe popołudnie w sali Książnicy zgromadziła się niewielka, około dwudziestoosobowa grupa przyjaciół i miłośników talentu oratorskie- go Pani Profesor, która mogła przyjechać do Białegostoku tylko w tym mo- mencie, w przeddzień zakończenia roku szkolnego i akademickiego. Wśród obecnych na wykładzie znaleźli się: dr Łukasz Zabielski, dr Michał Siedlecki i mgr Patryk Suchodolski (wszyscy z Książnicy), prof. Anna Janicka, dr Ka- tarzyna Zimnoch, dr Magdalena Budnik i dr Wiktor Gardocki z UwB, pastor
2 Por. Profesor Alina Kowalczykowa. Doktor honoris causa Uniwersytetu w Białym- stoku, red. J. Godlewska, A. Janicka, J. Ławski, Białystok 2018; także: J. Ławski, Uro- czystość wręczenia doktoratów honoris causa Uniwersytetu w Białymstoku prof. Halinie Krukowskiej i prof. Alinie Kowalczykowej. Sprawozdanie, „Bibliotekarz Podlaski” 2018, nr 4, s. 327-334.
Na zdjęciu od lewej prof. Alina Kowalczykowa (IBL PAN) oraz prof. Anna Janicka (UwB)
SPRAWOZDANIA Grażyna Dawidowicz, Powojenne losy wilnian. Wykład profesor Aliny Kowalczykowej...
Ireneusz Dawidowicz, pani Anna Radziukiewicz. Spotkanie zarejestrował red. Dominik Sołowiej3.
Panią Profesor powitały: prof. Anna Janicka, prowadząca spotkanie, oraz dyrektor Jolanta Gadek, która odczytała specjalnie przygotowany list z po- dziękowaniem za wsparcie, jakiego zacna Prelegentka od lat udziela Książ- nicy Podlaskiej. Prof. Kowalczykowa od dawna przekazywała książki, nuty, medale i pamiątki rodzinne białostockiej placówce. I tym razem księgozbiór Książnicy wzbogacił się o książki z Jej biblioteki domowej. We współpracy z Książnicą i Wydziałem Filologicznym UwB Prof. Kowalczykowa opubliko- wała w Białymstoku w Naukowym Projekcie Wydawniczym – Serii „Przeło- my/Pogranicza” dwa tomy swoich Pism rozproszonych i zarzuconych4.
Trudno w kilku słowach oddać Jej, urodzonej warszawianki z rodziny o mieszczańskich, protestanckich tradycjach, sięgających XVIII wieku, związ- ki z Białymstokiem. Miastem, jak podkreślała, szczególnie bliskim i Jej, i Jej Ojcu, prof. Stanisławowi Lorentzowi, przez półwiecze kierującemu Muzeum Narodowym, inicjatorowi odbudowy Zamku Królewskiego w Warszawie. Pre- legentka wskazała, iż Białystok leży właśnie w połowie drogi między uko- chaną Warszawą a naznaczonym rodzinnymi wspomnieniami Wilnem, gdzie w czasie pełnienia przed wojną funkcji konserwatora zabytków Stanisław Lo- rentz poznał swą żonę, Irenę.
Wykład Prof. Kowalczykowej miał charakter dygresyjnej gawędy, w czasie której raz po raz przeplatały się najważniejsze wątki Jej życia, już od dzieciństwa naznaczonego pamięcią Wilna. Powróciły więc w opowieści: historia poznania się Jej rodziców w Wilnie, praca Ojca w Wilnie i na Nowogródczyźnie, odkrycie przez Uczoną bogactwa 12 wielkich albumów, które prof. Lorentz zdeponował
3 Zob. przygotowane przez Dominika Sołowieja relacje:
– https://www.facebook.com/612970572236202/videos/339968693348666;
– https://www.facebook.com/612970572236202/photos/pcb.1155834341283153/115583394 7949859/?type=3& theater;
– https://yuotu.be/wBB68uHNICw;
– https://studiotvdialog.worldpress.com/2019/06/20polska-pamiec-wilna-fragment-wy- kladu-proff-aliny-kowal czykowej/
4 A Kowlaczykowa, Pisma rozproszone i zarzucone, T. I: Wokół romantyzmu. Estetyka – polityka – historia, red. i opr. tekstu A. Janicka, G. Kowalski, Białystok 2015, ss. 509; T. II:
Wobec współczesności. Tematy poważne i mniej serio, red. A. Janicka, G. Kowalski, Białystok 2016, ss. 402.
w Muzeum Narodowym, a których zawartością i upowszechnianiem w ostatnich latach heroicznie, bez przerwy zajmowała się Prof. Kowalczykowa. Wykładow- czyni nawiązała, odpowiadając na jedno z pytań Anny Janickiej, do podróży do Wilna badaczy z IBL PAN. Podróży, którą sama zorganizowała w latach 60.
XX wieku, w czasie, kiedy na te ziemie stracone władze sowieckie nikogo nie wpuszczały. Opisała zresztą tę wizytę w „Bibliotekarzu Podlaskim”5, nawiązała też z wdzięcznością do zasług Jana Leończuka jako dyrektora Książnicy Podla- skiej, który zaprosił Ją do współpracy z pismem i biblioteką6.
Grażyna Dawidowicz, Powojenne losy wilnian. Wykład profesor Aliny Kowalczykowej...
SPRAWOZDANIA
5 Zob. A. Kowalczykowa, Wyprawa do Wilna, „Bibliotekarz Podlaski” 2014, nr 1, s. 169-178.
6 Por. A. Kowalczykowa, Nieborów – przejmowanie rezydencji, [w:] Bibliotheca mundi.
Studia bibliologiczne ofiarowane Janowi Leończukowi, red. J. Ławski, Ł. Zabielski, Białystok 2016, s. 115-134. W wydawanym przez Książnicę Podlaską im. Łukasza Górnickiego „ogól- nopolskim naukowym piśmie bibliotekoznawczym i bibliologicznym” „Bibliotekarz Podla- ski” Badaczka opublikowała, dodajmy, w 2018 roku szkic Kiedy Mickiewicz poznał Marylę?
(2018, nr 4, s. 91-98).
Na zdjęciu od lewej dyr. Jolanta Gdek (Książnica Podlaska) oraz prof. Alina Kowalczykowa (IBL PAN)
Słuchacze nagrodzili Prelegentkę gromkimi brawami i kwiatami, które przyjęła ze wzruszeniem. Wizytę Prof. Aliny Kowalczykowej zakończyła ko- lacja w gronie przyjaciół.
19 czerwca Pani Profesor spotkała się jeszcze z Magdaleną Budnik, przy- gotowującą rozprawę naukową o Antonim Słonimskim, który był przyjacielem domu Lorentzów. Kontynuowała też prace z prof. Janicką nad dwutomową edycją Pism rozprosoznych Stanisława Lorentza, która zostanie wydana przez Uniwersytet w Białymstoku. Jak zawsze hojna, Prof. Kowalczykowa prze- kazała nadto książki z domowego księgozbioru nauczycielom z suwalskich szkół, z którymi przez lata z – jak zawsze podkreślała – obopólną korzyścią współpracowała.
Wykład Prof. Aliny Kowalczykowej przygotowały wspólnie dwie instytu- cje kultury i nauki: Książnica Podlaska im. Łukasza Górnickiego oraz Wydział Filologiczny Uniwersytetu w Białymstoku.
Było to wzruszające, jedyne w swoim rodzaju, niepowtarzalne Spotkanie z Uczoną.
