Dwa inwentarze klucza kórnickiego z XVII wieku

Maria Olszewska

Dwa inwentarze klucza kórnickiego z

XVII wieku

Pamiętnik Biblioteki Kórnickiej 7, 197-218

1959

MARIA OLSZEW SKA

DW A INW ENTARZE KLUCZA KÓRNICKIEGO Z X V II W IEKU Z około 40 000 inw entarzy zachow anych w naszych bibliotekach i archiw ach zaledwie drobna część doczekała się ogłoszenia drukiem. W szerszym zakresie publikowano tylko inw entarze dóbr kościelny ch *. Sporadyczne odnoszą się do królew szczyzn 2, brak ich praw ie zupełnie dla latyfundiów m agnackich, wciąż mało liczne są dla dóbr szlacheckich, mimo zanotowanego ostatnio ożywienia na polu ich e d y c ji3. W chwili obecn ej, gdy dzieje chłopa zajęły czołowe m iejsce w badaniach h istory­ ków, sprawa ed ycji inw entarzy nabrała szczególnego zn aczen ia4, sta­ nowią one bowiem pierw szorzędnej w artości m ateriał źródłowy dla

1 U l a n o w s k i , In w en ta rz d ó b r i d o c h o d ó w b is k u p s tw a w ł o c ła w s k i e g o z r. 1531, „A rch. Kom. H ist.", t. 10. Fragm enty późniejszych inwentarzy tych dóbr wydal C h o d y ń s k i , „ M on u m en ta H is to r ic a D io ec . W la d is la v ie n s is " , t. 1— 25. Inwentarz z 1582 i 1598 r., wyd. L. Z y t k o w i c z , „Fon tes” , t. 36— 38. In v e n ta r ia b o n o r u m e p is c o p a t u s W la d is la v ie n s is , s. XV II, wyd. L. Ż y t k o w i c z , „Fon tes", t. 38. In w en ta rz d ó b r b i s k u p ­ stw a c h e łm iń s k ie g o z r. 1614 (z uwzględnieniem późniejszych), wyd. ks. A. M a ń k o w ­ s k i , „Fon tes” , t. 22. Inwentarze tychże dóbr z 1646 i 1676, wyd. R. M i e n i с к i, „Fon tes” , t. 40. In w en ta rz d ó b r k a p itu ły c h e łm iń s k ie j z r. 1605, wyd. A. M a ń k o w s k i , „Fon­ tes", t. 23. In w en ta rz - d ó b r b is k u p s tw a p o z n a ń s k ie g o z r. 1564, wyd. E. D ł u g o ­ p o l s k i , A rch. Kom. Hist., t. 15.

2 In w en ta rz s ta r o s tw a c z łu c h o w s k ie g o z r. 1746, wyd. K. K o ś c i ń s k i , „Rocz­ niki Tow arzystw a Naukowego w Toruniu", t. 11. In w e n ta r z e s ta r o s tw a p u c k i e g o i k o ś c ie r s k i e g o z X V II w ie k u , wyd. G. L a b u d a, ,, Fon tes” , t. 39.

3 W . C h o m e n t o w s k i , M a te r ia ły d o d z ie jó w ro ln ic tw a w P o ls c e w X V I i X V II w ie k u (Bibl. Ord. Krasińskich 2); A k t y iz d a w a je m y je W ile ń s k o ju A r c h e o g r a - lic z e s k o ju K o m is s je ju , t. 14; In w en ta ri im e n ij X V l-g o s t o le t ija , t. 25; In w e n ta r i i ro z - g r a n ic ite ln y je a k t y , V il'na 1888 i 1889; Is to r io s A r c h iv a s , Kowno 1935; T rzy in w e n ta r z e d ó b r s z la c h ty ł ę c z y c k i e j z la t 1675 i 1727, opr. A. Ł y s z k o w s k i i A. T o m c z a k , T e k i A r c h iw a ln e , t. 1, W arszaw a 1953, s. 44— 57. In w e n ta r z e d ó b r s z l a c h e c k i c h p o ­ w iatu k a l i s k i e g o , t. 1 (od XV I do połow y X V III wieku), wyd. W ł. R u s i ń s K i , W rocław 1955; In w en ta rz d ó b r z ie m s k ic h w o je w ó d z t w a k r a k o w s k i e g o J576— 1700, wyd. A. K a m i ń s k i , A. K i e ł b i c k a , S. P a ń k ó w , „Źródła h isto ryczn e", t. I. W arszaw a 1956; In w en ta rz z a m k u , io lw a r k ó w i m ły n ó w s ta r o s tw a s a n o c k ie g o z r. 1558, wyd. i opr. A. F astn ach t, W arszaw a 1948.

4 Por. W . R u s i ń s k i , In w e n ta r z e d ó b r s z l a c h e c k i c h p o w ia tu k a l i s k i e g o . . . , s. XV II.

tych badań. A czkolw iek wiarogodność inwentarza niekiedy zawodzi i mimo iż inwentarz nie w ystarcza do uzyskania w yczerpującego obrazu stosunków gospodarczo-społecznych 5, trudno mu odmówić podstaw owe­ go znaczenia dla badań nad gospodarczo-społeczną strukturą wsi w epoce feudalnej.

W artość niniejszego inwentarza, a zatem i celow ość jego wydania podnoszą jeszcze inne momenty. Klucz kórnicki stanowił część m ajęt­ ności m agnackiej. Je s t to w ięc inwentarz dóbr magnata w ielkopolskiego i traktow any może być jako dobre uzupełnienie wydania inw entarzy po­ wiatu kaliskiego, obejm u jących raczej drobną własność sz la ch eck ą 7. Z drugiej strony trzeba uwzględnić fakt, że w skład m ajętności kórnic­ k ie j wchodziły m iasteczka (Kórnik, Bnin, Swarzędz). Szczegółow e w yli­ czenie świadczeń zam ieszkującej je ludności rzuca niemało św iatła na je j sytu ację społeczno-m ajątkow ą i na m iejsce rolniczych m iast w ielko­ polskich w strukturze dóbr szlachecko-m agnackich. Podkreślenie tego aspektu wyznacza inwentarzowi szerszy zakres jako źródłu historycz­ nemu, okazuje się bowiem, że może on służyć nie tylko badaczowi dzie­ jów wsi. Nie bez znaczenia pozostaje tu i ten fakt, że oba inwentarze obrazują stan gospodarki bezpośrednio przed wielkimi zniszczeniami, które przyniósł najazd szwedzki 1655— 1656.

Inwentarze będące przedmiotem n in iejszej publikacji pochodzą z roku 1653 i spisane były z okazji p rzejęcia klucza kórnickiego przez K atarzynę z Komorowskich Grudzińską, wdowę po Piotrze Samuelu, staroście średzkim, w ystępującą w imieniu m ałoletniego syna Zygmunta — od A ndrzeja K arola Grudzińskiego, w ojew ody kaliskiego, starosty rogoziń- skiego. Oba inw entarze są dość szczegółow e i oprócz sw ej części opiso­ w ej zaw ierają część normatywną. Inwentarz z 9 IV zawiera dokładne w yliczenie wyposażenia zamkowego w Kórniku oraz ilość inwentarza żywego w poszczególnych folw arkach wraz z globalną w ysokością ich powinności. W kilku wypadkach podaje sum aryczne w yposażenie rata­ jów. Inwentarz z 24 V I jest inwentarzem m ajętności k órn ickiej i bnm- skiej. Zawiera on opis budynków zamkowych, wymienia wyposażenie w nieruchom ości mieszczan i reguluje ich świadczenia, dalej podaje szczegółow y stan inwentarza żywego i martwego różnych kategorii

5 Zob. m. in. J. L e s к i e w i с z, Z n a c z en ie in w e n ta r z y d ó b r z ie m s k ic h d la b a d a ń h is to r ii w si w P o ls c e w X V III w ie k u , „Kwart. H ist.", t. 40, z. 4, s. 363— 378.

6 Już w r. 1532 do klucza kórnickiego należały następujące m iejscow ości: Kijewo, Zimino, Tulce, Sabaczino, Skrzynki, Krom olice, Kunów, Pierzchno, W ojaczew o, Mie- czew o, D ziećm ierowo, Robakowo, M łyny, Radzewo, Siedlec, Brzezie, Trzebiesławki. M etryka Koronna M 37/417.

7 W. R u s i ń s k i , In w e n ta r z e d ó b r s z l a c h e c k i c h p o w ia tu k a l i s k i e g o , t. I (od XV I do połow y XV III w.), W rocław 1955.

chłopów w poszczególnych wsiach i folw arkach należących do m a jęt­ ności oraz daje wykaz ich powinności.

Inwentarze klucza kórnickiego są oblatami, przepisanymi w r. 1654 w grodzie poznańskim. M ieszczą się one w grubej, dobrze zachow anej in folio księdze re la c ji grodu poznańskiego, sygn. archiw alna nowa Gr. Poznań 658 (dawna 179), k. 840 v.— 866 v.7a

Tekst przygotow any został według in stru kcji w ydaw niczej dla źródeł historycznych od X V I do połow y X IX wieku z 1953 r.8 Imiona i nazwiska podano w oryginalnym brzmieniu, zaś interpunkcja została zmoderni­ zowana. Nazwy m iejscow ości podano według pisowni X V II-w ieczn ej, a dzisiejsze ich brzmienie umieszczono w przypisach. W przypisach znajdują się również dane o dopiskach, popraw kach i wym azywaniach w tekście. Liczebniki pisane literow o zastąpiono cyfram i, z w yjątkiem tych wypadków, gdy cyfra mogła utrudnić zrozumienie tekstu. Skrótow e sformułowania wydawca rozwiązywał przez dopowiedzenia w nawiasach prostokątnych. Ów czesne końców ki wyrazów zostały zachowane. W y ra ­ żenia m niej znane objaśnione są w przypisach.

I n v e n t a r i u m K ó r n i k a

9 kw ietnia 1653 Rei. grodz. pozn. 658 (dawna sygn. 179)

k. 840v.— 845

Ad off[ici]um et acta praesentia castren[sia] Posnanien[sia] personaliter veniens nobilis Stanislaus K otarski nomine m agnificae C atharinae de Komorow olim magnifici Petri Samuelis Grudziński cap[ita]nei Sreden[sis) consortis relictae obtulit ad actican[dum] in acta off[icii] praesen[tis] castren[sis] Posnanien[sis] inventarium infra[scri]ptum oppidi Kórnik et villarum eo pertinentium, cuius quidem inventarii is est, qui sequitur, tenor.

Inwentarz spisany, jako się odebrało od jw jm ci pana A ndrzeja K arola

z, Grudny Grudzińskiego, w ojew ody kaliskiego, starosty rogozińskiego,

w roku 1653 dnia 9 kwietnia.

Naprzód zamek kórnicki. W tym zamku kuchnia, w k tórej 2 kotły szatne, miedziane, obłożyny 2, kozłów 9 2. Z te j kuchnie na górze spiżar­ nia, w k tórej jest fasek legumnych 30, szafarniczek 10 3 m ałych do kol, 2 końcie mączne. Sklep wielki, kędy spiżarnia bywała, w którym jest

‘a W sp o m n iał o nich A . W a r s c h a u e r , D ie s tä d tis c h e n A r c h iv e in d e r P rov in z

P o s en , Leip zig 1901, s. 119.

8 In s tr u k c ja w y d a w n ic z a d la ź r ó d e ł h is to r y c z n y c h o d X V I d o p o ło w y X IX w ie k u .

W ro c ła w 1953.

9 k o z io ł — p od staw k a d rew n ian a.

szafarnia biała, szafka niska, dzban wielki, mosiężny, miednica mo­ siężna 1, tygiel mosiężny, forma blaszana do świec, bania blaszana do ziół kropienia, statków łaziennych miedzianych 7, w anienka ósma z przy­ kryciem , konwi miedzianych do piwa 2, trzecia stara, zła, bez przykrycia, solniczka także miedziana, konew eczka także miedziana [s.], mała, kie- lenek 11 do wody 2' złe, miedniczki mosiądzowe 3 małe, kotłów kuchar­ skich starych, stara ponew 12 1 wielka, kociel od ryb bez uszu, durslaków 3 a, patel od ciast 5, szósta wielka z rąk ojeścią, siekaczów a 2 żelaznych do kapusty, moździeż niewielki, zły, bez tłuka, leziwo bartnicze 1:!, pa­ tella 14 o dwu uchach do smażenia ciast, miedniczka mosiężna maluśka, wrzeciono od w iatraka żelazne, wielkie, statek od fontany 1, żelazny, szufla żelazem okowana, krata żelazna, w ielka przed tym sklepem, czo­ pów żelaznych m łyńskich 3, fajerk a żelazna, zła, konew eczek cynow ych 2, alem biczek 15 cynow y 1, le j blaszany 1, solniczka okrągła, miedziana, klescze żelazne kow alskie, rożen żelazny z kozielkami dwiema, klescze do węgla kotlistego stare, miedziane, 2 rinnie, świder żelazny do rur, żelaza sztuk 7, od muru 2, alambarcza, żelaz tro je do hust, miodu pół faski złego. Izba stołow a na górze z obiciem skórzanem starem i z o b ra­ zami różnych królów. Obraz nad kominem, jed en podle komina króla francuskiego, 1 lichtarz mosiężny, essów 5 w jelen i głowie. Izba druga podle stołow y stołowa, która w cale starym obiciem jest obita. Obrazów jest różnych osób 22. Łaźnia, w k tórej piec miedziany z kurkiem mo­ siężnym, wanna miedziana 1 wielka, druga mała wanienka. W pokoju naprzeciw łaźni obrazów 11, w drugim podle niego obraz 1. W pokoju pańskim krzeseł 4, obite aksamitem czarnem, wzorzystem [w] kapturki srebrne, krzesło 1 skórzane, drugie maluśkie, stół kamienny, obrazek 1, szafka 1 z popsowanemi dwiema zamkami. W kow nacie tegoż pokoju stolik kamienny, szafka sadzona i druga szafka mała, i ogonka z pawich piór zrobiona. W pokoju złocistem małem stołek kamienny, obrazy do­ koła. W kaplicy kielich złocisty, patyna 1 złocista, druga srebrna, ampu­ łek 2 srebrnych i te potrzeby do kielicha, ornatów 3, jeden biały, drugi czarny, trzeci czerw ony; ołtarz z obrazami dawnemi. Sklep za dwiema drzwiami żelaznemi. W tym sklepie na stole skatuła aksam item czerwo- nem obita sto je j [s.] skrzyń w ielkich do szat 5, skrzynek m ałych pa­ nieńskich 12, szaf w ielkich 4, w jedny rejestra z koszulkami m

aszkar-a—э w rękopisie dopisano inną współczesną ręką. 11 k ie lim k a — tygielek gliniany lub żelazny, z rączką. 12 p o n e w , p a n e w — naczynie żelazne na kształt kociołka.

1S le z iw o b a r tn ic z e — przyrząd, z pom ocą którego bartnik dostaje się na n aj­ w yższe drzew a; składał się on z ławeczki i powrozów do niej przytw ierdzonych.

14 p a t e lla — patelnia.

n ie m i1(i, drugie próżne, fontana mosiądzowa, żelaza kow alskie i miech, tarcz żelaznych 26, tarcz 1 pozłocista, stolik marmurowy, zidlików 3, szyszaków 2. W tym to sklepie wszytko.

Dom gospodarski w podwórzu stojący , krzyżowy. W tym domu gare y gorzalczanych 2, jed en z pokryw ką i z rurami, i z kłodą, do drugiego nie masz nic, kocieł wlepiony w sieni szatni, 2 kłodzie do zatarcia, form a do św iec drewniana, alembik 1 z pokryw ką, bez rurek, garniec do grza­ nia wody z pieca miedziany. W komorze maczni 3 skrzynie, m aglow nica ze wszytkiem porządkiem do szat, dzież do chleba 3, stołów 2, trzeci u podstarościego, wanna do szat prania, wazka misna do umywania. Domostwo z izdebkami, z komorami tak na górze, jako na dole, stoi samo w sobie. Przed tym domostwem wozownia. W te j wozowni u stróża Ja n a statek od chędożenia pancerzy żelazem oprawne. M ielcuch 17, na którym dach zły, w tym mielcuchu kadzi 2, kocieł dobry, beczek 40, na­ lew ek 18 2, siekiera 1, ćw ierci 2, u stróża kosa trawna, u m ielcarza druga kosa. W tym podwórzu, u k tórej stajn i tro je stanowisk, czw arte pobok, kędy psi byw ają. Na te j staji odebrało się różnego zboża, grochu ćw iertni 3 i w ierteł, owsa ćw iertnie 3, siem ienia konopnego w ierteli 2, siem ienia lnianego w ierteli 2, prosa w ierteli półtrzecia, drugiego pośledniego wierteł.

F o l w a r k R a d z e w o . W tym folw arku krów 11, stadnik 1, kur 10, gęsi 28, świni 10, stadnik 1. Owczarnia. W te j owczarni ow iec rod­ nych 320, skopów 48, ow ieczek rocznych 50, skopków rocznych 52, te ow ce owczarskie. Na syp an iu 19 owsa ćw iercien 14, jęczm ienia oddane ćw iercien 6 i w7iertel, w kopach jęczm ienia kop 10, mendeli 3, grochu w ierteli oddano 5.

F o l w a r k c z o ł o w s k i . W tym folwarku krów 9, stadnik 1, k o ­ koszy 10, gęsi 15, świni 8, samych starych, świnka młoda 1, stadników 2, wieprzek roczny, prosiąt czworo, wołów ratajsk ich 6. Ten ra ta j ma krowę, świnię pańską, żelaz dwoje, radlicę 1, pług 1, wóz, kosę do sieczki. O w iec rodnych 319, baranów 18, skopów 32, na sypaniu owsa i z wy- siewkiem ćw iertni 67, jęczm ienia ćw iertni 13, grochu wysiano ćw iertnię

1, żyta jarego ćw iertnia 1, tatarki w ierteli 2.

F o l w a r k d z i e ć m i e r o w s k i . W tym folwarku krów 13, stad­ nik 1, cieląt dwoje, gęsi 28, kokoszy 15, kurów 2, kaczek 9, Świnia 1, pro­ siąt tro je, wołów ratajsk ich 48, koni para. Ci ra ta je m ają po krow ie i świni pański. Owczarnia. W ty owczarni ow iec rodnych 157, ow ieczek

1B k o s z u lk a m a s z k a m ia — ubiór na zabawy kostiumowe. 17 m ie lc u c h — browar.

18 n a le w k a — naczynie do czerpania płynu.

18 s y p a n ie — m iejsce w budynku gospodarczym służące do przechowyw.inia ziarna.

rocznych 10, skopków ròczrvych 10, baranów 5, skop dawny 1, latosich ow ieczek 59, skopków latosich 63, baranków latosich 3. Na sypaniu owsa jest z wysiewkiem ćw iercień 63 i w ierteli 3, żyta ćw iertnia 1, grochu wysiano ćw iercień 3.

F o l w a r k S c z o d r z i k o w o 20. W tym folwarku krów 8, stadnik 1, gęsi 14, kokoszy 11, kur 1, świni m aciorek 3, wieprzek 1, prosiąt pię­ cioro. Na sypaniu jęczm ienia ćw iertni 10, owsa z wysiewkiem ćw iertni pólcz^varty, tatarki na sypaniu w ierteli 2, wołów ratajsk ich 8, koni 3, wóz 1, krowa i Świnia pańska u ra ta ja tego.

F o l w a r k r u n o w s k i . W tym folw arku krów 11, gęsi 20, kokoszy 16, kurów 3, pszczół pniaków 18, wołów ratajsk ich 22, klacza 1, wieprz­ ków karm nych 3. Owczarnia. O w iec rodnych 234, baranów 67, owieczek latosich 104, skopków la to s ic h '101. Na owczarni sypanie. Na tym sypa­ niu pszenic ćw iertni 3, jęczm ienia ćw iertni 8, owsa ćw iercień 10 w ier­ teli 2, grochu w ierteli 6, tatarki ćw iertnia 1, jęczm ienia w snopiu młócić kop 18 i mendel 1. R atai 3, każdy ma krow ę i świnię pańską. M ielcuch. W tym mielcuchu kocioł dobry, kadzi 4, beczek 30, nalew ek 3, słodu pszennego ćw iertni półsiódmy.

F o l w a r k k r o m o l s k i . W tym folw arku krów 10, stadnik 1, gęsi 20, świni starych 5, świnek rocznych 5, stadnik 1, wołów ratajsk ich czterech. R atajów 31, koni je st 4. Ci ra ta je po krowie, świni pański m ają. Owczarnia. W te j owczarni owiec rodnych 300, ow ieczek dwulet­ nich 93, baranów 12, skopów starych 62, skopków dwuletnich 73, ow ie­ czek latosich, oczysczonych 129, skopków latosich 102, baranków 4. Na owczarni sypanie, na którym jest owsa ćw iertni z wysiewkiem 110, żyta ćw iercień 8 w ierteli 3, jęczm ienia ćw iercień 28 i w ierteli 3, ta­ tarki ćw iercień 6 w ierteli 2, grochu ćw iercień 5 i w ierteł.

F o l w a r k Z a l a s z e w o . W ty m , folw arku krów 9, stadnik 1, świni 10, stadnik 1, prosiąt 8, gęsi 24, kokoszy 12, kur 1, wołów r a ta j­ skich 32, koni 3, parszywe. Ci ra ta je m ają po krow ie i świni pański. Na sypaniu żyta ćw iertni 7, tatarki w ierteli 2, owsa z wysiewkiem ćw ier­ cień 24 w ierteli 2, jęczm ienia w snopiu do m łócenia kop 14.

F o l w a r k s w a r z ę d z k i . W tym folw arku wołów ratajsk ich 7. Ten ra ta j ma krowę i świnię pańską, świni starych 9, stadnik 1. M iel­ cuch. W tym m ielcuchu kociel nowy, kadzi nowe 2, beczek 30, słodu pszennego ćw iercień 10 i w ierteli 3, pszenice ćw iercin 2 i w ierteli 3, tatarki ćw iertnia 1, obręczy żelaznych do młyna 11, krat 2 u pokojew ych okien, w którym pokoju krzesła 2 skórzane.

F o l w a r k g r u s c z y ń s k i . W tym folw arku krów 8, stadnik 1, świni starych 7, rocznych świnek 8, gęsi 20, kokoszy 10, kurów 2, wo­

łów ratajsk ich 16, koni para. Ci ra ta je m ają po krow ie i świni. Na sy ­ paniu i z wysiewkiem owsa ćw iertni 11 w ierteli 1, jęczm ienia w ierteli 5. Zeznawam, że się tak oddało, jako się tu napisały te inwentarze. T o ­ masz, pisarek jm ci p a n a b i dobrodzieja mego jm p b w ojew ody k a li­ skiego, Stanisław Biegański, Ja n Jachim ow ski mp.

I n w e n t a r z k ó r n i c k i i b n i ń s k i

24 czerw ca 1653 Rei. grodz. pozn. 658 (dawna sygn. 179).

k. 845v.— 866v.

Ad officium et acta praesenftia] castren[sia] Posnanien[sia] persona­ liter veniens nobilis Stanislaus K otarski nomine m agnificae Catharinae de Komorow olim magnifici Petri Samuelis a Grudna Grudziński capi- tanei Sreden[sis] consortis relictae obtulit ad acticandum in acta off[iclii praesen[tis] castren[sis] oppidorum infrascriptorum et villarum eo per­ tinentium ] inventaria infrascripta quorum quidem inventariorum is est qui sequitur tenor.

Inwentarz m ajętn ości kórnicki[ej] i bniński[ej], folwarków, wsiów do nich przynależących, przez wjp K atarzynę z Komorowa Grudzińską, starościną śrzed[z]ką, od różnych arendarzów, zastawników przy odbie­ raniu in anno 1653 od św. Jan a K rzciciela [24 VI] spisany, które w pomie- nionych arendach i zastaw ach od jw jmp Andrzeja K arola Grudzińskiego, w ojew ody kaliskiego, onerow ane beły i znacznie przez też arendarze i zastawniki spustoszone i zniszczone, a niektóre jeszcze w sie do tychże m ajętności należące i po dziś dzień w arendach są, a naprzód:

M iasteczko Kórnik, przy którym jest zamek, z dawna dość przystoj­ nie i ozdobnie murowany i w ystaw iony. Położenie tego nad jeziorem , wkoło okopem otoczony, teraz zaś znacznie przez niepopraw y naw ątlo- ny i z w ierschu dla pospadania dachówki m iejscam i podziurawiony znacznie i prętki[ej] potrzebuje poprawy i dla w ielkiego porysowania się m ocnych i potężnych filarów, przy którem most ze zwodem. Są i insze przy nim budynki, jako to piekarnia, wozownia, stajn ie i sypanie. W szytkie także prętki[ej] potrzebują poprawy. Brow ar obalony z grun­ tu. W szystko to w zamknięciu, osobno od miasta, do k tó rej [s.] idąc jest po praw ej ręce sad około, którego ogrodzenie zgoła się nie godzi.

M iasto Kórnik taką ma osadę i powinność tak miesczan, jako i Ży­ dów w nim m ieszkających. Gruchotka w rynku od domu daje na św. M ar­ cin gr 5; Szaf ranek od domu w rynku d aje na św. M arcin gr 5, od kw arty ro lej na tenże czas g r c półpiętnasta c; Suski daje czynszu od domu na

b—ь Dopisane inną w spółczesną ręką. c~-° Tekst wym azany i poprawiony.

św. M arcin gr 5; Dik od domu także gr 5, a od ro lej, k tó rej ma pół śladu gr 29, ja je c 29, kur dwoje. Paweł Rybak czynszu daje z domu gr 5. G ościniec mały daje czynszu z domu gr 5. Czerw ińskiej dom — czynszu z niego gr 5. Karkoszka od domu — czynszu z niego gr 5, tenże od ro lej gr 29, kur dwoje, ja je c 29. Perska od domu czynszu gr 5, od śladu ro lej zł 1 gr 28, kur czworo, ja je c 58; toż od ro le j na Grabowcu od dwu kwart czynszu gr 18, kapłonów 2, ja je c 18. G ościnny dom — czyn­ szu gr 5. Ciepłow ski od domu czynszu gr 5. Lapich od domu czynszu gr 5. Anka żydowska od domu czynszu gr 5. Kasperkow a od domu czynszu gr 5.' Iciek, Żyd, od domu gr 5. Szewek, Żyd, od domu gr 5. G iec od domu gr 5; tenże od śladu ro lej zł 1 gr 28, kur czworo, ja je c 58; tenże od ro lej W loch ow skej kw arty czynszu gr 100 d p ó łp iętn asta0, kur 1, ja je c 14. Tenże na Grabowcu z roli kwart dwu czynszu gr 18, kapłanów 2, ja je c 18. Dykcik z domu gr 5. Gap z domu gr 5, Czerwiński z domu gr 5; tenże z śladu ro le j zł 1 gr 28, kur czworo, ja je c 58. K iełbasa z domu gr 5. Kluczowski z domu gr 4. G ajdziec z domu gr 4. M arcin Durowie z domu gr 4. Okonek z domu gr 4. Grzegorz Św iec z domu gr 4. Pukawa z domu gr 4. Kandel z domu gr 4. Płócienniczka z domu gr 4. Ogrodny z domu gr 4. M arek Drużnik z domu gr 4; tenże bydłem robi cały ty ­ dzień, co mu każą, [z] śladu ro lej d aje zł 1 gr 28, kur czworo, ja je c 58; tenże z Plos i ro lej na Grabowcu gr 9, kapłan 1, ja je c 9. W o jciech K ra­ w iec z domu gr 4, z pół śladu ro lej gr 29, kur dwoje, ja je c 29. M arcin Turała z domu gr 4. Bieniak z domu gr 4, Pieknik z domu gr 4, W o jcie ­ chowa z domu gr 4, Zimny kow al z domu gr 4, Kiecow z domu gr 4, Bębnowa z domu gr 4, Grigier z domu gr 4, Kubacki z domu gr 4, Thazgil z domu gr 4, kow al Sienczow ski z domu gr 4, Żyd z domu Dykcinego gr 4, W aksin z domu gr 5; Słoma, Żyd, z domu gr 5, Adam Cieśla z domu gr 5, Litwin z domu gr 5; Jakub, Żyd, z domu gr 5, Andrzi Cieśla z domu gr 5, Kom orek z domu gr 5, tenże z trzech kwart roli czynszu zł 1 e, kur troje, ja je c 4 3 fa. M oskwa, dróżnik, z domu gr 5, z śladu roli zł 1 gr 28, robu bydłem do zamku, gdzie każą, cały tydzień. Tenże kur czworo, ja je c 58. Żyd Lew ek z domu gr 5, Kurkowa z domu gr 5, ta z kw arty roli czynszu gr półpiętnasta fb, kur 1, ja je c 14 fc. Plu- cina z domu gr 5, Ruszkowski z domu gr 5, tenże z pół śladu roli gr 29, kur dwoje, ja je c 29. Tenże z kw arty roli na Grabowcu czynszu gr 9, kapłan 1, ja je c 9. Iztwan z domu gr 5. Poturala z domu gr 5, Sław ińska z domu gr 4, W róbel z domu gr 4, Drabent z domu gr 4, Skliarz, Żyd, z domu gr 4, Piotr Św iec z domu gr 4, Ja n Srogi z domu gr 4, Dyka,

d—d w rpsie: ,,100 półpięta” , dopisano inną ręk ą — „tn asta” e Dalej tekst wym azany.

dróżnik, z domu gr 4, [z] śladu roli czynszu zł 1 gr 28, kur czworo, ja je c 58, robi bydłem do zamku cały tydzień. Tenże ma kupny roli pół śladu, czynszu z ni daje -gr 29, kur dwoje, ja je c 29. Tenże ze dwu kw art na Grabowcu czynszu gr 18, kapłanów 2, ja je c 18. Stanisław Kołow rot z domu gr 4, z roli trzech kwart czynszu zł 1 półczternasta fd, kur troje, ja je c 45 fe. Ten ze śladu pańskiego czynszu zł 1 gr 28, kur czworo, ja je c 58. Złamań z domu gr 4. Salamon, Żyd, z domu gr 4, z bożnice gr 4. M aczka gr 4 [z] śladu ro lej pański, czynszu gr 28, kur czworo, ja je c 58. Tenże z pół śladu ro lej m iejski czynszu gr 29, kur dwoje, ja je c 29. W ychow ski z domu gr 4. Karkoszka z domu gr 4, tenże z roli trzech kw art czynszu zł 1 gr półczternasta ff, kur troje, ja je c 43 fg. Tenże z dwu kw art roli na Grabowcu czynszu gr 18, kapłanów 2, ja je c 18. Turala z domu gr 4; tenże z pół śladu ro le j gr 29, kur dwoje, ja je c 29. Budak z domu gr 4. Kow al Mazur z roli kw art trzech czynszu zł 1 gr 13, kur troje, ja je c 43. Lewus płaci na św. M arcin czynszu zł 3 za robotę, żeby nie żął z osobna, zł 3. Icek tymże sposobem płaci za to o b o je zł 6. Szewek 6 także za to oboje zł 6. Balwirz także zł 6 6, Jak u b także zł 6, Słoma także zł 6, Jaku b drugi także zł 6, Jak u b trzeci także zł 6, Szym ek także zł 6. Jakub Szklarz czynszu na rok daje zł 6 i za żniwa. Salam on także jako i drudzy zł 6. Bożnica z domem je j należącym z skolą i spital- nym placem wymierzonym wolna. Żydzi kom ornicy. M ojżes d aje czynszu zł 2, za letnią robotę zł 1. Żyd kraw iec za to oboje zł 3, Jaku b Płatek za toż oboje zł 3. Jó zef Płatek także zł 3. Icek M arek także zł 3. Horyń także zł 3, M arek także zł 3, Sklarz także młody zł 3, M ojzer także zł 3, u Skolnego Żyd także zł 3. Między temi są rzeżnicy, którzy powinni n* rok dać łoju k a m ie n i21 5. R ybacy dwa z jezior nazwanych Skrzynki Borowy M łyn płacą z nich przez lato przez tygodni 29. Na tydziń dają po zł 9 i koszyk ryb za gr 15 albo cale za wszytko zł 9 gr 15. Powinność tych m iesczanków, którykolw iek z nich chowa konia jednego, a do boru jedzie tym koniem, za suche drwa z boru, które wozi przez rok, powi­ nien dać od konia owsa ćw iertnię 1 kaliski miary, a którzy zaprzęgą do woza 2 konie to 2 ćwiertni, kto trzema końmi — to 3 ćw iertnie, kto parą wołów — także powinien dać jako i ten, co parą koni. Ow ies ten na dzień św. M arcina powinni oddawać tą miarą, jako się wyży wspom­ niało, ćw iertnią kaliską. Ci m iesczanie od m elcia słodu ćw iertni czterech płacą za m iary zł 3 gr 12, m iary kaliski. Ciż m iesczanie piwo w arzący przy każdym słodzie albo warze piwa swoim powinni każdą beczkę piwa brać i płacić ją według taksy brow arnej, na przykład, jako ją teraz

g—8 Tekst dopisany inną w spółczesną ręką.

21 k a m ie ń — jako w aga w domowym zastosowaniu stanowił lU cetn ara, tj. 25 funtów, w handlu używano kamieni 32-funtowych lub 60-funtowych.

płacą, po zł 6 gr 12. Ciż m iesczanie od ćw iertnie słodu gorzalczanego płaca za m iary po gr 18 od w ierteli gr 42. Ci m iesczanie na folwarku Dziećmierowie albo, gdzie potrzeba ukaże, powinien każdy z domu pożąć po zagonów 30 oziminy. Ciż od każdej ro łej kw arty sw o jej po­ winien żąć każdy zagonów 6 oziminy, a od śladu ro lej powinien każdy po zagonów 24 oziminy pożąć. Spasnego od krów, kto je chowa, od każdy krow y powinien żąć zagonów każdy z nich 4, takąć i od wołów, kto chowa, od każdego z nich żąć po zagonów 4. Ciż m iesczanie w szyscy spoinie powinni grabić siana owsy każdy z nich po dni 6 albo też wydział i równo je podzieliwszy zbierać każdy sw ój na kształt ozimego żniwa. Ciż m iesczanie, którzy piwa robią, powinni brać z lasów albo borów kórnickich kw atery i przy nich piwo w arzyć i płacić takow e kw atery w lesie przez dworski kost im nagotow ane po zł 7.

D z i e ć m i e r o w o wieś i folw ark. R ataje. Kasper ma wołów 9 pań­ skich, krow ę pańską 1, świnię pańską 1, żelazo do pługa, łopat 2, kro­ jów 22 2, radlić 2, brony 2, wóz u folwarku 1, ogród ma i chałupę. Ten jest na kopczyźnie, ile tym bydłem pańskim zarobi w roli, w iele się za nim abo w roli narodzi, bierze każdego zboża kopę dziesiątą, z osobna ma na przysiew ek w polu zagonów 8 żyta na rok poznański m iary ćw iercień 8, jęczm ienia w ierteli 2, tatarki w ierteli 2, pszenice w ierteli 2, grochu w ierteli 2, soli półmiarków 4, piwa beczek 1, piniędzy zł 5. Andrzy — wołów pańskich 10, krow ę pańską 1, świnię pańską 1, żelaza także jako i pierwszy. Toż bierze z pola jako i pierwszy i to się mu daje ja k o pierw ­ szemu. Ja n — wołów ma 10 i wszytko toż, co i pierwszy, i toż bierze, co i pierwszy. Stanisław [ma] wołów 10 i wszytko toż, co i pierwszy, i toż bierze. Zych — wołów ma 10 i wszytko toż ma i bierze, co i pierw­ szy. Latoś — wołów 9 i wszystko toż ma i bierze, co i pierwszy, i tęż powinność odprawować jako najpierw szy, gdyż w szyscy na kopczyźnie są. Kowal okolozie las tym ratajom . Robiący za każdego robotę bierze z pola pańskiego żyta kopę 1 i skład roli na ja ry przysiew. Zagrodnicy. Stich robi każdy dzień okrom święta, w tygodniu po dwojga. Orzech także robi jako pierwszy. Paw eł robi także cały tydziń po dwojgu jako pierwszy. Ci zagrodnicy przędze pańską przędą stuce jedny, krow ę każ­ dy z nich ma pańską i świnię pańską. Owczarz ma m ieć przysiewku na zimę po ćw iertni żyta od sta owiec, ćw iercin żyta 42, jęczm ienia w ier­ teli 3 h, pszenice w ierteli 3, grochu w ierteli 3, owsa w ierteli 6, soli w ier­ teł 1. Zony owczarza i skotarza do ogroda pańskiego pleć, kapustę sa­ dzić powinny.

S c z o d r z y k o w o wieś i folw ark. R ataj wołów pańskich 8, koni 3,

h Tekst w ym azany i poprawiony inną w spółczesną ręką. 23 k r ó j — trzósło u pługa, nóż k rający prostopadle skibę.

krow ę i świnię pańską, żelaza do pługa każdego po sztuk 2, łopat 2, krojów 2, radlić 2, brony 2 i wozów 2. Ogród i z budynkiem ordynaryją taką ma jako i w Dziećmierow ie [inszy] ra ta j ma i loż bierze i toż po­ winien odprawować. Kowal w chałupie bierze od roboty ratajo w ej żyta pańskiego kopę 1 i ro le j na przysiew ek skład 1. Zagrodnicy. Pągiel robi cały tydzień po dw oje okrom święta. Kasper także robi po dwojgu, Bębenek także, Paweł także robi. Ci zagrodnicy, każdy z nich, m ają po krow ie 1 pańskiej i po świni, powinni każdy z nich prząść z pańskiego przędziwa, gdy mu dadzą, po sztuk 2. Karczm arz przy folw arku pańskim pańskie powinien z m ielcucha piwo brać i gorzałkę szynkować. Kom or­ nicy. Przybocka robi dzień, M arcinow a robi dzień, Pludzina także, prząść powinni po sztuce.

K r z y ż e w n i k i wieś. Km iecie. Socha — wołów 2, koni 4, robi cały tydzień bydłem, co każą, płaci czynszu na św. M arcin zł 6, kapło­ nów 2, kur 4, ja je c 30, przędzy sztuk 3. Fornal — wołów 4, koni 4, robi ja k i pierwszy i toż oddaje, co i pierwszy. Ci dwaj km iecie roli składów 2 i 3 kw artej pustej sieją i płacą z ni na św. M arcin obadwa zł 40.

D a c h o w a wieś i folwark. Km iecie. Łuka Główka — wołów 2, koni 3, robi cały tydzień, czynszu daje zł 1 gr 26, kapłonów 2, ja je c 30, przędzę prząść sztuk 3. M ichał Mazur — wołów 4, koni 3, robi toż, daje i przędzie jak o i pierwszy. W aw rzyniec Zdon wołów 5, koni 8, robi toż, daje i przędzie jako i pierwszy. Zagrodnicy. Tom ek robi cały tydzień po dwojga. Kuba robi cały tydzień po dwojga. Karczma. M ikołaj kaczmarz piwo i gorzałkę pańską szynkuje.

T u l c e wieś i folw ark. Km iecie. Ja n Sm olka — wołów 4, koni 8, robi cały tydzień z bydłem, czynszu d aje zł 1, owsa rów nej m iary poznań­ skiej daje w ierteli 3, kapłonów 2, kur 2, ja je c 30, przędzie sztuk 2. M arcin K ołek — wołów 4, koni 7, robi toż i daje, przędzie, co i pierwszy. Mathusz Dyszek — wołów 6, koni 8, toż robi i daje, i przędzie jako 1 pierwszy. Zagrodnicy. W o jciech Kula robi po dwojgu cały tydzień. W alen ty także robi jako i Kuba. Kom ornicy. Bruszko robi w tydzień 2 dni, M arcin także, Ja n także. Ci wszyscy, tak zagrodnicy, jako k o ­ mornicy, przędą po sztuce. Karczma[rz] G ościniec Paw eł piwo szynkuje i gorzałkę pańską i lasu z dawna był stróżem, ale pan arendarz kazał mu sobie robić po 2 dni w tydzień. M łyn byw ał woda pewna pusto.

R o b a k o w o wieś. Kmieć M atys Dworak — wołów 6, koni 2, robi cały tydzień, czynszu daje na św. M arcin zł 2 gr 12, owsa poznański miary strychem ćw iertni półtory, kapłonów 2, kur 2, ja je c 3, przędze sztuk 3. Adam Długi — wołów 6, koni 3, robi cały tydzień okrom święta, czynszu na św. M arcin zł 6, kapłonów 2, kur 2, ja je c 30, owsa poznański m iary ćw ierteń i półtory, przędzy sztuk 2, gdy dojdą przędziwa, to 3. W alen ty Czolis — wołów 4, koni 5, tę w szytkę powinność oddaje i przę­

dzę jako i drudzy. W o jciech Serw atka — wołów 6, koni 4, też także wszytką powinność odprawuje i płaci, i przędzie jako i drudzy. Jerzy Stanisław — wołów 6, koni 2, też także powinność odprawuje, płaci, przędzie jako i Długi. Tenże Jerzy , kmieć, piwo i gorzałkę pańską szynku je. Kom ornicy. Drzyzga robi 2 dni, Szoth także, Sofia także, Stani­ sław także, Kostur także, Płóciennik także. Ci w szyscy powinni prząść po sztuce.

S p ł a w i e wieś i folwark. R ataje. Piotr Prąszka — wołów 6, krowę pańską, żelaza, łopata, krój 1. Ja n G olata — wołów 8, krow ę pańską, zelaza do pługa, łopata, krój. Czarna wdowa — wołów 6, koni 2, krowę, żelaza do pługa, łopata, krój, radlica, bron 2. Ja n Bzowski — wołów 7, krow ę pańską, żelaza do pługa, łopata, krój, radlica, bron 2. Bartek Snicerz — wołów 6, koni 2, świnią pańska, żelaza do pługa, łopata, krój, radlica. W o jciech Kruszka — wołów 6, koni 2, krowę, świnię pańską, ma żelaza, łopatę, krój, radlicę, bron 2. Km iecie. Andrzyj — wołów 6, koni 8. Robi cały tydzień, czynszu d aje zł 1 gr 12, kapłonów 2, kur dwoje, ja je c 30. W iecio rek — wołów 5, koni 8, tąż robotę robi i czynsz taki daje jako i pierwszy. Dybała — wołów 6, koni 8, czynszu tak w iele daje jako pierwszy i tęż powinność oddaje. Ci w szyscy km iecie przędą po sztuk 2. Zagrodnicy. Płach — robi cały tydzień po dwojgu okrom święta. M arcin także, M atchis także, W ałek także. Ci zagrodnicy powinni prząść po sztuce. Komornicy. Ja n robi w tydzień 2 dni, Kraw iec także, Ja n także, Tomasz także, G ołota M ichał także, Forniał M aciek także, M elcarz także, Strzerba także, A ndrzej Mazur także, Liskowa także, M yna także. Ci w szyscy powinni prząść po sztuce. Karczma. Karczm arz Jaku b piwo pańskie, gorzałkę szynkuje, ma rolą drogi do Poznania powinien. Kowal ratajom robi, za każdym bierze kopę żyta, przysiew ek ma według dru­ gich kowalów. R ataje na kopczyźnie i ord y n acy jej jako drudzy, role w szytkie dwór zasiewa.

R a d z e w o wieś i folwark. Km iecie. K ról — wołów 4, koni 6, czyn­ szu daje zł 3 gr 18, owsa w ierchow aty m iary poznański ćw iertnię 1, kapłonów 2, ja je c 30 i przędze sztuk 3, robi cały tydzień bydłem okrom święta. R atajczy k — wołów 4, koni 7, czynsz i inną powinność takąż d aje jako i pierwszy. W ośko — wołów 6, czynsz i inną powinność takąż odprawuje jak o pierwszy. Zagrodnicy. Pietruszka od św. Ja n a do św. M arcina robi 3 dni w tydzień, od św. M arcina do św. Ja n a dni 2, przę­ dzie sztuk 2. Kuba także robi jako i Pietruszka, R ataj także robi jako pierwszy. Kom ornicy. Fernisz robi 2 dni, M aciek także 2 dni, Adam także, W o jciech [także], Ciż w szyscy przędą po sztuce. Karczm arz po­ w inien piwo szynkow ać i gorzałkę po drodze, gdzie każą, powinien.

C z o ł o w o wieś i folw ark. R ataj — wołów 8, krowę, świnię pańską, ma żelaza do pługa, łopat 2, krojów 2, radlić 2, na kopczyźnie i

ordy-n a c y je j je st jako i drudzy. Zagrodordy-nicy dwaj m ają po krow ie pańskiej i świni. Robią cały tydzień po dwojga, przędze 1 2 sztuce \ Owczarz ma załącz siódma owca mu należy, ordynaryja zwyczajna.

N i e c z e w o wieś. Kmiecie. Grosz — wołów 6, koni 3, robi bydłem cały tydzień, czynszu zł 1 gr 6, owsa pod ręką poznański m iary ćw iertnię 1, kur 4, ja je c 30, przędze sztuk 3. Powiadaczka — wołów 6, koni 3, robi bydłem, czynszu daje, insze powinności jako pierwszy. Śliw a — wołów 4, koni 1, robi czynsz i insze powinności też odprawuje jako pierwszy. Paluch — wołów 4, koni 2, takiż czynsz i też powinności od­ d aje jako pierwszy. Bolech — wołów 8, koni 3, czynsz, owies i inne powinności według drugich. Karczmarz na pustym placu piwo pańskie i gorzałkę szynkuje. Kowal do Czołowa ratajow i robi, ma kopę żyta z pola pańskiego, przysiew ek jako drudzy kow ale. Chałupnik w chałupie robi w tydzień 2 dni.

M ł y n y wieś. Karczma. G ościniec, karczmarz, piwo pańskie i go­ rzałkę szynkuje, sobie po nie jeździć powinien. M łyny 2 na rzece W a r­ cie, młyn zowią Nadobny, o trzech kołach. M łyn za gościńcem zowią Górny, 1 koło. M łynarz na trzeciej mierze wieprzów karm ić do roku powinien cztery, na kamin nowy przykłada się.

С z m o ń wieś. Km iecie. Sośnia wołów 4, koni 2, czynszu d aje zł 1 gr 14. W szytkę inszą powinność odprawia jak o insi km iecie. Owsa daje ćw iertnię 1 poznański miary, kur czworo. Dupnik — wołów 5, koń 1, czynsz i robotę i inszą powinność oddaje jako pierwszy. Tom ek — wołów 4, koni 2, czynsz, robociznę, przędzę i inszą powinność jako drudzy. Slatala — wołów 4, koń 1, w szytkę powinność jako drudzy. Grzech — wołów 4, koni 2, tęż wszytkę powinność oddaje jako inszy. Diatek — wołów 4, koni 2, wszytkie powinności odprawuje jak o insi. Ci km iecie powinni piwo pańskie w te j wsi szynkow ać. Komornicy. Płociennik robi 2 dni w tydziń. Luka także, W o jciech także, Stach także, Kuba także, Ja n także. Ci w szyscy przędą po sztuk 2.

K o n a r s k i e wieś. W ysiadło — koni 10, wołów 2, czynszu zł 2 3 gr 20, robi cały tydzień, kur 2, ja je c 30, przędzie sztuk 3. Piorą — koni 4, wołów 4, robi i tęż powinność oddaje jako pierwszy. Czech — konia 1, wołów 4, insze w szytkie powinności oddaje według pierwszych. M erek — koni 4, wołów 4, robi i powinność oddaje jako pierwsi. 3 puste role poddani sieją. Chałupnicy. Mazur — wołów ma 2, pieszo robi cały tydzień, przędzie sztuk 2. Skotarz w chałupie, km iecie płacą, Ja n B art­ nik w borach pszczoły wszędzie opatruje, we żniwa nad ludźmi stawa, [w] zimie o staw ach zawiaduje. Karczma. F rącek piwo i gorzałkę pańską

i—* Tekst w ym azany i poprawiony inną w spółczesną ręką. i Tekst w ym azany i poprawiony inną w spółczesną ręką. 11 P a m i ę t n i k B i b l i o t e k i K ó r n i c k i e j

szynkuje, jeździ sobie po nią. Pow inien drogi odprawować do Torunia. Kom ornicy. K ęsa robi 2 dni, Dom agalina także, Slatalonka także, przę­ dzie każda z nich sztukę 1.

K a m i o n k i wieś i folw ark. R ataje. W o jciech Roczniak — wołów 7, ma budynek z ogrodem, żelaza nowo dane, łopat 2, krojów 2, radlić 2, bron 2, krow ę i świnię pańską ma. W o jciech Sarbek — wołów 7, żelaza także nowo dane, łopat 2, krojów 2, radlić 2, bron 2, krow ę i św inię pańską. Ci ra ta je na kopczyźnie są, dziesiątą kopę biorą wszytkiego zboża, ordynaryja jako się w yżej napisało. Km ieci bywało 3. R ole tych km ieci spustoszałych ra ta je zasiew ają, karczm arz Kozioł rozebraw szy je między się i taką kopczyznę powinien dawać, z ról i z łąk płacić. Zagrodnicy. Tom ek Bogacz — wołów 2, robi po dw ojga cały tydzień, krow ę i świnię pańską ma, przędzie sztuk 2. Tomasz W yrobek — wołów 2, robi także dwojgiem cały tydzień, przędzie sztuk 2, krow ę i św inię pańską ma. Ja n Sośniaczek — wołów 2, robi także dwojgiem cały ty ­ dzień, przędzie sztuk 2, krow ę i świnię pańską ma. Kom ornicy. Cieśla w chałupie ma ogród, robi 2 dni. M aciek także, K aśka także, Grzegorz także. Przysiew ają tym komornikom na gruntach folw arkow ych, przę­

dzie każdy z nich po sztuce. Kow al ma wołów 4, ratajom robi około żelaz, od każdego bierze z pola kopę żyta, przysiew ek ma 4 składy na pań­ skim. Karczm arz powinien piwo i gorzałkę szynkow ać pańską, sobie po nie jeździć, po drodze ze słodem do młyna, z mlecznem do Poznania, role puste sieje, kopczyznę powinien.

D a s z o w i c e wieś i folw ark. R ataje. M aciej Jask ó łk a — wołów 8, krow ę i świnię pańską ma. Żelaza nowo dane, łopatę 1, k ró j 1 k, radlić 2 k , budynek ma dobry i ogród. Łuka Paw eł — wołów 7, krow ę i świnię pańską, żelaza nowo dane, łopata 1, k ró j 1, radlić 2, ogród i budynek. Ci ra ta je są na kopczyźnie, kopę dziesiątą biorą i ordynaryją zw yczajną im pozwolono. Km iecie. W o jciech Rusek, dobrze osiadły, robi cały tydzień bydłem okrom święta, czynszu daje zł 2 gr 15, kapło­ nów 4, ja je c 30, przędzie sztuk 3. Ról pustych km iecych 4, które ra ta je ci w yżej pomienioni zasiew ają i powinni kopczyznę z nich dawać czw ar­ tą kopę. Zagrodnicy. Ja n Sperdo robi po dwojgu oprócz święta, krow ę i świnię pańską ma, przędze sztuk dwie. Ja n Szalony toż robi, krow ę i świnię pańską ma i toż prząść powinien. Owczarka, wdowa, ma ow iec cztery na załącz, jagniąt 12, rolę ma pozwoloną, ma ćw iertnię żyta w ysiać i owsa tak wiele. Kom ornicy. A ndrzej C ieśla robi dwa dni, przy- siewku ma składy dwa. Kaczm arka stara toż robi i tenże przysiew ek, Zofia także, K aśka także. Kaczmarz ma rolę w każde pole po 10 zagonów, ogród i łąkę przy domu i na błotach piwo szynkuje i gorzałkę.

R u n o w o wieś z folwarkiem. R ataje. Sowa — wołów 8, żelaza nowo dane, łopat 2, krojów 2, radlić 2, krow a i Świnia pańska, Lasek — wołów 8, żelaza nowe, krow a i świnią pańska. Baran — wołów 8, żelaza, krow ę i świnię pańską. Każdy z tych ratajów ma budynek i ogród swój. Z kopczyzny ma dziesiątą kopę, bierą ordynaryją jako inszym. Zagrod­ nicy. Mazur robi cały tydzień po jednemu, w yjąw szy święta. Trybnuch także robi. Ci o b aj zagrodnicy po krow ie i świni pańskiej m ają, przędą po sztuk dwie. Karczma. Karczm arz piwo i gorzałkę szynkuje, dwudziestą beczkę ma kupną darowaną. Owczarz na załącz i pacht ma sw ój budynek i ogród, młyn borowy, spustoszała p ię ła 23, żelaza są w szytkie; gdyby na­ prawiono piełę i młyn, mógłby m leć i rżnąć, do którego i kamienie kupić trzeba.

P i e r z c h n o wieś. Km iecie. Tom ek Drei — wołów 3, koni 2, robi cały tydzień prócz święta, czynszu daje zł 2 gr 12, owsa rów nej m iary poznański ćw iertnia, kapłonów 2, kur 2, ja je c 30, przędze sztuk 2 i gdy się zrodzi, sztuk 3. Sebestian Grzywicz — wołów 6, koni 12, też w szytkie powinności oddaje, co i pierwszy. Klam ac — wołów 6, koni 1, taż od niego powinność, co od drugich. Rzyt Sobek —■ wołów 7, koni 2, takaż powinność jako pierwszego. Andrzy M izgala — wołów 2, koni 8, takąż powinność powinien. W o jciech Gąska — wołów 4, koni 3. W szyscy jednakąż powinność oddają i robią jednako, i przędą. W o jciech Nowak — wołów 4, koni 3, powinność taż. W aw rzyniec Grosz — wołów 3, koni 3, taż powinność. Idzi Cebula — wołów 4, koni 12, jednakaż od niego powinność. Ja n M alik — wołów 4, koni 4, powinność wszytką jako pierwsi odprawują i oddają. Pustych ról km iecych 5 i budynki do nich są, które role różni ludzie sieją z kopczyzny, łąki do tych ról pustych potrzeba wiedzieć jak o się obracają. Karczma. Gościniec, karczmarz, piwo i gorzałkę szynkuje pańską. Kom ornicy. A ndrzej robi dzień w tydzień, Adam Nowak także, M arcin Skrzypek także, Ja n H etka także, Łuka Kania także, Jaku b Bieniek także, W o jciech Komornik także, Knacz także, Tchórz także. Ci w szyscy przędą po sztuce jed n ej. M łynów pustych, wiatraków 2, kam ieni nie masz. M łynarz W o jciech z Swarzędza mieszka przy nich. .

K r o m o l i c e wieś i folw ark. R ataje. W o jciech — wołów 8, krow ę i świnię pańską, żelaza nowo dane, łopat 2, krojów 2, radlić 2. Ja n — wołów 8, krow ę i świnię pańską i żelaza w szytkie. A ndrzej — wołów 8, krowę i świnię pańską i żelaza. Kuba — wołów 6, krow ę pańską ma i żelaza wszytkie. Ci ra ta je każdy z nich ma sw oje m ieć konie, z kop­ czyzny ordynaryją, ja k o inczym ratajom zw yczajna. Zagrodnicy. Paweł robi cały tydziń oprócz święta. Urban także, W o jciech także, Hiemer

23 pieto — tartak.

także. W szyscy pieszo po dwojgu, przędą po sztuk dwie każdy z nicli. Kaczma. Kaczmarz piwo i gorzałkę pańską szynkuje i sobie wozi. Tenże kaczmarz owczarzem.

W ieś Z i e m i n. Km iecie. Błażej Śliw a — wołów 4, koni 6, robi cały tydzień bydłem oprócz święta, czynszu na św. M arcin zł 2 gr 2, owsa poznański m iary ćw iertnię 1 w ierteli półczwarta, kapłony 2, gęś jedna, ja je c 30, przędze sztuk 2. W ałek M atysza — wołów 4, koni 9 \ tęż w szystkę powinność oddaje i robociznę jako wszyscy. Tomasz Byczek — wołów 4, koni 10 \ tęż w szystkę powinność i robociznę. Bartek Szołtysz — wołów 3, koni 2, powinność i robociznę tęż. Żyd — wołów 4, koni 7, powinność taż. M elcarz — wołów 4, koni 8, powinność i robo­ cizna taż. Sera — wołów 4, koni 7, czynsz i powinność taż. Karcz — wołów 6, koni 4, jednaż powinność. Lis — wołów 4, koni nie ma, powin­ ność taż. G arstka — wołów 4, koni nie ma, powinność taż. Stanisław M atella — wołów 4, koni 6, powinność taż jest, czynsz, robocizna, owies, kapłony, gęsi, ja jc a , przędza jako od w szystkich. Chałupnicy. Liepjarz robi w tydziń dni 2. Karczma zgorzała, nie masz je j.

J a n u s z e w o wieś i folw ark. R ataje. Stanisław — wołów 14, koni 4, krów 2, świni 2 pańskie, żelaza 2 każdego, łopat 2, krojów 2, radlić 2, wóz, brony. Na kopczyźnie je st ordynaryja zw yczajna. Km iecie. W o j­ ciech Niemierz — wołów 2, koni 10, czynszu daje zł 1 gr 6, robi cały tydzień prócz święta, owsa d aje poznański m iary ćw iercin 2, kapłony 2, kur dwoje, ja je c 30, przędze sztuk 3. Ja n Grosz — wołów 4, koni 3, czynsz, przędzę i robotę też oddaje, co i W o jciech . Froncek — wołów 4, koni 6, tęż powinność jako pierwszy. Zagrodnicy. Ja n robi cały tydzień, przędze sztuk 2, Jaku b także. Karczma. Stanisław , karczmarz, piwo i gorzałkę szynkuje, ro lej trzyma, robi pieszo w tydzień 2 dni.

К i j o w o wieś i folw ark. R ataje. Mathusz ma wołów 8, żelaza płuż- ne 2, łopat 2, radlić 2, krowę i świnię pańską ma, na kopczyźnie i ordy- n a ry je j zw yczajny. Km iecie. Grzegorz Orzech — wołów 4, koni 6, robi bydłem po trojga, czynszu daje zł 1 gr 29, owsa w ielki m iary ćw iercień 2, kapłonów 2, kur dwoje, gęś jedna, ja je c 3, przędze sztuk 3, iż pusty je st ta[m] budynek. W ałek — wołów 4, koni 6, w szytką powinność od­ praw uje jako i Orzech. Piotr Spot — koni 3, powinność taż. M ichałek — koni 4, woła 1, powinność taż. Zagrodnicy. M aciek ma krow ę i świ­ nię pańską, po jednemu robi cały tydzień prócz święta. Bartosz ma k ro­ wę i świnię pańską, także robi i przędze powinien po sztuk 2 [oddawać]. K om ornicy są 2. Robią po dniu, przędą po sztuce. Karczma. M arcin, karczm arz, na kw arcie rolej, koni 3, szynkuje piwo i gorzałkę pańską. Owczarz w chałupie pańskiej.

N i e t r z o n o w o wieś. K ościół w n iej. Km iecie. W stąpień M aciej — wołów 4, koni 8, robi po trojgu cały tydzień prócz święta, czynszu daje zł 1 gr 26, owsa d aje w ielki m iary ćw iercien 2, kapłonów 4, ja je c kopę, przędzie sztuk 3. Bartosz Krocz — wołów 3, koni 2, w szytkę p o ­ winność taką daje jako i W stępień. Rola Cilkaniow ska pusta. R ataje. M aciej ma wołów 5, żelaza płużne ma po dwoje, łopat 2, krojów 2, radlić 2, krow ę i świnię pańską ma, dziesiątą kopę bierze, ordynaryja zwy­ czajna. Kowal na km iecy roli siedzi, koni ma 3, dawszy mu bydło m ógł­ by być kmieć. Ten piwo pańskie szynkuje. Chałupnicy księdza, pleba- now ych dwaj.

G r o d z i e c wieś i folwark. Chałupnicy. Skotarz z żoną i dziewką. Pilarz robi w tydzień 2 dni. M łyn Zwolski na rzece W arcie, młynarz dwiema kolmi m iele. Sam sobie kam ienie kupuje, pacht daje śrzemski m iary 7 maldrów żyta, wieprzów karmi do roku 2. Borowego dla pilno­ wania strawą albo żywnością powinien opatrzyć; k on ten tacy ja temu borowemu i suknia. Zamek [daje]. Tenże młynarz na rok daje kapłonów 16. Na tejże rzece W arcie folusz tego najm ują i taraźniejszy jest od su­ kienników lesczyńskich.

Z a b i к o w o wieś i folwark. R ataje. M arek — wołów 8, żelaza nowe, łopat 2, krojów 2, radlić 2, krow ę i świnię pańską ma. Paw eł — wołów 7, żelaza łopat 2, krojów 2, radlić 2, krow ę i świnię pańską. Frąncek — wołów 8, żelaza łopat 2, krojów 2, radlić 2, krow ę i świnię pańską, konie w folwarku są 4, tamże bron 4. Ci ra ta je są na kopczyźnie, ordynaryją zw yczajną m ają, budynki sw oje i ogrody. Zagrodnicy. N iko­ ła j robi w każdy dzień samowtór, ma świnię pańską. W o jciech robi także, oba przędą po 2 sztuce.

P r u s i n o w o wieś i folwark. Km iecie. W o jciech Dyk — wołów 3, koni 4, czynszu daje zł 2, robi cały tydzień prócz święta, owsa równy m iarv ćw iercien 12, kapłonów 2, kur dwoje, ja je c 30, przędze sztuk 2. W o jciech — km ieć wołów 4, koni 8, toż daje i tę powinność, co i Dyk. W ałek Kromolka — wołów 4, koni 6, toż oddaje, co i pierwszy. Ról km iecych pustych 2, które km iecie sieją. R ataj W o jciech — wołów 16, koni 2, krow ę i świnię pańską ma, żelaza ma czworo. Zagrodnicy. W o j­ ciech robi cały tydzień. Adam także. Kaczm arz piwo i gorzałkę szynkuje pańską, rolę trzyma, nie ma postanowienia, tenże i owczarzem jest. Komornik jeden robi 2 dni, przędze po sztuce. Zagrodnicy po sztuk 2.

D ę b i e c wieś. Km iecie. Szafran M alusz — wołów 6, koni 4, czynszu daje zł 1 gr 10, robi cały tydzień okrom świąt, kapłonów 2, kur dwoje, ja je c 30, przędze sztuk 3. Socha Łukasz — wołów 4, koni 6, powinność i robotę tęż oddaje, co i Szafran. Ja n K ołaczek — wołów 3, koni 3, tęz powinność oddaje.

tydzień, czynszu d aje zł 1 gr 10, kapłanów. 2, ja je c 30, przędze sztuk 3. Grzegorz F araj — wołów 3, koni 2, robociznę i inszą powinność oddaie jako Łukasz. W dowa — wołów 4, koni nie ma, powinność tęż jako insi.

B i e r n a t k i , wieś przy m iasteczku Bninie. R ataje. W o jciech Река — wołów 8, krow ę i świnię, żelaza płużne, łopat 2, krojów 2, radlić 2, kolka, brony 4, wóz bosy, kosa. M arcin — wołów 8, krow ę i świnię ma, żelaza płużne, łopat 2, krojów 2, radlić 2, kolka. Stach M aciaszek — wołów 7, krow ę i świnię pańską, żelaza także jako drudzy. Ja n — wołów 8, krow ę i świnię pańską, żelaza jako i Paka. Zagrodnicy. Kuba robi 2 dni w tydzień, M aciek robi 2 dni w tydzień, Owczarz w chałupie pań­ skiej. R ataje na kopczyźnie i o rd y n ary jej jako drudzy.

M i a s t o B n i n i osada miesczan. Sw ierczka, wdowa, daje na św. M arcin czynszu gr 2 z domu, Szafranek także z domu gr p ó łtrzecial. M łynek, H ajczyk, Swak, Sobieraj, M oszyński Stanisław , Górczak, Po- korzyna wdowa, Szmata Andrzej, M yszyna m — ci w szyscy z domów na św. M arcin płacą czynszu każdy po gr półtrzecia, taż M y sz y n a m ze śladu roli daje czynszu zł 2 gr 12. M ały M orgał z domu pustego, ci płacą czynszu po gr 6, z domu pańskiego płacą na rok czynszu zł 20. P aster­ nak i Muszka po gr 6 płacą. Buszko z domu gr 4, tenże ze trzech kwart roli zł 1 gr 24. M athiaszka, M eisur [?], Grzebiwozina, Krala, N itka - - ci płacą po gr 22. G ościnna z domu gr 6. Taż z pół śladu ro lej zł 1 gr 6. Andrzejkow a z domu gr 6, taż z piąci kw art ro lej zł 2 gr 18. Grzywczyna i Patysz po gr 6 z domów. Tenże Patysz z roli zł 1 gr 12. Fron cek Fiata Kołodziej, Kręcinos, Zawacki, Kudłaty W alenty, Św iec Adam, Kow al — ci płacą czynszu po gr 2. Kasper Kowal, Drew niany i Zminda — ci płacą po gr 2. Ciastow ska, Adam, Kowal, Zawacki, M atela — ci płacą gr 2 z roli kwart siódmy zł 4 gr 6. G ąsiorow ski z domu gr 22, z półtora śladu roli zł 3 gr 18. Przym ikała z domu gr 22, z pół śladu roli zł 1 gr 6. Fobola Otomańczyk, Kotlińska, Baranka, Stanisław Kuśnierz, Skrzypek — ci płacą z domu po gr 2. Filip z domu gr 6, tenże [z] pół śladu roli gr 24. Ja n Czarny z domu gr 6. Szukała także z domu gr 6, z roli z pół śladu zł 1 gr 6. Kozłowa z domu gr 6, taż ze trzech kw art rołi zł 1 gr 24. Frydrych organista, Sarnow sczyk i z Pasternakow skiego domu — płacą po gr 22. W ygaś z domu po gr półtrzecia n, z pół śladu roli zł 1 gr 6. Szperała z domu gr 22, z pół śladu roli i kw art trzech zł 2 gr 18. M asłow a z domu gr 22. Lakom czyk z domu gr 22, z roli kwart siódmi zł 4 gr 6. Skopek z domu gr 22, od śladu roli zł 2 gr 12. Kołodziejka wdowa, orga­ nista — ci płacą po gr 22. Cierpiał z domu gr 22, z pół śladu roli dziesię- cinnego gr 24. Z Kozłowy domu Pers, Mathusz M ucha, Niedbała — ci

ł Słowo wym azane i poprawione inną ręką. m—m Tekst dopisany inną w spółczesną ręką. n Tekst dopisany inną w spółczesną ręką.

z domów płacą czynszu po gr 2. Tenże Niedbała z pół śladu roli zł 1 gr 6. Przyw arty — z domu i z roli gr 20. W aw rzynow a Płócienniczka gr 22. M arek Rybak gr 4, M athiasz jak o Sludzich, Pielgrzym ow skie pustki, Mathusz Mucha, Stanisław ow a Kowalka, Stępak, K ociełek, W o jciech Dutka — ci w szyscy z domów płacą po gr 2. Raźny, Grabski, Zygała, Barchula — ci z domów płacą po gr 6. Tenże Barchała ze trzech kwart roli k ościeln ej zł 3. W in cen ty W ozignój Frydrychow skiego Smurawa — ci płacą po gr 2 prócz W incentego, k tóry płaci po gr 6. Tenże Smurawa z pół śladu roli zł 1 gr 6. Kudlaczyk, Kozubek, Tukłak, Buczka — ci płacą po gr 2. R y bacy z jeziora na tydzin płacą po zł 9, powinność m ia­ steczka przy czynszach na św. M arcin soli beczkę dają. Ciż, którzy rolę m ają, powinni pański roli na folw arku na siew orać każdy z nich zagonów 20, nazarz także powinni orać każdy po zagonów 20, ciż po­ winni mierzwę w pole wozić dziń, ci powinni wszytko pospólstwo żąć 2 dni, ciż łąki powinni sieć 2 dni i zgrabić i zwieść, ciż powinni choinę wozić do poprawy gaci młyna Zwolskiego. Luźni ludzie powinni dzień 1 żąć. Ciż m ieszczanie ogień z boru, lasu w lecie ° powinni gasić. Ciż, którzy m ają woły, konie, powinni do dwora forę drew każdy z nich w w igilię Bo­ żego Narodzenia przywieźć. Piekarze, ile ich jest, powinni od rzemiosła swego dawać po gr 6. Szewcy, ile ich jest, powinni do roku dać zł 6. Od słodu ćw iercień czterech, które zmelą we m łynie, za m iary płacą, ktokol­ wiek piwo warzy, po zł 6 gr 12, przy każdym warze swoim powinni beczkę piwa pańskiego w yszynkow ać i płacić ją po zł 6 gr 12, od słodu gorzal- czanego ćw iertni m iary płacą po gr 18, a od w iertela gr 42. K tórykolw iek rzeź bije, na rok daje pół kamienia ìo ju do piwa. Ciż m iesczanie powinni kw atery gotowe brać w boru pańskim i płacić kw aterę pańską każdą po zł 7. M łyn koński we dworze nadpustoszony. Dwór pusty poobalany, wniwecz obrócony.

M i a s t o S w a r z ą d z . Parkanem wszytko otoczone. M iesczanie w szyscy miasta tego niżij mianowani tak z domów, jako i z gruntów czynsze płacą na św. M arcin. A ci są M artin Bart, K ristof Rize, Gasper Grelin, Elias W adenknacht, Ja n Ju rgę, Tobiasz Sow a. Ci w szyscy płacą czynszu po zł 10. Borow y za przyw ilejem siedzi jmp wojewody, nic nie daje. M ichel Schidler, Jaku b Grola lazennik, Elias Berger, Adam Snei- der, Ja n Kincel, Ju rg ę Cirzen, Abram Gynkie, B alcer Smid, Jaku b Voyt, K ristof Lavhman, Ju rg ę Rudolf, Ja n Furmanek, Ja n Ludwik, Abram Rechman, Jan ow a Puszkarka, Ja n Kiely, M ichał Sade, Ju rg ę Jam bert, Abram June, K ristof M eisner, Jan ow a wdowa, Ju rg ę Feihnert, M ati- sowa — ci w szyscy płacą także na św. M arcin czynszu po zł 1 gr 6. Ja n H eitner senior, M elcher Planie, M elchrow a wdowa, T eofil Sade, K ristof

Siniten, M atthis Kincel, Zygmunt Rotten, G abrielow a wdowa, Ja n An­ dreas, Peter Brikner, Abramowa wdowa, Ja n Ber, Adam Frank junior, Ja n W eigel, Simon Rungi, Henrich Ubricht — ci w szyscy płacą po zł 2 czynszu. Są nowo przybudowane domy, którym jeszcze przyw ilegie nie wyszły, którym gdy wynidą, także płacić będą jako drudzy, to jest w rynku po zł 2, w ulicy po zł 1 gr 6. A ci są w liczbie policzeni i jest ich domów 82. Z osobna znowu znajduje się domów żydowskich także nowo przybudowanych, którzy jeszcze nie płacą tak w rynku, jak i w ulica, a jest ich w liczbie 32, w yjąw szy bożnicę. Rzeźnicy. M artin Feifer daje law nego zł 4, Jaku b Szaber i Stanisław ,' rzeźnicy, także płacą. Piekarze, ile ich jest, płacą po gr 6 każdy od rzemiosła. Szew cy także płacą po gr 6. Falbierze, sukiennicy od folusza na rok dają 1500 zł. M iesczanie m iarowego powinni dawać po zł 10 od słodów. Żydzi wszyscy, w m ieście m ieszkający, płacą czynszu po zł 70. Ci w szyscy Żydzi, którzy rzeź biją, dają łoju sm elcow anego kam ieni 4. M łynarz pacht daje zł 300, wieprzów do roku karmi czterech. Smolarz na rok daje zł 120, smolei beczek 2. Rybak na tydzień z jeziora powinien dawać po zł 18 do roku, a że przez 5 m iesięcy nie może na wodzie robić i czasem w ięcej, tedy mu te 5 m iesięcy w y trący ją. Burmistrz z osobna w roli płaci po zł 12, tenże z M alinow ski roli zł 3.

W i e ś S w a r z ą d 1’4. Zagrodnicy. Dura krow ę i świnię ma pańską, robi każdy dzień prócz świąt dwojgiem, prząść powinien sztuk 2, z li­ stami po drodze powinien chodzić k oleją. Andrzy Kubalka krow ę i świ­ nię ma pańską, tęż powinność odprawuje. Ja n Dziondzi krow ę i świnię pańską ma, tęż powinność odprawuje. W o jtek W ronka krow ę i świnię pańską ma, tęż powinność odprawuje. Tym zagrodnikom, że powinni mierzwę we trzech folw arkach, swarzędzkim, grusczyńskim, zalaszew- skim, wywozić, to je st nakładać, w polu rozrzucać, znowu łąki i owsy posiec — dają piwa beczek 2, żyta w ierteli 6, gomułek każdemu po piąci, po 2 m ierze soli, piniędzy po zł piąci, jęczm ienia po w ierteli 2. Komornicy. A ndrzej M ielcarz, Ja n Kruscina, Ja n Skrzypek, Jaku b Mel- carz, Kowalka, Kołodziejka, Skotarka — ci w szyscy robią po 2 d” ' w tydzień i owczarz M arcin, i w szyscy przędą po sztuce przędze, każdy z osobna. Kaczm arz W o jciech M oskwa piwo szynkuje, pola i łąk w lecie przygląda. R ataj W o jciech wołów ma 9, koni 2, krow ę i świnię, żelaza płużne dwoje, łopat 2, krojów 2, radlić 2, wóz bosy, brony 2, kopczyznę ma i zw yczajną jak o gdzie indziej ordynaryja.

W i e ś G r u s c z y n . Km ieć Luca K eca — wołów 3, koń 1, robi cały tydziń, kapłonów 2, kur dwoje, ja je c 30, czynszu płaci zł 1 gr 18, prząść powinien sztuk 2. R ataje. M ichał M anna — wołów 8, koni 8, krow ę i świnię pańską, żelaza zw yczajne, to jest po dwojgu wszytkiego, wóz

bosy, bron 2, na kopczyźnie i o rd y n ary jej zw yczajny. Luka Chodor — wołów 8, koni 2, krow a i Świnia, żelaza zw yczajne, po dwojgu każdego, robi zw yczajnie na kopczyźnie i o rd y n ary jej zw yczajny. Ci rataje, gdy ze zbożem do Bydgoszczy jadą, powinno im dać po złotemu na strawę.

W i e ś Z a l a s e w o . Km ieć Adam Swida — wołów pańskich 2, robi, czynsz daje, kapłony i przędzie jako insi zw yczajni. R ataje. Stanisław Knirich — wołów 8, koni 2. Żelaza płużne dw oje ma, krow ę i świnię pańską ma, na kopczyźnie i ord y n ary jej zw yczajny, wóz bosy ma. Ja n Smurawa — wołów 8, krow ę i świnię pańską, żelaza po dwojgu. M arcin Baran — wołów, krow ę, świnię pańską, żelaza nowo dane. M ikołaj — wołów 8, koni 2, krow ę i świnię pańską i żelaza po dwojgu. Ci w szyscy ra ta je m ają budynki sw oje i ogrody z kopczyzny i o rd y n ary jej są. Komornicy. M iskowa Jew a, M arcin, Paw eł po 2 dni robią, przędą po sztuce, przysiewki m ają po zagonów 4.

W i e ś P o l s k a J a s i e ń . Kmiecie. Tokolka robi cały tydzień bydłem, kapłany 2, kur dwoje, ja je c 3 daje, przędze sztuk 3, Km ieć stary tęż powinność oddaje. Olendrow ie w Jasieniu. Szołtys Hans powinien robotę rozkazow ać i rządu między poddanemi przestrzegać, czynszu daje zł 32. Karczm arz M artin Bon piwo szynkuje i sobie je wozi z mel- cucha, czynszu daje na św. M arcin zł 8. Km iecie. Jachim Keize robi 2 dni w tydziń, para koni co jednym czeladnikiem abo parą wołów ząb młócić, ciec po jednem u posłać powinien. Czynszu daje zł 16, gęsi 2, kur dwoje, ja je c 30, dziesięcinę z owiec powinien, co ich ma ponad 20. K rystian Staniel, Piper, G erge Kemla, M athis Latka, Hans Hetman, Dawid Beser, Paul Je x te — ci w szyscy km iecie ołendrzy tęż powinność wszytką oddają, co i pierwszy Jachim , i dziesięcinę z ow iec powinni dać, to jest, k tóry ma w ięcej nad 20.

W i e ś Z i e l o n a . R ataj do 2 pługów, wołów 16, krów 2, świni 2, po czworgu żelaz. Chałupnicy. Ja n W it, drugi W it, Skudliarz, Skotarski — ci po 2 dni robią, po sztuce jed ny przędą. Kaczmarz w gościńcu piwo pańskie szynkuje, we żniwa około, czego potrzeba, robi dni 2. M łyn na staw ie o jednym kole. M łynarz na trzeci mierze i piła ciera na tymże stawie, kiedy jest.

W i e ś W i e s i o ł o w o . R ataj na 2 pługi ma wołów 16, krow y 2, świni 2, żelaza do 2 pługów, dom i ogród. M łyn, z którego młynarz daie pachtu żyta maldrów 2, wieprzków karmi 2.

W i e ś G l e b o c z e k . Ratajów 2, każdy ma wołów 8, po krow ie i po świni i żelaza zw yczajne. Zagrodnicy. Andrzej, Grzegorz robią każdv dziń, po krow ie i po świni m ają pański. Chałupnicy. W o jciech robi 2 dni i Owczarz także, Kowal, u którego naczynia pańskiego 12 sztuk. R atajom robi, bierze kopę żyta od jednego. Karczma, w k tórej k arcz­ marz piwo pańskie szynkuje, robi pieszo 2 dni w tydziń, kądziel przę­ dzie. M łyn kol dwie, młynarz d aje żyta maldrów 4, wieprzów karmi