Stanowisko ze schyłku epoki brązu i z wczesnej epoki żelaza w Dziecinowie, pow. otwocki

BULLETIN ARCHéOLOGIQUE POLONAIS

Wiadomości

ARCHEOLOGICz­NE

Państwowe MuzeuM archeologiczne

w

warszawie

wARSz­AwA 2008 vARSOvIE

TOm (vOL.) LX

2008

W

ia

d

omości

a

rcheologiczne

l

X

Indeks 38205/38108

PL ISSN 0043-5082

okladka glowna.indd 1 2009-02-16 08:05

WIADOMO?CI

ARCHEOLOGICZNE

Redaguje zespó? 1 Editorial staff:

mgr Jacek Andrzejowski (sekretarz redakcji 1 managing editor), dr _Wojciech Brzezi?ski _{(redaktor naczelny} 1 editor in _chief),

prof. dr hab. Teresa _{D?browska (zast?pczyni} redaktora _naczelnego 1 subeditor), mgr Gra?yna Orli?ska,

mgr Rados?aw Prochowicz, mgr Barbara Sa?aci?ska, mgr Andrzej Jacek Tomaszewski,

mgr Katarzyna Watemborska, doc. dr hab. Teresa _W?grzynowicz

T?umaczenia 1 Translations: Anna Kinecka,

Jacek Andrzejowski, Katarzyna Czarnecka, UHa Lund Hansen, Henriette _Lyngstrom, Tomasz _Samojlik

Sk?ad i ?amanie 1 _Layout: JRJ

Rycina na ok?adce: _{malowany pucharek szklany}

zZaborowa, pow. warszawski zachodni. Rys. P. Holub

Cover _{picture: enamel-painted glass} beaker

from Zaborów, distr. Warszawa Zachód. Drawn _by P. Holub

© Pa?stwowe Muzeum _{Archeologiczne} wWarszawie, 2008

©_Autorzy, 2008

Pa?stwowe Muzeum _{Archeologiczne jest instytucj?}

finansowan? ze ?rodków

Samorz?du Województwa Mazowieckiego

Sprzeda? detaliczna _{publikacji Pa?stwowego} Muzeum _{Archeologicznego,} w _{tym egzemplarzy archiwalnych, prowadzona jest}

w salach _wystawowych muzeum, ul. _D?uga 52 _(Arsena?), 00-241 Warszawa. P?atno?? _{gotówk?; wystawiamy} rachunki i _faktury.

Ponadto nasze _ksi??ki i _czasopisma mo?na zamawia? wPMA, tel. +48 ₍₂₂₎ 831 3221-25/110 lub _pod adresem _internetowym

wydawnictwapma@pma.pl

Cennik _{wydawnictw, wykaz publikacji} i_{pe?en spis} zawarto?ci _czasopism PMA: _{http://www.pma.pl/wydawnictwa} Price list, list ofPMA _publications and contens ofPMA _{periodicals: http://www.pma.pl/wydawnictwa}

Adres _redakcji 1 Editorial office: Pa?stwowe Muzeum _{Archeologiczne}

ul. _D?uga 52 _(Arsena?), 00-241 Warszawa

WIADOMO?CI

ARCHEOLOGICZNE

Tom

_(VoL)

LX

SPIS TRE?CI

Contents

Wojciech Br ze z i ?

sk i, Dzie? _dzisiejszy i _{perspektywy Pa?stwowego} Muzeum _{Archeologicznego}

Present and Future _Perspectives of the State _{Archeological} Museum

3

ROZPRAWY

Maria Kra _j e w sk a, _Spu?cizna Erazma Majewskiego w Pracowni _{Dokumentacji Naukowej Pa?stwowego} Muzeum Archeologicznego w Warszawie.

W 150. _rocznic? urodzin Erazma _{Majewskiego (1858-1922)} 9

The _Legacy ofErazm _Majewski (1858-1922) in the Documentations _Department ofthe State _{Archaeological} Museum in Warsaw.

On His 150Lh _{Birthday Anniversary}

Marek Flor e_{k, Cmentarzyska kultury pucharów lejkowatych} na _{Wy?ynie sandomierskiej.} Historia i stan bada?

Cemeteries of the Funnel Beaker Culture _(TRB) in Sandomierz _{Upland. History} and State of Research

97

MISCELLANEA

Dorota S?o wi ?

sk a, _Katarzyna D e_jt r o w sk a, UHa L u n d H a n s en, A Roman Painted Glass Beaker

from a Przeworsk Culture _Cemetery at Zaborów, Western Mazowsze 125

Malowany puchar szklany z _{cmentarzyska kultury przeworskiej} wZaborowie na zachodnim Mazowszu

Jacek A n d r ze_j o w sk i, _Andrzej Pr z_y ch o d n i, Terra _sigillata z _{cmentarzyska kultury wielbarskiej} w _Jartyporach

na zachodnim Podlasiu 161

Terra _Sigillata from aWielbark Culture _Cemetery at _[artypory, Western Podlasie _Region

Adam C i e

?

li ?

sk i, Dariusz _Wy c z

ó

? k o w sk i, _{Zapinka g?sienicowata} z Tumian, pow. olszty?ski. Problem

zaniku _{kultury wielbarskiej} nad _?yn? 179

A _Caterpillar Brooch from _Tumiany, distr. _Olsztyn. The Decline of the Wielbark Culture on the _?yna River

Henriette _{L y} n _g st r _{om, Technologia produkcji} ?elaza i _{wyrób no?y ?elaznych} na terenie Danii

od 500 r. _przed Chr. do 1000 r. _po Chr. 189

Iron _Technology and Iron Knives Found in Denmark, 500 BC

-AD 1000

MATERIA?Y

Adam Ku le s za, Ceramiczne _{materia?y neolityczne} ze stanowiska lA w _{Strzy?owie, pow.} hrubieszowski

A Neolithic Ceramie _Assemblage from _Strzy?ów, site lA, distr. Hrubieszów

197

Miros?awa A n d r z e_j o w ska, Stanowisko ze _{schy?ku epoki br?zu} i z _{wczesnej epoki} ?elaza w Dziecinowie,

pow. otwocki 225

Late Bronze and _Early Iron _Age Site at Dziecinów, distr. Otwock

?ukasz _Maurycy St a n a s ze_k, Analiza _{antropologiczna} materia?u _kostnego z _cmentarzyska w Dziecinowie,

pow. otwocki 321

Tomasz Pu r o w s_{k i, Wyniki} bada? _{wykopaliskowych osady obronnej} w Tar?awkach, _{pow. w?gorzewski}

A Fortified Settlement ofWest Balt Barrow Culture from the _Early Iron _Age at Tar?awki, distr. _W?gorzewo

335

Dariusz _{Krasnod?bski,} Marek Dulinicz, Tomasz _Samojlik, Hanna Olczak, _{Bogumi?a J?drzejewska,}

Cmentarzysko cia?opalne kultury wielbarskiej w _uroczysku Wielka Kletna _(Bia?owieski Park _Narodowy,

woj. podlaskie) 361

A Cremation _Cemetery of the Wielbark Culture in Kletna _{Range (Bia?owie?a} National Park, Podlasie _Province)

OD _REDAKCJI

Zasady opracowania tekstów do _publikacj i w _{,Wiadomo?ciach Archeologicznych"} 377

Wiadomo?ci _{Archeologiczne,} t. LX, 2008

MIROS?AWA _ANDRZEJOWSKA

STANOWISKO ZE SCHY?KU EPOKI

_BR?ZU

I Z

_WCZESNEJ

EPOKI

?ELAZA

W

DZIECINOWIE,

POw. OTWOCKI

LATE BRONZE AND EARLY IRON AGE SITE AT _DZIECINÓW, DISTR. OTWOCK

Wie? Dziecinów _{po?o?ona jest}

w Dolinie

?rodkowej

_Wis?y,

na

prawym

brzegu

rzeki, przy

tra-sie

_samochodowej

_prowadz?cej

z _Warszawy w kierunku Pu?aw

(Ryc.

1). Grunty wsi

zlokalizo-wane w_{wi?kszo?ci s?} na obszarze

nadzalewowego,

piaszczystego

tarasu o _mi??szo?ci

_dochodz?cej

do 15 m, _zwie?czonego

?a?cu-chem

_{ukszta?towanych}

w _jego

stropie

wydm,

ci?gn?cych

si? od

Józefowa po

Pu?awy

(J.

Kondra-cki _1998, s. _193; L. Starkel _2001,

s. 109).

Odkrywane

na

_{piaszczystych}

wyniesieniach

pozosta?o?ci

staro-?ytnego osadnictwa z

_ró?nych

okresów

_{chronologicznych}

?wiad-cz? o _intensywnym

_u?ytkowaniu

tych

terenów _pocz?wszy od

star-szej epoki kamienia _(por.

Bada-nia ... 1975).

Najbli?sze

Dzieci-nowa stanowiska z _{epoki br?zu}

i_{wczesnej epoki} ?elaza

zlokalizo-wano m.in. w _{Warszawicach,}

Ko-sumcach, Piotrowicach, Glinkach,

Sobieniach, Radwankowie. Kilka

stanowisk _rozpoznano

wykopa-liskowo _{(A. J.} Tomaszewski _1980),

wi?kszo??

danych

o znaleziskach

Ryc. 1. D zie c in ów, _pow. Otwock, stan. 22. _Lokalizacja stanowiska

Ryc. 2. Dzie cinów, pow. Otwock. Ceramika

ze znalezisk zlat 20. XX wieku (c.d), oraz

prze-kazana do _{Pogotowia Archeologicznego}

w latach 60. XX wieku (a.b), Rys. A. _Potoczny

Fig. 2. D zie cinó w, distr. Otwock, site 22.

Pottery from 1920's (c.d), pottery from 1960's delivered to the _{Archaeological Emergency}

Service (a.b). Drawn _by A. _Potoczny

c o 10cm ---, f!j<''1P

/95,10

DO

95,20 95,20

?95,'0

Ryc. 3. D zie cinó w, _pow. Otwock, stan. 22. Plan _wysoko?ciowy z_{zasi?giem wykopów} iobszaru _{zniszczonego.}

Rys. A. _{Potoczny, oprac. graficzne J. Andrzejowski}

Fig. 3. Dzie cinów, distr. Otwock, site 22. _{Topographic plan} with excavated area and _destroyed area.

pochodzi

jednak

z

_{pojedynczych,}

_{przypadkowych}

od-kry?,

tylko

wybiórczo

wzmiankowanych

w literaturze

(m.in. M. _{G?dzikiewicz 1954),} oraz z

_prospekcji

tereno-wych

w ramach

_{Archeologicznego}

_Zdj?cia

Polski.

'.

Pierwsza _{zarejestrowana}

_informacja

o

_odkryciach

archeologicznych

stanowisk z _{wczesnej epoki} ?elaza

w Dziecinowie znana _jest z 1925 roku,

_kiedy

to Boles?aw

Donten,

_nauczyciel

z _pobliskich Sobieni _{Kie?czewskich,}

odda? do zbiorów Muzeum

_Przemys?u

i Rolnictwa

w Warszawie dwa _spo?ród trzech

_glinianych

_naczy?

(jedno

zosta?o _st?uczone)

_wyoranych

na

_{nieokre?lonym}

bli?ej

polu'

(Ryc.

2c.d). W 1969 roku do _Pogotowia

Archeologicznego

(J. G?osik 1975, s. ₄₃₄₎

_dzia?aj?cego

przy Pa?stwowym Muzeum

_{Archeologicznym}

w Warsza-wie _przekazano

_fragmenty

ceramiki

_(Ryc.

_2a.b)

znale-zione w _miejscu, na

_którym

_przed II _{wojn? ?wiatow?}

wykopano

pono? osiem _naczy?

_oddanych

_nast?pnie

do muzeum _(?). Wzbiorach PMA

_znajduj?

_si? obecnie

dwa _{naczynia przej?te} od B. Dontena oraz u?amki

dzbanka i _misy

_pozyskane

_{przez J.} G?osika', _Niestety,

nie zdo?ano ustali?

_bli?szej

_lokalizacji

_tych

znalezisk.

.' r >

? _... .

. ' :1..

?. OL

Ryc. 4. D zie c inó w, _pow. Otwock, stan. 22. Widok

na stanowisko _przed rozpocz?ciem bada?. Fot. A. Drzewicz

Fig. 4. Dzie cinów, distr. Otwock, site 22. View of the site

before the excavations. Photo A. Drzewicz

rrr'. W

_nast?pnych

latach

_kontynuowano

_wybieranie

piasku do celów

_budowlanych.

Obecnie _miejsce to

pe?-ni równie? _rol?

_lokalnego

_wysypiska

?mieci.

Materia?y

archeologiczne

b?d?ce przedmiotem

ni-niejszego opracowania pochodz? z _miejsca

usytuowa-nego na _{po?udniowo-wschodnim}

_skraju

wsi Dziecinów,

w

_odleg?o?ci

ok. 350 m na _pó?noc od Kana?u

Warszawic-kiego.

Stanowisko 22

_odkryte

zosta?o w 1990 roku _przez

Stefana

_Woyd?

w trakcie bada? AZP i oznaczone

_jako

cmentarzysko

kultury

pomorskiej

i

_kultury

_grobów

kloszowych

(arkusz 62-69/68)3. Na karcie

_ewidencyjnej

powierzchni? jego okre?lono na 9-10 arów, odnotowano

na nich obecno??

_licznych

_{(ok. 40)} u?amków ceramiki

i

_{pojedynczych,}

_przepalonych

ko?ci, stwierdzono tak?e

zagro?enia

wynikaj?ce

z

_{powierzchniowego}

_wybierania

piasku i

_silnych

_procesów

_{denudacyjnych.}

Badania

_{wykopaliskowe}

_podj?to

na skutek

powiado-mienia w _lipcu 1999 roku

_{Mazowieckiego}

Wojewódz-kiego

Konserwatora

_Zabytków

o natrafieniu _przez

mieszka?ców wsi Dziecinów na _szcz?tki

_glinianych

na-czy? i

_przepalonych

ko?ci w dole _po

_wybranym

_piasku.

W

_wyniku

_{interwencji inspektorów} WUOZ4

_wydobyto

i _{zabezpieczono}

_materia?y

_zabytkowe

z trzech silnie

naruszonych

grobów

cia?opalnych,

w _tym

_jednego

wie-lopopielnicowego,

zlokalizowanych

we

_wschodniej

cz??ci

rozleglejszej,

po?udniowej

kulminacji

wyniesienia.

Zanotowano tak?e obecno?? _pozosta?o?ci obiektów

o

_{nieokre?lonej}

_funkcji

i

_chronologii.

_Dokumentuj?c

wówczas

_{fotograficznie}

_ods?oni?te

_przypadkowo

_groby

zarejestrowano równie? znaczne zniszczenia

_wydmy,

obejmuj?ce

ok. 40% _{jej powierzchni}

_(Ryc.

_4).

Wyniesienie stanowi

_pó?nocny

odcinek

_niezbyt

wy-datnego

(ró?nica

wysoko?ci

ok. 0,5 m)

wydmowego

j?zora z dwiema niewielkimi

_{kulminacjami.}

_Jedn?

po-rasta obecnie niewielki lasek,

_druga

za?

_znajdowa?a

_si?

w _obr?bie

_{dzier?awionego,}

od kilkunastu lat

nieuprawia-nego pola, pozostaj?cego w

_dyspozycji

_Agencji

W?as-no?ci

_Rolnej

Skarbu Pa?stwa

_(Ryc.

_3). W czasie

powo-dzi w 1993 roku z

_wydmy,

na

_której

_znajduje

_si?

stano-wisko, pobrano przy u?yciu

ci??kiego

sprz?tu

mecha-nicznego znaczne ilo?ci _piasku do umacniania wa?ów

przeciwpowodziowych,

niszcz?c powierzchni? kilkuset

W _{sierpniu tego samego} roku kilkudniowe _prace

ratownicze i

_{zabezpieczaj?ce}

_{przeprowadzi?a}

_ekspedycja

Pa?stwowego Muzeum

_{Archeologicznego}

w Warszawie

pod kierunkiem _mgr

_Miros?awy

_{Andrzejewskiej,}

_przy

wspó?pracy

mgr Anny Drzewicz. Badania, na _{szersz? ju?}

skal?,

by?y

kontynuowane

w _sierpniu 2000 i 2001 roku",

Prowadzono _je na _cz??ci

_wydmy

_najbardziej

_zagro?onej

dalszymi

zniszczeniami.

l

Pracownia _{Dokumentacji Naukowej} PMA - teczka .Dziecinów"

Zbiory archeologiczne Muzeum _Przemys?u iRolnictwa s? obecnie

cz?-?ci? kolekcji Pa?stwowego Muzeum _{Archeologicznego} w Warszawie.

2

Materia?y te _{zainwentaryzowane s? pod} numerem PMA/III/I25.

4

O znalezisku _{najpierw powiadomieni} zostali dziennikarze _"Super

Expressu"

-informacj a o _{tym wydarzeniu} ukaza?a si? 12 _lipca 1999 r.

Inspekcja stanowiska, któr? przeprowadzili mgr mgr Barbara

Piotro-wska i Waldemar Talarek z WUOZ oraz dr Jan Michalski, mia?a

miejsce 14 _{lipca, nast?pnego} dnia _{po zg?oszeniu odkrycia} w _urz?dzie

konserwatorskim.

3

Wtrakcie _{tej samej prospekcji,} w _{bezpo?rednim s?siedztwie}

oma-wianego stanowiska (ok. 150 m na wschód od _{niego), zarejestrowano}

w _{wybierzysku niewielkiej piaskowni pozosta?o?ci} ca?kowicie

znisz-czonego cmentarzyska, zapewne równie? kultury grobów kloszowych

(AZP 62-69/67).

5

W 1999 roku badania _zosta?y sfinansowane _przez PMA, dalsze pro-wadzono z _{funduszy Mazowieckiego Wojewódzkiego} Konserwatora

Wchwili

_podj?cia

bada?

_{wykopaliskowych}

wybierzy-sko _piaskowni, o _przeci?tnej

_g??boko?ci

ok. 40-50 cm,

miejscami

przekraczaj?cej

1 m,

_obejmowa?o

_pó?nocn?

cz??? wyniesienia, dochodz?c do

_drogi

_{przebiegaj?cej}

wzd?u? lasku. W ?cianach

_wybierzyska

i w

pozostawio-nych

wyspowo

miejscach

p?ytszego

wydobycia

piasku

notowano

_?lady

_zniszczonych

obiektów oraz _skupiska

u?amków ceramiki i _ko?ci, które _{po cz??ci}

_powsta?y

w efekcie

_?wiadomego

odrzucenia i _{przemieszczenia}

zawarto?ci

_naruszonych

_grobów

_{"odkrywanych"}

_przez

eksploatuj?cych

piasek.

Pomi?dzy

kolejnymi

sezonami

badawczymi

obserwowano _{post?puj?ce niestety}

prze-kopywanie

wydmy

i naruszenia obiektów

archeolo-gicznych,

wymagaj?ce

interwencyjnych

akcji

ratowni-czych.

W 2001 roku _{zabezpieczono}

_materia?y

pocho-dz?ce z

_uszkodzonego

_grobu

_kloszowego

_{(obiekt 46)}

oraz resztki ceramiki i ko?ci z ca?kowicie

_zniszczonych

grobów

o _{nieznanej pierwotnej}

_lokalizacji

_(skupisko

A). Intensywne

wydobycie

piasku doprowadzi?o do tak

znacznych

zniszcze?, ?e w 2002 roku

_podj?to

_decyzj?

o zaniechaniu

_{systematycznych}

bada?

_{wykopaliskowych}

i

_obj?ciu

stanowiska

_dora?nym

nadzorem. Latem _tego

roku

_wydobyto

_jeszcze i _{zabezpieczono} inwentarz

jed-nego

grobu

kloszowego

(obiekt 84), silnie

uszkodzonego

przy pobieraniu piasku na

_{nieprzebadanej}

_{cz??ci pola.}

W

_wyniku

_kolejnych

_wizytacji

_{przeprowadzonych}

w

la-tach 2003 i 2004 stwierdzono _ju? niemal _ca?kowit?

de-wastacj?

wydmy

- nie

zarejestrowano przy tym ?ladów

zniszczonych

grobów.

Pokrycie

znacznej cz??ci

wybie-rzyska

?mieciami uniemo?liwi?o _{zaobserwowanie, czy}

rozkopaniu

mog?y

ulec inne,

_s?abiej

rysuj?ce si?

obiekty

archeologiczne.

Jesieni? 2007 roku

_zg?oszono

przypad-kowe

_odkrycie

dwóch obiektów. _Jeden, o charakterze

grobu

kloszowego

(obiekt 85),

ulokowany

by?

przy

dro-dze, w _{po?udniowo-zachodnim} naro?niku dzia?ki

_rolnej,

na

_której

_znajduje

_{si? stanowisko,} w

_odleg?o?ci

ok. 20 m

od _granicy obszaru

_obj?tego

badaniami. _Drugi

-

szcz?tko-wo zachowana _jama

-znajdowa?

si? w ?cianie

wybierzy-ska, w

_pó?nocnej

_{cz??ci pola} (obiekt 86). Ze

_wzgl?du

na

niemo?no?? ustalenia

_dok?adnego

_po?o?enia obu

obiek-tów, nie umieszczono ich na _planie

_zbiorczym.

ploracji

rozszerzano w

_miejscach

_najwi?kszego

zagro-?enia

_wydobywaniem

_piasku

_(Ryc.

_5). W

_rejonach

mniejszych

zniszcze?

_najbardziej

skuteczne okaza?o _si?

prowadzenie prac w

_wykopach

o

_wymiarach

5x2,5 m,

wyznaczanych

w _obr?bie dzia?ek

_arowych.

W _cz??ciach

pola

obj?tych

wybierzyskiem

otwierano

_wykopy,

któ-rych

zró?nicowane

_kszta?ty

i _wymiary uzale?nione

_by?y

od _stopnia zniszczenia

_{poszczególnych}

_partii

_wydmy.

Jednocze?nie prowadzono rejestracj? i

_wydobywano

z _{piaskowni pozosta?o?ci}

_zniszczonych

obiektów. Dwa

sonda?owe

_wykopy

za?o?ono _po

_drugiej

stronie lasku,

w _miejscu

_pó?nocnego

obni?enia

_wydmy.

Nie

_odkryto

w nich

_?adnych

?ladów obiektów

_{staro?ytnych.}

Na stanowisku, w _{jego mniej}

_{zdewastowanej}

_cz??ci,

stwierdzono

_pokrycie

terenu _warstw?

_{wspó?czesnego}

humusu o

_grubo?ci

ok. 20-30 cm,

powsta?ego

w

_wyniku

prowadzonych

w _przesz?o?ci na _tym terenie _prac

_rolnych,

miejscami poro?ni?tego rzadk? traw? lub ca?kowicie

zniszczonego. Z _powierzchni, na

_której

widoczne

_by?y

przebiegaj?ce

pasmowo nierówno?ci, powsta?e zapewne

w

_wyniku

zarówno

_p?ytkiego

_wybierania

_piasku,

_jak

i

_g??bokiej

_orki, zbierano

_skorupy

w _wi?kszo?ci

pocho-dz?ce ze

_zniszczonych

_grobów.

Na obszarze stanowiska

nie zaobserwowano

_{wyodr?bniaj?cej}

_{si? odmienn?}

bar-w? czy

konsystencj?

ci?g?ej

warstwy

kulturowej

o

uchwyt-nej mi??szo?ci. Wwielu

_miejscach,

zw?aszcza we

wschod-niej cz??ci pola, bezpo?rednio pod humusem

_zalega?a

warstwa

_?ó?tego,

_ja?owego

_{piasku, poni?ej,} na _zmiennej

g??boko?ci

(od kilkunastu do ok. 100 cm od _{powierzchni),}

rejestrowano warstewki

_gliny

i _orsztynu. W _{tym rejonie}

liczniej

wyst?powa?y

obiekty

zwi?zane z

_{cmentarzyskiem,}

podczas

gdy

pozosta?o?ci

osady

koncentrowa?y

si? w

za-chodnim _pasie

_wykopów.

Tu

_fragmenty

ceramiki

osad-niczej

pozyskiwano

z

_{kilkunastocentymetrowej}

_warstwy

?ó?tego

piasku, miejscami

pokrytej

p?ytkimi,

nieregular-nymi,

br?zowawymi

zaciemnieniami. Owe zaciemnienia,

równie? _zawieraj?ce

_niezbyt

_obfity

materia? _ceramiczny,

okre?la?y

bez _{w?tpienia poziom}

_u?ytkowy

_osady.

Spo?ród ok. 90

_{zarejestrowanych}

na stanowisku

obie-któw osadzie

_kultury

_?u?yckiej

_przypisano 56. Inwentarz

ruchomy

stanowi? w nich _najcz??ciej

_fragmenty

cera-miki,

rzadziej

ko?ci _{zwierz?ce (w} siedmiu _obiektach),

krzemienie _{(w dziesi?ciu obiektach)} oraz nieliczne i

nie-wielkie

_grudki

_polepy.

Ponadto z humusu i _pozosta?o?ci

warstwy

u?ytkowej

stanowiska zebrano ok. 2000

u?am-ków _(na

_ogó?

_drobnych)

_ró?nych

_naczy?, z _czego 1350

uznano za osadnicze.

W trakcie

_{systematycznych}

_prac

_{archeologicznych}

na stanowisku 22 w Dziecinowie _{przebadano ??cznie}

powierzchni? 10,2 ara. Stwierdzono obecno??

cmenta-rzyska

kultury

pomorskiej

i

_kultury

_grobów

_kloszowych

oraz reliktów

_{poprzedzaj?cej}

_je

_osady

_kultury

_?u?yckiej,

a tak?e

_pojedyncze

_?lady

_bytowania

na _tym terenie

lud-no?ci

_kultury

_{trzcinieckiej}

we _{wczesnej epoce}

_br?zu",

Ze

_wzgl?du

na znaczne _podobie?stwa

_{technologiczne}

liczba

_fragmentów

ceramiki

_okre?lonych

kulturowo musi

by?

uwa?ana za

_przybli?on?.

Trudno?ci z _{rozró?nieniem,}

zw?aszcza niewielkich i ma?o

_{charakterystycznych}

u?am-Badania stanowiska _{rozpocz?to przy}

_wschodniej

gra-nicy istniej?cego ju?

wybierzyska,

w pobli?u silnie

zniwelowanej

kulminacji

wydmy,

nast?pnie obszar

eks-6

Wszystkie wydobyte materia?y zabytkowe wraz z _dokumentacj?

ba-da? na _{mocy decyzji Mazowieckiego Wojewódzkiego} Konserwatora

Zabytków przekazane zosta?y do _Pa?stwowego Muzeum

390

?

O ? 78 728 72A 024 80 79 O ? (I 24A 82 _r" 020 81.

Ud3

?Ó

- ?73 67

iiA

69 040 .84

?

• a

700?

-37 • b 59 • O _?.y

?.55

8?

.A. C .44 c::=:::J d 62. 61? 056 50 e 680 .53 • o g O 10m T h

Ryc. 5. Dzie cinÓW, pow. Otwock, stan. 22. Plan stanowiska. _{Obiekty osady: jamy} (a), paleniska/ogniska (b), skupiska ceramiki (c);

obiekty cmentarzyska: grobywielopopielnicowe (d), groby jednopopielnicowe (e), groby kloszowe (f), groby jamowe (g),

skupisko ceramiki iko?ci (h). Oprac. graficzne J. Andrzejowski

Fig. 5. Dzie cin_ów, distr. Otwock, site 22. Plan of the site. Features of the settlement: _pits (a), fires/hearths (b),

pottery concentrations (c); features of the _cemetery: collective urned _graves (d), single urned _graves (e), cloche _graves (f), pit graves (g),

pottery and bone concentration (h). Graphic rendering by J. Andrzejowski

ków, nie

_wp?yn??y

_jednak

na

_spodziewany

_wynik

anali-zy rozk?adu ceramiki

lu?nej

w

_ró?nych

_cz??ciach

stano-wiska. W

_skazuje

on na _{wyra?n? przewag?}

_fragmentów

naczy?

uznanych

za

_?u?yckie

w

wykopach

z

koncentra-cj? obiektów

_osadniczych

oraz

_relatywnie

_wi?kszy

udzia?

materia?ów

_ceramicznych

_kultury

_grobów

_kloszowych

i

_kultury

_pomorskiej

w_zespole

_pochodz?cym

z

powierzch-ni

_wykopów,

w

_których

_cz??ciej notowano

_obiekty

sepul-kralne.

powierzchniowej

i _warstwy

_u?ytkowej

_osady,

_g?ównie

z

re-jonów intensywnego wyst?powania jam. Do zbioru _nale??

tak?e

_pojedynczo

_znajdowane

_grudki

_polepy

oraz

nielicz-ne i niewielkie

_fragmenty

_szcz?tków

_zwierz?cych,

w

wi?k-szo?ci równie? _potraktowane

_jako

_pozosta?o?ci

_osady.

Ze

_wschodniej

_cz??ci stanowiska

_pochodzi

p?asko-wypuk?y

fragment

kamienia _granitowego

-

prawdopo-dobnie u?amek _rotacyjnego ?arna.

Szcz?tki kostne ludzkie i _zwierz?ce ze stanowiska

pod-dane

_zosta?y

_{specjalistycznym}

badaniom.

_Ekspertyzy

szcz?tków

zwierz?cych

oraz

_przedmiotów

z ko?ci _i

po-ro?a dokona?a _prof. dr hab.

_Alicja

Lasota-Moskalewska

z _Instytutu

_Archeologii

_Uniwersytetu

_{Warszawskiego.}

Na obszarze stanowiska zebrano _??cznie 59 krzemieni.

Blisko _po?owa okazów ₍₂₇₎ znaleziona zosta?a w

wype?-niskach obiektów

-w _tym w _obr?bie czterech

_grobów

Wyniki

analiz materia?ów

_{archeozoologicznych}

zawarte

zosta?y

w tabeli l _(zob. s. _294-295) oraz, w

_przypadku

wy-robów, w_opisach

_katalogowych

_{poszczególnych}

obiektów.

Badania _szcz?tków ludzkich z

_cmentarzyska

_{przeprowadzi?}

dr ?ukasz _Maurycy Stanaszek z _Pa?stwowego Muzeum

Archeologicznego

w Warszawie. _Opracowanie rezultatów

tych

bada?

_znajduje

_si? w _niniejszym tomie.

lizy

zawarto?ci

_w?gla

_organicznego w dwóch

_próbkach

pobranych

z

_jednego

_grobu

_{(obiekt 2)} i

_jednej

z _jamy

osad-niczej (obiekt 67). Ich autorem _jest dr

_Wojciech

To?oczko.

Dr Maria

_{Lity?ska-Zaj?c}

z _Instytutu

_Archeologii

i

Et-nologii

PAN w Krakowie

przeprowadzi?a

_ekspertyz?

ga-tunkow?

w?gli

drzewnych

pochodz?cych

z trzech _jam

osadniczych

(obiekty

28, 32, 78) i

_jednego

_grobu

_(obiekt

29).

Wyniki

tych

bada?

_{przedstawiono}

w _cz??ci

opraco-wania _po?wi?conej omówieniu materia?ów.

WZak?adzie Gleboznawstwa i

_Geoekologii

_Katedry

Geo-grafii

Fizycznej Uniwersytetu

?ódzkiego

wykonano

ana-MATERIA?Y

Ogromne zniszczenia _powierzchni stanowiska

spowo-dowa?y,

?e _uszkodzone, czasem równie? _cz??ciowo

prze-mieszczone _{górne partie}

_grobów

na

_ogó?

_odkrywano

_ju?

w humusie, a w

_rozoranych

_stropach wielu _jam

widocz-ne

_by?y

_?lady

_p?uga.

_{Wymiary pionowe}

_tych

obiektów,

umieszczone w _opisach, nie

_okre?laj?

_wi?c ich

ca?kowitej

mi??szo?ci, a

_jedynie

_mo?liw? do

_uchwycenia.

Ró?nice

wysoko?ci,

mierzonej wmetrach nad _poziomem morza, na

której

ukazywa?y

si? i dokumentowane

_by?y

_{poszczególne}

obiekty,

nie

_{odzwierciedla?y}

ich _rzeczywistej

_stratygrafii

pionowej a

_jedynie

ich

_wspó?czesny

stan zachowania _i

po-?o?enie w _{obr?bie wyniesienia.} Poniewa?

_informacje

te nie

by?y

przydatne

wocenie

_wzajemnych

_relacji

_zachodz?cych

pomi?dzy

poszczególnymi

obiektami, nie zamieszczano

ich w

_katalogu

znalezisk. _Niezb?dne oznaczenia

naniesio-no

_jedynie

na

_rysunki

obiektów.

Znaleziska odnotowane w trakcie _pierwszej

interwen-cji

konserwatorskiej

zosta?y,

zgodnie

z

_dokumentacj?

WUOZ, oznaczone

_jako

_groby

1-3. W trakcie

_dalszych,

systematycznych

prac

odkrywane

groby,

jamy,

zaciem-nienia,

_skupiska

materia?ów _rejestrowano

_jako

_"obiekty"

nadaj?c

im

_ci?g??

_{numeracj?, prowadzon? przez}

wszyst-kie _sezony bada?. Pod

_kolejnymi

numerami umieszczano

równie? _{eksplorowane interwencyjnie}

_zespo?y,

ods?oni?-te

_przypadkowo

_przez

_{eksploatuj?cych}

_piaskowni?.

W

_{poszczególnych}

_cz??ciach

_katalogu

zachowana

zosta-?a _{polowa numeracja} i oznaczenia literowe

_odkrywanych

obiektów. Luki w_numeracji

wynikaj?

z

_wy??czenia

_grobów

w _{cz??ci po?wi?conej} osadzie i obiektów

_osady

w _opisie

i analizie

_{cmentarzyska.}

W_opracowaniu nie

uwzgl?dnio-no równie? ?ladów niewielkich,

_p?ytkich,

_nieckowatych

zag??bie?

o

_jednolitych,

_br?zowawych

_{wype?niskach,}

w _wi?kszo?ci

_pozbawionych

_{jakiegokolwiek}

materia?u

zabytkowego.

Powsta?y

one w

_{nieokre?lonym}

_czasie,

za-pewne w

_wyniku

_dora?nego,

_{powierzchniowego}

pozyski-wania

_piasku.

_Zag??bienia

te _{(niezaznaczone} na _planie

stanowiska)

odnotowywano

g?ównie

we

_wschodniej

cz?-?ci

_badanego

obszaru. _Pomini?te

_zosta?y

tak?e

zaciem-nienia,

_pocz?tkowo

uznane za

_obiekty

_{archeologiczne,}

które w trakcie

eksploracji

_ujawni?y

charakter

_naturalnych

utworów

_{geologicznych}

lub

_{przyrodniczych.}

\

b

a

o 3cm

Ceramika _{kultury trzcinieckiej}

Spo?ród u?amków _{naczy? zebranych} z _{powierzchni wykopów}

cztery charakterystycznie uformowane i zdobione uznano

za _{relikty kultury trzcinieckiej (por.} A. Gardawski 1959, tabL LII:21, LIV:14, LVIII:19). S? to:

Ryc. 6. D zie cinó w, _pow. Otwock, stan. 22. Ceramika

kultury trzcinieckiej. Rys. A. _Potoczny 1. Fragment górnej cz??ci niewielkiego naczynia z _krótk?

szyjk? podkre?lon? pojedyncz?, szerok? bruzd?. Poni?ej

szyj-ki zachowane 3 _{trójk?tne wg??bienia wykonane pa?eczk?}

Fig. 6. D zie cinów, distr. Otwock, site 22. _Pottery

of the Trzciniec Culture. Drawn _by A. _Potoczny

Ryc. 7. D zie c in _{ów, pow. Otwock,} stan. 22. Plan obiektów 7-9, 11 (a) i_plan obiektu 9 na _{ni?szej g??boko?ci (b). ?ó?ty piasek (1),}

czarny piasek (2), ciemnoszary piasek (3), szary piasek (4), jasnoszary piasek (5), ?ó?toszary piasek (6), ?ó?tobr?zowy piasek (7),

?ó?toszarobr?zowy piasek (8), br?zowy piasek (9), szarobr?zowy piasek (10), glina (11), wkop wspó?czesny (12),

granice wybierzyska pi a?_nicy (13), ceramika (14), ruda darniowa (15), orsztyny (16), przepalone ko?ci (17). Rys. A. _Potoczny

Fig. 7. D zie c inów, distr. Otwock, site 22. Plan of features 7-9, 11 _(a) and _plan of feature 9 at lower level (b). Yellow sand (1),

black sand (2), dark _grey sand (3), grey sand (4), light grey sand (5), yellow-gray sand (6), yellow-brown sand (7),

yellow-grey-brown sand (8), brown sand (9), grey brown sand (10), day (11), modern _damage (12), gravel range (13), pottery (14),

. . . . . . . . . . . . . .. . . ... . .. .. .... .. .... . .. .. .. .. .. ,,, .... .. .. .. " .... . . . .. . .. .. .. .... .. .. .. .. ... ... . . . . . . . . ' . .. .. .. .. .

.':

.?.;::

<:::

?.:':::;:;:::

.. .. .. .. .. .. .. .. . . . ... . . . . . 94,80 . . . . . . . . . .. .. .. .... / ... .. .. .. .. .. .... .. .. .. .... .. ... . . . . . .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .... .. .. .. .. .... .. ... . ? .: .: I D .. '.' - ob. 9 ... ' . . .. . ... :-: : -: . .: a b .. .. .. .. . . .

o _{prosto ?ci?tym} ko?cu. _Kraw?d? lekko _wygi?ta na _zewn?trz,

?ci?ta. Powierzchnie _szarobr?zowe z _{brunatnymi plamami,}

ze-wn?trzna g?adzona, wewn?trzna wyrównana z _widocznymi

ziarnami domieszki _ró?owego t?ucznia. ?redn. _wylewu ok. 10 cm (Ryc. 6a). 2. Niewielki u?amek _naczynia o _{powierzchniach} sza-robr?zowych, szorstkich z_{zachowanym fragmentem} ornamentu

(?ciegu bruzdowego) wykonanego prostok?tnym stempelkiem (Ryc. 6b). 3. _{Fragment naczynia} o _{powierzchniach} jasnobr?zo-wych, g?adzonych, zdobionego poziomymi ??obkami z dwóch

stron _dochodz?cymi do _{pionowej wypuk?o?ci (Ryc. 6c).} 4.

Frag-ment _{naczynia sitowatego} z dwoma _{otworkami, jednym}

nie-przek?utym na _wylot i _{pozosta?o?ciami} trzech _{innych. Powy?ej}

otworków widoczne _{3 pasma poziomych,} w_przybli?eniu

równo-leg?ych ??obków. Powierzchnia _wyrównana, brunatno-czarna

z_{widocznymi sp?kaniami (Ryc. 6d).}

kolisty o ?redn. ok. BO cm, w _{przekroju nieckowaty (Ryc. Ba).} Wype?nisko o _mi??szo?ci ok. 40 cm, silnie _naw?glone,

zawie-ra?o u?amki ceramiki; od _{strony wschodniej obj??o kraw?d?}

s?siedniej jamy (obiekt 11).

l. 12 u?amków _{naczynia, zapewne jajowatego,} o_{powierzchniach} br?zowobrunatnych, zewn. _{chropowaconej,} wewn. _g?adkiej. Na jednym z _{fragmentów zachowany} niewielki _{guzek (Ryc. 9b).}

2. 12 _u?amków, w _{tym jeden fragment przydenny, naczynia}

jajowatego o _{powierzchniach ?ó?toceglastobrunatnych,} zewn.

chropowaconej, wewn. _{g?adzonej (Ryc. 9a).} 3.4 u?amki _naczynia

o_{powierzchniach ceglasto szarych,} zewn. _obmazywanej, ze

?lada-mi _{nieregularnych rys wykonanych ostrym przedmiotem,} wewn. g?adzonej (Ryc. 9c). 4. _{Fragment górnej cz??ci misy} o_kraw?dzi

za-gi?tej do _{wewn?trz, powierzchniach ciemnoszarych, g?adzonych.}

?redn. _wylewu ok. 12 cm _{(Ryc. 9d).} 5. _{Fragment górnej cz??ci}

niewielkiego naczynia wazowatego z _{krótk? szyjk?.}

Powierzch-nie czarne, silnie _{wyg?adzone, l?ni?ce.} ?redn. _wylewu ok. 15 cm (Ryc. ge). 6. 10 _drobnych u?amków _ceramiki, w_tym cienko?cien-nych naczy? o _{powierzchniach czarnych, g?adzonych.}

Osada _{kultury ?u?yckiej}

Obiekty

Obiekt 7

Jama o_{kolistym zarysie} o ?redn. ok. 90 cm _{(Ryc. 7a).} Na

powierz-chni _wyst?pi?y drobne u?amki _{ceramiki, pochodz?ce zapewne}

z _{warstwy zasypiskowej.} W_przekroju obiekt mia? kszta?t

regu-larnego prostok?ta (Ryc. Sb), Wype?nisko o _mi??szo?ci 35 cm,

na obwodzie _intensywnie czarne mia?o _{ja?niejsz? nieck?} w

gór-nej partii jamy. Zawiera?o drobne _fragmenty ceramiki i _w?gli

drzewnych.

Obiekt 9

Jama o _{kolistym zarysie} o ?redn. ok. 100 cm _{(Ryc. 7a).} W

gór-nej cz??ci obiektu _{wyst?pi?y fragmenty} ko?ci iu?amki ceramiki.

W_przekroju do _g??b. ok. 35 cm _jama mia?a kszta?t _trapezowatej

niecki ze _{zw??aj?cym si?, p?askim} dnem z silnie _naw?glonym wype?niskiem (Ryc. Sb). Poni?ej tego poziomu, w_po?udniowej

cz??ci obiektu _{wyst?pi?o pó?ksi??ycowate, p?ytkie} zaciemnienie

z _{licznymi fragmentami w?gli drzewnych,} u?amkami ceramiki

i_{pojedynczymi, drobnymi ko??mi, ?wiadcz?ce} o dwufazowo?ci

obiektu _{(Ryc. 7b).}

l. U?amek _{cienko?ciennego naczynia} o _{powierzchniach}

czar-nych' silnie _{wyg?adzonych.} 2. 14 _{drobnych fragmentów} nie-charakterystycznej ceramiki o _powierzchni zewn. _br?zowej,

chropowaconej, wewn. _szarej lub _{br?zowej, g?adzonej. Z}

górnej cz??ci obiektu:

l. _{Fragment szcz?tkowo zachowanego pó?kulistego czerpaka}

z _utr?conym uchem. Powierzchnie czarne, dobrze

wyg?adzo-ne. ?redn. _wylewu ok. 11 cm _{(Ryc. 9g).} 2. 3 drobne,

niecharakte-rystyczne u?amki ceramiki. 3. _{Szcz?tki zwierz?ce.}

Obiekt 8

Jama cz??ciowo rozorana od _zachodu, od _pó?nocy uszkodzona

przez wybierzysko (Ryc. 7a). Wplanie mia?a zarys najpewniej

ob. 11 ob.8 30 cm --===--ob. 7 ob. 9 _D ... ·94,50 ... b

Ryc. 8. D zie c inów, _pow. Otwock, stan. 22. Profile obiektów 8, 11 _(a) i _7, 9 (b). Rys. A. _Potoczny

c a o e o

\\

J h D

?

k \ I I / \ \ \

c

=

o 3cm n o p

-v"'?':

.I?

,'" :'••?-, . ". _. .

I

'-s

Ryc. 9. D z ie c in ów, pow. Otwock, stan. 22. Ceramika z obiektu 8 (a-e), z obiektu 9 (f-h), z obiektu 22 (i), z obiektu 24A _(j.k),

zobiektu 28 (l-t). Rys. A. _Potoczny

Fig. 9. D zie c in_ów, distr. Otwock, site 22. _Pottery from feature 8 (a-e), feature 9 (f-h), feature 22 _(i), feature 24A _(j.k)

-t-!-o

a 30 cm --===--.: .: ., .; _ 94,47 b

Ryc. 10. D zie cinó w, _pow. Otwock, stan. 22. Plan C a) i_{profil Cb)} obiektu 17. _Rys. A. _Potoczny

Fig. 10. D zie c in ów, distr. Otwock, site 22. Plan C a) and cross-section Cb) of feature 17. Drawn _by A. _Potoczny

Z _{dolnej cz??ci} obiektu: _ju widoczne _by?y dwa _{trapezowate poziomy jamy,} oddzielone

ciemniejsz? warstewk?

-dolny, z _podstaw? o ?redn. ok. 65 cm

i_górny z_podstaw? o ?redn. ok. 120 cm, _uszkodzony przez wkop wspó?czesny (Ryc. lOb). W_{pó?nocnej partii} obiektu

zarejestro-wano _{zarys workowatego wkopu sugeruj?cy kolejny etap}

u?yt-kowania _{jamy. ??czna mi??szo?? szarobr?zowego wype?niska}

wynosi?a ok. 75 cm. Z _{jego górnej warstwy pochodz?} drobne

fragmenty ceramiki.

1. _{Fragment górnej cz??ci naczynia jajowatego} z otworkami

pod kraw?dzi?. Powierzchnie szaro _{ceglaste, plamiste,} zewn. chropowacona, wewn. _g?adzona. ?redn. _wylewu ok. 11 cm (Ryc. 9h). 2. _{Fragment ma?ego, grubo?ciennego, pó?kulistego} naczy?ka o _{powierzchniach g?adzonych.} zewn. _{ceglasto?ó?tej,}

wewn. _{?ó?toszarej.} ?redn. _wylewu ok. 6 cm _{(Ryc. 9f).} 3. Ok. 20

drobnych u?amków ceramiki o_{pow. br?zowoceglastych,} zewn.

chropowaconych. wewn. _g?adzonych. 4. _{Szcz?tki zwierz?ce.} 1. 22 _{niecharakterystyczne} u?amki _{ró?nych naczy?} o

powierz-chniach _br?zowych, w _{wi?kszo?ci chropowaconych.}

Obiekt 11

Obiekt 18

Nieregularny zarys jamy o ?redn. ok. 140 cm ukaza? _si? pomi?-dzy obiektami 7, B i 9 _{(Ryc. 7a). Jej} nieckowate, brunatne

wype?nisko o _mi??szo?ci ok. 60 cm naruszone zosta?o _przez

nory zwierz?ce i na skutek _wkopania obiektu B _{(Ryc. Ba).}

Za-wiera?o nieliczne u?amki ceramiki.

Jama, w _przybli?eniu kolista, o ?redn. ok. 150 cm _(Ryc. 11 _a).

W_przekroju uwidoczni? _{si? zarys trapezowatej} niecki z

wyra?-nym cylindrycznym zag??bieniem w_{cz??ci zachodniej} i niewiel-kimi _{przeg??bieniami} w _{partiach przykraw?dnych (Ryc.} 11 _b.c). Wype?nisko szarobr?zowe z _ciemniejszym osadem w _partiach dennych obiektu. _Mi??szo?? od 25 cm w_{cz??ci p?ytszej} do 50 cm

w _{cz??ci g??bszej.} Znaleziono wnim drobne u?amki ceramiki.

1. 3 u?amki _naczynia o _{powierzchniach czarnych,} silnie

wy-g?adzonych. 2. 22 drobne, chropowacone fragmenty ceramiki

o _{powierzchniach szarobr?zowych} i _br?zowych. 1. 6 _drobnych u?amków _naczy? o_{powierzchniach}

szarobr?zo-wych, w_{wi?kszo?ci chropowaconych po} stronie _zewn?trznej.

Obiekt 17

Kolista _jama o ?redn. ok. 160 cm. _Cz??? zachodnia _wype?niska

przekro-A . ob. 18 . : ...

\

>

: :

....

.< :::

: : .:

..

-: .: . . . . . . . .... . . . . 30 cm --====--a B A ... . . . ? . ? . ? . ?. : . ?. ? . : . ? . :. : . .. . : . ?. : . ? . ? . : . ? . ... : ... ?.:.... ?. : . .. . . . . _._-94,33 b c D . 1 . < -I --94,33 .: _.>j . . . . _I c

Ryc. 11. D zie c inów, pow. Otwock, stan. 22. Plan obiektów 18, 19 (a) i_profile obiektu 18 (b.c), obiektu 19 (b). Rys. A. _Potoczny

Fig. 11. Dzie cinów, distr. Otwock, site 22. Plan of features 18, 19 (a) and cross-sections of feature 18 (b.c) and feature 19 (b).

a

30 cm

--===--b

Ryc. 12. D zie cinó w, pow. Otwock, stan. 22. Plan C a) i_{profil Cb)} obiektu 22. _Rys. A. _Potoczny

Fig. 12. D zie c in ów, distr. Otwock, site 22. Plan C a) and cross-section Cb) of feature 22. Drawn _by A. _Potoczny

stego z _{wyodr?bnionym} dnem i _wywini?tym na _zewn?trz

wy-lewem. Pod _kraw?dzi? niewielkie otworki. Obie _powierzchnie

jasnobr?zowe, zewn. _chropowaeona z _{pozostawionym w?skim,} g?adzonym pasem przy dnie, wewn. _{g?adzona. Wys.} ok. 18 cm;

?redn. dna 8 cm, brzu?ca ok. 18 cm, wylewu 16,5 cm _{(Ryc. 9i).}

2. 5 _u?amków, w _{tym fragment dna, naczynia} o _powierzchni

zewn. _{cz??ciowo chropowaconej, szaro?ó?tobr?zowej,} wewn.

brunatnoszarej, g?adzonej. 3. 6 _drobnych, niecharakterystycz-nych u?amków ceramiki. 4. 1 ?uska zkrzemienia _narzutowego.

Obiekt 19

Niewielka, znacznie uszkodzona _{jama zarejestrowana} w

s?sie-dztwie obiektu 18. Górna _cz??? mia?a _zarys w_przybli?eniu ko-listy O ?redn. ok. 80 cm _{(Ryc. 11a). Szarobr?zowe wype?nisko} o _{prostok?tnym przekroju} i _mi??szo?ci ok. 65 cm zawiera?o

kilka bardzo _drobnych u?amków ceramiki _(Ryc. 11 _b).

l. 5 _{niecharakterystycznych fragmentów naczy?} o

powierzch-niach _{szarobr?zowych.}

Obiekt 22

Obiekt 23

Kolista _jama o ?redn. ok. 140 cm _{(Ryc. 12a). Niejednorodne,} plamiste, szare i _{szarobr?zowe wype?nisko} o _mi??szo?ci ok.

70 cm mia?o w _{przekroju zarys trapezowaty (Ryc. 12b).}

Zawie-ra?o krzemie? oraz u?amki _ceramiki, w_tym kilka _pochodz?cych z _{jednego naczynia, zalegaj?cych} we _{wschodniej cz??ci} obiektu,

przy dnie i w_{po?owie g??boko?ci jamy.}

Jama odkryta w _{postaci nieregularnego} zaciemnienia o _wyrn.

170x130 cm, _{naruszonego przez wspó?czesne wkopy (Ryc. 13a).}

Ni?ej zarys jamy przybra? kszta?t owalu _owym. 110x90 cm.

Wype?nisko o _mi??szo?ci ok. 60 cm, _trapezowate w _przekroju,

mia?o do?? _{jednorodn?, br?zow? barw? (Ryc. 13b).} W _cz??ci

stropowej zawiera?o drobne _fragmenty ceramiki.

bania-Ryc. 13. Dzie cinów, pow. Otwock, stan.

22. Plan C a) i_{profil Cb)} obiektu 23.

Rys. A. _Potoczny

?.

/

Fig. 13. Dzie c inó w, distr. Otwock, site 22.

? ...

I .".

Plan Ca) and cross-section (b) of feature 23. Drawn _by A. _Potoczny

l. 2 _{niecharakterystyczne} u?amki _naczy?

o _{szarobr?zowych, chropowaconych}

po-wierzchniach. Obiekt24A

Zag??bienie warstwy kulturowej, w _postaci rozmytych, nieregularnych zaciemnie?

z _{krzemieniem, drobnymi fragmentami}

ceramiki i niewielkim _{skupiskiem du?ych}

fragmentów z?bów zwierz?cych. 30 cm

.. "-.

l. Ok. 60 u?amków _{ró?nych naczy?,} m.in. a

fragment wylewu naczynia jajowatego z

ot-workami _{pod kraw?dzi?.} Powierzchnie

?ó?-tobr?zowe' zewn. _{chropowacona,} wewn.

g?a-dzona _{(Ryc. 9j); fragmenty niewielkiego}

na-czynia jajowatego z _grubym dnem.

Zacho-wa? _{si? jeden} u?amek _wylewu z otworkiem

pod kraw?dzi?. Powierzchnie

?ó?tawocegla-ste, zewn. _wyrównana, wewn. _{g?adzona (Ryc.}

9k); fragmenty naczynia, w_tym u?amek dna o _{zaokr?glonej kraw?dzi,} o _{powierzchniach}

-94,48

b

szaroczerwonych, zewn. _{chropowaconej,} wewn. _g?adzonej.

2. 1 ?uska z krzemienia _narzutowego. 3. _{Szcz?tki zwierz?ce.}

. .

Obiekt 26 . . . . .

Nieregularne, brunatne zaciemnienie o _wym. w _planie 100x 90 cm, z _{w?glistymi przebarwieniami} w _{cz??ci pó?nocnej}

i_{wschodniej (Ryc. 14a). Wype?nisko,} w_{przekroju prostok?tne,}

o _mi??szo?ci ok. 60 cm, brunatne, silnie _naw?glone w _cz??ci

sp?gowej ina obwodzie _{jamy (Ryc. 14b).} Zawiera?o kilkana?cie

u?amków ceramiki.

l. 16 niewielkich, _{niecharakterystycznych fragmentów ró?nych}

naczy? o _{powierzchniach br?zowych} lub _{br?zowoszarych,} na _ogó? chropowaconych. 2. 2 u?amki _naczynia o _{powierzchniach} czerwo-nawobr?zowych, z_{widoczn? obfit? domieszk? bia?ego} t?ucznia.

Obiekt 28

Jama w _{postaci regularnego, kolistego zag??bienia} o ?redn. ok.

90 cm i _mi??szo?ci 55 cm _{(Ryc. 15a-e).} Pó?koliste dno osadzo-ne w _{gliniastym pod?o?u (Ryc. 15f). Wype?nisko jednorodne,}

silnie _naw?glone, z u?amkami ceramiki i kawa?kami _w?gli

drzewnych. Na obwodzie _{pó?nocnej cz??ci} obiektu, zw?aszcza

w _{po?owie jego g??boko?ci znajdowa?y si?} du?e _fragmenty

na-czynia glinianego, a w _{zachodniej cz??ci jamy} ko?ci _zwierz?ce

i zwarte _{skupisko (?redn.} 5-7 _cm) muszli _{ma??y (Ryc. 15c-e).}

Zawarto?? _{jamy stanowi?y} równie? drobne u?amki

przedmio-tu _br?zowego ikrzemienie.

30 cm a

--===--Ryc. 14. D zie c inó w, pow. Otwock, stan. 22. Plan C a)

i_{profil Cb)} obiektu 26. _Rys. A. _Potoczny

Fig. 14. D zie c inów, distr. Otwock, site 22. Plan C a)

and cross-section Cb) of feature 26. Drawn _by A. _Potoczny

...

b

a M K

y

d c 30 cm --====--.... _\/ "./ :--: -94,87 K K e

Ryc. 15. D zie c in ów, pow. Otwock, stan. 22. _Plany na _{ró?nych g??boko?ciach (a-e)} i _{profil (f)} obiektu 28.

Strza?kami zaznaczono ko?ci i_{z?by zwierz?ce (K)} oraz _skupisko muszli _{ma??y (M). Rys.} A. _Potoczny

Fig. 15. D zie c in ów, distr. Otwock, site 22. Plans at different levels (a-e) and cross-section (f) offeature 28.

Animal bones and teeth (K) and concentration of mussel shells (M) are marked with arrows. Drawn _by A. _Potoczny

o _{powierzchniach czarnych, g?adzonych (Ryc.} 91). 3. 1 _fragment wylewu cienko?ciennego naczynia (miseczki?) o

powierzch-niach _{czarnych, g?adzonych (Ryc. 9m).} 4. Niewielki u?amek

placka o _grubo ok. 1,5 cm. Na stronie _{wierzchniej zachowany}

odcisk _paznokciowy, z obu stron widoczne 2 nie dowiercone

l. Zrekonstruowana _{górna cz???} nie _{symetrycznego naczynia}

workowatego z otworkami _{pod kraw?dzi?.} Powierzchnia zewn. brunatno-ceglasta (ze ?ladami _{ognia), chropowacona,} wewn.

brunatna, _{g?adzona. Wys.} cz??ci zach. 14 cm; ?redn. _wylewu ok.

otworki _wykonane w _{wypalonej glinie,} w_prze?omie ?lad

trzecie-go. Powierzchnie szaro _ceglaste, zniszczone _{(Ryc. 9n).} 5. 3

frag-menty, w _tym 2 _{przykraw?dne (jeden} ze ?ladami _{ognia) naczynia}

jajowatego, z otworkami _{pod kraw?dzi?} i odciskami

paznokcio-wymi na brzu?cu. Powierzchnie _{g?adzone, jasnobr?zowe} i

br?-zowoszare _(Ryc. 90- _r). 6. 2 _{fragmenty wysokiej szyjki} z lekko

rozchylon? kraw?dzi? z _naczynia o _{powierzchniach czarnych,}

dobrze _{wyg?adzonych.} ?redn. _wylewu ok. 10 cm _{(Ryc. 9s).} 7. 6

nie _{charakterystycznych fragmentów} iok. 40 okruchów ceramicz-nych z _{ró?nych naczy?, g?ównie barwy br?zowoszarej} i szaroce-glastej. 8.3 drobne u?amki ?ukowato _{zgi?tej ta?my br?zowej. D?ug.}

fragmentów 0,3 cm, 0,5 cm i _0,7 cm; szer. maks. _{ta?my 0,5} cm.

9. 5 krzemieni: 1 ?uszcze? _{(Ryc. 16a),} 1 okruch i 3 _przepalone

?uski; krzemie? _narzutowy. 10. _{Szcz?tki zwierz?ce.}

a

Obiekt 32

Jama odkryta w _sp?gu ziemi _ornej. Obiekt w _{cz??ci stropowej}

naruszony przez ork?, a od _{strony pó?nocnej} znacznie

uszko-dzony przez wybierzysko piaskowni Zarys cz??ci zachowanej pó?kolisty, w _{profilu nieckowaty. Wype?nisko} o _mi??szo?ci ok.

40 cm, silnie _naw?glone, zawiera?o drobne u?amki ceramiki

i_{w?gli drzewnych.}

l. _{Fragment wylewu naczynia} z _zachowanymi dwoma

nieprze-k?utymi do ko?ca od _zewn?trz otworkami. Powierzchnia zewn. czerwonawobr?zowa, chropowacona, wewn. szaro _br?zowa, g?adzona (Ryc. 17 _a). 2. _{Fragment wylewu naczynia} z _cz??ciowo zachowanym otworkiem _pod lekko sko?nie na _{zewn?trz ?ci?t?} kraw?dzi?. Powierzchnia zewn. _br?zowa, lekko _{chropowacona,}

wewn. szara, _{g?adzona (Ryc.} 17b). 3. Kilkana?cie _drobnych,

nie _{charakterystycznych} u?amków _{ró?nych naczy?,} w _tym kilka

fragmentów z _{obfit? domieszk? bia?o-ró?owego} t?ucznia.

c

??

,

Obiekt 35 .

\

d

Jama ods?oni?ta w _postaci niemal _{kolistej plamy} o _intensywnie

czarnym zabarwieniu i ?redn. ok. 65 cm _{(Ryc. 1Ba). Wype?nisko} w kszta?cie _p?ytkiej niecki o _mi??szo?ci ok. 12 cm z kilkoma przeg??bieniami wkszta?cie _sopli, do?? _jednorodne, silnie naw?-glone (Ryc. 1Bb). Nie zawiera?o materia?u _zabytkowego.

e

o 3cm

Ryc. 16. D zie c in ów, _pow. Otwock, stan. 22. _Wyroby

krzemienne zobiektu 28 (a), zobiektu 34 (e), z obiektu 53 (c),

znalezione lu?no (b.d). Rys. B. Karch

Obiekt 36

W warstwie _{gliny poprzecinanej} zaciekami _{orsztyn owymi}

ods?oni?to niewielk? mis? oraz u?amek _{innego naczynia} Nie by?o widocznych ?ladów _wkopu lub _{jamy (Ryc.} 19a. _b).

Fig. 16. Dzie c in ów, distr. Otwock, site 22. Flint artefacts from feature 28 (a), feature 34 (e), feature 53 (c)

and from _stray finds (b.d). Drawn _by B. Karch

l. _{Masywna, pó?kulista} misa z _grubym dnem i _{prosto ?ci?t?}

kraw?dzi?. Powierzchnie _{br?zowe, g?adzone,} zewn. _miej scami zniszczona. ?redn. dna 6,B cm, _wylewu ok. 13 cm _(Ryc. 17 _c).

2. _{Fragment wylewu niewielkiego naczynia, zapewne} miski

z _{zaokr?glon? kraw?dzi?, pod któr? zachowa?y si?} dwa

nie-wielkie otworki. Powierzchnie _{br?zowe, g?adzone.}

l. 2 _{fragmenty niewielkiego naczy?ka} z _jajowatym brzu?cem

i _{rozchylonym wylewem.} Powierzchnie _jasnobr?zowe z

bru-natnymi plamami, zewn. _g?adzona, wewn. _wyrównana. ?redn.

wylewu ok. 6-7 cm _{(Ryc. 17f).} 2. 3 drobne u?amki _naczy? o jas-nobr?zowych powierzchniach.

Obiekt 40

Obiekt 42

Jama zarejestrowana w _{postaci p?ytkiej, p?askodennej,}

trape-zowatej niecki o ?redn. ok. 130 cm, _{umiejscowionej} w

glinia-sto-orsztynowej warstwie _{(Ryc. 20a). Wype?nisko} o

mi??szo-?ci ok. 25 cm, _rudobr?zowe z _{drobnymi, ja?niejszymi}

plam-kami zawiera?o kilka u?amków ceramiki. Od _pó?nocy obiekt

otoczony by? nieregularnym, p?ytkim zaszarzeniem z_jednym

wyra?nym przeg??bieniem (?lad s?upa?) si?gaj?cym do _g??b. ok. 45 cm od _{powierzchni planu} obiektu _{(Ryc. 20b).}

Kolisty zarys jamy o?redn. ok. 120 cm _ods?oni?to równocze?nie

z_{zarysem stropu uszkodzonego grobu kloszowego (obiekt 41),}

którego wkopanie naruszy?o kraw?d? obiektu 42. W_przekroju

jamy widoczne _by?y dwa _{poziomy zasypiskowe (Ryc. 21).} Dolna

cz??? mia?a _{profil trapezowaty, górna nieckowaty. Wype?nisko}

o_{??cznej mi??szo?ci} ok. 70 cm, _szarobr?zowe z _{ciemniejszymi}

?b

\

_\

e c -c::) h o 3cm \ j

C?

\\

I k

o

n

n m I o D o w y u

Ryc. 17. D zie cinÓW, pow. Otwock, stan. 22. Ceramika zobiektu 32 (a.b), zobiektu 36 (c), zobiektu 40 (f), zobiektu 42 _(d.e),

zobiektu 43 _(g.h), zobiektu 44 _(i.l-n), zobiektu 49 _(j.k), zobiektu 52A (o), zobiektu 53 _(p.u), zobiektu 54 (r-t), zobiektu 55 _(w.y),

zobiektu 57 _{(z). Rys.} A. _Potoczny

Fig. 17. Dziecinów, distr. Otwock, site 22. _Potteryfrom feature 32 (a.b), feature 36 (c), feature 40 (f), feature 42 _(d.e),

feature 43 _(g.h), feature 44 _(i.l-n), feature 49 _(j.k), feature 52A (o), feature 53 _(p.u), feature 54 (r-t), feature 55 _(w.y) and feature 57 (z).

II

-t I ... ... a _a 30 cm -=?-.. > -'. 94,55 .... _:

::?::::?

..

::::

-94,65 b 30 cm . . . . .. b

-=?-Ryc. 19. Dzie c in ów, _pow. Otwock, stan. 22. Plan (a)

i_profil (b) obiektu 36. _Rys. A. _Potoczny

Ryc. 18. D zie c inó w, pow. Otwock, stan. 22. Plan (a)

i_{profil (b)} obiektu 35. _Rys. A. _Potoczny

Fig. 19. Dzie cinów, distr. Otwock, site 22. Plan (a)

and cross-section (b) of feature 36. Drawn _by A. _Potoczny

Fig. 18. D zie c inów, distr. Otwock, site 22. Plan (a)

and cross-section (b) of feature 35. Drawn _by A. _Potoczny

/

... :-: ...

···a···

-t

_-: ...

:

:?.:

> : ' .. '

>.

_.0.-:

.

-'t

:?:.:

..

::?

:

_:

_-:

. .. . .

?

.•.

'., ?"< '"

...

: : _{??. .:-'.'} ...

??...

. ... .. "" .. ?"'... '. O 30 cm '.'

::.:<

::.:?::

... a

Ryc. 20. D zie cinó w, pow. Otwock, stan. 22. Plan (a) i_{profil (b)} obiektu 40. _Rys. A. _Potoczny