Andrzej Wiśniewski
"Problematyka prawna obrotu
gruntami chłopskimi", J. S.
Piątkowski, Warszawa 1961 :
[recenzja]
Palestra 5/9(45), 82-83
82 A n d r z e j W i ś n i e w s k i N r 9 (45)
tr o li p o ja zd ó w na d rogach p u b liczn y ch oraz k o n w e n c je m ięd zyn arod ow e o ruchu d rogow ym .
R ozd ział V za w iera p rzep isy o tran sp orcie d rogow ym , d o ty czą ce u ż y w a n ia p o ja zd ó w sa m o ch o d o w y ch w tran sp orcie (także m ięd zy n a ro d o w y m ), u p ra w n ień do z a ro b k o w eg o tra n sp o rtu sam och od ow ego, r eg u la m in ó w i ta r y f tran sp ortu zanob* k o w e g o oraz k o o rd y n a cji p rzew ozów .
W r o z d zia le V I zam ieszczo n e są p rzep isy o św ia d czen ia ch tra n sp o rto w y ch na cele o g ó ln ogosp od arcze, n a p o trzeb y le c z n ic tw a , dla och ron y p rzeciw p ożarow ej i z w a lc z a n ia k lę sk ż y w io ło w y c h oraz n a rzecz w o jsk a i p otrzeb obrony.
R ozd ział V II za w iera p rzep isy o o d p o w ied zia ln o ści u ż y tk o w n ik ó w p ojazd ów sa m o ch o d o w y ch i o u b ezp ieczen ia ch . Są to p rzep isy d o ty czą ce za ró w n o o d p o w ie d zia ln o ści k arn ej, ja k i c y w iln e j oraz p rzep isy o ró żn y ch rodzajach u b ezp ieczeń m a ją tk o w y c h zw ią za n y ch z sam ochodam i.
W o sta tn im V III rozd ziale a u to r op racow an ia z a m ie śc ił p rzep isy o w y n a g r o d zen iu p r a co w n ik ó w sa m o ch o d o w y ch i ich czasie p racy oraz p rzep isy o zasadach szk o len ia i o d zn a cza n ia k iero w có w .
J. S. P i ą t k o w s k i : P r o b le m a ty k a p r a w n a o b r o tu g r u n ta m i c h ło p s k im i. I n s t y t u t N a u k P r a w n y c h P o ls k ie j A k a d e m ii N a u k . P W N . W a r s z a w a 1961, s. 184.
W ażne a jed n o cześn ie bardzo tru d n e p ro b lem y p ra w n e zw ią za n e z obrotem g ru n ta m i c h ło p sk im i rzad k o o m a w ia n e są w n a szej lite r a tu r z e , ch ociaż p otrzeb a te g o rodzaju op racow ań je s t n ie w ą tp liw a . N a n ie w ie lk ą ilo ś ć op racow ań w tej d zied zin ie w p ły w a fa k t, że jesit to p rob lem atyk a b ardzo zło żo n a , w y s tę p u je w n iej w ie le z a g a d n ień n a le ż ą c y c h n ie ty lk o do różn ych d z ia łó w p ra w a c y w iln e g o , ja k np. p ra w o r z e czo w e, o b lig a c y jn e i sp ad k ow e, le c z r ó w n ież do in n y c h d zied zin p ra w a , ja k p ra w o a d m in istr a c y jn e czy fin a n so w e . O m a w ia ją c obrót p r a w n y g ru n ta m i ch ło p sk im i n ie sp osób p om in ąć ta k że łą czą c ej s ię z n im ś c iśle a — n ie s te ty — m a ło o p ra co w a n ej p r o b le m a ty k i ek o n o m iczn ej.
O m aw ian a p ra ca P ią tk o w sk ie g o b y ła p rzed m io tem d y sk u sji n a p o sie d z e n iu D z ia łu P r a w a C y w iln e g o I n s ty tu tu N a u k P r a w n y c h P A N w 1959 r. i ipo .popraw k a c h u w zg lęd n ia ją cy ch w y n ik i te j d y sk u sji oddana z o sta ła d o druku.
A u to r p o d n o si w e w stę p ie , że n ie czek a ją c na w y n ik i b ad ań ek o n o m istó w sta ra ł s ię w sw e j p racy w y k a z a ć , iż d o ty ch cza so w e u s ta w o d a w stw o i p ra k ty k a są d o w a w d zied zin ie ob rotu g ru n ta m i c h ło p sk im i m a ją w ie le p o w a żn y ch b rak ów . C elem p r a c y je s t z w r ó c e n ie u w a g i n a te b ra k i i p r zy czy n ie n ie Się do ich u su n ięcia . C hoć b o w ie m w m ia rę p o stę p u so c ja lis ty c z n e j p rzeb u d o w y w s i sp raw a te g o ob rotu tr a c ić b ę d z ie n a zn a czen iu , t o jed n a k jeszcze ob ecn ie, d o p ó k i o d g ry w a ona is to tn ą r o lę w ż y c iu w s i, n ie m o żn a je j n ie d o cen ia ć. I w tej te ż m ierze w y w o d y au tora m ogą foyć p rzy d a tn e d la p ra k ty k i.
P r z e z g r u n ty c h ło p sk ie a u to r rozu m ie g r u n ty w ch o d zą ce w sk ła d g o sp o d a rstw r o ln ik ó w , k tó r z y u p ra w ia ją je o so b iśc ie lu b p rzez czło n k ó w rod zin y ż y ją cy ch z n im i w e w sp ó ln o ś c i gosp od arczej, e w e n tu a ln ie d od a tk o w o z u d zia łem n ie w ie lk ie j lic z b y s ił n a jem n y ch . S ą to za tem g ru n ty n a le ż ą c e bądź do drob n otow arow ych , b ąd ź t e ż d o m a ły ch k a p ita listy c z n y c h g o sp o d a rstw ro ln y c h . G ru n ty ch ło p sk ie t o w zasad zie g r u n ty zn a jd u ją ce się w p osiad an iu , a n ie ty lk o b ędące w ła sn o śc ią drob n y c h lu b średnćch ro ln ik ó w . Om aiwiany w p racy obrót g ru n ta m i c h ło p sk im i o b e j m u je p r z e n ie sie n ie w ła sn o ś c i, d zied ziczen ie i d zia ły (łączn ie ze zn ie sie n ie m w s p ó ł w ła sn o ści) oraz w y p a d k i tzw . obrotu n iefo rm a ln eg o . W d a lszy ch p aragrafach r o z
N r 9 (45) P R Z E G L Ą D W Y D A W N I C T W P R A W N I C Z Y C H I
83
d zia łu I a u to r o m a w ia obrót g ru n ta m i c h ło p sk im i w ok resie m ię d z y w o je n n y m oraz w P ol9ce L u d o w ej d o 26.VII.1957 r.
W rozd ziale II o m ó w io n e je s t n a b y cie n ieru ch o m o ści roln ej w ś w ie tle u s ta w y z dn. 13.VII.1957 r. o obrocie n ieru ch o m o ścia m i roln ym i. A u to r w sk a z u je tu , że p o jęcie n ieru ch o m o ści ro ln ej n ie jesit c a łk o w ic ie zb ieżn e z p o jęciem g ru n tu ch ło p sk ieg o , g d y ż n ieru ch o m o ścia m i ro ln y m i w ro zu m ień u u sta w y są ró w n ież g r u n ty sta n o w ią c e w ła sn o ś ć osób p ra w n y ch , a w p e w n y m za k resie n a w e t p a ń stw a . N ie k ie d y zaś n ie u w a ż a się za n ieru ch o m o ści roln e g r u n tó w pod b u d y n k a m i, c h o cia ż są one g ru n ta m i ch op sk im i, j e ś li w ła ś c ic ie l ich je s t roln ik iem . Za g r u n ty c h ło p sk ie m ożn a u w a ża ć ró w n ie ż g r u n ty r o ln ik ó w na teirenie m iast. P o w y ż sz e rozb ież n o ści w y n ik a ją z teg o , że p o jęcie g ru n tu ch ło p sk ie g o opiera się na d a n y ch d o ty czących osob y je g o w ła śc ic ie la lu b u ży tk o w n ik a , p odczas g d y p o jęcie n ieru ch o m o ści roln ej op iera się na cech ach ch a ra k tery zu ją cy ch sam ą n ieru ch om ość. W d a lszy ch w y w o d a c h a u to r o m a w ia różne rod zaje n a b y c ia n ieru ch o m o ści roln ej, a n a liz u ją c ta k że w p ro w a d zo n e p rzez u sta w ę o g ra n icze n ia w n a b y w a n iu n ieru ch o m o ści rod n y ch p rzez o sob y fizy czn e. O gran iczen ia te u sta w a w p ro w a d za w n a stęp u ją cy ch d zied z n ach : 1) c o d o k w a lifik a c ji o só b n a b y w a ją c y c h n ieru ch o m o ści roln e, 2) c o do o b o w ią zk u sp ła ty n a leżn o ści p a ń stw a , j e ś li n ieru ch o m o ść zo sta ła n a b y ta n a p o d sta w ie p rzep isó w o p rzep row ad zen iu refo rm y r o ln e j lu b p rzep isó w o o sa d n ic tw ie , 3) co do norm ob szarow ych . A u to r w n ik liw ie a n a lizu je t e d zied zin y o g ra n i czeń , d ając w ła sn e ro zw ią za n ia sp orn ych p r o b le m ó w o r a z p o stu lu ją c o d p o w ied n ie ro zw ią za n ia u sta w o d a w cze.
D a lsze ro zw a ża n ia autora (rozdz. III) d o ty czą p r o b le m a ty k i n iefo rm a ln eg o ob rotu n ieru ch o m o ścia m i roln ym i. A u to r o m aw ia tu d y sk u sy jn e za g a d n ien ie fo rm y u m o w y zo b o w ią zu ją cej d o p rzen iesien ia w ła sn o ś c i n ieru ch om ości, p rzed sta w ia p r z y c zy n y i p o sta cie n iefo rm a ln eg o o b ro tu o ra z a n a liz u je o rzeczn ictw o S ąd u N a jw y ż - g o d oty czą ce sk u tk ó w p ra w n y ch n ie fo r m a ln y c h u m ó w d otyczących obrotu g r u n ta m i. A u to r p o d k reśla , że w d zied zin ie n ie fo r m a ln e g o obrotu g ru n ta m i za ry so w a ło gię szczeg ó ln e ro zd w o jen ie u sta w y i ży cia , te o r ii i p rak tyk i. W zasad zie obrót ten u ch od zi za n ie le g a ln y : u m ow a za w arta b ez za ch o w a n ia fo rm y n o ta ria ln ej je s t b ez w z g lę d n ie n ie w a ż n a i n ie rodzi żad n ych sk u tk ó w p raw n ych , n a b y w ca n ie sta je się w ła śc ic ie le m i n ie n a b y w a nawert o b lig a c y jn e g o roszczenia o p rzen iesien ie w ła sn o ści. T o sta n o w isk o in a b s tr a c to p o d trzy m u je ró w n ie ż n a jw y ższa in sta n c ja są d o w a . J ed n a k że w k o n k retn y ch w y p a d k a ch p ra k ty k a są d o w a sa n k cjo n u je tra n sa k cje n ien o ta iu a ln e, sp o łeczn ą o p in ię w s i o sk u te c z n o śc i ty c h u m ó w u w aża za w y r a z zasad w sp ó łż y c ia sp ołeczn ego, u d ziela n a b y w c y d a lek o idącej ochrony, a w p e w n y c h w y p a d k a ch p rzyzn aje m u coś w rod zaju ro szczen ia w in d y k a c y jn e g o (w p ra w d zie n a p o d sta w ie p rzep isó w k o d ek su zob ow iązań , a n ie p raw a rzeczow ego). W k o n k lu z j i rozd ziału a u to r w sk a zu je sp osob y ro zw ią za n ia tej sy tu a c ji d e le g e fe re n d a . W o s t a tn m IV rozd ziale p ra cy a u to r o m a w ia d zied ziczen ie i d zia ły n ie r u c h o m o ści ro ln y c h . O m ów ion y tu je s t w p y w d zied ziczen ia n ieru ch o m o ści ro ln y ch na stru k tu rę ro ln ictw a , zn a czen ie in teresu sp o łeczn o -g o sp o d a rczeg o przy d zia ła ch n ie ru ch o m o ści ro ln y ch o ra z u m ow n e i sąd ow e d zia ły n ieru ch o m o ści roln ych . K oń cow e ro zw a ża n ia d o ty czą n ie k tó r y c h za g a d n ień z n ie sie n ia w sp ó łw ła s n o śc i n ieru ch o m o śc i rolnej.
»
J. P o 1 a n - H a r a s c h i n : O rg a n iza c ja s ą d o w n ic tw a i p r o k u r a tu r y w W o jsk u P o lsk im . Z e s z y t y N a u k o w e U n iw e r s y te tu J a g ie llo ń s k ie g o . R o z p r a w y i s tu d ia — to m X L. N a k ła d e m U n iw e r s y te tu J a g ie llo ń sk ie g o . K r a k ó w 1961, s. 216.
