plan miasta mapa gminy Rogoźno

(1)

Rogoźno

plan miasta

mapa gminy

(2)

(3)

INFORMACJE OGÓLNE

Gmin a Rog oźn o jes t gmin ą miejsko-w

iejską. P ołożo na j est w półn ocn

ej części odze k a przy dr ani d Pozn ółnoc o m na p nickim, 40 k bor iecie o pow i, w olsk kop Wiel

ra- osiem to R leży do h leży rzyna t mias nicac h jes ina p gra minnyc w jej cznie kra ory a, a . Hist bą władz g ka Wełn iedzi ołobrzeg wa rze wskie). S ań – K ę przepły ozn udzisze z gmin ro Bowej P olej ezio . Prze skiej iększe J znań r (najw ej nr 11 i linii k jowziemi po jezio

o- 217,95 km y to a gmin ierzchni Pow r.). a 1280 ietni kw – 24 miejskie rawa o (p goźn

, 2li zosta 807 osób w). , a po ńcó uje 17 745 osób ę zamieszk owo – 1 078 mieszka ałą gmin ark o. C ogoźnie mieszka 10 ogoźn o w R iększa – P to Rajw u), z teg a mias ada n ują 32 wsie (n a 2020 rok przyp ₂ rudni y zamieszk m 11,2 km n na 31 g w ty (sta mieszkańc

ZARYS DZIEJÓW

W po czątkac h X w ieku wzniesio no g

rodzi sko na r ogoziń skim wój tos tw ie. W

edług X w. p wany w undo tał uf oźnie zos Rog ita w ciół św. W o koś kieg owac . N tezy J hipo

rzez źć z czes wie ogła przy ita m nie św. W ezwa re w rasta tóra p wę (k obra i D Mieszka I

kiej ogoziń ry r rasta ż fakt, że p ównie ia r rzemaw tezy p ej hipo cią t woś wdzi a pra gi). Z Pra

ski tała r . pows . W XII w tów ias wszych P um pier oni rym ie pat ręb ył w ob żony b d poło gró

o- so- nym niej- umen owa daw u Sam ała. Kasz- acie I Rze- ank. Dok rod ż naj rzym wski a w Sen ównie ani omira z alcze erbu G ugim wzmi est r siad niew lca h nk M o. Dr bda wo za 1248 r. j mogu skieg h pra y w niej G dam A anka z ogoziń ajemiekac aradzic ze S na r 1804 r. A . Pozn sztela arsza wzmi ył Dom źniejszych w ajst ogoźnie ego ka nem b rej n ył zmarły w li w pó ela ką o R któ o znan tnim b scy mie nia, o sta ierwszeg ą wzmian oziń sztela tej. Ow, p ryczn ie rog ató h 1280-1297 kaszt poli ska ka tac now goziń szą histo nów-W w la telaczypos

t ., o- en ra- ała tó-wo ęcz-ków lan ardzo ąb t w Na- bywał, arle w, k ał Prze- . istni astu pozp odó y podr ego 1296 r cie. D to r adnikó a wyd ale riosce M ias nim prze adał mi hował się b oźn , 8 lut h os madzi miłośni rzed 1251 r tracił ży ski mina każd Rog a. W w ckicedz. M ysł I n , gro la ról s ięc p często w l Pol son tr Dw przy udzi , wspo o dziś zac gedii Pio nny k . A w . Ger o kró yjny d mek i czykó ążę Przem y tra oźnie ada niemie an i i i W iego. D oźnie bur lokac uż jak yli J telnie raak os ńsk oźnie za Rog atejk nden wilej ela j też j u rocznic edn asta b e nas, że ksi ch w uta przy z Bra w J. M rała się w Rog muj u kaszt , w dni yła to j endy śmier wy wany we. T ami mi ozeg rodo prze oku o. B . infor ódło neg Właści em obrazó kieg ch, użyasadźc ości g , jaka r edług leg ysł II wzniósł w Rog owa bny emat lisk enty źr nikła. gedii spirym w eż t na z 1251 r tra kum tórypu miejs . Przem sie za a podo a 1280 r. Z rzemysła II co r hu in od k ostrzy ada t ów. O ietni ośredniej b mac tała się trii. bem P o układ la Kręb ąb, p stojąc się nnym cza bezp rii. S ew y jeg ry d oźnie os fi arą za ny dę sto II 24 kw yjny d m świadczą do w i Za lnej hi i sta lokac wa, wzoru w Rog ra po p mysł wano w czyteln o czy padł o łęczó nik hi stonazwa loka

W rok u 1368 wraz z

nad aniem R ogoźn

a rodo wi v on O sten ów n asze mi

asto zaczęło zarząd K mali w o otrzy ostw tar 1449 r. s o. W weg rodo twa nieg ros iem sta odk być ośr

ret- wiło n ysta to w . mias rza. W 1458 r a Sfo wa Bon rólo otnio k żyw w 1530 – do cy, a kows

a ie lsk VI w opo ielk a. W X ogoźn o dwa w ylk wiły t aczeniu R ysta ym zn ięcej w ówczesn ch, w adczy to o m 15 pieszy sz. Świ rzyżako Kali wko K ań i ozn rzeci ta – P rawę p wyp mias

. ć o k .) d- o- ez io- wi- tała wy- kie- jegasta, dent yne , cho czych. w je ozb cy b rzyczy- a rog rezy . W 1873 o po tańno tań erb, r u pows oźnie dwa mi aderews lczyli o dził przy ótk ku II r o to p ows iego (1806 r był P o liczyło 6000 pows Rog sny h lskwier a kr połączo siłowały n wyni oźn ie, p ów 1879 rok acego P ta a przy opo lsk s pot asta n w, w pułk ołowie XIX w . Wszystk oźn ielk cześniej oby , później wa opo mias a Ign wskiej w ecznie u ydó lsce nów ba ielk o miało wła ki. ani do mi kut nia w niowa, w u 1914 Rog e w I p opo mieście oźn a. O . Rok w ezs . do Rog ci żydo być ugust III Sa rokościc wsta ielk ych j wy mły tanie woźn ól A traż Oge Rog tym 1044 Żckie b cznoś o do Pozn acy M ows li przy ta. W s I po o Rog dzając h w W połe . W 1925 r w, w usie ał, a kr a II z 1794 r rega. Now ęli władzę w óźniej S odcza kład budo erec adąceg awie o mias ńcó o m Sta elm nej s i nad ogoźnie p dzieży o. P ok p u 1927 Ign ilhz czt od ogoźn weg aszegmać j rów n y, r Cho kieg ego mi i przej nizowa oża trzy sta Ritu n yka W rus hło w R , a w rok rgaojżeszo ednudow b Szołdrsk iła, w 1896 za ku p zkw południe wołu i iemca ym za ybuc a 1918 r. władze niemie a m o Mia rydertwa pwski aku na ank L i o zo o ro ow wyni dzibą j ańs je cho tu Fań – P oweg rudniyniosła 2950 mieszka ankolej osta J yznani tał Ba, Ryczy no wneg li się z N ozn cią p kryp tarsię sie la N ows le w a 1918 r. w ość w ono rcu kpadło w yczo pora w. 26 g w Wojcie y res udzyni owa P odu Wyt wicie yjny d o stało ód u grudni olej nisła h ludn ji. im dwo a moc dsta W 1750 r. s tały się częśoźn sto pogoźnie p tusz. awiły się wzmiryc poj prze lokac lej lokac i ra no n któ ru sRog Mia w R linia k niło się do p mieszkańcó zińsk go. 31 przeszk zwolenie B RP Sta

Sroga o kup acyjn a noc, j aką b yła II wojn

a świa towa, nie oszczę dziła mieszkańcó

w owc . Hitler ydzi cowi Ż ości miejs szczególn , a w ą wszyscy dczuli j ta. O o mias naszeg

y n y. o- ntu iehl lko- owa- aszy et eg- wyni- Fro ruk naw ała półt w zagład ysł m wa wie im. Rok 1990 y, a minami W óźniej w bozó trudni ddziały I ilskwództ li do wyb prac at p ty z g oje się przem wie p ięć l tak rzez o owej ieźli do o kresie za cią w ziew zwijał tarza użymus e kon wództ ym o ci wyw oje u. D muj przy cmen 80. ro a 1945 r. p lat orząd y i dzie szczytow o utrzy ca nie do o stała się częś acew z tyczni o sam koń obiet azło się w w ogoźn ma” w neg ogoźn ch m y do itya, zmusza ziś R o znal Rofa tało 23 s ozb drodzo wojn o. D mina R obici na „ mężczyzn, k ogoźn larne zos ogę, r czenia były p olo nickieg ta, a opu yjnej G ory do o nag ias koń bor y. P 1975 r. R strac tu olow ską syo wyzw d za ego M dziennym wsze wyb wia meb oziń o. O udzi. W ku ogoźn u Now kieg my admini o i po ch i li rog ąca l je. R rusynk niósł pier efor porząd skieg zburzy nia r Na zekuc Biało rolniczyra tysi przy ku r pol

i W ustr ow w Niem czech, L a Trim oui lle w e Fra ncji , Mar ija mpo le na L itw ie, T ulczy

nem pra ysła II z Przem a prze ani nad h od tac 740 la Po ynem. Czorszt inie oraz Ukra na

w ych hi- tór iem niezmien- na, k oro raz znak lucz i k asta o ółorzeł, k lami mi kny p mbo . Pię al sy w.. ą nad y herb ow ku, s h mieszkańcó tkic o uzyskało n ci z XIII wie oźn ym wszys ieczę h, Rog ocząc ria sięga p miejskic stonie jedn

DZIEDZICTWO KUL TUROWE

W R ogoźnie i pozos tały ch miejs cowoś

ciac h, pomim o różn

ych za wiro wań dziej

o- y. O tur tek rchi ków a byt lasy za okiej k wys iele trwało w sów do ch cza h, do naszy wyc

to XIII w (wytyczone w urbanistyczne Starego h: óre z nic Zabytkowe układy niekt

.) e- na- tacczne wie u kaszt ieku z h w la rod ednio icznyc ne śr y z XII w ącego g eolog howa rch stniej cz żelazn ań a czas i s bad a dobrze zac czny mie ie wów to m bosie . Podcza ias dztw re M sąsie ziono o Sta h głowni ale nac w.). tało w du zn tro h gro e pows o obu s tórlicac oko Miasta (XVIII ONI+ p nie, k o. W owa lan skieg i Nowego rozplańpisem +INI

h o dom neg owa ci mur tałoś a pozos no n rafi o ej nat ałej Szkoln l. M 2005-2006 przy u

u wie- ycka o Mia- 1526 r. a got z XII oweg ów N yjskim hrzcielnic izant . dom a wzniesiony w cia. żna c ko-b ogoźn rus u – wejś m mosię tku XIX w ek R nem ynk byt alio począ rza, w ty med ku. ych z a osi bud nym VI wie odząc owa umny n ażenie wnęt och Najcenniejszy za sa z X pon ie kol ypos ystu kom Wita. . Wiele p z w e w dw a Chr enne w św. ku jęt XVI w wie pw. a rzeźb ckim. C we – u ego z y XV nian oty ew a cieka ołow ylu g Kościół mieszkaln sta mw st z I p ku i dr

Kościół pw. Ducha

Świętego. Daw ny zb ór e wang elic ki z lat 1808-1839. B

udy- we. O bko ienie kole ą, sklep ką fasad ańs rom neo ym z tyczn cys asy okl óźn lu p sty nek w

bok u. a z 1796 rok a dzwonnic nian cioła drew koś

Ratusz.

Muzeum R egio

naln e im. Wojcie

chy D utk iew icz. Bud yne

k wzniesiony w udowa ozb ach 1826-1828, r lat ych w tyczn cys asy okl h późn mac for ny w

lat

ach nowa mpo sza wko ciem do ratu m wejś wny rzed głó uk p . w br 1911-1913. W 2007 r

no oz- oczesn u Muzeum kał now a. W 2018 rok dziennie w południe r lizacji i zys ita ogoźn wej co tuszo ejnał R legł rew kę h ieży ra . z w a Koźlin rzed nim u lbin lac p rzez A a. Od 2008 r ne, a p ny p ogoźn owa nowa ont erbu R mpo yrem unek h wizer lega się sko zostało w

y tann h i fon o bokac liczkami p ymi u liw z urok trzeń przes rta otwa cnie to . Obe ląd wyg

ą u. lac w centrum p

Grodzisko na Wójtostwie.

Najs tar sza część R

ogoźn a, poło żony n ad Wełn

ą narza . W skład rządzeń Prze- awie ., dom mły ych U Szreni XVIII w Wodn twa w wy z stwa i rako nar .o Rolnic iat doweg wy X w aro ., młyn w Muzeum Mły o z I poło a. y z 1871 r tajni wateg odn ał Muzeum N na s w Jaraczu. uowa ierścienio o – oddzi nstr dzą młyn w ypu p eko cho iejskieg Osada młyńska d niziny t gró mysłu W muzeum w z XIX w. i zr

Kościół NMP Królowej

Świata w Parkowie.

Wzniesiony w lat

ach 1780-1802 lnie umieszczoną k centra nie koła z a pla ym n tyczn sycys o-kla kow aro ylu b w st

opułą. ańs oły hiszp ata szk wa Świ rólo ako K nej j wio dsta i prze ary rz m.in. obraz M nąt Wew

kiej . ieku tku XIX w a z począ nian a drew cioła dzwonnic k koś . Obo ieku z XVII w

Dwór w Studzieńcu.

Bar oko wy d wór z III ćw

ierci X VIII w. Wzniesio

ny d

la ku ach kryt lat em da- cenniej- im Par ont iego, naj olsk ym g kop łacińsk ryt Jeden z Wiel . Wzniesiony w ym, k ełnie. olsce man nie krzyża uje się w kop pla w W ajd na okim, ła Wiel ru zn wys wany ego w a dwo wej z opi zbudo nian kim. yglo ew na k ny, Krzyża Świętego ednic kcji r towa . Wier twa dr tru rem L rien ons lkierzey, o y, k udownic ad Jezio ow ow rok terPodwyższenia a dwa a ym n ków b byt h, par osiad fi czn skic Kościół ogra Kier chem, pEtn szych za 1727-1731, ba

y hromi ą polic ieczn t XVIII-w e jes ryt rze pok nęt mi. W ota . sob czony tzw oto tem i gon

ą ha. a Swac dam twa A ors aut

Zespół pałacowy w Słomowie.

Pows tał w la tch 1904-1906 dl

a Ja na T urno

. leko ieda ny. N fi cy wie o bok d non. O ria etit T skim P sal a wer ny n cznym. rowa nty lu a y pałac wzo row ciół w sty Pięt koś

Zespół pałacowo-parkowy w Siernikach.

Pows tał w edług p roj ekt u J. C

h. o czerpa reg któ ył wzorem, z ach 1786-1788 b lat ałac wzniesiony w setzera. P Kam

li u. ont h, póź- 1755 r., o rem wskic ny w weg oro asto ostw . chmi ku. y, wzniesio rzez R aty olsce nian kop aga n VIII wie Drew VIII w. p ym e w Wiel kt w yna z X . ierci X bie dencj wa ofi c III ćw e rezy becnie o iętro Budziszewku. rza z XVIII w ta, ptyczn cys ulis kazały. O lasy ażenie wnęt wy, o Jakuba w wa półk ełnie. Wzniesiony w ypos iętro oszący k św. u cieka y, p w W ny, w kow kci wzn towa k pałac Pałac aroKościół hite arcnob Obo orien

DZIEDZICTWO PRZYRODNICZE

Najw iększe a tut y gmin y to ur ozm aico ny k rajo braz i śr odo

wisk o przy rodnicze

. y to- ckiej erenie ote raz obfi pleks leśn ką na t om r i rzek o y Puszczy N iększy k iększą rze ezio ajw ych j bszar leśn a. Najw miny. N , a także o ierzchni g ymi hnię ok. 525 h ka głównie z liczn ow owierzc a wyni ą 26% pow mi sosn uje p owi ogoźn y bora tan r zajm kolic R o śnięt a. Lasy s r por siem jezio y urok o t Wełn liw w. O i obsza y jes asó wąt p now Nie ści lgmin sta

. w rzy wató ują t jon rezer unkc rmie ą w fo miny f ne s erenie g hronio eny c m ter ura 2000. Na t rodniczy razu – Nat przy job lędem o kra neg dy: pod wzg rzyro hronio tref c waty p Najcenniejsze oraz s rezer

Rezerwat „Buczyna”

utw orzo ny w 1958 r oku

, poło żony j est w k om pleksie l

a- obej- zerwa ha z re u prze rok ierzchni 15,75 Co a pow dzenia. cho iszcza. N o po ienaw l neg tura o na ołudnie od N oweg na p buk asu ent l h, 1,5 kim gm wyc fra uko e on sów bmuj

t ć i- ny ym ełny iem, tawwoś kaza- tór orzo nniejszy ożli tw . Ssak rzeds wnicze za- ki, w k lu pwat u ych m urcie o najsły . Malo rzegu rzeki W ając ek rze y z licznymi o ym n cie wie . Rezer „Promenada”. obej- bow rzegów ystr ych d óbr wym b dy, z czeg ją ży y odcin ow o-gra wia est b w. a pra rowjakym z b rzyro ach o b ożli cu j bow met edn brazó ysła II. iloków p wów ka ąga się n rajo ą na j a w wod y las dę odę i um ozci omni ch k taru Przem karp rezerwat przyrody oni 3,5 k ć w tym miejs kny to nwat r nie ze spły rzają w h do życi czny ara ysoką s cnoś koło 50 p rzepię nyc ysty .. Rezer i spięt ełna” chr dzie rośnie s ełna sły orą obe uje o owa o Półm wie nia p ymi kter z w tos est fl arle wia ystęp skieg hara ny j odzi acza swoj ierzchni g mi poln mieni prog . Rzeka W y przys ki c ogoziń (wodny) „W miny w ołożo lona ór s oku a pow ionu i p ko p na g tałe z kay i faun rasa R rzemysł II w M ełna. erenie g a reg yraźnie zazn ows dale bami i k ani m fl or biera o biega t Rezerwat y, p Nie ący 4,41 h Na t ry w t Dąb P prze przy kręt cielo któ został w 1959 r pozn muj łymi dę we wsi W jes

SPORT I REKREACJA

Gmin a Rog oźn o poło żona wśr ód l asó w i jezio r, p osiad a ogro mny p oten cjał t

ury- rto zy spo pre ne im nizowa rga yklicznie o tu. C por nia s wia pra ki do u run czny i wa sty

we ją do ąga cie OSiR w i obie rzyci wodó lin. Goś ez, za cyp h dys rzemysła II, p rz impr wyc hla ton P sko oki wac idowi ółmara ski P ch i w ru szer rnyoziń ybo ula h pop ają do w e czy Rog odn w tyc miny m roworó oto mat ńcy g lu a dy M awo y wie jak Zgmin oraz mieszka

k- y ko raw i pop lizacji ywa ki, r yw ozr wej r rto ć spo woś ożli ych m ając ych, d tow por tów s

n- pa- oźn wi ka- wy, do nizacja, ojo h sym rze Rog tkic h przer o orga a rozw atac a Jezio ica”. T przyj lu l tw e. N ki s o wie lic oraz wszys odn i „Ko u, p rskrow r oraz rze a i oko oto egla oźn dy m u jezio lub Żd 2020 rok ej. O rzy z Rog wo ośmi wa - zawo o działa K i wodn rto siedzt tykim żegla ogoźn za spo tu. Są urys pre por ad J. R de wszystk ego s rstwa i t oku n róciła im iękn iośla a pow ego p rstwa, wOd 1935 r oźn ji. ra zrzesza prze ów t dyc któ tykjakaRog

o ód lsk ałej Po żone wśr icznie orga- , poło rzy z c ców. L tow ędka wnicze por ch w ch s . Malo lony wny egaty zapa kty we r ielu sko ją w idowi ż dla mniej a ciąga ównie ie przy y SUP i w rsk ją się r wod ędka wdza dy w akże za ra spra zawo ją się t ne ezio ywa ów j odb lasnizowa

i. nów nia i fa w pływa oró mat la a liska d y kąpie ą czter ne s nizowa rga a. wani em w gminie o Lat plażo

Miłośni ków s por tów zes poło wyc h zapra szam y do Rog

oziń skieg o Klu bu S por

to-nie bre rze, ować t mpka a stadio ardzo do a tren , Tra bre i b głównie n uniorzy dzie możn ją douje rzy, J ąga tren oźnie g . Senio lub w, osi ków akó żnej. K ce w Rog wodni pół Ż i no piłk yne miejs ję w oraz zes ekc koło 150 za likó o nie jed sila o a” t owadzi s egi za y pr użyny Or Wełn tór e. „ ego szer wie dr tow ełna”, k por y, d ki s o „W weg miejskim, a j Młodzic wyni

ę y- o- ci. ny nia rek bli- oje- wa- wny skim ż do- rocz-czyk” ętno- mat noś oczęła ub r w siat- zumby rzysze- kty era, ko- ją w ją i mło- oziń opej a druży oszyka t żarto cy aoró miłowa raz Sto nej co towa wym l u rozp wizu zentu mat y tren e jes iczenia oje umiej h umiejęt ogoźn o „Eur kty nieć k ego za ndo o rzy Rog ci i młodzie lanepre eniso ćw nizowa prac snyc o przy S wo, wszys kow jdy akwo kreś ckieg ko r nej ych p tkonalić sw tę, łączą ay na orcie t y czas w mniej a yjąt ąga do R to o sie orga wej. wa akże dziesyw oda ji Tae obo ałająceg oln eździe ka. W 2020 rok ąc, z osiąg ałając na k szam czki i ra rzyci alenie właten lażoekc ują t ną z w ój w ówi bu J ale rydżo ków ycie a”, dzi ach. D kon ogą dosko ki p we i nierzad renzapra a, że mias tóra psku w czakon ych dzi lubów maj rtozięki in ne w bie w s hu pni anie sły lik” t ej, k wają się co s atknki m eczn howa i b a boi ” . D. ruc raz koszy ych k o „Ga nizować sw dby o sto la siekow o oraz dos nizowa wczy u „Or ją się dos cesy spo p tan ać się do Klu rm ogoźni dokładniej m iatweg rgatwoźnie nieje si wójka rgacje szac ercyjn oisk kowa o tołoh fo tu. Ra gru iłki S e, o ą tur ji do teg wdzić się n ych o ki, a o „D dą coś d ż sek h poczu e mecze o wodnic tkicdsze dzie por pra O w Rog ne s skim bigi P aczące suk weg erow ków hcąc iłka siat y mogą ud enisa s dnaj arac ci w kom unikac a zajęci ównie półza rtoego s ajmło oziń cji t ób c ją zni row om i wszys lki oeźdźc nizowa Spo ętnoś jąc n ń mogą s ąga ija się ptów tmin. Zacięt ałają r minnej L a rog la osrgarzyjaciół L bu ńca mi sek u’. lizacji w p agają im ws odka k ozw j. i i szlak nie z koszy i” osieum”. J osłupa. N y. D cja G ych g tu. Nnka wia w ta o Klu ch adep ójk tów i Pin”. oje umiej y sztuk wa por a Orlik ich zm y rywa ako śr ożli o sły Apog ultur wnie r ykó e drog a edy raz kra Dw o kręg Pek rszywen rzy RCK dzi rsk pat oźn czne uczęszcza owo licznie o wskieg eru j linę s ensy ocy n ący sw jąc z człowo o bsol rki „ oweg ako „ atkolennic ób, p ane et z ościenn ki i um trum KIntRog Miłośnic Sym Gminn cypnal h i sta dys skorzy piłka nie „N się dziesiąt naw ków Dod Ucznio szyka wództ rzyszeniu „ a zw walizu niu A i zdr ści tCen sposdyc do row wie j

Od 2015 r oku zn

aczący wzr ost a kty wnoś ci spo rto wej w n aszej g minie doty

czy o wraz z R ogoźn mina R ing. G dic walk mi nor ijka hodzą z k iegają i c re b , któ osób

o- cz- rda oku rze- olejni h oraz erna ją kton P za coro lnyc pre ciąga mera jąc w 2016 r ółmara . Im kim im. B ta ś bywa ski P ów ka ycerzy o mias ton nie Miejs na zdo ogoziń bie! aszeg tadioółmara żniczek i r a sie padzie R ą na S raz docenio sto e coś dl naj ośnie, a do n ce wśród p ana o raz bieg księ oczy ajdzi ezy r nizują w li żowe o a rozp tała uzn rga ażdy zn ej impr ując 2 miejs iegani tiż t Tu k res ukces, zos , zajm ięto b ce i młodzie a. em Biegacza o mny s kie św o Biegu lubi dziecię żnienia. P iegani yró osi ogro II. Wiel ka bieg skim Ko Złoteg goziń mysła Nowa nie odn mian 4 inne w miłośnicy b

Rogoźno

plan miasta

mapa gminy

(4)

Gmina Rogoźno jest gminą miejsko-wiejską. Położona jest w północnej części Wielkopolski, w powiecie obornickim, 40 km na północ od Poznania przy drodze kra- jowej nr 11 i linii kolejowej Poznań – Kołobrzeg. Historycznie kraina przynależy do ziemi poznańskiej. Przez gminę przepływa rzeka Wełna, a w jej granicach leży osiem jezior (największe Jezioro Budziszewskie). Siedzibą władz gminnych jest miasto Ro- goźno (prawa miejskie – 24 kwietnia 1280 r.). Powierzchnia gminy to 217,95 km², w tym 11,2 km² przypada na miasto Rogoźno. Całą gminę zamieszkuje 17 807 osób (stan na 31 grudnia 2020 roku), z tego w Rogoźnie mieszka 10 745 osób, a pozostali mieszkańcy zamieszkują 32 wsie (największa – Parkowo – 1 078 mieszkańców).

ZARYS DZIEJÓW

W początkach X wieku wzniesiono grodzisko na rogozińskim wójtostwie. Według hipotezy J. Nowackiego kościół św. Wita w Rogoźnie został ufundowany w X w. przez Mieszka I i Dobrawę (która prastare wezwanie św. Wita mogła przywieźć z czeskiej Pragi). Za prawdziwością tej hipotezy przemawia również fakt, że prastary rogoziński gród położony był w obrębie patrymonium pierwszych Piastów. W XII w. powstała ro- gozińska kasztelania, o której najstarsza wzmianka z 1248 r. jest również najdawniej- szą historyczną wzmianką o Rogoźnie. Poznajemy w niej Gniewomira z rodu Samso- nów-Watów, pierwszego znanego kasztelana rogozińskiego. Drugim wzmiankowanym w latach 1280-1297 kasztelanem był Domaradzic ze Smogulca herbu Grzymała. Kasz- telanowie rogozińscy mieli w późniejszych wiekach prawo zasiadania w Senacie I Rze- czypospolitej. Ostatnim był zmarły w 1804 r. Adam Abdank Malczewski. Dokument lokacyjny dla Kostrzyna z 1251 r. informuje nas, że książę Przemysł I nadał miastu prawa, wzorując się na podobnych, używanych w Rogoźnie. A więc przed 1251 r. istniała w Rogoźnie osada typu miejskiego. Była to jednak osada niemieckich osadników, któ- ra po pewnym czasie zanikła. Właściwy przywilej lokacyjny dla Rogoźna wydał Prze- mysł II 24 kwietnia 1280 r. Zasadźcami miasta byli Jan i Piotr Dedz. Miasto rozplano- wano w bezpośredniej bliskości grodu kasztelańskiego. Do dziś zachował się bardzo czytelny jego układ. Przemysł II wzniósł w Rogoźnie zamek i często w nim przebywał, o czym świadczą dokumenty źródłowe. Tutaj też już jako król Polski, 8 lutego 1296 r., padł ofi arą zamachu inspirowanego przez Brandenburczyków przy udziale rodów Na- łęczów i Zarębów. O tragedii, jaka rozegrała się w Rogoźnie, wspomina każdy podręcz- nik historii. Stała się też tematem obrazów J. Matejki i W. Gersona. W wiosce Marlewo stoi stary dąb, pod którym według legendy śmiertelnie ranny król stracił życie. Dąb ten nazwany dębem Przemysła II co roku, w dniu rocznicy tragedii, gromadzi miłośników lokalnej historii.

W roku 1368 wraz z nadaniem Rogoźna rodowi von Ostenów nasze miasto zaczęło być ośrodkiem starostwa niegrodowego. W 1449 r. starostwo otrzymali w zarząd Kret- kowscy, a w 1530 – dożywotnio królowa Bona Sforza. W 1458 r. miasto wystawiło na wyprawę przeciwko Krzyżakom 15 pieszych, więcej wystawiły tylko dwa wielkopolskie miasta – Poznań i Kalisz. Świadczy to o ówczesnym znaczeniu Rogoźna. W XVI w.

pojawiły się wzmianki o zorganizowanej społeczności żydowskiej w Rogoźnie, choć przedstawiciele wyznania mojżeszowego musieli przybyć do miasta na krótko po jego lokacji.

W 1750 r. starosta Jakub Szołdrski nadał, a król August III Sas potwierdził przywilej lokacyjny dla Nowego Miasta Rogoźna. Nowe Rogoźno miało własny herb, rynek i ratusz. Wytyczono je na południe od Starego Rogoźna. Oba miasta połączono w jed- no na mocy reskryptu Fryderyka Wilhelma II z 1794 r. Rok wcześniej obydwa miasta, których ludność wyniosła 2950 mieszkańców, w tym 1044 Żydów, w wyniku II rozbio- ru stały się częścią państwa pruskiego. Podczas I powstania wielkopolskiego (1806 r.) Rogoźno stało się siedzibą jednego z czterech w Wielkopolsce pułków powstańczych.

Miasto podupadło w wyniku pożarów nawiedzających je w I połowie XIX w. W 1873 w Rogoźnie powstał Bank Ludowy, rok później Straż Ogniowa, w 1879 roku powstała linia kolejowa Poznań – Piła, w 1896 zakład budowy młynów. Wszystko to przyczy- niło się do ponownego rozkwitu naszego miasta. W roku 1914 Rogoźno liczyło 6000 mieszkańców. 26 grudnia 1918 r. władze niemieckie bezskutecznie usiłowały na rogo- zińskim dworcu kolejowym zatrzymać jadącego do Poznania Ignacego Paderewskie- go. 31 grudnia 1918 r. wybuchło w Rogoźnie powstanie wielkopolskie, powstańcy bez przeszkód uporali się z Niemcami i przejęli władzę w mieście, później walczyli o wy- zwolenie Budzynia, Ryczywołu i Chodzieży. W 1925 r. do Rogoźna przybył Prezydent RP Stanisław Wojciechowski, a w roku 1927 Ignacy Mościcki.

Sroga okupacyjna noc, jaką była II wojna światowa, nie oszczędziła mieszkańców naszego miasta. Odczuli ją wszyscy, a w szczególności miejscowi Żydzi. Hitlerowcy zburzyli rogozińską synagogę, rozbitych macew z cmentarza użyli do wybrukowa- nia rynku Nowego Miasta, a mężczyzn, kobiety i dzieci wywieźli do obozów zagłady.

Na porządku dziennym były pobicia, zmuszanie do przymusowej pracy, a nawet eg- zekucje. Rogoźno wyzwolone zostało 23 stycznia 1945 r. przez oddziały I Frontu Białoruskiego. Od zakończenia wojny do końca lat 80. rozwijał się przemysł maszyn rolniczych i meblowy. Popularna „Rofama” w szczytowym okresie zatrudniała półto- ra tysiąca ludzi. W 1975 r. Rogoźno znalazło się w województwie pilskim. Rok 1990 przyniósł pierwsze wybory do odrodzonego samorządu. Dziewięć lat później w wyniku reformy administracyjnej Gmina Rogoźno stała się częścią województwa wielko-

i Wustrow w Niemczech, La Trimouille we Francji, Marijampole na Litwie, Tulczynem na Ukrainie oraz Czorsztynem. Po 740 latach od nadania przez Przemysła II praw miejskich, Rogoźno uzyskało nowy herb. Piękny półorzeł, klucz i korona, których hi- storia sięga pieczęci z XIII wieku, są nadal symbolami miasta oraz znakiem niezmien- nie jednoczącym wszystkich mieszkańców..

DZIEDZICTWO KULTUROWE

W Rogoźnie i pozostałych miejscowościach, pomimo różnych zawirowań dziejo- wych, do naszych czasów dotrwało wiele wysokiej klasy zabytków architektury. Oto niektóre z nich:

Zabytkowe układy urbanistyczne Starego (wytyczone w XIII w.) i Nowego Miasta (XVIII w.). Stare Miasto ma dobrze zachowane średniowieczne rozplanowanie, które powstało w sąsiedztwie wówczas istniejącego grodu kaszte- lańskiego. W okolicach grodu znaleziono obosieczny miecz żelazny z XII wieku z na- pisem +INIONI+ po obu stronach głowni. Podczas badań archeologicznych w latach 2005-2006 przy ul. Małej Szkolnej natrafi ono na pozostałości murowanego domu mieszkalnego z XVI w. Wiele pochodzących z początku XIX w. domów Nowego Mia- sta ma ciekawe – ujęte w dwie kolumny na osi budynku – wejścia.

Kościół pw. św. Wita. Najcenniejszy zabytek Rogoźna wzniesiony w 1526 r.

w stylu gotyckim. Cenne wyposażenie wnętrza, w tym mosiężna chrzcielnica gotycka z I połowy XV wieku z wkomponowanym medalionem rusko-bizantyjskim z XII wieku i drewniana rzeźba Chrystusa z XVI wieku.

Kościół pw. Ducha Świętego. Dawny zbór ewangelicki z lat 1808-1839. Budy- nek w stylu późnoklasycystycznym z neoromańską fasadą, sklepienie kolebkowe. Obok kościoła drewniana dzwonnica z 1796 roku.

Ratusz. Muzeum Regionalne im. Wojciechy Dutkiewicz. Budynek wzniesiony w formach późnoklasycystycznych w latach 1826-1828, rozbudowany w latach 1911-1913. W 2007 r. w bruk przed głównym wejściem do ratusza wkomponowano wizerunek herbu Rogoźna. Od 2008 r. z wieży ratuszowej codziennie w południe roz- lega się skomponowany przez Albina Koźlinkę hejnał Rogoźna. W 2018 roku Muzeum zostało wyremontowane, a plac przed nim uległ rewitalizacji i zyskał nowoczesny wygląd. Obecnie to otwarta przestrzeń z urokliwymi uliczkami po bokach i fontanną w centrum placu.

Grodzisko na Wójtostwie. Najstarsza część Rogoźna, położony nad Wełną gród niziny typu pierścieniowatego z I połowy X w.

Osada młyńska w Jaraczu. Muzeum Młynarstwa i Wodnych Urządzeń Prze- mysłu Wiejskiego – oddział Muzeum Narodowego Rolnictwa w Szreniawie. W skład muzeum wchodzą młyn wodny z 1871 r., młyn wiatrakowy z XVIII w., dom młynarza z XIX w. i zrekonstruowana stajnia.

Kościół NMP Królowej Świata w Parkowie. Wzniesiony w latach 1780-1802 w stylu barokowo-klasycystycznym na planie koła z centralnie umieszczoną kopułą.

Wewnątrz m.in. obraz Maryi przedstawionej jako Królowa Świata szkoły hiszpańskiej z XVII wieku. Obok kościoła dzwonnica drewniana z początku XIX wieku.

Dwór w Studzieńcu. Barokowy dwór z III ćwierci XVIII w. Wzniesiony dla Kierskich, parterowy, konstrukcji ryglowej z wysokim, łamanym, krytym gontem da- chem, posiada dwa alkierze. Wierna kopia dworu znajduje się w Wielkopolskim Parku Etnografi cznym nad Jeziorem Lednickim.

Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego w Wełnie. Jeden z najcenniej- szych zabytków budownictwa drewnianego w Wielkopolsce. Wzniesiony w latach 1727-1731, barokowy, orientowany, zbudowany na planie krzyża łacińskiego, kryty gontem i otoczony tzw. sobotami. Wnętrze pokryte jest XVIII-wieczną polichromią autorstwa Adama Swacha.

Zespół pałacowy w Słomowie. Powstał w latch 1904-1906 dla Jana Turno.

Piętrowy pałac wzorowany na wersalskim Petit Trianon. Obok dwie ofi cyny. Niedaleko kościół w stylu antycznym.

Zespół pałacowo-parkowy w Siernikach. Powstał według projektu J. Ch.

Kamsetzera. Pałac wzniesiony w latach 1786-1788 był wzorem, z którego czerpali architekci wznoszący klasycystyczne rezydencje w Wielkopolsce.

Pałac w Wełnie. Wzniesiony w III ćwierci XVIII w. przez Rostworowskich, póź- nobarokowy, piętrowy, okazały. Obecnie obiekt wymaga natychmiastowego remontu.

Obok pałacu ciekawa półkulista, piętrowa ofi cyna z XVIII wieku.

Kościół św. Jakuba w Budziszewku. Drewniany, wzniesiony w 1755 r., orientowany, wyposażenie wnętrza z XVIII w.

Największe atuty gminy to urozmaicony krajobraz i środowisko przyrodnicze.

Niewąt pliwy urok okolic Rogoźna wynika głównie z licznych jezior i rzek oraz obfi to- ści lasów. Osiem jezior zajmuje powierzchnię ok. 525 ha. Największą rzeką na terenie gminy jest Wełna. Lasy stanowią 26% powierzchni gminy. Największy kompleks leśny stanowi obszar poro śnięty borami sosnowymi, a także obszar leśny Puszczy Noteckiej.

Najcenniejsze pod względem przyrodniczym tereny chronione są w formie rezerwatów oraz stref chronionego krajobrazu – Natura 2000. Na terenie gminy funkcjonują trzy

Rezerwat „Buczyna” utworzony w 1958 roku, położony jest w kompleksie la- sów bukowych, 1,5 kim na południe od Nienawiszcza. Na powierzchni 15,75 ha obej- muje on fragment lasu bukowego natural nego pochodzenia. Co roku przez rezerwat przebiega trasa Rogozińskiego Półmarato nu Przemysła II.

Rezerwat (wodny) „Wełna” chroni 3,5 kilometrowy odcinek rzeki, w którym przybiera ona gór ski charakter z wysoką skarpą na jednym z brzegów. Malownicze za- kręty, powstałe z kamieni progi spiętrzają wodę i umożliwiają życie wielu przedstawi- cielom fl ory i fauny przystosowanych do życia w wodach o bystrym nurcie. Ssakiem, który wyraźnie zaznacza swoją obecność w tym miejscu jest bóbr. Rezerwat utworzony został w 1959 roku. Rzeka Wełna słynie ze spływów kajakowych dających możliwość poznania regionu i podziwiania przepięknych krajobrazów.

Niedaleko położony jest fl orystyczny rezerwat przyrody „Promenada”. obej- mujący 4,41 ha powierzchni gdzie rośnie stary las dębowo-grabowy z licznymi okaza- łymi dębami i klonami polnymi. Rezerwat rozciąga się na prawym brzegu rzeki Wełny we wsi Wełna.

Na terenie gminy występuje około 50 pomników przyrody, z czego najsłynniejszy jest Dąb Przemysł II w Marlewie.

Gmina Rogoźno położona wśród lasów i jezior, posiada ogromny potencjał tury- styczny i warunki do uprawiania sportu. Cyklicznie organizowane imprezy sportowe jak Zawody Motorowodne czy Rogoziński Półmaraton Przemysła II, przyciągają do gminy wielu amatorów tych popularnych i widowiskowych dyscyplin. Goście OSiR oraz mieszkańcy gminy mają do wyboru szeroki wachlarz imprez, zawodów i obiek- tów sportowych, dających możliwość sportowej rozrywki, rywalizacji i poprawy kon- dycji.

Od 1935 roku nad J. Rogoźno działa Klub Żeglarski „Kotwica”. To organizacja, która zrzesza przede wszystkim żeglarzy z Rogoźna i okolic oraz wszystkich sympa- tyków tego pięknego sportu. Sąsiedztwo ośmiu jezior oraz rzeki sprzyja rozwojowi ka- jakarstwa, wioślarstwa i turystyki wodnej. Od 2020 roku, po wielu latach przerwy, do Rogoźna powróciła impreza sportowa - zawody motorowodne. Na Jeziorze Rogoźno odbywają się także zawody SUP i widowiskowe regaty. Malownicze, położone wśród lasów jeziora sprawdzają się również dla mniej aktywnych sportowców. Licznie organizowane zawody wędkarskie przyciągają wielu zapalonych wędkarzy z całej Polski.

Latem w gminie organizowane są cztery kąpieliska dla amatorów pływania i fanów plażowania.

Miłośników sportów zespołowych zapraszamy do Rogozińskiego Klubu Sporto- wego „Wełna”, który prowadzi sekcję piłki nożnej. Klub trenuje głównie na stadionie miejskim, a jego szeregi zasila około 150 zawodników. Seniorzy, Juniorzy, Trampkarze, Młodzicy, dwie drużyny Orlików oraz zespół Żaków, osiągają dobre i bardzo dobre wyniki sportowe. „Wełna” to nie jedyne miejsce w Rogoźnie gdzie można trenować tę dyscyplinę sportu. Na rogozińskim boisku „Orlik” trenują także dzieci i młodzież do- skonalący swoje umiejętności w komercyjnych klubach. Dodatkowo, wszyscy amato- rzy piłkarskich zmagań mogą sprawdzić się na boisku w czasie organizowanej corocz- nie „Nocy na Orliku’.

Intensywnie rozwija się piłka siatkowa oraz koszykówka. W 2020 roku rozpoczęła się dziesiąta edycja Gminnej Ligi Piłki Siatkowej, która przyciąga do Rogoźna drużyny nawet z ościennych gmin. Zacięte mecze odbywają się co sobotę, łączą amatorów siat- kówki i umożliwiają im współzawodnictwo oraz doskonalenie własnych umiejętności.

Dodatkowo licznie organizowane są turnieje siatkówki plażowej.

Rogoźno słynie z koszykówki, a dokładniej mówiąc, z osiągnieć koszykarek Uczniowskiego Klubu Sportowego „Dwójka”. Dzięki intensywnej pracy trenera, ko- szykarki „Dwójki” osiągają znaczące sukcesy sportowe i nierzadko reprezentują woje- wództwo oraz kraj.

Miłośnicy sztuk walki odnajdą coś dla siebie w sekcji Taekwondo oraz Stowa- rzyszeniu „Apogeum”. Jeźdźcy mogą udać się do Klubu Jeździeckiego „Europejczyk”

a zwolennicy rywalizacji w parach poczują się doskonale na korcie tenisowym lub ry- walizując z członkami sekcji tenisa stołowego „Gamaja”, działającego przy Stowarzysze- niu Absolwentów i Przyjaciół LO w Rogoźnie.

Sympatyków tańca i wszystkich form ruchu zapraszamy na ćwiczenia zumby i zdrowego kręgosłupa. Najmłodsze dziewczynki mogą doskonalić swoje umiejętno- ści taneczne uczęszczając na zajęcia grup tanecznych działających przy Rogozińskim Centrum Kultury. Dla osób chcących organizować swój wolny czas w mniej aktywny sposób, przy RCK działają również sekcje szachowa i brydżowa

Gminne drogi i szlaki rowerowe, organizowane wycieczki i rajdy aktywizują i mło- dych i starszych adeptów tego sportu. Rogoźnianie słyną z wyjątkowego zamiłowania do roweru jako środka komunikacji do tego stopnia, że miasto określane jest żartobli- wie jako „Pekin”.

Od 2015 roku znaczący wzrost aktywności sportowej w naszej gminie dotyczy osób, które biegają i chodzą z kijkami nordic walking. Gmina Rogoźno wraz z Ro- gozińskim Klubem Biegacza organizują w listopadzie Rogoziński Półmaraton Prze- mysła II. Wielkie święto biegania rozpoczynają na Stadionie Miejskim im. Bernarda Nowaka biegi dziecięce i młodzieżowe oraz bieg księżniczek i rycerzy. Impreza corocz- nie odnosi ogromny sukces, została uznana oraz doceniona zdobywając w 2016 roku miano Złotego Biegu, zajmując 2 miejsce wśród półmaratonów kameralnych oraz 4 inne wyróżnienia. Prestiż tej imprezy rośnie, a do naszego miasta ściągają kolejni miłośnicy biegania.

Rogoźno

plan miasta mapa gminy

ZARYS DZIEJÓW

Na porządku dziennym były pobicia, zmuszanie do przymusowej pracy, a nawet eg- zekucje. Rogoźno wyzwolone zostało 23 stycznia 1945 r. przez oddziały I Frontu Białoruskiego. Od zakończenia wojny do końca lat 80. rozwijał się przemysł maszyn rolniczych i meblowy. Popularna „Rofama” w szczytowym okresie zatrudniała półto- ra tysiąca ludzi. W 1975 r. Rogoźno znalazło się w województwie pilskim. Rok 1990 przyniósł pierwsze wybory do odrodzonego samorządu. Dziewięć lat później w wyniku reformy administracyjnej Gmina Rogoźno stała się częścią województwa wielkopolskiego i powiatu obornickiego. Dziś Rogoźno utrzymuje kontakty z gminami Wiehl

Osada młyńska w Jaraczu. Muzeum Młynarstwa i Wodnych Urządzeń Prze- mysłu Wiejskiego – oddział Muzeum Narodowego Rolnictwa w Szreniawie. W skład muzeum wchodzą młyn wodny z 1871 r., młyn wiatrakowy z XVIII w., dom młynarza z XIX w. i zrekonstruowana stajnia.

Kościół NMP Królowej Świata w Parkowie. Wzniesiony w latach 1780-1802 w stylu barokowo-klasycystycznym na planie koła z centralnie umieszczoną kopułą. Wewnątrz m.in. obraz Maryi przedstawionej jako Królowa Świata szkoły hiszpańskiej z XVII wieku. Obok kościoła dzwonnica drewniana z początku XIX wieku.

Zespół pałacowy w Słomowie. Powstał w latch 1904-1906 dla Jana Turno. Piętrowy pałac wzorowany na wersalskim Petit Trianon. Obok dwie ofi cyny. Niedaleko kościół w stylu antycznym.

Zespół pałacowo-parkowy w Siernikach. Powstał według projektu J. Ch. Kamsetzera. Pałac wzniesiony w latach 1786-1788 był wzorem, z którego czerpali architekci wznoszący klasycystyczne rezydencje w Wielkopolsce.

Pałac w Wełnie. Wzniesiony w III ćwierci XVIII w. przez Rostworowskich, póź- nobarokowy, piętrowy, okazały. Obecnie obiekt wymaga natychmiastowego remontu. Obok pałacu ciekawa półkulista, piętrowa ofi cyna z XVIII wieku.

Największe atuty gminy to urozmaicony krajobraz i środowisko przyrodnicze. Niewąt pliwy urok okolic Rogoźna wynika głównie z licznych jezior i rzek oraz obfi to- ści lasów. Osiem jezior zajmuje powierzchnię ok. 525 ha. Największą rzeką na terenie gminy jest Wełna. Lasy stanowią 26% powierzchni gminy. Największy kompleks leśny stanowi obszar poro śnięty borami sosnowymi, a także obszar leśny Puszczy Noteckiej. Najcenniejsze pod względem przyrodniczym tereny chronione są w formie rezerwatów oraz stref chronionego krajobrazu – Natura 2000. Na terenie gminy funkcjonują trzy rezerwaty przyrody:

Od 1935 roku nad J. Rogoźno działa Klub Żeglarski „Kotwica”. To organizacja, która zrzesza przede wszystkim żeglarzy z Rogoźna i okolic oraz wszystkich sympa- tyków tego pięknego sportu. Sąsiedztwo ośmiu jezior oraz rzeki sprzyja rozwojowi ka- jakarstwa, wioślarstwa i turystyki wodnej. Od 2020 roku, po wielu latach przerwy, do Rogoźna powróciła impreza sportowa - zawody motorowodne. Na Jeziorze Rogoźno odbywają się także zawody SUP i widowiskowe regaty. Malownicze, położone wśród lasów jeziora sprawdzają się również dla mniej aktywnych sportowców. Licznie organizowane zawody wędkarskie przyciągają wielu zapalonych wędkarzy z całej Polski. Latem w gminie organizowane są cztery kąpieliska dla amatorów pływania i fanów plażowania.

Intensywnie rozwija się piłka siatkowa oraz koszykówka. W 2020 roku rozpoczęła się dziesiąta edycja Gminnej Ligi Piłki Siatkowej, która przyciąga do Rogoźna drużyny nawet z ościennych gmin. Zacięte mecze odbywają się co sobotę, łączą amatorów siat- kówki i umożliwiają im współzawodnictwo oraz doskonalenie własnych umiejętności. Dodatkowo licznie organizowane są turnieje siatkówki plażowej.

Miłośnicy sztuk walki odnajdą coś dla siebie w sekcji Taekwondo oraz Stowa- rzyszeniu „Apogeum”. Jeźdźcy mogą udać się do Klubu Jeździeckiego „Europejczyk” a zwolennicy rywalizacji w parach poczują się doskonale na korcie tenisowym lub ry- walizując z członkami sekcji tenisa stołowego „Gamaja”, działającego przy Stowarzysze- niu Absolwentów i Przyjaciół LO w Rogoźnie.

Tu każdy znajdzie coś dla siebie!

Rogoźno

plan miasta mapa gminy

(5)