Woda a zmiana klimatu - wpływ na sytuację miast i gmin w Polsce. Dr Sebastian Szklarek

Woda a zmiana klimatu - ^{wpływ na}

sytuację miast i gmin w Polsce

Dr Sebastian Szklarek

Trzy globalne problemy związane z zarządzaniem zasobami wodnymi

(Kundzewicz i Kowalczak, Nature, 2009)

1. ZA DUŻO

2. ZA MAŁO

3. ZBYT ZANIECZYSZCZONE

4. W określonym czasie

5. W określonym miejscu

Woda i zmiana klimatu

Raport ONZ z 2020 roku

„Ludzie zainteresowani wodą powiadają, że jeśli zmiana klimatu jest rekinem,

to zasoby wodne są jego zębami”

Peter Gleick z Pacific Institute

Woda i zmiana klimatu

503 m ³ /osobę/rok Opady – 16 mm/rok

98,3% wody dopływa Nilem z zagranicy

1594 m ³ /osobę/rok Opady - 600 mm/rok

11,4% dopływa rzekami z zagranicy

W Polsce odnawialnych zasobów wodnych jest 60,5 mld m ³ , a w Egipcie 57,5 mld m ³

0 5000 10000 15000 20000 25000 30000 35000

Rus si an F edera ti on Cr oatia Fin lan d Se rbi a La tvi a Sw eden Slove ni a B osni a a nd H erze go vin a Ir ela nd Ro mani a Hun ga ry Al ba ni a Es ton ia Slova ki a Au st ri a Li thuan ia Por tuga l Gr eec e Sw it zer lan d B el ar us Lux em bour g Neth erl and s Ando rr a U kr aine Fr an ce It al y Nor th M acedo ni a Re pub lic of M old ova B ul ga ri a Spa in U nited K ing do m Ger many B el gi um Pol an d Cz ec h ia Denm ark Cypr us Ma lt a

M3/ osobę/ rok

Całkowite odnawialne zasoby wody na osobę na rok

German Drought Monitor Total soil column 1.8 m

https://www.ufz.de/

Netherlands

Precipitation deficit: 1 April - 29 September 2020 (source: KNMI)

https://www.un-igrac.org/

https://ec.europa.eu/

Skoro w Polsce są najmniejsze zasoby, to czemu inne kraje też mają problem z suszą?

0 5000 10000 15000 20000 25000 30000 35000

Rus si an F ede rat ion Fin lan d Sw eden B osni a a nd H erze go vin a Ir ela nd Est oni a Al ba ni a Cr oa ti a Slove ni a La tvi a Aust ri a Gr ee ce Li thua ni a Sw it zer lan d Ando rr a Por tug al B el ar us Fra nce It al y B ul ga ri a Nor th M acedo ni a Spa in Slova ki a U ni ted K ing dom Ro mani a Lux em bour g Pol an d Ger man y U kr aine Cz ec h ia B el gi um Denm ark Se rbi a Cypr us Neth erl and s Hun ga ry Re pub lic of M old ova Ma lt a

m3 /osobę/ rok

wewnętrzen zasoby wody zewnętrzne zasoby wody

Całkowite zewnętrzne (dopływy z zagranicy) odnawialne zasoby wód dla Holandii.

Awans o 7 pozycji

Antropogeniczna zmiana klimatu jest jednym z czynników wpływających na obieg wody, a przez to także na intensywność i skutki suszy.

Raport IPCC AR6

Urbanizacja Wilgotność

gleby Aerozole

Korzystanie z wód

podziemnych

Obecność roślinności

Antropogeni- czna zmiana

klimatu

Opady Spływ powierz- chniowy

Wsiąkanie do gleby

Poziom wód podziemnych

Parowanie z powierzchni

Parowanie z roślin Czynnik wpływający

Wpływ

„Rewitalizacja” nie pomaga.

Rynek w Kielcach przed i po rewitalizacji

Centrum Wągrowca w latach 70' i obecnie

Parczewski rynek przed i po rewitalizacji

Stary Rynek we Włocławku kilka lat temu i obecnie

https://www.onet.pl/styl-zycia/noizz/polacy-smaza-sie-na-brukowanych-patelniach-7-przykladow-betonozy/m5d21fw,3796b4dc

Źródło: „Ekspertyza Woda

w Rolnictwie” Koalicja

Żywa Ziemia, 2020

Czerwiec 2021

Kwiecień 2021 Marzec 2021

Grudzień 2020

Styczeń 2021 Luty 2021

Listopad 2020 Maj 2021

Szybka susza – jak to się stało, że tak

szybko pojawiły się

Miesiąc z sumą opadu miesięcznego powyżej

średniej

Opad w 2 godziny - 78,8 mm słupa wody, czyli

prawie 79 litrów na m kw.

roczny opad to około 550

mm.

393 gminy – najwięcej 10-14 czerwca

Wskaźnik suszy SPEI-1 (bilans opad-parowanie)

10 czerwca 2019 20 czerwca 2019 10 lipca 2019

Apele (zakazy) ograniczenia zużycia wody

10 kwietnia 2020 20 kwietnia 2020 30 kwietnia 2020

208 gmin – najwięcej 23-30 kwietnia

334 gminy – najwięcej 18-26 czerwca 10 czerwca 2021 20 czerwca 2021 30 czerwca 2021

Źródło: przystaneknauka.us.edu.pl

Jakość wód

Monitoring GIOŚ

Wskaźniki monitoringowe rzek:

4 podstawowe wskaźniki biologiczne 9 wskaźników fizykochemicznych

70 wskaźników substancji priorytetowych

Przekroczenie wartości granicznej minimum 1 wskaźnika

Dominujące źródła zanieczyszczeń wpływające na jakość wód powierzchniowych (na przykładzie rzek w dorzeczu Wisły).

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

zrzuty ścieków przemysłowych i komunalnych

rolnictwo i depozycja oraz odpływ miejski rolnictwo i depozycja

presja skumulowana w jcwp - zrzuty ścieków i źródła obszarowe

presja skumulowana - dopływ z innego jcwp oraz źródła presji w jcwp

odpływ miejski

dopływ z innego jcwp

Źródło: Projekt drugiej aktualizacji planu gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Wisły

1.Zmiany klimatu

Stężenie dwutlenku węgla w atmosferze (ppm przez

objętość)Alternatywnie: Wzrost wymuszenia radiacyjnego (W / m ²) od początku rewolucji przemysłowej (~ 1750)

2. Utrata różnorodności

biologicznej

Wskaźnik wymierania (liczba gatunków na milion rocznie)

3. Biogeochemiczne

a) antropogeniczny azot usuwany z atmosfery (miliony ton rocznie) b) antropogeniczny fosfor trafiający do oceanów (miliony ton rocznie)

4. Zakwaszenie oceanów

Średni globalny stan nasycenia węglanu wapnia w powierzchniowej wodzie morskiej (jednostki omega)

5. Użytkowanie gruntów

Powierzchnia ziemi przekształcona na pola uprawne (procent)

6. Woda słodka

Globalne konsumpcja wody przez ludzi (km ³ rocznie)

7. Zubożenie warstwy ozonowej

Stratosferyczne stężenie ozonu (jednostki Dobsona)

8. Aerozole atmosferyczne

Ogólne stężenie cząstek stałych w atmosferze w ujęciu regionalnym

9. Zanieczyszczenie chemiczne

Stężenie substancji toksycznych, tworzyw sztucznych, substancji zaburzających funkcjonowanie układu hormonalnego, metali ciężkich i skażenia radioaktywnego w środowisku

Pozostałe wyzwania

Potrzeba wielofunkcyjnych rozwiązań

• Zwiększenie retencji

• Oczyszczanie wód

• Zwiększenie bioróżnorodności

• Poprawa mikroklimatu

• Poprawa jakości powietrza

• Ograniczenie hałasu

• Tereny rekreacyjne

Zielone dachy

Źródło: "OPTIGRÜN"

Obszar z kanalizacją ogólnospławną w Łodzi

– pow. 1,82 km ²

ZDOLNOŚĆ RETENCYJNA ZIELONYCH DACHÓW W ŁODZI

Badania zrealizowane w ramach projektu:

„Innowacyjne środki i efektywne metody poprawy bezpieczeństwa i trwałości obiektów budowlanych i infrastruktury transportowej w strategii zrównoważonego rozwoju”

(Szklarek i Stolarska, 2012)

Zielone niecki retencyjne i zagłębienia chłonne

RADOM: Przedszkole nr 11, ul. Kościuszki 10

CLIMAPOND - KASKADA: Biologiczny zbiornik

dachów po (realizacja)

przed

Materiały dot. Projektu LIFE RADOM od dr Tomasz Jurczak i dr Iwona Wagner

Sekwencyjny system sedymentacyjno-biofiltracyjny (SSSB)

na rzece Sokołówce w Łodzi

Sekwencyjny system na Strudze Gnieźnieńskiej w Gnieźnie

Źródło: Mikronatura Środowisko (www.proenv.pl)

Outflow

1 2 3

3

2 1

Źródło: Mikronatura Środowisko (www.proenv.pl), Fot. J. Kupiec

Sekwencyjny system na Strudze Gnieźnieńskiej w Gnieźnie

Źródło: Mikronatura Środowisko (www.proenv.pl) Źródło: Mikronatura Środowisko (www.proenv.pl)

(Fot. S.Szklarek)

Sekwencyjny system na Strudze Gnieźnieńskiej w Gnieźnie

Materiały dot. Projektu LIFE RADOM od dr Tomasz Jurczak i dr Iwona Wagner

odpływ z polderu 25.08.2021 – po opadzie

odpływ z polderu 04.08.2021 – pora sucha

część górna polderu 25.08.2021 – po opadzie

część górna polderu 04.08.2021 – pora sucha

część dolna polderu 25.08.2021 – po opadzie

część dolna polderu 04.08.2021 – pora sucha

część górna polderu 25.08.2021 – po opadzie

część górna polderu 04.08.2021 – pora sucha

dopływ do polderu 25.08.2021 – po opadzie

dopływ do polderu 04.08.2021 –

pora sucha

"Z leczeniem jeziora (ale dotyczy to też rzek i innych akwenów), jest jak z leczeniem pacjenta. Aby w pełni pozbyć się choroby do każdego przypadku trzeba podejść indywidualnie"

fot. Facebook Urzędu Miasta w Wąbrzeźnie/fot. Marcin Zduniak

autor: Nieznany autor, licencja: CC BY-SA