Grzyby i mikoryzy arbuskularne (Glomeromycota) gleb województwa lubuskiego

Pełen tekst

(1)AKADEMIA ROLNICZA W SZCZECINIE. 6à$:20,5.2:$/&=<.. GRZYBY I MIKORYZY ARBUSKULARNE (GLOMEROMYCOTA) GLEB WOJEWÓDZTWA LUBUSKIEGO. Praca doktorska wykonana Z.DWHGU]H2FKURQ\5ROLQ Akademii Rolniczej w Szczecinie. Promotor prof. zw. dr hab. -DQXV]%áDV]NRZVNL. SZCZECIN 2008.

(2) 3RG]L NRZDQLD. Panu 3URPRWRURZL3URI]ZGUKDE-DQXV]RZL%áDV]NRZVNLHPX VHUGHF]QLHG]L NXM ]DZV]HFKVWURQQSRPRFLFHQQHUDG\ udzielane w trakcie realizacji pracy. $V\VWHQWRZLZ=DNáDG]LH)L]\NL PJU LQ* $QGU]HMRZL *DZOLNRZL ]D Z\NRQDQLH DQDOL]\ spektralnej. ']L NXM UyZQLH*PRMHM*RQLHURG]LFRP bratu i siostrze za XG]LHORQSRPRFLZVSDUFLH.

(3) 6SLVWUHFL Str. STRESZCZENIE............................................................................................... :67 3.............................................................................................................. 4 7. 1. 0$7(5,$à,0(72'<............................................................................ 12 1. 1. %DGDQLDZ\VW SRZDQLDJU]\EyZLPLNRU\]DUEXVNXODUQ\FK 12 1. 1. 1. 2EV]DUEDGD 12 1. 1. 2. Warunki klimatyczne.......................................................... 16 1. 1. 3. Pobieranie prób................................................................. 19 1. 1. 4. =DNáDGDQLHNXOWXUSXáDSNRZ\FKL]RODFMDLGHQW\ILNRZDQLH $*0RUD]RNUHODQLHPLNRU\] 19. 1. 2. %DGDQLH ZSá\ZX Glomus claroideum N.C. Schenck et G.S. Sm. QDHPLVM XOWUDVáDEHMELRFKHPLOXPLQHVFHQFMLPisum sativum L..... 21 1. 3. Analizy chemiczne i obliczenia statystyczne.................................. 21 2. WYNIKI I DYSKUSJA............................................................................. 22 2. 1. :VW SRZDQLHJU]\EyZLPLNRU\]DUEXVNXODUQ\FK. 22. 2. 1. 1 Grzyby arbuskularne.......................................................... 22. 2. 1. 1. 1. AGM w glebach uprawnych i nieuprawnych województwa lubuskiego.................................. 22 2. 1. 1. 2. $*0ZUyGUROLQFKURQLRQ\FK 41 2. 1. 2. Rozmieszczenie grzybów arbuskularnych i uwagi o znalezionych gatunkach.................................................... 43 2. 1. 3. Mikoryzy arbuskularne....................................................... 56 2. 1. 3. 1. 0LNRU\]\ DUEXVNXODUQH UROLQ XSUDZQ\FK L nieuprawnych................................................... 56 2. 1. 3. 2. 0LNRU\]\DUEXVNXODUQHUROLQFKURQLRQ\FK 57. 2. 1. 4. :\VW SRZDQLH ]DURGQLNyZ JU]\EyZ DUEXVNXODUQ\FK YV PLNRU\]\DUEXVNXODUQHYVZáDVQRFLFKHPLF]QHJOHE\ 58. 2. 2. :Sá\ZGlomus claroideum 1&6FKHQFNHW*66PQDHPLVM. XOWUDVáDEHMELRFKHPLOXPLQHVFHQFMLPisum sativum L..................... 59 2. 2. 1. Analiza spektralna............................................................. 59 2. 2. 2. Kolonizacja mikoryzowa Pisum sativum L......................... 61. 2. 3. :áDVQRFLPRUIRORJLF]QHZ\EUDQ\FKJDWXQNyZ$*0 61 3. WNIOSKI................................................................................................. 76 LITERATURA.................................................................................................... 78.

(4) GRZYBY I MIKORYZY ARBUSKULARNE (GLOMEROMYCOTA) GLEB WOJEWÓDZTWA LUBUSKIEGO Streszczenie : ODWDFK EDGDQR

(5) Z\VW SRZDQLH JU]\EyZ L PLNRU\] arbuskularnych (AGM; Glomeromycota) w glebach ryzosferowych i korzeniach UROLQXSUDZQ\FKLQLHXSUDZQ\FKZRMHZyG]WZDOXEXVNLHJR

(6) VNáDGOLF]ERZ\L JDWXQNRZ\ SRSXODFML ]DURGQLNyZ $*0 ]ZL]DQ\FK ] NRU]HQLDPL Z\EUDQ\FK JDWXQNyZ UROLQ FKURQLRQ\FK RUD]

(7) ZSá\Z Glomus claroideum QD HPLVM. XOWUDVáDEHMELRFKHPLOXPLQHVFHQFMLPisum sativum. :\VW SRZDQLH $*0 ]EDGDQR QD SRGVWDZLH SUyE JOHE\ U\]RVIHURZHM L NRU]HQL SREUDQ\FK VSRG JDWXQNyZ ] URG]LQ UROLQ URVQF\FK Z PLHMVFRZRFLDFK ']LHVL ü JDWXQNyZ UROLQ QDOH*DáR GR UROLQ XSUDZQ\FK D SR]RVWDáHUHSUH]HQWRZDá\UROLQ\QLHXSUDZQHZW\P]LRáROHF]QLF]H Zarodniki AGM izolowano zarówno z prób polowych, jak i wazonowych kultur SXáDSNRZ\FKXWZRU]RQ\FK]F] FLND*GHMSUyE\5ROLQDPLJRVSRGDU]DPLW\FK NXOWXUE\á\Plantago lanceolata i Zea mays. àF]QLH Z\L]RORZDQR ]DURGQLNyZ $*0 5HSUH]HQWRZDá\ RQH ] LVWQLHMF\FK URG]DMyZ JURPDG\ *ORPHURP\FRWD *U]\EDPL QDMF] FLHM ]QDMG\ZDQ\PL L GRPLQXMF\PL E\á\ JDWXQNL ] URG]DMX Glomus. Rodzaj Acaulospora UHSUH]HQWRZDáR SL ü JDWXQNyZ D URG]DMH Entrophospora, Gigaspora, Pacispora i Scutellospora po dwa. Ponadto ujawniono Appendicispora gerdemannii i Paraglomus laccatum. *DWXQNDPL $*0 Z\VW SXMF\PL QDMF] FLHM Z JOHEDFK XSUDZQ\FK ZRMHZyG]WZD OXEXVNLHJR E\á\ Glomus mosseae (obecne w 80,0% prób) i Gl. claroideum (62,2%), a w glebach nieuprawnych – Gl. constrictum (51,1%) i Gl. claroideum (44,0%). *DWXQNDPL UROLQ URVQF\PL Z SROX L XWU]\PXMF\PL QDMZL FHM ]DURGQLNyZ $*0 E\á\ Beta vulgaris, Hypericum perforatum, Polygonum persicaria i Trifolium arvense. :\QLNL EDGD SUyE SRORZ\FK L NXOWXU SXáDSNRZ\FK Z\ND]Dá\ *H UROLQDPL XSUDZQ\PLXWU]\PXMF\PLQDMZL FHMJDWXQNyZ$*0ZZDUXQNDFKZRMHZyG]WZD OXEXVNLHJRE\á\Beta vulgaris, Hordeum vulgare, Secale cereale i Zea mays, a UROLQDPL QLHXSUDZQ\PL ± Cirsium arvense, Equisetum arvense, Hypericum perforatum, Melandrium album i Rumex acetosella. 8Z]JO GQLDMF Z\QLNL L]RODFML $*0 ] SUyE SRORZ\FK L NXOWXU SXáDSNRZ\FK JDWXQNDPL W\FK JU]\EyZ ZVSyáZ\VW SXMF\PL QDMF] FLHM ] NRU]HQLDPL Z\EUDQ\FKJDWXQNyZUROLQFDáNRZLFLHOXEF] FLRZRFKURQLRQ\FKE\á\Glomus claroideum, Gl. constrictum i Scutellospora dipurpurescens (obecne w >18% SUyE

(8) 1DMZL FHM JDWXQNyZ $*0 XWU]\P\ZDá\Jovibarba soboliefra, Convalaria majalis i Lycopodium clavatum..

(9) 6SRUyG JDWXQNyZ $*0 VWZLHUG]RQ\FK Z JOHEDFK UROQLF]\FK L QLHX*\WNDFK ZRMHZyG]WZD OXEXVNLHJR JDWXQNL ZF]HQLHM ]QDMG\ZDQR Z JOHEDFK XSUDZQ\FK ]DUyZQR 3ROVNL MDN L LQQ\FK UHMRQyZ ZLDWD %UDN ZF]HQLHMV]\FKQRWRZDGigaspora margarita i Appendicispora gerdemannii w 3ROVFH SUDZGRSRGREQLH Z\QLNá ] WUXGQRFL ]LGHQW\ILNRZDQLD W\FK JU]\EyZ L rzadkiego zarodnikowania Gi. margarita w warunkach polowych. Niniejsza SUDFD MHVW SLHUZV]\P GRQLHVLHQLHP R Z\VW SRZDQLX Z\PLHQLRQ\FK Z\*HM gatunków w Europie. *OHERZ\PL ZáDVQRFLDPL FKHPLF]Q\PL LVWRWQLH ZSá\ZDMF\PL QD Z\VW SRZDQLH]DURGQLNyZ$*0ZVWDQRZLVNDFK ZRMHZyG]WZD OXEXVNLHJR E\á\ ]DZDUWRFL&RUJDQLF]QHJRL0J=DURGQLNRZDQLHGlomus mosseaeNRUHORZDáR GRGDWQLR ] ]DZDUWRFL Z JOHELH SRWDVX RJyOQHJR L SU]\VZDMDOQHJR Gl. claroideum ] ]DZDUWRFL SU]\VZDMDOQHJR 0J DGl. constrictum ] ]DZDUWRFL N ogólnego, C-organicznego i Mg. 3R]LRP NRORQL]DFML PLNRU\]RZHM QLH NRUHORZDá DQL ] ]DJ V]F]HQLHP ]DURGQLNyZ L JDWXQNyZ XMDZQLRQ\FK $*0 DQL ] *DGQ ] XZ]JO GQLRQ\FK ZáDVQRFLFKHPLF]Q\FKJOHE. Glomus claroideum LVWRWQLH 3

(10) REQL*DáR HPLVM XOWUD VáDEHM ELRFKHPLOXPLQHVFHQFMLOLFLLNRU]HQLPisum sativum. Opisano i zilustrowano cechy morfologiczne zarodników i mikoryz 10 gatunków grzybów arbuskularnych znalezionych w glebach województwa lubuskiego. Ponadto przedstawiono ich poznane rozmieszczenie w innych UHJLRQDFK3ROVNLLZLDWD. ARBUSCULAR MYCORRHIZAL FUNGI AND MYCORRHIZAE (GLOMEROMYCOTA) OF SOILS OF THE LUBUSKIE PROVINCE Summary In the years 2003-2007, (1) the occurrence of arbuscular mycorrhizal fungi (AMF) and mycorrhizae (Glomeromycota) in rhizosphere soils and roots of cultivated and uncultivated plants of the Lubuskie province, (2) the numerical and species composition of spore populations of AMF associated with roots of selected protected plants, and (3) the influence of Glomus claroideum on the emission of the ultra weak biochemiluminescence Pisum sativum. The occurrence of AMF was investigated based on 180 mixtures of rhizosphere soil and roots fragments collected from under 25 species of 16 plant families growing in 103 localities. Teen plant species belonged to cultivated plants, and the others represented wild plants, including herbal plants. Spores of AMF were isolated from both field samples and pot trap cultures established from a part of each of the sample. The host plants of these cultures were Plantago lanceolata and Zea mays..

(11) A total of 40287 spores of AMF were isolated. They represented 9 of the 13 existing genera of the phylum Glomeromycota. The fungi most frequently occurring and dominating were species of the genus Glomus. The genus Acaulospora was represented by five species, and the genera Entrophospora, Gigaspora, Pacispora and Scutellospora by two species each. Additionally, Appendicispora gerdemannii and Paraglomus laccatum were revealed. The species of AMF occurring most frequently in cultivated soils of the Lubuskie province were Glomus mosseae (present in 80.0% samples) and Gl. claroideum (62.2%), and in uncultivated soils – Gl. constrictum (51.1%) and Gl. claroideum (44.0%). The results of studies of fied soils and trap cultures indicated that the cultivated plants harbouring most species of AMF in the conditions of the Lubuskie province were Beta vulgaris, Hordeum vulgare, Secale cereale and Zea mays, and in uncultivated once – Cirsium arvense, Equisetum arvense, Hypericum perforatum, Melandrium album, and Rumex acetosella. Considering the results of isolation of AMF from field samples and trap cultures, the species of arbuscular fungi most frequently co-occurring with roots of the six selected fully or partly protected plants were Glomus claroideum, Gl. constrictum, and Scutellospora dipurpurescens (present in >18% samples). Most species of AMF hosted Convalaria majalis, Jovibarba soboliefra, and Lycopodium clavatum. Of the 35 species of AMF found in agricultural and uncultivated soils of the Lubuskie province, 33 were earlier revealed in soils of both Poland and other regions of the world. The lack of earlier records of Appendicispora gerdemannii and Gigaspora margarita and in Poland probably resulted from difficulties to identify these fungi and the infrequent sporulation of Gi. margarita in the field conditions. This paper is the first report of the occurrence of these fungi in Europe. The soil chemical properties significantly influencing the occurrence of spores of AMF in the sites of the Lobuskie province were the contents of organic C and Mg. The sporulation of Glomus mosseae positively correlated with the soil content of total and available potassium, Gl. claroideum with the content of total N, organic C, and Mg. The level of mycorrhizal colonization did not correlate with either the spore abundance and species density of the AMF revealed or none of the soil chemical properties considered. Glomus claroideum significantly (P=0.05) lowered the emission of the ultra weak biochemiluminescence of both leaves and roots of Pisum sativum. The morphological properties of spores and mycorrhizae of 10 species of arbuscular fungi found in the Lubuskie province soils are described and illustrated. Additionally, their known distribution in other regions of Poland and the world is presented..

(12) :67 3 Arbuskularne grzyby mikoryzowe (AGM) z gromady Glomeromycota (Schussler HW DO D

(13) V QDMEDUG]LHM UR]SRZV]HFKQLRQ\PL RUJDQL]PDPL JOHERZ\PL R NOXF]RZ\P ]QDF]HQLX GOD UROLQ *U]\E\ WH WZRU] PXWXDOLVW\F]Q V\PELR] ] FR QDMPQLHM ZV]\VWNLFK UROLQ ]LHPVNLFK *LDQLQD]]L *LDQLQD]]L3HDUVRQ

(14) *U]\E\ DUEXVNXODUQH ]ZL NV]DM SURGXNF\MQRü L ZLJRU UROLQ RUD] LFK RGSRUQRü QD VWUHV\ DELRW\F]QH L ELRW\F]QH -HGQDN GDQH OLWHUDWXURZH ZVND]XM*HVWRSLHNRU]\VWQHJRRGG]LDá\ZDQLDW\FKJU]\EyZQDUROLQ\]DOH*\ RG ZVSyá*\MFHJR JDWXQNX JU]\ED OXE QDZHW MHJR V]F]HSX D HIHNW\ZQRü Z\NRU]\VWDQLD W\FK JU]\EyZ Z SURGXNFML L RFKURQLH UROLQ MHVW XZDUXQNRZDQD JáyZQLH LFK WUDIQ\P Z\ERUHP 7\PF]DVHP GDQH OLWHUDWXURZH ZLDGF] *H

(15) RSLV\ GLDJQRVW\F]QH RNRáR JDWXQNyZ JU]\EyZ DUEXVNXODUQ\FK V QLHNRPSOHWQHOXEEá GQH

(16) JU]\E\DUEXVNXODUQHNU\MZVRELHQLHUR]SR]QDQH ZáDVQRFL R ZDG]H WDNVRQRPLF]QHM

(17) MHVW ZLHOH JDWXQNyZ QLHRSLVDQ\FK L

(18) klasyfikowanie tych grzybów tylko na podstawie cech morfologicznych ]DURGQLNyZ L PLNRU\] EH] SR]QDQLD LFK ZáDVQRFL PROHNXODUQ\FK MHVW QLHPR*OLZH. -HV]F]H QLHGDZQR X]QDZDQR *HUGHPDQQ +DUOH\ +DUOH\

(19) *H W\ONRURG]LQ\%UDVVLFDFHDHL&KHQRSRGLDFHDHVNXSLDMVWRVXQNRZRGX*OLF]E. JDWXQNyZUROLQNWyUHVQLHPLNRU\]RZHOXEU]DGNRZVSyá*\M ]$*0-HGQDN Z\QLNLRVWDWQLFKEDGDZLDGF]*HPLNRU\]\WZRU]RQHSU]H]QLHNWyUHJDWXQNL $*0 QLH UHDJXM Z SRZV]HFKQLH X*\ZDQ\FK EDUZQLNDFK 0RUWRQ 5HGHFNHU

(20) L GX*D F] ü $*0 Uy*Q\FK HNRV\VWHPyZ ]DURGQLNXMH VH]RQRZR OXE QLH ]DURGQLNXMHZRJyOHZZDUXQNDFKSRORZ\FK %áDV]NRZVNLHWDODG6WXW] 0RUWRQ

(21) 7R PRJáR E\ü SU]\F]\Q Eá GQHJR ZQLRVNRZDQLD R VWDWXVLH PLNRU\]RZ\P ZLHOX WDNVRQyZ UROLQ L SU]H] WR SRWZLHUG]D ZQLRVHN Z\UD*RQ\ SU]H] .RPLWHW (XURSHMVNLHJR %DQNX *ORPHURP\FRWD Z URNX *H ÄUROLQ\ QLHSRVLDGDMNRU]HQLOHF]PDMPLNRU\]\´ 6\PELR] UROLQ ] JU]\EDPL ] JURPDG\ *ORPHURP\FRWD QD]\ZD VL. DUEXVNXODUQSRQLHZD*MHG\QVWUXNWXUWZRU]RQ Z NRPyUNDFK NRU]HQL SU]H] JU]\E\ ] URG]DMyZ WHM JURPDG\ %áDV]NRZVNL

(22) V DUEXVNXOH WM NU]DF]DVWR UR]JDá ]LRQH NRFH VWU] SHN NWyUH ELRU XG]LDá Z GZXVWURQQHM Z\PLDQLH Z JOD IRVIRUX L LQQ\FK IL]MRORJLF]QLH ]QDF]F\FK F]VWHN 6PLWK Read 1997). Geosiphon pyriformis (Kütz.) Wettstein emend. Schuessler, WU]\QDVW\ SU]HGVWDZLFLHO JURPDG\ *ORPHURP\FRWD ]RVWDá ZáF]RQ\ GR WHJR WDNVRQX W\ONR QD SRGVWDZLH EOLVNLHJR SRNUHZLHVWZD PROHNXODUQHJR PLPR *H ]GROQRü WZRU]HQLD PLNRU\] DUEXVNXODUQ\FK SU]H] WHJR JU]\ED GRW\FKF]DV QLH ]RVWDáDXMDZQLRQD W wyniku przeprowadzonych analiz molekularnych zarodników i ich cech PRUIRORJLF]Q\FK JURPDG *ORPHURP\FRWD SRG]LHORQR QD F]WHU\ U] G\ WM Archaeosporales C. Walker et Schuessler, Glomerales Morton et Benny, Paraglomerales C. Walker et Schuessler i Diversisporales C. Walker et 6FKXHVVOHU G]LHVL ü URG]LQ L WU]\QDFLH URG]DMyZ QDOH*F\FK GR NODV\ *ORPHURP\FHWHV&DYDOLHU6PLWK %áDV]NRZVNL6FKOHUHWDOE

(23) . 5]G$UFKDHRVSRUDOHV]DZLHUDWU]\URG]LQ\$SSHQGLFLVSRUDFHDH&:DONHU Vestberg et Schuessler z rodzajem Appendicispora Spain, Oehl et Sieverd., Archaeosporaceae Morton et Redecker z rodzajami Archaeospora Morton et Redecker i Intraspora Oehl et Sieverd. oraz Geosiphonaceae Engler et Gilg..

(24) emend. Schuessler z rodzajem Geosiphon (Kütz.) v. Wettstein emend. 6FKXHVVOHU 5RG]LQ *HRVLSKRQDFHDH UHSUH]HQWXMH MHGHQ JDWXQHNGeosiphon pyriformis (Kütz.) v. Wettstein emend. 6FKXHVVOHU JU]\E ZVSyá*\MF\ Z HQGRF\WRELRW\F]Q\P]ZL]NX]VLQLFNoctos punctiforme; nie poznano jednak ]GROQRFL WHJR JU]\ED GR WZRU]HQLD DUEXVNXO Z NRU]HQLDFK UROLQ 6FKOHU 2002).. 5]G *ORPHUDOHV VNXSLD URG]LQ *ORPHUDFHDH 3LUR]\QVNL HW 'DOSp ] rodzajem Glomus 7XO HW 7XO D U]G 3DUDJORPHUDOHV REHMPXMH URG]LQ. Paraglomeraceae Morton et Redecker z rodzajem Paraglomus Morton et Redecker. W rodzaju GlomusZ\RGU EQLRQRGZLHJUXS\Glomus-A i Glomus-B. Grupa Glomus$VNXSLDJDWXQNLNWyU\FKFLDQD]DURGQLNyZQLHSRVLDGDZHZQ WU]QHM JL WNLHM ZDUVWZ\ *UXS W UHSUH]HQWXM P LQGl. caledonium (Nicol. et Gerd.) Trappe et Gerd., Gl. coronatum Giovannetti, Gl. mosseae (Nicol. et Gerd.) Gerd. et Trappe i Gl. verruculosum %ODV]N *áyZQ\PL JDWXQNDPL WZRU]F\PL JUXS Glomus% V Gl. claroideum Schenck et Smith i Gl. lamellosum Dalpé, Koske et Tews. :VSyOQFHFKW\FKJU]\EyZMHVWZHZQ WU]QDJL WNDZDUVWZD FLDQ\ LFK ]DURGQLNyZ NWyUD X GUXJLHJR JDWXQNX EDUZL VL Uy*RZR GR czerwonego w odczynniku Melzera. Zdaniem Schüßlera et al. (2001b) filogeneza Gl. microcarpum Tul. et Tul., gatunku typu, zadecyduje która z grup Glomus$ OXE % E G]LH UHSUH]HQWRZDü URG]LQ *ORPHUDFHDH D NWyUD E G]LH VNáDGRZQRZHMURG]LQ\. 1DMEDUG]LHM Uy*QRURGQ\P L NRQWURZHUV\MQ\P WDNVRQHP Z RPDZLDQHM NODV\ILNDFMLMHVWU]G'LYHUVLVSRUDOHV2EHMPXMHRQSL üURG]LQ$FDXORVSRUDFHDH Morton et Benny z rodzajami Acaulospora Gerd. et Trappe i Kuklospora Oehl et Sieverd., Diversisporaceae C. Walker et Schuessler z rodzajami Diversispora C. Walker et Schuessler I Otospora Oehl et al., Entrophosporaceae Oehl et Sieverd. z rodzajem Entrophospora Ames et Schneider emend. Oehl et Sieverd., Gigasporaceae Morton et Benny z rodzajami Gigaspora Gerd. et Trappe i Scutellospora Walker et Sanders oraz Pacisporaceae C. Walker, Blaszk., Schuessler et Schwarzott z rodzajem Pacispora Oehl et Sieverd. Obecnie jedynym przedstawicielem rodzaju Diversispora jest D. spurca (C.M. Pfeiff., C. Walker et Bloss) C. Walker et Schuessler, grzyb oryginalnie opisany jako Glomus spurcum C.M. Pfeiff., C. Walker et Bloss emend. L.J. Kenn, J.C. Stutz et J.B. Morton i w systemie Mortona i Benny (1990) zaklasyfikowany do rodziny Glomaceae wraz z innymi Glomus spp., których VSRVyESRZVWDZDQLD]DURGQLNyZLLFKFHFK\PRUIRORJLF]QHQLHSU]\SRPLQDMZ QLF]\P JU]\E\ ] URG]LQ $FDXORVSRUDFHDH L *LJDVSRUDFHDH :VW SQH Z\QLNL EDGDPROHNXODUQ\FK ]DURGQLNyZGl. aurantium Blaszk., V. Blanke, C. Renker et F. Buscot, Gl. gibbosum Blaszk. i Gl. versiforme (P. Karsten) S.M. Berch ZLDGF] *H JU]\E\ WH UyZQLH* SRZLQQ\ E\ü SU]HQLHVLRQH GR URG]DMX Diversispora %áDV]NRZVNLLQIXVWQD

(25) &KRFLD*JDWXQNL]URG]LQ3DFLVSRUDFHDH $FDXORVSRUDFHDH L *LJDVSRUDFHDH áF]\ WZRU]HQLH FR QDMPQLHM MHGQHM ZHZQ WU]QHM FLDQ\ NLHáNRZHM ] NWyUHM Z\UDVWD VWU] SND NLHáNRZD VSRVyE tworzenia zarodników grzybów pierwszej rodziny jest identyczny jak u gatunków z rodzaju Glomus. 2EHFQLH JURPDGD *ORPHURP\FRWD VNXSLD RNRáR JDWXQNyZ -HGQDN 0RUWRQ

(26) SU]\SXV]F]Dá JG\ ]QDQR JDWXQNL *H OLF]ED LVWQLHMF\FK.

(27) JDWXQNyZ JU]\EyZ DUEXVNXODUQ\FK PR*H E\ü FR QDMPQLHM NURWQLH Z\*V]D 3U]\SXV]F]HQLH WR ]JDG]D VL ] Z\QLNDPL P LQ EDGD PROHNXODUQ\FK Uy*QRURGQRFL JU]\EyZ DUEXVNXODUQ\FK ]ZL]DQ\FK ] UROLQDPL SL FLX UROQLF]\FKVWDQRZLVNSRORZ\FKNWyUHZ\ND]Dá\*HZLHOHXMDZQLRQ\FKURG]DMyZ VHNZHQFMLQLHPR*QDE\áRSU]\SLVDüGRQD]ZDQ\FKJDWXQNyZ +LMULHWDO

(28) -HGQ ] JáyZQ\FK SU]\F]\Q WHJR VWDQX MHVW WR *H OLF]QH JDWXQNL $*0 ]DURGQLNXMVH]RQRZRU]DGNROXEQLH]DURGQLNXMZRJyOHZSROX %áDV]NRZVNL HW DO E 6WXW] 0RUWRQ

(29) 6WG L ZQLRVNL Z\QLNDMFH ] EDGD VNáDGX liczbowego i gatunkowego zarodników wyizolowanych z prób polowych gleby U\]RVIHURZHMPRJE\üREDUF]RQHGX*\PEá GHPJG\*GRW\F]W\ONRJDWXQNyZ JU]\EyZ ]DURGQLNXMF\FK Z RNUHVLH ]ELRUX W\FK SUyE (IHNW\ZQ PHWRG SR]ZDODMF XMDZQLü JDWXQNL JU]\EyZ DUEXVNXODUQ\FK ]DURGQLNXMF\FK VH]RQRZR OXE U]DGNR Z SROX L Z\PXV]DMF VSRUXODFM JU]\EyZ XNU\ZDMF\FK VL Z NRU]HQLDFK LFK UROLQ JRVSRGDU]\ MHVW XSUDZLDQLH PLHV]DQLQ JOHE\ U\]RVIHURZHM L NRU]HQL W\FK UROLQ Z NXOWXUDFK SXáDSNRZ\FK XWU]\P\ZDQ\FK Z V]NODUQL %UXQGUHWWHWDO%áDV]NRZVNLHWDODE

(30) 8Z]JO GQLDMF SUREOHP\ Z\UD*RQH Z GZyFK RVWDWQLFK DNDSLWDFK Z FHOX OHSV]HJR SR]QDQLD UR]PLHV]F]HQLD L Uy*QRURGQRFL JDWXQNRZHM JURPDG\ Glomeromycota, zachodzi pilna potrzeba (1) kolekcjonowania prób gleby i NRU]HQL ] Uy*Q\FK VWDQRZLVN XSUDZQ\FK L QLHXSUDZQ\FK

(31) SURZRNRZDQLD ]DURGQLNRZDQLD LVWQLHMF\FK Z W\FK SUyEDFK JU]\EyZ DUEXVNXODUQ\FK

(32) VFKDUDNWHU\]RZDQLD FHFK PRUIRORJLF]Q\FK XMDZQLRQ\FK WDNVRQyZ ]ZáDV]F]D QRZ\FKL

(33) RNUHOHQLDLFKZ\Uy*QLDMF\FKFHFKPROHNXODUQ\FK. Zaproponowany przez Schüßlera et al. (2001a) i zaakceptowany przez PLNRORJyZ V\VWHP NODV\ILNRZDQLD $*0 QLHZWSOLZLH ]DSRF]WNRZDá NROHMQ\ HWDS SR]QDZDQLD Uy*QRURGQRFL L UR]PLHV]F]HQLD W\FK ]QDF]F\FK GOD UROLQ L URGRZLVNDRUJDQL]PyZ ] FR QDMPQLHM GZyFK SRZRGyZ 3R SLHUZV]H DXWRU]\ omawianego systemu wykorzystali w badaniach molekularnych tylko 47 VSRUyG RSLVDQ\FK JDWXQNyZ : EDGDQLDFK W\FK QDMOLF]QLHMV]\ URG]DM Glomus UHSUH]HQWRZDáR ]DOHGZLH SR]QDQ\FK JDWXQNyZ 3R GUXJLH XMDZQLHQLH]QDF]F\FKUy*QLFPROHNXODUQ\FKSU]\EUDNXMDNLFKNROZLHNRGFK\OH PRUIRORJLF]Q\FK VXJHUXMH NRQLHF]QRü X*\ZDQLD QDU] G]L PROHNXODUQ\FK SU]\ RSLV\ZDQLXQRZ\FKJDWXQNyZLSRWU]HE ]ZHU\ILNRZDQLDSR]\FMLWDNVRQRPLF]QHM wszystkich opisanych gatunków grzybów arbuskularnych o dotychczas nie poznanej filogenezie.. (IHNW\ZQRü PLNRU\]\ DUEXVNXODUQHM Z RGG]LDá\ZDQLX QD UROLQ\ ]DOH*\ JáyZQLH RG ]GROQRFL JU]\EyZ DUEXVNXODUQ\FK GR Z\ZRá\ZDQLD ]PLDQ RPyZLRQ\FK ZF]HQLHM =GROQRü WD MHVW Uy*QD X Uy*Q\FK JDWXQNyZ D QDZHW szczepów tego samego gatunku (Abbott, Robson 1981). Dlatego uzyskanie RF]HNLZDQ\FK Z\QLNyZ ]DVWRVRZDQLD $*0 Z SURGXNFML UROLQQHM RFKURQLH UROLQLHNRV\VWHPyZ ]ZáDV]F]DUROLQLHNRV\VWHPyZ]DJUR*RQ\FKLJLQF\FK

(34) oraz w biotechnologii jest przede wszystkim uwarunkowane ich trafnym UR]SR]QDQLHPNWyUH]NROHLXPR*OLZLZ\EyUJDWXQNyZQDMEDUG]LHMSR*GDQ\FK :\EyU WHQ PR*H E\ü GRNRQDQ\ Z\áF]QLH Z RSDUFLX R SUDZLGáRZR L wszechstronnie zdefiniowane cechy morfologiczne, biochemiczne i molekularne MX* RSLVDQ\FK L RSLV\ZDQ\FK JDWXQNyZ 0RUWRQ HW DO

(35) 6IRUPXáRZDQLH markerów molekularnych dla jednoznacznie zdefiniowanych morfologicznie JDWXQNyZ XPR*OLZL QLH W\ONR SUDZLGáRZR XPLHMVFRZLü Z\L]RORZDQH JU]\E\ DUEXVNXODUQH Z LVWQLHMF\P V\VWHPLH LFK NODV\ILNRZDQLD DOH UyZQLH* SR]ZROL.

(36) EDUG]LHM SUHF\]\MQLH P LQ RNUHOLü U]HF]\ZLVWH Z\VW SRZDQLH W\FK JU]\EyZ Z NRU]HQLDFK UROLQ L REVHUZRZDü LFK ]DFKRZDQLH Z Uy*Q\FK RNUHVDFK ZHJHWDFML UROLQRUD]]ELRURZLVNUROLQQ\FK. 7\PF]DVHP GRW\FKF]DV RSXEOLNRZDQH RSLV\ GLDJQRVW\F]QH RNRáR JDWXQNyZJU]\EyZDUEXVNXODUQ\FKZ\PDJDMX]XSHáQLHQLDOXE]GHILQLRZDQLDQD QRZR=QDF]QDF] üRSLVyZXQLHPR*OLZLDUR]SR]QDQLHJDWXQNX 0RUWRQHWDO %áDV]NRZVNL LQI XVWQD

(37) D QDZHW SURZDG]L GR Eá GQ\FK ZQLRVNyZ *áyZQ\PL SU]\F]\QDPL WHJR Z\MWNRZR ]áHJR VWDQX ZLHG]\ R Uy*QRURGQRFL $*0 XWUXGQLDMFHJR L ]Z\NOH ]QLHFK FDMFHJR EDGDF]\ GR NRQW\QXRZDQLD VWXGLyZMHVWWR*HPL G]\JDWXQNRZHUy*QLFHPRUIRORJLF]QHX$*0VXNU\WHZ VWRVXQNRZR QLHZLHOX L PDáR ]Uy*QLFRZDQ\FK IHQRW\SRZR HOHPHQWDFK MHGQRNRPyUNRZHJR RUJDQL]PX ]DURGQLND

(38) :LHOH LVWQLHMF\FK Uy*QLF IHQRW\SRZ\FKDOERQLHVZRJyOH]GHILQLRZDQHDOERRSXEOLNRZDQHGHILQLFMHV QLHNRPSOHWQH OXE Eá GQH %áDV]NRZVNL LQIRUPDFMD XVWQD

(39) &R ZL FHM QLHNWyUH VWUXNWXU\RLVWRWQ\P]QDF]HQLXGLDJQRVW\F]Q\P Z\VW SXM W\ONR ZH ZF]HVQ\FK VWDGLDFKUR]ZRMX]DURGQLNyZV]\ENRGHJHQHUXMVL ]LFKZLHNLHPL]Z\NOHV QLHREHFQH X ]DURGQLNyZ GRMU]Dá\FK SU]H] FR F] VWR ]RVWDá\ SRPLQL WH Z RSXEOLNRZDQ\FK RSLVDFK GLDJQRVW\F]Q\FK SRQLHZD* ZL NV]Rü ] QLFK VSRU]G]RQR QD SRGVWDZLH RND]yZ ]HEUDQ\FK ] SROD 6FKHQFN 3HUH]

(40) :L NV]Rü ZF]HVQ\FK RSLVyZ JDWXQNyZ JU]\EyZ DUEXVNXODUQ\FK UyZQLH* QLH ]DZLHUD GDQ\FK R ZáDVQRFLDFK ELRFKHPLF]Q\FK VWUXNWXU ZHZQWU]NRPyUNRZ\FK ]DURGQLNyZ ]ZáDV]F]D R LFK UHDNW\ZQRFL Z RGF]\QQLNX0HO]HUD2GF]\QQLN0HO]HUDXMDZQLDZáDVQRFLDP\ORLGDOQHZDUVWZ FLDQ\ ]DURGQLND L FLDQ NLHáNRZ\FK NWyU\FK ZDJD WDNVRQRPLF]QD SR]ZDOD VHJUHJRZDüJU]\E\DUEXVNXODUQHQDSR]LRPLHJDWXQNX %áDV]NRZVNL

(41) . 3RQDGWR ZL NV]Rü RSXEOLNRZDQ\FK RSLVyZ JDWXQNyZ JU]\EyZ DUEXVNXODUQ\FK GRW\F]\ W\ONR ]DURGQLNyZ D QLH FDáHJR RUJDQL]PX WM UyZQLH* ZFKRG]F\FK Z MHJR VNáDG VWUXNWXU ]HZQWU]NRU]HQLRZ\FK VWU] SNL ]HZQWU]NRU]HQLRZH NRPyUNL SRPRFQLF]H

(42) L VWUXNWXU Z\VW SXMF\FK ZHZQWU] NRU]HQL VWU] SNL ZHZQWU]NRU]HQLRZH DUEXVNXOH

(43) %DGDQLD 0RUWRQD

(44) L %áDV]NRZVNLHJR

(45) Z\ND]Dá\ *H PLNRU\]\ JDWXQNyZ Uy*Q\FK URG]DMyZ JU]\EyZDUEXVNXODUQ\FKUy*QLVL SRGZ]JO GHPPRUIRORJLLDUEXVNXOLVWU] SHN ZHZQWU]NRU]HQLRZ\FK D FHFK Z\Uy*QLDMF PLNRU\]\ SU]HGVWDZLFLHOL U] GX 3DUDJORPHUDOHV MHVW EUDN EDUZLHQLD OXE EDUG]R MDVQH EDUZLHQLH VL DUEXVNXO L VWU] SHN ZHZQWU]NRU]HQLRZ\FK Z Eá NLFLH WU\SDQRZ\P OXE LQQ\FK EDUZQLNDFKX*\ZDQ\FKZPLNRORJLL/LF]QHRSLV\LLOXVWUDFMHJDWXQNyZJU]\EyZ DUEXVNXODUQ\FK UyZQLH* GRZRG] *H VFKDUDNWHU\]RZDQH FHFK\ QLH V ZáDVQRFLDPL ZURG]RQ\PL OHF] VNXWNLHP VWDU]HQLD VL ]DURGQLNyZ DOER RGG]LDá\ZDQLDQDQLHQDGSDVR*\WyZ 0RUWRQ:DONHU9HVWEHUJ

(46) *U]\E\ DUEXVNXODUQH V REOLJDWRU\MQ\PL V\PELRQWDPL 'ODWHJR PDNVLPXP LQIRUPDFML R LFK ]Uy*QLFRZDQLX PR*QD RWU]\PDü Z Z\QLNX EDGD FDáHJR F\NOX *\FLRZHJR W\FK RUJDQL]PyZ Z NXOWXUDFK SLDVNRZ\FK ] *\Z\PL UROLQDPL ] ]DFKRZDQLHPPR*OLZLHMDNQDMZL NV]HMOLF]E\HOHPHQWyZVWDá\FKWDNLHMKRGRZOL 6SRUyG W\FK HOHPHQWyZ QDMEDUG]LHM ]QDF]F\PL GOD W\FK JU]\EyZ Z ID]LH UR]ZRMX QLH]DOH*QHJR RG UROLQ\ JRVSRGDU]D WM SU]HG VNRORQL]RZDQLHP SU]H] QLH NRU]HQL MHVW WHPSHUDWXUD ZLOJRWQRü L S+ JOHE\ 0RUWRQ

(47) 3R XWZRU]HQLXPLNRU\]\MHMZáDVQRFLVVLOQLHNRQWURORZDQHSU]H]JHQRW\SUROLQ\ JRVSRGDU]D L ]PLHQQH URGRZLVND RGG]LDá\ZXMFH QD UROLQ\ EH]SRUHGQLR L SRUHGQLRQDJU]\E\SU]H]UROLQ 6SRUyGJDWXQNyZSR]QDQ\FKJU]\EyZ.

(48) DUEXVNXODUQ\FK UR]ZyM RQWRJHQHW\F]Q\ ]RVWDá XMDZQLRQ\ W\ONR X przedstawicieli rodzaju Scutellospora, 21 taksonów z rodzaju Glomus, 5 gatunków z rodzajów Acaulospora i Gigaspora i u Entrophospora colombiana 6SDLQHW6FKHQFN %HQWLYHQJD 0RUWRQ 0RUWRQ%áDV]NRZVNL %áDV]NRZVNL7DG\FK)UDQNH0RUWRQ0RUWRQHWDO6FKXOW]HW al. 1999; Stürmer, Morton, 1997, 1999). 8WU]\P\ZDQH Z ]ELRUDFK .DWHGU\ 2FKURQ\ 5ROLQ Akademii Rolniczej w 6]F]HFLQLHRND]\$*03ROVNLSRFKRG]]GDZQ\FKZRMHZyG]WZ2EV]DUDPL EDUG]LHM V]F]HJyáRZR ]EDGDQ\PL V GDZQH ZRMHZyG]WZR JGDVNLH %áDV]NRZVNLDE

(49) 6áRZLVNL3DUN1DURGRZ\ 7DG\FK%áDV]NRZVNL D

(50) REHFQH ZRMHZyG]WZR ]DFKRGQLRSRPRUVNLH %áDV]NRZVNL D %áDV]NRZVNL HW DO E ,ZDQLXN %áDV]NRZVNL

(51) %RU\ 7XFKROVNLH 7DG\FK%áDV]NRZVNLE

(52) L3XVW\QLD%á GRZVND %áDV]NRZVNLHWDOD

(53) Innym regionem, z którego wyizolowano stosunkowo wiele gatunków tych JU]\EyZ L Z NWyU\P QDOH*DáRE\ NRQW\QXRZDü EDGDQLD LFK Z\VW SRZDQLD MHVW obecne województwo lubuskie; znaleziono w nim m. in. Acaulospora thomii %ODV]N %áDV]NRZVNL

(54) JDWXQHN XMDZQLDQ\ EDUG]R U]DGNR Z LQQ\FK regionach Polski. &HOHPEDGDDXWRUDQLQLHMV]HJRRSUDFRZDQLDE\áR. - RNUHOHQLH Z\VW SRZDQLD JU]\EyZ L PLNRU\] DUEXVNXODUQ\FK Z JOHEDFK uprawnych i nieuprawnych województwa lubuskiego,. - RNUHOHQLH VNáDGX JDWXQNRZHJR L OLF]ERZHJR SRSXODFML ]DURGQLNyZ $*0 ]ZL]DQ\FK]NRU]HQLDPLZ\EUDQ\FKJDWXQNyZUROLQFKURQLRQ\FK - ]EDGDQLH ZSá\ZX Glomus claroideum biochemiluminescencji Pisum sativum.. QD. HPLVM . XOWUD. VáDEHM.

(55) 0$7(5,$à,0(72'< %DGDQLDZ\VW SRZDQLDJU]\EyZLPLNRU\]DUEXVNXODUQ\FK. 2EV]DUEDGD. Ryc. 1. 0LHMVFRZRFL ]ELRUX NRU]HQL L JOHE\ U\]RVIHURZHM UROLQ XSUDZQ\FK nieuprawnych i chronionych w województwie lubuskim (vide tab. 1).

(56) 2EV]DUHP EDGD Z\VW SRZDQLD $*0 L PLNRU\] DUEXVNXODUQ\FK ]ZL]DQ\FK ] UROLQDPLXSUDZQ\PLG]LNRURVQF\PLLFKURQLRQ\PLE\áRZRMHZyG]WZROXEXVNLH (ryc. 1, tab. 1). Próby gleby ryzosferowej i korzeni zebrano w 103 PLHMVFRZRFLDFKVSRGJDWXQNyZUROLQ 7DE 6WDQRZLVND ]ELRUX SUyE NRU]HQL L JOHE\ U\]RVIHURZHM UROLQ XSUDZQ\FK G]LNRURVQF\FKLFKURQLRQ\FKZZRMHZyG]WZLHOXEXVNLP 0LHMVFRZRü Nr PLHMVFRZRFL 1 Rogoziniec 2. 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19. 5ROLQD. Beta vulgaris Hordeum vulgare Brassica napus Beta vulgaris .DáDZD XTriticosecale Achillea millefolium Trifolium arvense Beta vulgaris Nowa Wioska 'EUyZND:ONS Avena sativa Rumex acetosella Solanum tuberosum Avena sativa Sierczynek Equisetum arvense Polygonum persicaria Avena sativa àDJRZLHF Rumex acetosella Brassica napus Hordeum vulgare Wysoka Hordeum vulgare Bukowiec Melandrium alba Triticum aestivum Secale cereale Samsonki Secale cereale Stary Dwór Triticum aestivum Secale cereale Lutol Suchy St. kolejowa XTriticosecale Lutol Suchy Brassica napus XTriticosecale 6]XPLFD Polygonum persicaria Triticum aestivum Wysoka Triticum aestivum Brójce Brassica napus Zea mays Staropole Plantago lanceolata Zea mays Boroszyn Rumex acetosella Zea mays 0\V] FLQ Melandrium alba Achillea millefolium Chociszewo. Data zbioru 22.07.2003 22.07.2003 25.04.2004 2.08.2003 2.08.2003 2.08.2003 12.08.2004 2.08.2003 2.07.2003 22.07.2003 12.08.2004 3.08.2003 3.08.2003 3.08.2003 2.08.2003 2.08.2003 25.04.2004 2.08.2003 3.08.2003 3.08.2003 12.08.2004 22.07.2003 2.08.2003 2.08.2003 3.08.2003. Numer próby 1 7 53 2 15 23 99 3 4 40 80 5 33 39 6 41 51 8 9 28 66 10 11 17 12. 22.07.2003 25.04.2004 2.08.2003 2.08.2003 2.08.2003 3.08.2003 25.04.2004 2.08.2003 2.08.2003 2.08.2003 2.08.2003 2.08.2003 3.08.2003 22.07.2003. 13 50 14 37 16 18 49 19 34 20 42 21 29 22.

(57) Tab. 1., c. d. 20. Jasieniec. 21 22 23. Wilenko :LW\ )\GRZR. 24 25 26. Kupienino %LHOH Trzciel. 27 28 29. Lutol Mokry Brudzewo Babimost. 30 31 32. =EV]\QHN Przetocznica Brody. 33 34 35 36 37. Mozów 6NSH Pieski 0L G]\U]HF] 3RáXSLQ. 38 39 40 41. Sycowice &]HUZLHVN àD]\ àDJyZ (k/Gronowa) à JRZR Smardzewo Przytoczna Rusinów Chociule. 42 43 44 45 46. Brassica napus Achillea millefolium Plantago lanceolata Cirsium arvense Cirsium arvense Cirsium arvense Plantago lanceolata Polygonum persicaria Melandrium alba Equisetum arvense Equisetum arvense Helichrysum arenarium Jovibarba sobolifera Lycopodium clavatum Asparagus officinalis Sedum maximum Juncus effusus Plantago arenaria Corynephorus canescens Potentilla anserina Helichrysum arenarium Jovibarba sobolifera Lycopodium lavatum Asparagus officinalis Plantago arenaria Asparagus officinalis Beta vulgaris Beta vulgaris Hordeum vulgare Beta vulgaris Avena sativa Avena sativa Triticum aestivum Avena sativa Hordeum vulgare Hordeum vulgare Secale cereale Secale cereale Rumex acetosella Secale cereale Triticum aestivum Solanum tuberosum XTriticosecale. 25.04.2004 2.08.2003 3.08.2003 3.08.2003 3.08.2003 3.08.2003 3.08.2003 3.08.2003 3.08.2003 3.08.2003 3.08.2003 3.08.2003 3.08.2003 3.08.2003 25.04.2004 15.08.2004 15.08.2004 15.08.2004 15.08.2004 15.08.2004 15.08.2004 15.08.2004 15.08.2004 22.06.2005 22.06.2005 25.05.2004 12.08.2004 12.08.2004 12.08.2004 12.08.2004 12.08.2004 12.08.2004 12.08.2004 12.08.2004 12.08.2004 12.08.2004 12.08.2004 12.08.2004 12.08.2004 12.08.2004 12.08.2004 12.08.2004 12.08.2004. 52 24 35 25 26 27 36 38 30 31 32 181-185 186-190 191-195 43-45 95 105-107 108-110 114-116 123-125 196-198 199-201 202-204 126-128 172-174 46-48 54 55 61 56 57 58 68 59 60 62 63 64 120 65 67 75 69. XTriticosecale XTriticosecale Zea mays Zea mays Zea mays. 12.08.2004 12.08.2004 11.08.2004 12.08.2004 12.08.2004. 70 71 72 73 74.

(58) Tab. 1., c. d. 47 48 49 50 51. Pomorsko Smardzewo 3RGPRNOH0DáH Kosieczyn Lubrza. 52. Romanówek. 53. Bucze. 54. -HPLRáyZ. 55. =DU]\. 56. àDJyZ. 57. Rybojady. 58. %RURZ\0á\Q. 59 60 61 62 63 64. )HOHFKyZ Siedlisko Siercz ZLGZRZLHF Gronów -DEáRQyZ. 65 66 67 68. Wrzesiny Radnica Górzyn Krzepielów. Solanum tuberosum Solanum tuberosum Solanum tuberosum Solanum tuberosum Achillea millefolium Cirsium arvense Melandrium album Sedum maximum Hypericum perforatum Achillea millefolium Melandrium album Hypericum perforatum Rumex acetosella Achillea millefolium Trifolium arvense Cirsium arvense Trifolium arvense Hypericum perforatum Plantago lanceolata Cirsium arvense Equisetum arvense Melandrium album Equisetum arvense Covallaria majalis Vinca minor Hedera helix Juncus effusus Convallaria majalis Vinca minor Hedera helix Convallaria majalis Vinca minor Carex sylvatica Equisetum arvense Plantago lanceolata Carex sylvatica Polygonum persicaria Sedum maximum Plantago lanceolata Polygonum persicaria Polygonum persicaria Rumex acetosella Brassica napus Trifolium arvense Brassica napus Brassica napus Brassica napus Beta vulgaris. 12.08.2004 12.08.2004 12.08.2004 12.08.2004 13.08.2004 13.08.2004 13.08.2004 15.08.2004 13.08.2004 13.08.2004 13.08.2004 13.08.2004 13.08.2004 13.08.2004 13.08.2004 13.08.2004 13.08.2004 13.08.2004 13.08.2004 13.08.2004 13.08.2004 13.08.2004 13.08.2004 17.04.2004 13.08.2004 13.08.2004 21.06.2005 9.04.2005 21.06.2005 21.06.2005 8.04.2006 24.06.2006 15.08.2004 15.08.2004 13.08.2004 15.08.2004 15.08.2004 15.08.2004 13.08.2004 15.08.2004 15.08.2004 12.08.2004 18.06.2005 18.06.2005 18.06.2005 18.06.2005 18.06.2005 18.06.2005. 76 77 78 79 81 84 87 93 102 82 88 103 122 83 100 85 101 104 113 86 96 89 97 205-207 208-210 211-213 169-171 214-216 217-218 219-223 224-225 226-228 90-91 98 111 92 117 94 112 118 119 121 129 164 130 131 132 133.

(59) Tab. 1., c. d. 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94. )DELFH Drzecin Grochowo Lipka -DVLH Godno /XERP\O 5y*DQyZND /HQLNL Gorzupia Dzietrzychowice ' E\ Jutrzenka Kierzno 6W\UXáyZ Lubogoszcz 3RGEU]H*H ' ELDQND 6WDUH6WUF]H Bieniów Drogomin Surowa .U*NRZR Wrociszów Drezdenko 2QR/XEXVNLH. 95. Rzepin. 96. Torzym. 97 98 99 100 101 102 103. Górzyce Jagielniki Nowa Sól Dobiegniew Stary Jaromierz Skólsko 6áRVN. 1. 1. 2. Warunki klimatyczne. Beta vulgaris Trifolium arvense Beta vulgaris Avena sativa Avena sativa Avena sativa Hordeum vulgare Hordeum vulgare Hordeum vulgare Secale cereale Secale cereale Secale cereale Triticum aestivum Triticum aestivum Triticum aestivum XTriticosecale XTriticosecale XTriticosecale Zea mays Zea mays Zea mays Solanum tuberosum Solanum tuberosum Solanum tuberosum Carex sylvatica Carex sylvatica Corynephorus canescens Carex sylvatica Sedum maximum Sedum maximum Hypericum perforatum Sedum maximum Trifolium arvense Hypericum perforatum Hypericum perforatum Corynephorus canescens Corynephorus canescens Potentilla anserina. 19.06.2005 134 19.06.2005 163 19.06.2005 135 18.06.2005 136 18.06.2005 137 18.06.2005 138 18.06.2005 139 18.06.2005 140 18.06.2005 141 18.06.2005 142 18.06.2005 143 18.06.2005 144 18.06.2005 145 18.06.2005 146 18.06.2005 147 18.06.2005 148 18.06.2005 149 18.06.2005 150 18.06.2005 151 18.06.2005 152 19.06.2005 153 18.06.2005 154 18.06.2005 155 18.06.2005 156 18.06.2005 157 19.06.2005 158 19.06.2005 176 19.06.2005 159 19.06.2005 161 19.06.2005 160 19.06.2005 168 19.06.2005 162 18.06.2005 165 18.06.2005 166 19.06.2005 167 18.06.2005 175 18.06.2005 177 19.06.2005 178-180. :DUXQNLNOLPDW\F]QH ZRMHZyG]WZD OXEXVNLHJR RNUHORQRQDSRGVWDZLH GDQ\FK RSUDFRZDQ\FK L XGRVW SQLRQ\FK SU]H] .DWHGU 0HWHRURORJLL L .OLPDWRORJLL Akademii Rolniczej w Szczecinie. Klimat obszaru województwa lubuskiego RSUDFRZDQR XZ]JO GQLDMF PLHVL F]QH VXP\ RSDGyZ DWPRVIHU\F]Q\FK L UHGQLHPLHVL F]QHZDUWRFLWHPSHUDWXU\SRZLHWU]D]ODW]VWDFMLL posterunków meteorologicznych i opadowych zlokalizowanych w Gorzowie :ONS6áXELFDFKL=LHORQHM*yU]H.

(60) 2NUHV RG PDMD GR ZU]HQLD URNX E\á FLHSOHMV]\ R °C w porównaniu z wieloleciem we wszystkich trzech stacjach pomiarowych (tab. 2). : FLJX F]WHUHFK ODW EDGD OXW\ E\á FLHSOHMV]\ R °&

(61) Z]JO GHP ZLHOROHFLD:URNXRGNZLHWQLDGROLSFDRGQRWRZDQRZ\*V]WHPSHUDWXU R 0,1-2,2°& Z SRUyZQDQLX GR ZLHOROHFLD /LSLHF URNX E\á FLHSOHMV]\ R 6,0°&ZSRUyZQDQLX GR ZLHOROHFLD ]D Z URNX FKáRGQLHMV]\ R VWDFMD Gorzów Wlkp.) do 0,5oC (Zielona Góra) i 0,3°& 6áXELFH

(62) 8Z]JO GQLDMF PLHVL F]QH VXP\ RSDGyZ DWPRVIHU\F]Q\FK L NU\WHULD RSUDFRZDQHSU]H].DF]RURZVN

(63) NZLHFLHPDMLF]HUZLHF URNX Z VWDFMDFK SRPLDURZ\FK *RU]yZ :LHONRSROVNL L 6áXELFH ]DOLF]RQR GR EDUG]R VXFK\FK PLHVL F]QD VXPD RSDGyZ Z\QLRVáD QRUP\ WDE

(64) 'R skrajnie suchych, w tym samym roku zaliczono maj w stacji Zielona Góra i VLHUSLH Z VWDFML 6áXELFH 1DWRPLDVW OLSLHF URNX ]DOLF]RQR GR V]F]HJyOQLH ZLOJRWQ\FKPLHVL F]QDVXPDRSDGyZSU]HNURF]\áDQRUP\LZ\QRVLáD PP *RU]yZ :ONS

(65) L PP 6áXELFH

(66) = NROHL PLHVLFH ]LPRZH VW\F]H (Gorzów Wielkopolski) i luty (Zielona Góra) 2004 roku zaliczono do bardzo wilgotnych (odpowiednio 157 i 161% normy).. Tab. 2. Temperatura i opady w trzech stacjach pomiarowych województwa lubuskiego w latach 2003-2006 Gorzów Wlkopolski rok 2003 m-c temp. odchyl. opad % temp. powietnormy powietrz rza a I -1,4 -0,2 34,8 89 -3,3 II -2,5 -2,1 2 7 1,8 III 3,7 0,2 20,1 57 4,7 IV 8,4 0,8 18,3 48 9,6 V 15,5 2,4 18,6 40 12,8 VI 19 2,8 24 32 15,7 VII 19,6 1,4 74,7 127 17,6 VIII 19,9 2,3 28,1 53 19,6 IX 14,7 1,2 41 91 14,2 X 5,9 -2,9 36,4 96 9,9 XI 5,4 1,8 22,8 53 4,1 XII 2 1,6 37 80 1,8 rok 2005 m-c temp. odchyl. opad % temp. normy powietpowietrza rza I 2,1 3,3 33,9 87 -5,7 II -1,3 -0,9 33,8 121 -0,8 III 2 -1,5 33 94 0,8 IV 9,5 1,9 25,6 67 8,8 V 13,3 0,2 74 161 13,7 36,9 50 18,2 VI 16,3 0,1. 2004 odchyl. opad. -2,1 2,2 1,2 2 -0,3 -0,5 -0,6 2 0,7 1,1 0,5 1,4 2006 odchyl.. -4,5 -0,4 -2,7 1,2 0,6 2. % normy. 61,1 33,6 21,8 36,9 55,3 77,8 68,5 50,2 40,4 48,6 57,3 32,8. 157 120 62 97 120 105 116 95 90 128 133 71. opad. % normy. 12,4 27,1 35,3 56,9 41,6 34,8. 32 97 101 150 90 47.

(67) Tab. 1., c. d. VII VIII IX X XI XII 6áXELFH rok m-c. I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII rok m-c. 19,3 16,8 15,8 10,6 3,8 0,5. temp. powietrza -0,7 -2,4 3,7 8,5 15,4 18,9 19,3 19,5 14,1 5,7 5,7 2,3. 1,1 0,8 2,3 1,8 0,2 0,1. 142,3 71,4 22,6 25,4 18,3 67,8. 2003 odchyl. opad. 0 33,2 -2,7 5,7 0 22,6 0,5 14,9 2,3 18,1 2,4 23,6 1,2 90,6 2 10,6 0,5 32,1 -3,3 26,2 1,5 30 1,6 32 2005 odchyl. opad. 241 135 50 67 43 147. 23,9 17,4 17,2 11,5 6,7 4,8. % temp. normy powietrza 87 -2,2 17 2,3 61 5,1 39 10 31 13 39 15,9 149 17,8 18 19,3 71 14 73 10,1 73 4,6 70 2,1. temp. % temp. powietnormy powietrza rza I 2,7 3,4 29 76 -4,8 II -1,1 -1,4 46,6 139 -0,5 III 2,8 -0,9 9,8 26 1,1 IV 9,6 1,6 12,5 33 9,4 V 13,7 0,6 82,5 140 13,8 VI 16,6 0,1 25 41 18 VII 19 0,9 129 211 23,5 VIII 16,6 -0,9 55,9 95 17,4 IX 15 1,4 48,7 108 17,5 X 10,4 1,4 20,3 56 11,7 XI 4,3 0,1 14,1 34 7,5 XII 0,7 0,0 50,1 109 5,5 Zielona Góra rok 2003 m-c temp. odchyl. opad % temp. powietnormy powietrza rza 134 -3 I -1,6 -0,4 50,8 18 1,4 II -2,5 -2,2 5,7. 5,7 -0,2 3,7 2,7 3,1 4,4. 24,2 92,2 19,8 18,7 55,6 33,6. 2004 odchyl. opad. -1,5 2 1,4 2 -0,1 -0,6 -0,3 1,8 0,4 1,1 0,4 1,4 2006 odchyl.. -4,1 0 -2,6 1,4 0,7 1,5 5,4 -0,1 3,9 2,7 3,3 4,8. % normy. 47,3 30,7 26 16,9 35 41,3 86,9 33,4 32,7 41,5 61,9 22,9. 124 93 70 44 59 68 142 57 73 115 151 50. opad. % normy. 15,3 38 29,1 38 52,1 34,2 5,8 98,2 20,2 22,9 33,9 26,2. 40 115 79 100 88 56 10 166 45 64 83 5,7. 2004 odchyl. opad. -1,8 1,7. 41 174 44 49 129 73. 53,5 51,5. % normy 141 161.

(68) Tab. 1., c. d. III IV V VI VII VIII IX X XI XII rok m-c. I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII. 3,8 8,3 15,6 19,1 19,4 20,3 15,1 5,6 5,5 1,4 temp. powietrza 1,7 -2 1,9 9,9 13,8 16,6 19,2 17,1 16,3 10,9 3,3 0,1. 0,3 28 0,6 17,8 2,4 10,1 2,9 42,1 1,2 88,8 2,5 25,3 1,4 37,3 -3,4 33,4 2 19,9 1,2 35,8 2005 odchyl. opad. 2,9 -1,7 -1,6 2,2 0,6 0,4 1 -0,7 2,6 1,9 -0,2 -0,1. 46,8 47,6 17,6 19,3 56 49,7 101,2 45,6 33,8 8,8 15,6 63,3. 80 45 19 68 135 37 87 84 44 72. 4,3 9,5 12,5 15,8 17,7 19,6 14,4 10,1 3,8 1,3. % temp. normy powietrza 123 -5 149 -1,4 50 0,7 48 9,2 106 13,9 80 18,6 153 24,2 66 16,7 79 17,2 22 11,5 35 6,8 127 4,3. 0,8 1,8 -0,7 -0,4 -0,5 1,8 0,7 1,1 0,3 1,1 2006 odchyl.. -3,8 -1,1 -2,8 1,5 0,7 2,4 6 -1,1 3,5 2,5 3,3 4,1. 20,3 17,7 52,2 50,5 78 56,2 27 40,7 69,6 38,2. 58 44 98 81 118 81 63 102 155 76. opad. % normy. 12,9 30,6 41 22,1 39,2 33,3 21,4 131,5 17,4 56,5 47,9 30,1. 34 96 117 55 74 54 32 191 40 141 106 60. 1. 1. 3. Pobieranie prób. 0DWHULDáHP EDGDZF]\P E\á\ NRU]HQLH L JOHED U\]RVIHURZD ]HEUDQD Z ODWDFK Z PLHVLFDFK RG PDMD GR VLHUSQLD .RU]HQLH L SU]\OHJDMF JOHE. SREUDQR ] Já ERNRFL FP áRSDWN RJURGQLF] VSRG ORVRZR Z\EUDQ\FK JDWXQNyZ UROLQ XSUDZQ\FK QLHXSUDZQ\FK L SUDZQLH FKURQLRQ\FK 3UyE\ zbierano do 1 litrowych worków foliowych, które po przewiezieniu do ODERUDWRULXP SU]HVXV]DQR D QDVW SQLH SU]HFKRZ\ZDQR Z ORGyZFH Z temperaturze ok. 4°&SU]H]PLHVLFH =DNáDGDQLH NXOWXU SXáDSNRZ\FK L]RORZDQLH LGHQW\ILNRZDQLH $*0 RUD]RNUHODQLHPLNRU\]. :ODERUDWRULXP]ND*GHMSUyE\SREUDQRJPLHV]DQLQ\JOHE\LNRU]HQLZFHOX RNUHOHQLD ]DJ V]F]HQLD ]DURGQLNyZ L JDWXQNyZ $*0 ]DURGQLNXMF\FK Z ZDUXQNDFKSRORZ\FK3R]RVWDáF] ü]X*\WRGR]DáR*HQLDNXOWXUSXáDSNRZ\FK 3UyE\ WH SRG]LHORQR QD GZLH UyZQH F] FL NWyUH QDVW SQLH ]PLHV]DQR ] ]DXWRNODZRZDQ\P SLDVNLHP JUXER]LDUQLVW\P Z VWRVXQNX REM WRFLRZ\P Mieszaniny umieszczono w plastikowych wazonach 9 x 11,5 cm, na SRZLHU]FKQL NWyU\FK Z\VLDQR RGG]LHOQLH ]LDUQD Plantago lanceolata (30 nasion) i Zea mays QDVLRQD

(69) 1DVLRQD SU]\NU\WR FP ZDUVWZ VWHU\OQHJR SLDVNX $ ZL F ND*G UROLQ XSUDZQ L QLHXSUDZQ URVQF Z SROX.

(70) UHSUH]HQWRZDáD MHGQD SUyED NRU]HQL L JOHE\ ]HEUDQD ] SROD L GZLH NXOWXU\ SXáDSNRZH 5ROLQ\ FKURQLRQH UHSUH]HQWRZDáD MHGQD SRORZD SUyED NRU]HQL L JOHE\RUD]MHGQDNXOWXUDSXáDSNRZD]UROLQJRVSRGDU]HPPlantago lanceolata.. Kultury SXáDSNRZH XSUDZLDQR Z V]NODUQL SU]H] F]WHU\ PLHVLFH 5ROLQ\ QDZLHWODQR SU]H] K ODPSDPL VRGRZ\PL 6217 $*52 3KLOLSV /LJKWLQ *RVW\

(71) XPLHV]F]RQ\PL P QDG ZD]RQDPL 1DW *HQLH HPLWRZDQHJR ZLDWáD Z\QRVLáR (Pæ¹sæï 5ROLQ\ QDZDGQLDQR UD]\ Z W\JRGQLX ZRG ZRGRFLJRZ QLH VWRVXMF *DGQHJR QDZR*HQLD 3R F]WHUHFK PLHVLFDFK ZVWU]\PDQR QDZDGQLDQLH NXOWXU\ SXáDSNRZH ]DVXV]RQR L RGFL WR F] FL QDG]LHPQH1DVW SQLHSREUDQR]ND*GHMNXOWXU\JPLHV]DQLQ\NRU]HQLLJOHE\ Z FHOX RNUHOHQLD VNáDGX OLF]ERZHJR L JDWXQNRZHJR ]ELRURZLVND $*0 ]DURGQLNXMF\FKZZDUXQNDFKV]NODUQLRZ\FK =DURGQLNL JU]\EyZ DUEXVNXODUQ\FK L]RORZDQR ] JOHE\ VWRVXMF PHWRG. PRNUHJR Z\SáXNLZDQLD L SU]HVLHZDQLD SU]H] VLWD JOHERZH *HUGHPDQQ 1LFROVRQ

(72) 8*\ZDQR ]HVWDZX GZyFK VLW ] RF]NDPL R UHGQLF\ L P *U]\E\ Z\RGU EQLDQR W\ONR ] GROQHJR VLWD SRQLHZD* LFK RZRFQLNL U]DGNR RVLJDM Z\PLDU P *HUGHPDQQ 7UDSSH

(73) =DURGQLNL EDGDQR Z mieszaninie alkoholu poliwinylowego i kwasu mlekowego oraz w odczynniku Melzera. W badaniach tych wykorzystywano mikroskop stereoskopowy 2/<0386 6=; ] SRZL NV]HQLDPL [ L PLNURVNRS ZLHWOQ\ 2/<0386 %;]SRZL NV]HQLDPL[LNRQWUDVWHPLQWHUIHUHQF\MQ\P 1RPDUVNLHJR .RORU ]DURGQLNyZ RNUHODQR SRG PLNURVNRSHP VWHUHRVNRSRZ\FK SR LFK XPLHV]F]HQLX Z ZRG]LH .RORU\ QD]\ZDQR ZHGáXJ .RUQHUXSD L :DQVFKHUD (1983). Nazewnictwo gatunków AGM pochodzi od Walkera i Trappego (1993). 8MDZQLRQH $*0 NODV\ILNRZDQR ZHGáXJ V\VWHPX SRGDQHJR SU]H] 6FKOHUD HW al. (2001a).. Grzyby identyfikowaQR ZHGáXJ RU\JLQDOQ\FK RSLVyZ UHZL]ML LQIRUPDFML ] SU\ZDWQHMNRUHVSRQGHQFMLSURI-%áDV]NRZVNLHJRRUD]RND]yZRWU]\PDQ\FKRG prof. R. E. Koskego (Rhode Island University, USA), prof. J. B. Mortona (West Virginia University, USA), prof. J. M. Trappego (Oregon State University, USA) i dr. C. Walkera (U.K., Bournemonth University). Okazy wszystkich Z\RGU EQLRQ\FK JU]\EyZ ]GHSRQRZDQR Z .DWHGU]H 2FKURQ\ 5ROLQ $NDGHPLL Rolniczej w Szczecinie. =HEUDQH NRU]HQLH UROLQ XWUZDORQR Z VSLU\WXVLH GHQDWXURZ\P L SU]HFKRZ\ZDQRSU]H]RNUHVPLHVL F\0LNRU\]\UROLQRNUHORQRZRSDUFLX R ±FP IUDJPHQW\ NRU]HQL Z\EDUZLRQH Z Eá NLFLH WU\SDQRZ\P (Phillips, Hayman 1970). Poziom kolonizacji korzeni z arbuskulami, wezykulami L JU]\EQLDPL RNUHORQR Z RSDUFLX IUDJPHQW\ NRU]HQL EDGDQ\FK SRG PLNURVNRSHPZLHWOQ\PVWRVXMFPHWRG SRZL NV]RQ\FKSU]HFL ü 0F*RQLJOH et al. 1990).. =DURGQLNL JU]\EyZ L PLNRU\]\ IRWRJUDIRZDQR X*\ZDMF NDPHU\ YLGHR ILUP\ 621<XPLHMVFRZLRQHMQDPLNURVNRSDFKZ\PLHQLRQ\FKZ\*HM.

(74) %DGDQLHZSá\ZX Glomus claroideum N.C. Schenck et G.S. Sm. na HPLVM XOWUDVáDEHMELRFKHPLOXPLQHVFHQFML Pisum sativum L.. 'RZLDGF]HQLH ZD]RQRZH SU]HSURZDG]RQR Z +DOL :HJHWDF\MQHM $NDGHPLL 5ROQLF]HMZ6]F]HFLQLHZODWDFKL=DáR*RQRMHZXNáDG]LHNRPSOHWQHM UDQGRPL]DFML Z WU]HFK SRZWyU]HQLDFK :D]RQ\ R SRMHPQRFL PO JyUQD UHGQLFD FP Z\VRNRü FP

(75) Z\SHáQLRQR J ]DXWRNODZRZDQ PLHV]DQLQJOHE\LSLDVNXSREUDQHJR]QLHF]\QQHM*ZLURZQL]Já ERNRFLP RG SRZLHU]FKQL 'OD SR]E\FLD VL ]DQLHF]\V]F]H SLDVHN ]RVWDá SU]HSáXNDQ\ SU]H] VLWR R UHGQLF\ RWZRUyZ PP D QDVW SQLH SU]HSáXNDQ\ SL FLRNURWQLH ZRG ZRGRFLJRZ L WU]\NURWQLH ZRG GHVW\ORZDQ 1DVW SQLH SLDVHN VWHU\OL]RZDQR Z DXWRNODZRZLH GZXNURWQLH Z RGVW SDFK JRG]LQQ\FK Z temperaturze 120°& SU]H] JRG]LQ\ *OHE ]DV]F]HSLRQR J LQRNXOXP E GF\P PLHV]DQLQ JOHE\ L NRU]HQL MHGQRJDWXQNRZ\FK NXOWXU ZD]RQRZ\FK ] Glomus claroideum Z NWyU\FK UROLQ JRVSRGDU]HP E\áD Plantago lanceolata. UHGQLH ]DJ V]F]HQLH Gl. claroideum Z\QRVLáR RN ]DURGQLNyZ Z J VXFKHMJOHE\&DáRüSU]\NU\WRFPZDUVWZVWHU\OQHJRSLDVNXLZ\VLDQRSR nasiona Pisum sativum L. odmiany Ramrod. :D]RQ\NRQWUROQHZ\SHáQLRQRWDNVDP]DXWRNODZRZDQPLHV]DQLQJOHE\ XSUDZQHM 1DVW SQLH GRGDQR PO ]DZLHVLQ\ ZRGQHM RWU]\PDQHM SR SU]HVF]HQLX LQRNXOXP ] ]DURGQLNDPL Gl. claroideum SU]H] ELEXá. ILOWUDF\MQ FHOHP RWU]\PDQLD UR]WZRUX ] PLNURRUJDQL]PDPL JOHERZ\PL EH] zarodników grzybów mikoryzowych. 5ROLQ\XSUDZLDQRSU]H]W\JRGQLGRVWDGLXPZ\NV]WDáFHQLDVWUNyZ w skali BBCH), w dwóch kombinacjach: wazony z Gl. claroideum i wazony kontrolne (bez grzyba).. : ODERUDWRULXP =DNáDGX )L]\NL $NDGHPLL 5ROQLF]HM Z 6]F]HFLQLH R]QDF]RQR pRPLDU\ XOWUD VáDEHM ELRFKHPLOXPLQHVFHQFML 8:%/

(76) na fotopowielaczu K14FQS50 firmy VEB Carl Zeiss oraz wykorzystano zestaw filtrów granicznych UHMHVWUXMF\FK ]DNUHV RG QP GR QP 0LHU]RQR 8:%/ SRFKRG]F RG NRU]HQLLOLFLUROLQ\LQNXERZDQRZFLHPQRFLSU]H]PLQXW1DVW SQLHOLFLHL NRU]HQLHRGFL WRLXáR*RQRQDV]DOFHSRPLDURZHMZWHQVSRVyEDE\SRNU\ZDá\ FDáNRZLFLH IUDJPHQW GQD V]DONL SU]\NU\ZDMF M SU]HVáRQ ] RWZRUHP R SROX powierzchni 1 cm2 :V]\VWNLH ZLGPD ELRFKHPLOXPLQHVFHQFML SRFKRG]FH RG NRU]HQLLOLFLE\á\ZL F]ELHUDQH]WDNLHMVDPHMSRZLHU]FKQLFRXPR*OLZLDáRLFK Sy(QLHMV]H SRUyZQ\ZDQLH PL G]\ VRE :V]\VWNLH GDQH ]RVWDá\ RSUDFRZDQH przy pomocy programu Statistica 7.1. 1. 3. Analizy chemiczne i obliczenia statystyczne. $QDOL]\ FKHPLF]QH JOHE SU]HSURZDG]RQR Z .DWHGU]H &KHPLL URGRZLVND $NDGHPLL 5ROQLF]HM Z 6]F]HFLQLH àF]QLH SU]HEDGDQR SUyE JOHERZ\FK : SUyEDFK R]QDF]RQR S+ Z 1 .&O

(77) ]DZDUWRü 1 3 . &RUJDQLF]QHJR Z g·kgæ¹s.m) oraz formy przyswajalne P, K, Mg (w mg·kgæ¹s.m). 5y*QLFH Z VWUXNWXU]H ]ELRURZLVN JU]\EyZ DUEXVNXODUQ\FK ]EDGDQR SU]H] RNUHOHQLH F] VWRWOLZRFL Z\VW SRZDQLD JDWXQNyZ ]DJ V]F]HQLD JDWXQNyZ L ]DURGQLNyZRUD]Z\OLF]HQLDZVSyáF]\QQLNDGRPLQDFML=PLHQQRü]DJ V]F]HQLD ]DURGQLNyZ Z\UD*RQR RGFK\OHQLHP VWDQGDUGRZ\P &] VWRWOLZRü Z\VW SRZDQLD Z\OLF]RQR SU]H] RNUHOHQLH SURFHQWX SUyE ] NWyU\FK.

(78) Z\RGU EQLRQR GDQ\ JDWXQHN =DJ V]F]HQLH JDWXQNyZ L ]DURGQLNyZ Z\OLF]RQR SU]H]RNUHOHQLHOLF]E\JDWXQNyZ L ]DURGQLNyZ Z\VW SXMF\FK Z J VXFKHM gleby w przypadku prób polowych oraz w 50 g suchej gleby w próbach SRFKRG]F\FK]NXOWXUSXáDSNRZ\FK:VSyáF]\QQLNGRPLQDFMLZ\UD*DVWRVXQHN OLF]E\ ]DURGQLNyZ GDQHJR JDWXQNX GR OLF]E\ ZV]\VWNLFK Z\RGU EQLRQ\FK zarodników grzybów arbuskularnych.. :VSyáF]\QQLNLHP NRUHODFML RNUHORQR ]DOH*QRFL PL G]\ OLF]E ]DURGQLNyZ JU]\EyZ DUEXVNXODUQ\FK L ZáDVQRFLDPL FKHPLF]Q\PL Z\EUDQ\FK SUyE glebowych. : FHOX RNUHOHQLD Uy*QLF SR PL G]\ JDWXQNDPL UROLQ Z\NRQDQR DQDOL]. ZDULDQFMLXSU]HGQLRGRNRQXMFWUDQVIRUPDFMLZ\QLNyZZ]RUHP. UHGQLFKSRUyZQDQRWHVWHP'XQFDQD. ( x + 1). 2. WYNIKI I DYSKUSJA :\VW SRZDQLHJU]\EyZLPLNRU\]DUEXVNXODUQ\FK 2. 1. 1. Grzyby arbuskularne 2. 1. 1. 1. AGM w glebach uprawnych i nieuprawnych województwa lubuskiego. Dane ogólne. :\VW SRZDQLH $*0 Z JOHEDFK UROQLF]\FK L QLHX*\WNDFK RNUHORQRQDSRGVWDZLHSUyEJOHE\LNRU]HQL]HEUDQ\FK]PLHMVFRZRFL województwa lubuskiego w latach 2003-2005 (ryc. 1, tab. 1). Próby UHSUH]HQWRZDá\JDWXQNyZUROLQQDOH*F\FKGRURG]LQ WDE

(79) ]NWyU\FK JDWXQNyZ QDOH*DáR GR UROLQ XSUDZQ\FK D SR]RVWDáH JDWXQNyZ ]HEUDQR VSRGUROLQQLHXSUDZQ\FKZW\P]LRáROHF]QLF]\FK. .D*G\ JDWXQHN UROLQ\ XSUDZQHM UHSUH]HQWRZDáR SUyE NRU]HQL L JOHE\ U\]RVIHURZHMDUROLQQLHXSUDZQ\FK. =DQDOL]RZDQ\FKSUyEZ\L]RORZDQRáF]QLH]DURGQLNyZ$*0ZW\P] SUyE SRORZ\FK ]DURGQLNyZ ] NWyU\FK SRFKRG]LáR VSRG UROLQ XSUDZQ\FK D VSRG UROLQ QLHXSUDZQ\FK

(80) D ] NXOWXU SXáDSNRZ\FK ± 5HSUH]HQWRZDá\ RQH ] LVWQLHMF\FK URG]DMyZ JURPDG\ *ORPHURP\FRWD 1DMZL FHM JDWXQNyZ ]LGHQW\ILNRZDQR ] URG]DMX Glomus. Rodzaj Acaulospora UHSUH]HQWRZDáR JDWXQNyZ D URG]DMH Entrophospora, Gigaspora, Pacispora i Scutellospora po dwa. Po jednym gatunku AGM zidentyfikowano z rodzajów Appendicispora i Paraglomus: SUyEDFK UyZQLH* stwierdzono nieliczne zarodniki nierozpoznanych gatunków z rodzajów Gigaspora, Glomus i Scutellospora..

(81) 7DE5ROLQ\VSRGNWyU\FK]HEUDQRPDWHULDáEDGDZF]\. 5RG]DMHUROLQ 5ROLQ\XSUDZQH. 5ROLQ\QLHXSUDZQH. 5ROLQ\FKURQLRQH. Rodzina Asparagaceae Brassicaceae Chenopodiaceae Poaceae. Gatunek Asparagus officinalis L. Brassica napus L. Beta vulgaris L. Avena sativa L. Hordeum vulgare L. Secale cereale L. Triticum aestivum L. XTriticosecale Wittmack Zea mays L. Solanum tuberosum L. Solanaceae Achillea millefolium L. Asteraceae Cirsium arvense L. Caryophyllaceae Melandrium album (Mill.) Garcke Carex sylvatica Huds Cyperaceae Sedum maximum (L.) Hoffm. Crassulaceae Equisetum arvense L. Equisetaceae Trifolium arvense L. Fabaceae Hypericum perforatum L. Hyperiaceae Juncus effusus Juncaceae Plantago arenaria Waldst. et Kit. Plantagoceae Plantago lanceolata L. Corynephorus canescens (L.) P. Poaceae Beauv. Polygonum persicaria L. Polygonaceae Rumex acetosella L. Potentilla anserina L. Rosaceae Vinca minor L. Apocynaceae Hedera helix L. Araliaceae Helichrysum arenarium (L.) Moench Asteraceae Jovibarba sobolifera (Sims.) Opiz Crassulaceae Convallaria majalis L. Liliaceae Lycopodium clavatum L. Lycopodiaceae. :\VW SRZDQLH $*0 Zarodniki arbuskularnych grzybów mikoryzowych Z\VW SRZDá\ Z SUyE JOHE\ L NRU]HQL ]HEUDQ\FK ] SROD 5HSUH]HQWRZDá\ RQH ] LVWQLHMF\FK URG]DMyZ JURPDG\ *ORPHURP\FRWD :\RGU EQLRQH SRSXODFM ]DURGQLNyZ UHSUH]HQWRZDá\ JDWXQNyZ ] URG]DMX Glomus, 5 gatunków z rodzaju Acaulospora, 3 gatunki z rodzaju Scutellospora, po 2 gatunki z rodzajów Entrophospora, Gigaspora i Pacispora oraz 1 gatunek QDOH*F\GRURG]DMXAppendicispora. :VWUHILHNRU]HQLUROLQXSUDZQ\FK Z\VW SRZDáR JDWXQNyZ ] URG]DMyZ JU]\EyZ DUEXVNXODUQ\FK WDE

(82) 6SRG UROLQ G]LNLFK Z\RGU EQLRQR gatunków z 7 rodzajów i nieliczne nierozpoznane zarodniki z rodzajów Glomus oraz Scutellospora :UyG JDWXQNyZ $*0 ]LGHQW\ILNRZDQ\FK Z SUyEDFK SRORZ\FK]DURGQLNRZDáRZNXOWXUDFKSXáDSNRZ\FK=DURGQLNLAc. capsicula, Ac. lacunosa, Ac. koskei, Ac. mellea, E. baltica, Gi. gigantea i Gl. fuegianum ujawniono tylko w próbach polowych (tab. 8)..

(83) : NXOWXUDFK SXáDSNRZ\FK ] UROLQDPL JRVSRGDU]DPL Plantago lanceolata i Zea mays ujawniono 27 gatunków i nieliczne zarodniki nierozpoznanych morfotypów (tab. 8).. 8Z]JO GQLDMF ]DURGQLNRZDQLH $*0 Z SUyEDFK SRORZ\FK L NXOWXUDFK SXáDSNRZ\FK QDMF] FLHM Z\VW SXMF\PL JU]\EDPL DUEXVNXODUQ\PL Z JOHEDFK województwa lubuskiego byli przedstawiciele z rodzaju Glomus (tab. 4-7). *U]\E\ WH ]LGHQW\ILNRZDQR Z SUyE ] NWyU\FK UHSUH]HQWRZDáR UROLQ\ XSUDZQH D UROLQ\ QLHXSUDZQH

(84) Glomus VSS E\á\ ]ZL]DQH ] NRU]HQLDPLZV]\VWNLFK]EDGDQ\FKUROLQ]URG]LQ$VWHUDFHDH&DU\RSK\OODFHDH Cyperaceae, Equisetaceae, Hyperiaceae i Polygonaceae. ,QQ\PL $*0 F] VWR XMDZQLDQ\PL Z RPDZLDQ\FK EDGDQLDFK E\á\ JDWXQNL ] rodzajów Scutellospora Z\VW SRZDá\ F] FLHM ZUyG ZL NV]RFL URG]LQ UROLQ nieuprawnych) i Pacispora E\á\ ]ZL]DQH F] FLHM ] URG]LQDPL UROLQ uprawnych). 3R]RVWDáH JU]\E\ ] URG]DMyZ Acaulospora, Appendicispora, Gigaspora i ParaglomusRGQRWRZDQRW\ONRZUyGURG]LQUROLQQLHXSUDZQ\FK WDE

(85) . Zarodniki Paraglomus occultum, jedynego znalezionego gatunku z tego URG]DMXZF]DVLHRPDZLDQ\FKEDGD]LGHQW\ILNRZDQRW\ONRZWU]HFKNXOWXUDFK SXáDSNRZ\FK ]Zea mays UHSUH]HQWXMF\FK Cirsium arvense, Carex sylvatica i Polygonum persicaria. Natomiast zarodniki Ap. gerdemanniiE\á\]ZL]DQHW\ONR ] NRU]HQLDPL F]WHUHFK JDWXQNyZ UROLQ QLHXSUDZQ\FK Achillea millefolium, Hypericum perforatum, Plantago arenaria i Rumex acetosella.. 8MDZQLHQLH Z NXOWXUDFK SXáDSNRZ\FK JDWXQNyZ L MHGQHJR QLHRSLVDQHJR morfotypu AGM nie odnotowanych w próbach polowych w niniejszym studium SRWZLHUG]D ZQLRVNL P LQ %áDV]NRZVNLHJR HW DO D

(86) 6WW]D L 0RUWRQD

(87) RUD]-DQV\HWDO

(88) *HGX*DF] ü$*0QLH]DURGQLNXMHZSROXZ ogóle lub ich zarodnikowanie jest sezonowe.. &] VWRWOLZRü Z\VW SRZDQLD JDWXQNyZ 8Z]JO GQLDMF F] VWRWOLZRü Z\VW SRZDQLD $*0 Z SUyEDFK SRORZ\FK L NXOWXUDFK SXáDSNRZ\FK WDE

(89) JDWXQNDPL JU]\EyZ Z\VW SXMF\FK QDMF] FLHM Z JOHEDFK XSUDZQ\FK ZRMHZyG]WZD OXEXVNLHJR E\á\ Gl. mosseae (obecne w 80,0% prób) i Gl. claroideum (62,2%), a w glebach nieuprawnych Gl. constrictum (51,1%) i Gl. claroideum

(90) : JOHEDFK XSUDZQ\FK VWRVXQNRZR F] VWR REHFQH Z SUyE

(91) Z\VW SRZDá\UyZQLH*Gl. caledonium i Pac. franciscana, a w glebach nieuprawnych Ac. lacunosa, Gl. macrocarpum i Sc. dipurpurescens..

(92) spora. Acaulospora spora. spora. Archaeo- Appendici- Entropho- Gigaspora. Asparagaceae A* B C 22,22 Brassicaceae A B C Chenopodiaceae A B C Poaceae A B 7,41 C 3,70 Solanaceae A B 11,11 C 22,22 $ SUyE\SRORZHNXOWXU\SXáDSNRZH]Plantago lanceolata (B), Zea mays (C). 5RG]LQDUROLQ. 11,11 22,22 22,22 33,33 22,22 44,44 22,22 22,22 18,52 9,26 22,22 11,11. 88,89 88,89 100,00 100,00 88,89 100,00 96,30 98,15 90,74 77,78 88,89 100,00. 11,11. Pacispora. 66,67 88,89 77,78. Glomus glomus. Para-. 11,11. 11,11. 11,11 12,96 5,56. 11,11. 11,11. spora. Scutello-. 7DE&] VWRWOLZRüZ\VW SRZDQLDURG]DMyZDUEXVNXODUQ\FKJU]\EyZPLNRU\]RZ\FKZURG]LQDFKUROLQXSUDZQ\FK

(93).

(94) Asteraceae A* B C Caryophyllaceae A B C Cyperaceae A B C Crassulaceae A B C Equisetaceae A B C Fabaceae A B C. Rodzina UROLQ. 16,67. 33,33. 16,67. 8,33. 1. Acaulospora. 16,67. 33,33. 8,33. 2. 8,33. 3. 33,33. 4. 16,67. 16,67. 16,67. 5. Archaeo- Appendici- Entropho- Gigaspora spora spora spora. 33,33. 50,00 16,67 66,67. 16,67 33,33. 50,00 16,67 16,67. 50,00 33,33 8,33. 9. Scutellospora. 83,33 100,00 83,33. 16,67. 8,33. 8. Paraglomus. 33,33 33,33 16,67 16,67. 16,67. 16,67. 33,33 16,67 16,67. 7. Pacispora. 100,00 100,00 100,00. 50,00 83,33 83,33. 100,00 83,33 50,00. 100,00 100,00 100,00. 100,00 91,67 91,67. 6. Glomus. 7DE&] VWRWOLZRüZ\VW SRZDQLDURG]DMyZDUEXVNXODUQ\FKJU]\EyZPLNRU\]RZ\FKZURG]LQDFKUROLQQLHXSUDZQ\FK

(95).

(96) 1. 2. 3. 4. 5. Hyperiaceae A 33,33 16,67 B C 16,67 Juncaceae A 16,67 16,67 B C Plantagoceae A 8,33 B 8,33 8,33 C 8,33 8,33 Poaceae A 16,67 16,67 B 33,33 C Polygonaceae A 8,33 8,33 B 8,33 C 8,33 Rosaceae A 16,67 B C $ SUyE\SRORZHNXOWXU\SXáDSNRZH]Plantago lanceolata (B), Zea mays (C). Tab. 5., c. d.. 41,67 8,33 41,67. 16,67 8,33 8,33. 91,67 75,00 91,67. 33,33 8,33 25,00. 100,00 100,00 66,67 66,67 100,00. 66,67. 50,00 33,33 16,67 8,33 8,33 8,33. 16,67. 16,67. 16,67. 33,33. 9. 50,00 83,33 83,33. 16,67. 8. 50,00 16,67 16,67. 7. 100,00 66,67 100,00. 6.

(97) Asparagus officinalis A* B C Brassica napus A B C Beta vulgaris A B C Avena sativa A B C Hordeum vulgare A B C Secale cereale A B C. *DWXQHNUROLQ. 1. Acaulospora. 22,22. 2. 3. 11,11. 33,33 11,11. 4. 5. Archaeo- Appendici- Entropho- Gigaspora spora spora spora. 11,11 22,22 22,22 33,33 22,22 44,44 22,22 22,22 11,11. 33,33 22,22. 33,33 11,11 22,22. 88,89 88,89 100,00 100,00 88,89 100,00 100,00 100,00 100,00 88,89 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00. 11,11. 7. Pacispora. 66,67 88,89 77,78. 6. Glomus. 7DE&] VWRWOLZRüZ\VW SRZDQLDURG]DMyZ$*0ZUyGNRU]HQLJDWXQNyZUROLQXSUDZQ\FK

(98). 8. Paraglomus. 22,22. 11,11 22,22 11,11. 11,11. 11,11. 11,11. 9. Scutellospora.

(99) 1. 2. 3. 4. 5. Triticum aestivum A B C XTriticosecale A B 11,11 C Zea mays A B C Solanum tuberosum A B 11,11 C 22,22 $ SUyE\SRORZHNXOWXU\SXáDSNRZH]Plantago lanceolata (B), Zea mays (C). Tab. 6., c. d.. 11,11 33,33 22,22 11,11 11,11 11,11 22,22 11,11. 22,22 11,11. 88,89 88,89 66,67 100,00 100,00 88,89 77,78 88,89 100,00. 7. 100,00 100,00 77,78. 6. 8. 11,11. 11,11. 11,11. 11,11. 11,11 44,44 22,22. 9.

(100) Achillea millefolium A* B C Cirsium arvense A B C Melandrium album A B C Carex sylvatica A B C Sedum maximum A B C Equisetum arvense A B C. *DWXQHNUROLQ. 16,67. 33,33. 16,67. 16,67. 1. Acaulospora. 16,67. 33,33. 16,67. 2. 16,67. 3. 33,33. 4. 16,67. 33,33. 5. Archaeo- Appendici- Entropho- Gigaspora spora spora spora. 100,00 100,00 100,00. 50,00 83,33 83,33. 100,00 83,33 50,00. 16,67. 16,67. 50,00 16,67 16,67. 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00. 16,67 16,67 16,67. 7. Pacispora. 100,00 83,33 83,33. 6. Glomus. 7DE&] VWRWOLZRüZ\VW SRZDQLDURG]DMyZ$*0ZUyGNRU]HQLJDWXQNyZUROLQQLHXSUDZQ\FK

(101). 16,67. 16,67. 8. Paraglomus. 33,33 33,33 16,67. 50,00 16,67 66,67. 16,67 33,33. 50,00 16,67 16,67. 33,33 16,67. 66,67 50,00 16,67. 9. Scutellospora.

(102) Trifolium arvense A B C Hypericum perforatum A B C Juncus effusus A B C Plantago arenaria A B C Plantago lanceolata A B C Corynephorus canescens A B C. Tab. 7.,c. d.. 16,67. 16,67. 1. 16,67. 16,67 16,67. 2. 16,67. 33,33. 3. 16,67 16,67. 16,67. 16,67. 4. 16,67 33,33. 16,67. 16,67. 5. 50,00 33,33 16,67. 66,67. 33,33 16,67 33,33. 33,33 16,67 16,67. 16,67. 16,67. 33,33. 33,33. 9. 100,00 83,33 83,33. 8. 50,00 16,67 50,00. 16,67. 50,00 16,67 16,67. 16,67. 7. 100,00 66,67 100,00. 50,00 83,33 83,33. 100,00 66,67 100,00. 83,33 100,00 83,33. 6.

(103) 1. 2. 3. 4. 5. Polygonum persicaria A 16,67 B 16,67 C Rumex acetosella A 16,67 B C 16,67 Potentilla anserina A 16,67 B C $ SUyE\SRORZHNXOWXU\SXáDSNRZH]Plantago lanceolata (B), Zea mays (C). Tab. 7., c. d.. 66,67 100,00. 100,00 100,00 66,67. 100,00 83,33 66,67. 6. 16,67 16,67 16,67. 7. 33,33. 8. 16,67. 50,00. 16,67 16,67 33,33. 9.

(104) 7DE &] VWRWOLZRü Z\VW SRZDQLD DUEXVNXODUQ\FK JU]\EyZ PLNRU\]RZ\FK Z\L]RORZDQ\FK VSRG UROLQ XSUDZQ\FK D

(105) L QLHXSUDZQ\FK E

(106) województwa lubuskiego (%) Gatunek grzyba. &] VWRWOLZRüZ\VW SRZDQLD .XOWXU\SXáDSNRZH] Plantago Zea mays Próby polowe lanceolata a. Acaulospora capsicula Acaulospora koskei Acaulospora lacunosa Acaulospora melleae Acaulospora paulinae Archaeospora trappei Appendicispora gerdemannii Entrophospora baltica Entrophospora infrequens Gigaspora gigantea Gigaspora margarita Gigaspora sp. Glomus aggregatum Glomus badium Glomus caledonium Glomus claroideum Glomus clarum Glomus constrictum Glomus deserticola Glomus fasciculatum Glomus fuegianum Glomus geosporum Glomus lamellosum Glomus macrocarpum Glomus microcarpum Glomus mosseae Glomus pansihalos Glomus pustulatum Glomus rubiforme Glomus verruculosum Glomus 178 Glomus sp. Pacispora franciscana Pacispora scintillans Paraglomus laccatum Scutellospora armeniaca Scutellospora dipurpurescens Scutellospora pellucida Scutellospora sp.. b. a. 5,56 1,11 16,67 4,44 1,11 13,33 1,11 1,11 1,11 2,22. 5,56. b. a. b. 1,11 2,22. 2,22. 4,44 2,22. 3,33. 4,44. 2,22. 4,44. 5,56 1,11 17,78 27,78. 10,00 8,89 5,56 20,00. 3,33. 28,89 24,44 4,44. 11,1 15,6 2,22. 3,33. 51,11 25,56 12,22 1,11 5,56. 8,89 1,11 80,00. 16,67 6,67 26,67. 37,8 56,7. 1,11 1,11 61,1. 11,11 2,22 3,33 10,00 30,00 44,44 62,22 5,56 26,7 1,11 10,00 1,11 4,44 2,22. 7,78. 2,22 1,11. 1,11 31,11 60,00 1,11 1,11. 1,11. 16,67 12,22 1,11 8,89. 1,11 8,89 7,78 1,11 23,33 6,67 1,11. 1,11 3,33 1,11 11,1 8,89. 8,89. 4,44 2,22 3,33 3,33 1,11 17,78. 2,22 2,22 1,11 10,00 6,67. 5,56. 2,22 1,11 2,22 1,11 17,78 40,00 8,89. 6,67 1,11 25,56 1,11 1,11 7,78 2,22 3,33 2,22 4,44 1,11 14,44 5,56.

(107) Dominacja. 8Z]JO GQLDMF ]DURGQLNL UR]SR]QDQ\FK JDWXQNyZ Z\L]RORZDQ\FK ] SUyE SRORZ\FK L NXOWXU SXáDSNRZ\FK ] GZLHPD UROLQDPL SXáDSNRZ\PL HXGRPLQDWDPL ZVS GRPLQDFML '!

(108) JOHE XSUDZQ\FK ZRMHZyG]WZD OXEXVNLHJR E\á\ Gl. claroideum i Gl. deserticola WDE

(109) *UXS. GRPLQDQWyZ '

(110) XWZRU]\áR Gl. mosseae. Do subdominantów (D=5

(111) ]DNODV\ILNRZDá\VL Gl. caledonium, Pac. scintillans i Sc. dipurpurescens. :JOHEDFKQLHXSUDZQ\FKHXGRPLQDQWDPLE\á\Gl. constrictum i Gl. claroideum. *UXS GRPLQDQWyZ XWZRU]\á\ Gl. badium, Gl. deserticola, Gl. lamellosum i Sc. dipurpurescens 6XEGRPLQDQWDPL E\á\ E. infrequens, Gl. caledonium i Gl. mosseae. Tab. 9. Dominacja arbuskularnych grzybów mikoryzowych wyizolowanych spod UROLQXSUDZQ\FK D

(112) LQLHXSUDZQ\FK E

(113) ZRMHZyG]WZDOXEXVNLHJR

(114) Gatunek grzyba Próby polowe. Acaulospora capsicula Acaulospora lacunosa Acaulospora koskei Acaulospora melleae Acaulospora paulinae Archaeospora trappei Appendicispora gerdemanni Entrophospora baltica Entrophospora infrequens Gigaspora gigantea Gigaspora margarita Gigaspora sp. Glomus aggregatum Glomus badium Glomus caledonium Glomus claroideum Glomus clarum Glomus constrictum Glomus deserticola Glomus fasciculatum Glomus fuegianum Glomus geosporum Glomus lamellosum Glomus macrocarpum Glomus microcarpum Glomus mosseae Glomus pansihalos Glomus pustulatum. Dominacja NXOWXU\SXáDSNRZH] Plantago Zea mays lanceolata. a. b. a. b. a. b. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 0,02 2,33. 0,42. 1,50 0,09. 7,00. 0,07. 4,13. 0,07 0,22 0,01 0,06 0,01 0,59 0,01 0,01 0,46 0,03 0,06 1,78 0,24 2,17 4,10 4,43 53,47 0,20 0,59 0,35 0,11 17,64. 0,09. 2,54 0,08 1,90 0,08 12,84 1,90 0,27 2,47 6,04 8,74 3,10 67,44 27,37 66,00 3,29 32,91 0,17 4,01 0,12 17,04 6,07 5,53 0,01 1,23 0,02 0,22 0,03 2,81 0,25 0,42 0,07 10,43 0,04 4,23 0,02 4,27 2,86 3,10 10,59 4,60 15,00 0,07 0,16. 0,09 0,06 0,06 0,26 2,34 56,72 2,17. 13,15 0,03 8,49 0,49.

(115) Tab. 9., c. d. 1. Glomus rubiforme Glomus verruculosum Glomus 178 Glomus sp. Pacispora franciscana Pacispora scintillans Paraglomus laccatum Scutellospora armeniaca Scutellospora dipurpurescens Scutellospora pellucida Scutellospora sp.. 2. 3. 4. 5. 3,16. 4,67 5,90 0,07 4,30. 0,01 0,46 0,03 0,15 0,79 3,27 0,46 2,40 0,04 7,36 6,30 2,25 0,22. 6. 1,10 0,75 2,11 0,84 1,24 0,02 17,23. 0,15 2,45 0,03 4,01 0,60. 1,83. 0,84 0,06 0,32 0,17 4,33 0,75 2,40 0,46. 3U]HGVWDZLRQH Z\QLNL SRWZLHUG]DM ZQLRVNL %áDV]NRZVNLHJR D

(116) L *HUGHPDQQD

(117) *H $*0 V QDMEDUG]LHM SRZV]HFKQ\PL JU]\EDPL JOHERZ\PL ZLDWD L ZVSyá*\M ] ZL NV]RFL QDF]\QLRZ\FK UROLQ XSUDZQ\FK L nieuprawnych.. 2EILWRü ]DURGQLNRZDQLD L Uy*QRURGQRü JDWXQNRZD SU]HGVWDZLFLHOL URG]DMX Glomus ]JDG]D VL ] ZF]HQLHMV]\PL GRQLHVLHQLDPL R GREU\P SU]\VWRVRZDQLX VL W\FK JU]\EyZ GR V]HURNLHJR ]DNUHVX IL]\F]Q\FK L FKHPLF]Q\FK ZDUXQNyZ glebowych (Anderson et al. 1984; Grey 1991; Jansa et al. 2002; Porter et al. 1987). Natomiast gatunki z rodzajów Gigaspora i ScutellosporaSUHIHUXMJOHE\ cieplejsze (Koske 1981; Schenck et al. 1975) i bardziej piaszczyste %áDV]NRZVNLE

(118) =DJ V]F]HQLH]DURGQLNyZ2JyOQHUHGQLH]DJ V]F]HQLH]DURGQLNyZ$*0 Z SUyEDFK SRORZ\FK ]HEUDQ\FK VSRG UROLQ XSUDZQ\FK Z\QRVLáR L ZDKDáR VL RG GR Z J VXFKHM JOHE\ 8 UROLQ QLHXSUDZQ\FK Z\QLRVáR ono 77,3±150,4 zarodników, w zakresie od 0 do 865 w 100 g suchej glebie.. :NXOWXUDFKSXáDSNRZ\FKRJyOQHUHGQLH]DJ V]F]HQLH]DURGQLNyZ]DOH*DáR RG X*\WHM UROLQ\ JRVSRGDU]D WDE

(119) %\áR RQR ]QDF]QLH Z\*V]H JG\ UROLQ JRVSRGDU]HP E\áD Plantago lanceolata (139,61±242,83; zakres: 0-1450 i ]DNUHV Z J VXFKHM JOHE\ RGSRZLHGQLR GOD UROLQ XSUDZQ\FKLQLHXSUDZQ\FK

(120) QL*Zea mays (88,84±165,98; 0-906 i 38,46±87,90; 0-683).. *DWXQNDPL UROLQ URVQF\PL Z SROX L XWU]\PXMF\PL QDMZL FHM ]DURGQLNyZ $*0 E\á\ Beta vulgaris, Hypericum perforatum, Polygonum persicaria i Trifolium arvense WDE

(121) 1DMZL FHM ]DURGQLNyZ ] NXOWXU SXáDSNRZ\FK Z\L]RORZDQR JG\ ]DZLHUDá\ RQH JOHE U\]RVIHURZ L NRU]HQLH Juncus effusus, Hypericum perforatum, Triticum aestivum i Zea mays.. =DJ V]F]HQLH JDWXQNyZ 2JyOQH UHGQLH ]DJ V]F]HQLH JDWXQNyZ $*0 Z SUyEDFKSRORZ\FKVSRGUROLQXSUDZQ\FKZ\QRVLáRLZDKDáRVL RG GR Z J VXFKHM JOHE\ 1DWRPLDVW ZUyG UROLQ QLHXSUDZQ\FK UHGQLR Z\VW SRZDáR QLH]QDF]QLH ZL FHM ]DURGQLNyZ WM Z ]DNUHVLH RG GR gatunków w 100 g suchej gleby. :NXOWXUDFKSXáDSNRZ\FK]UROLQDPL*\ZLFLHOVNLPLPlantago lanceolata i Zea mays XSUDZLDQ\PL Z PLHV]DQLQDFK JOHE\ L NRU]HQL UROLQ XSUDZQ\FK RJyOQH.

(122) UHGQLH ]DJ V]F]HQLH JDWXQNyZ Z J VXFKHM JOHE\ E\áR ZL NV]H QL* Z NXOWXUDFK]PLHV]DQLQDPL UHSUH]HQWXMF\PL UROLQ\ QLHXSUDZQH RGSRZLHGQLRR 12,4% i 19,1%. :SROXURG]LQDPLUROLQXSUDZQ\FKXWU]\PXMF\FKQDMZL FHMJDWXQNyZ$*0 E\á\ %UDVVLFDFHDH &KHQRSRGLDFHDH L 3RDFHDH WDE

(123) D QLHXSUDZQ\FK Equisetaceae i Hyperiaceae (tab. 11).. : ZDUXQNDFK SRORZ\FK UROLQ XSUDZQ XWU]\PXMF QDMZL FHM JDWXQNyZ E\áR Secale cereale, D UROLQDPL QLHXSUDZQ\PL Cirsium arvense, Equisetum arvense i Melandrium album (tab. 12, 13). 8 SR]RVWDá\FK JDWXQNyZ UROLQ QLHXSUDZQ\FKOLF]EDJDWXQNyZJU]\EyZDUEXVNXODUQ\FKE\áDSRGREQDLZDKDáD VL RGGRZJVXFKHMJOHE\ : NXOWXUDFK SXáDSNRZ\FK UHSUH]HQWXMF\FK UROLQ\ XSUDZQH QDMZL FHM JDWXQNyZ $*0 Z\L]RORZDQR JG\ X*\W\P SRGáR*HP Z]URVWRZ\P E\á\ PLHV]DQLQ\ JOHE\ U\]RVIHURZHM L NRU]HQL SRFKRG]FH VSRG Beta vulgaris i Zea mays WDE

(124) 6SRUyG UROLQ QLHXSUDZQ\FK QDMZL FHM JDWXQNyZ XWU]\P\ZDáR Cirsium arvense WDE

(125) 5y*QRURGQRü JDWXQNRZD ]ELRURZLVN $*0 XWU]\P\ZDQDSU]H]SR]RVWDáHJDWXQNLUROLQE\áDSRGREQD. *DWXQNL Z\VW SXMFH QDMF] FLHM Z ]ELRURZLVNDFK $*0 ]ZL]DQ\FK ] UROLQDPL XSUDZQ\PL L QLHXSUDZQ\PL ZRMHZyG]WZD OXEXVNLHJR WM Gl. claroideum, Gl. constrictum, Gl. deserticola, Gl. mosseae i Sc. dipurpurescens, E\á\ ZLHORNURWQLH ]QDMG\ZDQH Z JOHEDFK XSUDZQ\FK L QLHXSUDZQ\FK Uy*Q\FK UHJLRQyZZLDWD %áDV]NRZVNLD-DQVDHWDO

(126) . 'DQH OLWHUDWXURZH R REILWRFL ]DURGQLNRZDQLD JU]\EyZ DUEXVNXODUQ\FK Z JOHEDFK XSUDZQ\FK L QLHXSUDZQ\FK V VSU]HF]QH 1LQLHMV]D SUDFD L EDGDQLD %áDV]NRZVNLHJR D

(127) Z\ND]Dá\*HJU]\E\DUEXVNXODUQH]DURGQLNXMREILFLHM Z JOHEDFK QLHXSUDZQ\FK SUDZGRSRGREQLH ] EUDNX WáXPLFHJR RGG]LDá\ZDQLD zastosowanych substancji chemicznych i zabiegów agrotechnicznych. Zdaniem 2HKODHWDO

(128) LQWHQV\ZQDXSUDZDJOHE\]PQLHMV]DREILWRüLUy*QRURGQRü ]ELRURZLVN JU]\EyZ DUEXVNXODUQ\FK V]F]HJyOQLH JDWXQNyZ QLH QDOH*F\FK GR rodzaju Glomus-DQVDHWDO

(129) VWZLHUG]LOL *HUR]ZyMQLHNWyU\FKWDNVRQyZ $*0VLOQLHDNW\ZL]XMZDUXQNLJOHEUROQLF]\FK. 3RQDGNURWQDZ\*V]DF] VWRWOLZRüZ\VW SRZDQLDSc. dipurpurescens w JOHEDFK QLHXSUDZQ\FK SUDZGRSRGREQLH Z\QLNDáD ] GX*HM ZUD*OLZRFL WHJR JDWXQNX QD RGG]LDá\ZDQLH ]DELHJyZ FKHPLF]Q\FK L IL]\F]Q\FK VWRVRZDQ\FK Z XSUDZLH UROLQ 2HKO HW DO

(130) *U]\E\ ] URG]DMX Scutellospora WZRU] ]QDF]QLH ZL NV]H ]DURGQLNL QL* SU]HGVWDZLFLHOH SR]RVWDá\FK URG]DMyZ *ORPHURP\FRWD %áDV]NRZVNL

(131) L V EDUG]LHM SRGDWQH QD XV]NRG]HQLD mechaniczne. %áDV]NRZVNL D

(132) Z\L]RORZDáSRGREQOLF]E JDWXQNyZ$*0]H VWDQRZLVNXSUDZQ\FKLQDWXUDOQ\FKGDZQHJRZRMHZyG]WZDV]F]HFLVNLHJR: EDGDQLDFK7DOXNGDUDL*HUPLGD

(133) QDGZ\VW SRZDQLHP$*0ZXSUDZDFK NRQZHQFMRQDOQ\FKOLF]EDJDWXQNyZ$*0E\áD]QDF]QLHPQLHMV]DLZDKDáDVL. od 3-6..