Halina ZAKOWA, Jadwi,ga PAWLOWSKA
Górny wizen (warstwy gułaczowskie) w synklinie piotrowskiei
WSTĘP
'Ilem:a:tem pl"la'cy są osady karbonu poło.rone najda.lej na wschód w pa-o leoroiku świętokrzyskim. Stanowią one ;Il!ajmłodsze utwory sy:nIk1dny pio- ,
troWlSkiej 1 i OIpisywaJne były uprzednrl.o z niecki sobiekuxowsko"''PiOltrow- sklej (M. Ksią~iewicz, J. Samsorrowicz, 1'9531).
Kairbon występuje w odległośd około 3 km na pół.n;oc:ny wschód od
Łagowa (:fltg. 1), w pociętym dyslo~,cjami popr:zeczmymi lpasie o kierun- ku NW - SE, po ;północno-zachodniej i południowo""w~hodniej stronie szosy Kdeloe - Opatów. Ozmi:anaeh zasięgu osadów karbonu, wodn!ie-·
sien:iu do poglądów J. Cza:rno.ckiego i J. Samscmo,Wlicza, na podstawie wyIkIcman.y,eh tu w 1957 r. badańgeologi1czm.ych wzmian:kowano już 'WCześ
niej (H. Żakowa, 1960). Następnie podano również ogóLny ,profil !litolo-·
gkzny osadów (H. Ża.kowa, 1962) z u!Ziasad.nieniem ich lwiełku i 'c:hJa7ialkte!l'U ilron1;aktu z dewolIlem górnym na skrzydle południowym sy,n,klirnlY.
Celem pracy
Jest
ISz,czegółowe omów Lenie materilałów badaJwczych, ,sta-nowiących dolmmeIllta,cję dla wykreślonych zasięgów ikaxoonu (fig. 1), ze zWTóCieIl'iem uwagi na petrografię iinteil"e'sujących serii sza!I'QgłazowyC!h, ważną dla porównań :regiolIl,alnych. Jest to pierwsz·e dokładne opraoo ....
WIalli'e wykształcenia dolnego karbonu sy.nkliny piotrowskiej, najsllaJbiej doty,chczas pomtalD.ego w paleozoiku świętokrzyskim; w starrszej li,tera-·
tmZ€' znajdujemy tylko wzmianki podane 'Przez. J. Samsonowic~a. (19'26,.
1934).
Z'biOTy dokJume:ntacyjne ka!I"bonuz tej synkliny Z'llI8.jdują 'się w Mu- zeum ŚwiętOikrzy;Slciej Stacji Terenowej Instytu1tu Geologicznego w Kiel- cach.
OPIS ROBÓT 'ZIEMNYCH I GÓRNICZYCH
Na obszarze występowania kall'oolIlu w sy.nik1inie piotrowskiej, wedłUg materiałów karlo,gI'I8.ficznych J. Cz.anloickiego i J. SamsolIlo,wicza, wyk.o-.
l. WYdzielenie tej jednostki wYnika z badań prowadzonych przez z. Kowalczewskiego·
(informacja ustna) nad rewizją i uzasadnieniem terminOlogii tektonicznej w paleozoiku święto
krzyskim.
:80 HaliaJ.,a Żailooiwa, Jadwiga PawłoWls'ka
'nano. W rama,eh ipracprowadzo!nych przez ŚwiętokrzySką Stację Te:reIlJO-
wą łącznie 108 wkopów o:raz 7 szybrk6w (filg. 2). !Pra,ce tezliOilmUzo.wano w więks210ści w oIlrolicy wsi PioJtrów-Gu~aczów, ,a t:akże w niewielu pU1Illk- tach w cilmlicach osiedli P.iotTów-Zaglośctn!iec i lPiórtków-ZajalSienie.
7~,B'
LA.B 6
.FLg. 1. Mlapa goolOigiJczna odkryta omawianej okoUcy według ni~lojkowanego--
ZJdjęcd'a Z, KOlWalczeIW'slk:iego; u:rupelniie1ruia H. Żalro,wej dotyczą 'zas,ięgu dol- lIlegoklaa:obonu :w synklinłie pdotro'WS'kiej
Unoove'lIed Igel()[ogIc lInaJp 0If the ~e.gion srtrudJied alocoroilIlg 00 'an um.plUhliiSihetd maKie by Z. KIOIWai);c.zeWlSiki; ,COtIIIIPletiOlIllS m,ade Iby H. ŻaIlrowa are on!ly oon.- 'cem.eod iWi:jjh Itbe extelIlt of 'Uower Carbonirf,eOOU!s· 1;n the P:iottr6w sYlIlcliine 1 - dewon środkowy; 2-3 - dewon górny (2 - fran, 3 - famen); 4 - karbon dolny; 5 - dyslokacje; 6 - linie przekrojów geologicznych, przedstawionych na fig. 5
1 - Middle Devonian; 2-3 - Upper Devonian (2 - Frasnian, 3 - Famennian); 4 - Lower Carboniferous; 5 - dislocations; 6 - ltnes of geological cross sections shown on Fig. 5
'w
oilroliJCy wsi Piotrów-Gułaczów .prace ziemne i górnicze z1KJikiaH-~zoWJanO w najwięks2iej ilości :na zaohód od drogi wiejskiej (fig. 2). !P.Q.
.stronie wschodniej tej drogi, w ,ciągu Q kierunku NNW - SSE, usy\tuo.- Wlano. 11 wkopów (68-78), i choć wykonano. j,e do głębokości 3 m, nd,e ..odJkrry1;o. w nich podłoża czwartorzędu (l'óżnoziail"Iliste, jalSlne i miejscami zgli:ndOlIl:e piask'i oraz roZJarwosza!I'e, zwięzłe :i piaszczyste gliiny, miejiscami ze żwirkami !Skał półnoonych lU!b loka,lnyah:).
Na za,chód od dro,gi wiejskiej wykonano 69 wlwp6w, zgrupowanych w większośd w czterech Limi,alch o k~eI"un!ku SW-NE (1-28, 34-37, 44---'6'0, 62---;67, 94-97, 991..-.108) i cztery sZylbiki (I, II, IV, V). Tylko
.'"
•• !LO
."
.,,.
.IO
G6rny wiren w synklimiie piotrowskliej
'76
PIOTRÓW -
·n
."
·M
. .,
'11
..
ZAGOŚCINIEC
o
200 400m"i .•.
.~rJ
"".31
... .
~
."
..,• 11" . ..,. . .! -Ił
".
..
·Ii VIPIÓRKÓW - ZAJASIENIE ";;.
.11 .11
81
'N
.FUg. 2. Szld.c loklaa'ilzacyj.ny prac ziemnych _i ,górniczych w syu1kliJnoile piotrowskiej Loca.'tion Slketch lO.f iCl'igJgiJng ,aJIlId miale 'Worm in the Piotrów syn.clJi.ne 1 .:... wkopy; 2 - szybiki; 3 - biegi i upady warstw
1 - diggings; 2 - test pits; 3 - courses and dips of beds
kilka wlkopów w tej okolicy {24, 27, 28, 36, 96, 101, 1-04, 106) lIlie przebiło
do głębokości 3 metrów .piasków i gliIn czwar1lorzędowych.
Ni€ikitóre wlrotpy pozwoliły uzyskać osady dewonu górnego (franu i f,a-
menu), i to wyłącznie otacmjącego dolny Ikatr!bcm od pohJdndowego za- .chodu. Osady fratrloU stwierdzono ,we wkorpach 66 i 6'7, połoOOnych blisko wychodni tych skał (f:iJg. 2). F,amen natomliaJst uchwycono pod CZWall':to- .rzędem 'W pięciu pUlIlkJtach I(wlkopy 9'5, 97, 108, 6'5 i prawdopodobnie 49).
Reprezentują .go prmwai2mie sil'lllie zwieitlrzałe łupki z wkładkami (5-:-10 cm
,grubości) i soczewkami ,ciemnych /Wapieni.
Pozostałe wJropy, wykOlIlJalDJe prnw~e wyłącznie do 3 m głębokości, od-
kryły osady karbonu. Są to ciemnoszare, simie ~,etrzałe, miękkie, płyt
kowe łU'pki i:lJaste, ciemlnloszare kostkowo ~ka:ne, twarde łupki Ikrze- miO'Ilk!owo-ilaste i krzemionkowe (w ,cienkich waLt"srewkiach) OTaz 11Itwory
szarogł.a:zoW1e o batrwie ZJ.ieloll!awpszall"ej, cmsem z odcieniem ż6łtarwym.
W 'S&iach ,tych (główn:i'e w utWlOrach ilIastyClh) liczne są nacieki tlenków
żelaza i ImlIIligtanu; oooerwowane Ipr:reważnde .na ·spę'k:am.i:ach. Spo:t"IaIdycz- lIlie występują tu rtakże sf.erosyderyty. Fauny w tych utwarach nie zna;l'e- .ziono, natom~ast lokaln~e :obfi,ty jest detrytus flory, zw,iązalIly przE!'WIaŻiIl1e
:z osadami szarogł1awwymi.W tych osta'tnich osadach występują SZa!l"O- Kwartalnik Geologiczny - 8
82
SzybikI S N W
Szybikm
S N
SzybikVl
S N
SzybikU
SW NE
SzybikN !"
SE NW
FLg. 3. Profile 'lJitolo~1cmte ,s'Z3"bików. 'WY'roonan.y,ehrw sy.n1cl!~ie piJOtrorwslklef Lithologic profi1eslin 's: . ...t.est' , .' , pj,t&nW.deb:t, .. .' , .' -
' the
"" .". RtattÓ\y'"~"ć . ., . sY\t).C'1ine ., •l - gleba: 2 - piaski: 3 - gliny: 4 - zwietrzelina różnych łupków, margli i wapieni~
5 - szarogłazy: 6 - łupki szarogłazowe: 7 - łupki ilaste: 8 - łupki krzemion- '. '" l!;owo-ilaste: II ~. łupki margliste: 10 - margle: 11, ,"'", JllTapie.t;lie: 12, ~ sferosyderyty~
" .. 13- -" oznaczenia' głębokości próbek, ·z ktfu',ch Wykon:ano' płytki cienkie: 14 - wystę-
powanie flQO' i fauny ",· : ,: ... : ' " ': ,, ' " ," . ,l.·._.,"soil: 2 - sands: 3 --:: loams: 4 - weathered material of.,various shales, marls·
. 'and 'limestones: 5 - grey'Wackes: II -'greywacke shales;' 7 - .'eIayey shales: 8 '-sili-
ceous-clayey s,hale$,: 9:.'7" marly< $l1ales: :10 .:....:.. marls :11 .,:.;,.: ,J.!.Iilestonj!S :.12 -'-sphaero- siderites: la..".; dept.h~ of·,·samples ol WhlCh thm sec.tions. wer!~ made:. 1.4 - occurrence
loclilltieś of flora "and fauna . ' .
rgłazy'i łU'Pki sZ'a!I"lÓgłaroWie, zmalezione we' wkopach':.1, '37-6, 9~14;':Hj,.
18, 23, 37,.:44, 47,ęD752,57-:-59; 94, ~9-100, 102 i 1005. Prrzewatstwiają je' przec;leiWsz:ystkim' ł:tlipki .nas,te; rz,adziejkirzemioiIlko.wo~h'łlste 'Irll'b 'lkrz'e<-:- niio:rl!kowe. B'i~ ii upad
w,amtW'
~€T:roI1IO we' W!kopach~: . 2 (2'80/58 o NNE!)~12 (40/300 NW), 216'1(7'0/230 NW) i 52 (4Q/30° NW). '; .
W
czterech szybika,ch' zlokalizowanych po zaJchod,rnej ~i€-WSi
PtioO":'"'1:TÓW-GUł:aCZÓIW U'z~allJO taIcie ' utwJo!I"y ~a:rbotnu IW sta!IlJi~. batrdziej
świeżym; .
W szybiku l' usytuowanym (fig. 2) i~oło 45rO ilU na NNW od skrzyżo
wania d;rorgi wdejskiej, pI1OlWadzą'cej. przez osiedle IPi!O'tró,w-Guła,czów~
z :szosą Kielce'- Opatów stwierdzono !l]a'Stępujący (pl"'Ofil warr's:tw {fig. 3r;
83
Głębokość w m Opis
O,OO+Q,lS 0,lS+0,SO
Gleba.
iPia,sek drOlb:nJO- . śr,edn:ioz~ar.nisiy z okruchami 'zwiletrzałych szaro-
,gła,z6w.
Q,SO+13,00 SZ'aa'IOgł:ruzy barwy ż6łtorielonaIWej zrd'zawymi :naciekami, od ,głęb()l
koki około 's m ,c:1emnos'zare, rtWiande i w lWi,ęmszych ~awic;a.'ch (do 60cm grUlbości), prrewa:r,stw1a:n.e łuipkairrii: SlZlarogłiłOO\Vy<IIll1 i cienkimI war;;
siewkami! demnos:za'ry,chłu:pk6w Uas:tY'Ch' (rzaJdIro) z wpryśruięciJami
pirytu. 'w sżarogłaza,ch ,m<i.ejlS'caml ,gnLaZlda i socZJewki ,materiału Iil:a':' s1ego lub okru'chy oStroIp-awęd!~fis;,be, ru.pk6w ilalSty'ch (brEikcje !intra- f<ill'lma!cyjne?). SeI'!i.a: 'zarw.ier;a" :niekiedy l,kzne ślti:zgi tektoniczne.
W SZla.l'Oigła:za'c'h li łupk.acl1 ISzarogła,2lOW'y,ch :wy;stępują na głęookoś<ci:ach
6,0+7,0 ID i 1'0,0+1:1,Om hierogl:i1y {tab!. IV, filg. 8).
W
utlwora'ch szaro- .. gł,awwy,ch jest dUŻIOmuskowitU izwę.glonego deti-ytu:Su flo.ry, roz- pNllSzonego ,a[bo wy:sitępująceg'ó w wi~~zych 'l1ia~rom:ąil#em.ia,ch. Oma- ,czam'e okazy flory znaleziono ll1I8: ',głębokościach 6,S+8,0 m ,(Astero- calamites \sp., Lepidodendron cf.. veltheimi - tabl. J!I, fig.5). FaUJllY :brak. :i3te;g ,war.s:l;iw 'Wsrtropie -, 30 do. 3'So,\v
ŚI"odJlrowęjcięśd pro.f:iJ.u i w ,gpągu - 4S"'. Upad &eIl"ii miejscami 400 , na ogół 60-700 na NW.Szybik II zlokalizow:ano (fig. 2) w odległ,Qści około. 100~ m na BE .qd szybiku I, a jego pI.,O'fil przedstawia się 'następująco (fig. 3):
Qłębokość w m ()pis
O;OO-f O~lS . 0;1'S+1,80.
1,8 O:,+S, 00
Gleba ...
,PiJaski. 'róŻJIlozl!ari1ilSte,popie1ate, 'sypkte; z oiktuchamis1zaTogłaZÓlW.
'. Zw.itetrzel:irna,IS!za,rogłaizów j łuPków, &pOiadycz.nie·z okruchami 's,iJnJi.e
'zWietrzałych: sferosyderYt6w.
Łupki: ilaste 's'mre i ciemnoozar.e;,mlę~kle,i>ły;tIrowe, z erenldlrni wall"- . itewlmrn:i kOSltlroWo spęk:&nych hlipk6w krzernLonIooWlo-H'a:stych. Serial
'zawiera meIkz:n.e wkła.illti Ju,pkó.w s'zarogłarowych .j oSzarogł!a.Zl6w
~wławi<ca,ch 30+80 'cm mLążsio.ści);:miiej!Slcam'i z Td:zawymi nadekami Itle:nk.6w żelalza,. ,Gdiieniiegd'zie w , łupkadlobecneSk'UJpieIlJLa -krysztlał- '":k6w pRytu. FlOora rzaidkil (nagłę1>oik<l!ści ;;,0+6,0 ro), także IW PQS1;aci
Większydl fra,g'Il1etIlt6w{ł1ste-rocalamites'
.sp.'
~ talbl:' Tv; f1g. S). F'alun:a wy-s,tępuj:e. w miękkich łupika'ch iJJastyeh 'n:agłębokośd 5,(f+.7,O m.Stw1erd.roiJ.otulObeC'llJOŚĆ okaz6w Nuculavus lttcj,niformis, MYa,.z.ina SIp.?
(1'ahl.
vr,
fiig. )4), PaS"idOnia becheTi, DolorthOcerasstriolatum (taJbl.'1V:fig. 10; taibl V, fIg. 11), Gonia.tiltes CTenistria (ta,ql.· V, fi,g. 12, '15), Gcmi<htites I~.,·· Nomismoceras vitltigęr 2 (ltabli.. iIII, ':ffi.'g. 1,; .taJbl.· V;
fi,~. 13, ,M? d; Namismocerassp. O'bok ,s'zczą1:lków ibliJżJęj nieoznaczaJ.nyc.h małżów, pl"OiS!f.ych łodZików i trY'lobi.tÓIW. Bieg waTlSw "wymosi 300'+
315° z .upaidem~m1enlIlYI!I1 j s:ki,erowaJllym na m (80° IW &tro:pi~~
a 6fr-7!So, w niższej części profilu).
" .'. Z przeprowadzon.ej w ostatnich latach rewizji paleontologicznej okazów gatunku No-
mtSmoceras germantcum wynika, że jest on. młodszym synonimem angielskiego gatunku N. vttttger (prace H. J. Nikolausa; H. 2akowa, praca' w druku). Z tym wj.ąże się poprawka dotycząca okazów oznaczanych dotąd jako N. germantcum z górnego Wizenu Polski (Sudety Srodkowe, Góry Swiętokrzyskiel. Okazy te reprezentują W rzeczywistości N. vittiger.
84 HaJ.ina ŻaJlroIwa, JadW!iga Pawłio.Wiska
Szybik .IV położony jest w odległości około 500 m lD!a NW od sz~biku I (fig. 2). Profil warstw jest następujący (fig. 3):
Głębokość w m Opis
0,00+0,10 0,10+0,60 0,60+1,20
1,20+2,00 2,OO+U,90
Gleha.
Piaski rÓŻlIloziarni.ste, j-asnoż6łte.
G1i,napLatS'zczylSlta barwypopielatordzawej, w g;pągu 'z 'licznymi okru- dwni łUipków.
ZIW.tetrzelilIla łupk6w ila.Sity·ch ciemnoszarych.
Szare d ciettn:IliOszare łwpki dJl.aJste, droooopłytlrowez rdzawymi i żółtymi
nacieka.mi, przewamile ·2lIIlIielon.e 'i pQWyIgniatalIle,z wkŁadmami ropków
.szarogŁarowy,ch i żółtozilelOiIllkawych s.zarogłazów z Hcznymi ślizgami
tektoni-cznymi. M1ejlScami s'zarogłazy są sfałdOWl!irne lub tworzą kliny tekflcxnicme. IBileg lWaIlstw mierrony na oociJruka,ch mniiej zalburwnych wynos:i prawdopodobnie 70' z upadem 40' na :SE. 'Warstwy szybiku
'zna~jdują się w obrębie5trefy dys!lokacyjn.ej.
Szybik. V 'UsytuOWaJllO 'w odległ<lŚCi ok,oło 500 m na NWod szybiJku IV (f1g. 2), jlego.,profil warstw 'PrzedstaJWia się n8istępująco (fig. 3):
Głębokość w m Opis
0,00+0,20 0,20+0,65 0,65+0,80 0,80+8,00
G!leba.
PLaski różnoziam:iste, żółte.
Zwietrzelina szarogła.zów.
Szarogłazy barwy żółtozielonej, niżej ciemooszarej, z lIcznymi n.aoie- 'karni rdzawy.mi llliaJ SlpękanLach ,i łicZIlYlm muskowitem ,(ławke do 30 om
mią:ŻlS:zości}z wkładkami łupków 'S'zaroglalZOIWych, d~atStych :i krzemiOIlt- k()Wl()-i:lastych. Mi>ejiScami w lupk.a:ch ISlkupien'La pLrytu l wprYŚ'll!ięcia na
'SlPękallliiJach. N.a głębokości 3,0+4,0 m 'znaleziono duże hierog1d.fy w sza-
rogła1zie ~1labl. II, :liiJg. 6). Obfity 'zwęglony detry1tus flory ta,kże w na- gromad:zenLa·ch. Bieg wa!l\'!'tw ,wyn'Mi 292' 2 upadem- 65' na NE.
. Na -pół.nJOc 1. !północny wschód od drogi wiejskiej, przeChodzącej przez osiedle P,iotrów-ZaglOściJni,ec (fig. 2) wyk!O!Irano dziewiętnaście wloopów (29-33, 381-43, 61, 88-93, 98) i jeden !szy1bik (III). Wkopy 'zloka-lizowao:liO w dwóch liniach, mniej więcej ;równol,egle .do szosy K!ielce - Opatów
OIMZ w dą,gu Ipoos1Jofpadłym do niego, o kieruniku NW-SE.
Część wloopó,w (42, 43, 61, 98) ()dsło'IlIi~a do głębokości 3 f i utwory
cZ'WartoirzędJOlWle wy1mztałoon.e w postaci :różnozia:rni:styah piasków popie- laty'ch 1ub trdzawożółty;ch, 'które miejscami podściJeJJają iły piaszczyste lub rdzawopopielate gliny .piaszczyste ze żwiJI'kami :skał lokalnych. Wlro- parni 39 - 41 1J:ZYI.$:a:no pod ipilaskami i ·gliną z o:oo;cmkami skał pómoc- nych gruzłowate wapienie frrrunu. Wkopy 9D-93, 88, 33 i 29 odsłOlIlli.ły
pod jpOkirywą 'CZWaTlDOIrZęcLo.wą osady famenu. Są to. przeważni,e si1n~e zwietrzałe, zielOlIlawopopielate lub żółta.we łU'Pki ilaste i maI'lgliste, .miej- scami z obfitymi naciekami tlenków mangan.u i żelaza, z Wkładkami i sa.- czewkmni demI1JolSz:a:rych, zbitych wapieni (do 5cm ,grubości). Tylko we wkopie 29 w okruchu wapieni'a Zl1Ialez1ono szczątki .trylobita {tarcza głp
Wlow,a). Bi,e:g warstw ,po.mierzony we Wikoipi'e 33 wy.nosi 80°
z
upadem 32° na N.Górny wizen. w synkliiIliie piotroiw.s>k:iej 85 Famen (pły;tkowe łupki ilaste) uchwyooiIlJO rówmeż wkopami 31 i 30.
Bieg waJrstw w tym ostaltnim wynosi 100 z U!paid-em 3,00 na E.
Silnie .zw1etrzałe utwory karbonu stwieroZiOno tylko we wkopie 89 {pod zbitą gHiną pł,onne hlpki ilruste) , rprrawdopodobni1e we wImple 38 o;I'laz we wkopi,e 32. W tym ostatnim pod zwietrzeliną ciemnoszarych, płoo.
nych 'i silnie zgn:iedony.ch łupków il'astych k.axb,?ll1u uzys1mno (od głębo ...
mści 2,70 do 3,0 m) .płyt:kowe łupki ma:rgl'Lste famenu. W tym Wilropie
kontaktują wdęc ze sobą utwory k,aI"bonu i dewonu. Kontakt
ren
jestkontaktem dyslokaJCyjll1ym. .
W zlo~aldZlowa:nym w PioltroiWie-Za,gośdń,cu szy.biku III (fig. 2), odleg-
łym około 1100 m na SE od szybiku II, U'zyska!IlO osady najll1iższ.ego fame-
ill!U. IPmf.il fWlaTStw przedstalwia się ll!8.stępująoo (fig. 3):
Głębokość w m Opis
0,00+0,10 0,10+0,70 0,70+1,20
5,5,0+8,00
Gleba.
. Glin,a pia:s'zczylSta S'z:a-rordzawa z lWarsteWlkami: żółtych pila,sków i z okruchami kwa,r'cy,tów.
Zwietrzelina łupk6w barwy zielona,wosZB.Tej lub żółtos;zaTej', prze- mies.2'Jana z iłem.
Łupki margLiJSte 'i ila:ste, przeważnie zielonaiW'Osza're z wkładkami: płyt
loowych mar,gH (5+'25cm grubośd) oraz iWkłaidkami ,i soczewkami
~bity,ch, demnos'zJaTy,ch wapieni ~5+12 cm grubości), z żyłkaJIrl j, ~z
darni kałcytu. Bieg wanstw wym,osi w stropie '90° z upadem 3i}° na N, a w spągu. 8Qo 'z upadem 30+40° na N.
Grubsze ławke wa'p]eni zbItych, demnos'zarych,zcien:kiIm!i wkłalCilDami
margli i łupk6.w mar:gHstydJ. Bieg W'a(1"stw Wynosi 73+80° z upad,em 38+40° na N.
Na pół1nocny wschód od drogi wiejSkiej, przechodzącej przez osiedle
Pńórków-Zajasienie (fig.· 2), wykonano. dziewięć wko'pów (79-87) i dw.a szybiki (VI, VII). Cztery wkopy do. głębokości 3 m odsło.niły tylko. czwar-
torzęd, a więc ro~no~iarniste, ~glinione pLaski ja.snożółte lu:b szare z o~
chami kwarcytów ,(79) albo glin'Yze żwirki,em kwarcytowym (82, 84, 87,).
Pozostałymi wkotpami,z wyją,tkiem wko.pu 81 (wCłlPienie ży,wetu), m;ySka- no pod pialSkami i Igldn:ami zwietrzałe wapienie iranu (83) oraz~wiectrza1e
Wapienie i łupki famenu, sporadycznie z OikTuc:h.ąmi sferosydeT-ytów (80, 85, 86).
W obydwu szybikach uzyskano .zamiast spodziewanych osadów kar-
bońskich utwoll'y famenu, najlpI'awdopodobrri,ej niżs~egQ.
Szybik VI połoŹlOny jest 930 m na BE od szybiku III (fig. 2). Profil l'itologicz:ny (przedstawia się następująco (fig. 3):
Głębokość w m Opis
0,00+0,,20 0,210+0,60 0,60+2,00
Gleba.
Pi,asiki żółte, różno!ziarniste z otoczalkamiJ kWlar:cyrtów.
SiJlnJie 'zwietrzałezielon,awos'zare łupki ill'aste i mar:!gI~ste oraz ciemllJO- 'Szare W1apienJiJel.
36 Halma Żallooiwa, Jadw;i,ga Pa'wroWls.ka
Przewa,rstwien:ra ,sza,ry,ch 1 <:ioenmos:zaf'Y'Ch, Zlbłty,ch wapieni i zieliO- :n:arwosza;ry>ch .i ź61tols'zarych, mriękk1ch łupków' :iJ!!IISty-ch i ma:r.gl'ilstych.
W,arst~'\Vk:i łUJpkóvir, są na. og61cieńsz.e (2+6,cm) od wkŁadek wa'piie'nli (4+10 cm). Na spękaniach w lWaiplLe:n:ia'ch 'liczn.e ·szczotki kalcytolW~.
, B:Leg wa'r.stw wy1llosi 85· :z upadem 22· na N.
SZyibik VIIusytUiOwaI,lO olroło 5100 m !Il!a SE >ood szybiku VI (fig. 2), aJ?:OOfiI jego przedsta,wia :się JliastępująQO (ng. 3,):
Głębokość w m Opis
~,OO+0,20
0,20+3,00 3,OO+4,2{) 4,20+4,7'0 4,70+'9,00
Gl'eba.
IPb!ilSki śretdmozLa,rnilSte, ..sypk~e, ja:snożółte ze smugami rdzawym'i i ibrunalti1.ymi, w spą.gugJlirua:ste. '
PLa'sQti .gliruaste, rÓŻIlo21La;rn:ilSte, demniOŻ6łtez :rdzaiWY1mi IS-IDUJgaml,.
.z okruchami kwal'cytów w spą'gu.
ZWLetr:rel'ina zielonlkalWlOlSzarych łupków ilalSltych i marg];18:tychoraz deIlllllOlSlzarycll WIB.pLen,i.
ICiJeIrxmoszare, lS'ilIllie ,spękane, zbilt:e w:aopieni'e .<4+10 om grubości)
:z wkła~ami tlle-lon.aWlOS'zary,ch łupków il!llStych-i I!llarg.listy'ch' I('WIaiT-
stew:ki2+5.Cm). lB.i!eg wa['S!tw wytl1OS1i 85· z upadem 30+35· n:a p6l:IlJoc.
OPJS J?ĘTROGRAFICZNY. SERII DOLNOKARBOŃSKIEJ ChaT..ałkte.r ,petrograficzmy iSkał ikwboolskich omawianej okolicy .okr€Ś';'
1000 na podstawie obadań m~Ojpoiwych, wykioiTha1ny,ch
;na:
płytkach cien- ki,ch; Ogółemzbad'ano ,30 lPlytek cienkich,W';ycięty'ch zipróbelk typowych odmian skał.' Wśi'ódnicll WJ!l'Ómi>boIlO 23 płytki· z szaro;głazruni i łupkami szaro.~orwymi, 3 'płytki łupków ilastych >o;raz 4 ~ ru.pkówkTzemi'OoIllkJo- wy;ch i \krzemi()(llIlrowo-.i1:asty:ch.'SZARJO~ŁAzY J: ŁUN{! 'SŻAiROI(;ŁAZOWE
Badall'iamik,voSkopowe wykia2JUją; że szarogłazy i łupkismrogławwe składają się Z. kwarr'Cu, Ska1eni, lyszczyków immerałów chl>OTyltowJó-'żela
zistyc!h. Naj'częśc,iej :występuje :Struktura psamito,wo-aleurytowa ,w obtę'"
bie części zi.;arr:nistej,a ,pelitycZllIa lu'b bazaWna ...,. wSipoiwie. Tekstura jest zbita i-bezładna, a pewne lipo!l"ządJlrowanie kDerumkowe składn!i'ków ły~z
-czy!kowych za'zIlIacza się j'edynie w"oOdmi:anl8.,ch złupk,owaoonych (tabI.I;
fig. l;a, b). WielkOlŚćzia!l"n mine!l'lalnych j,est TÓ żnoTlodna, od peliityczny-ch
m.i'~olitów w :spoiwie la'i· do. ziai"n: możliwy,ch do wyróinienia maikroslw- powo., 00 ŚTedniocy,0,3+0;4 mm. Najczęściej spc;>tyka :się ziarna o wieIarości 'Około 0,2 i 0,05 mm.·
Kwarc w sZla!ro.głazaClh ,występuj,e w dwóch genera,cja'ch. Kwarc
pier-
womy j1est obok S~ale!l'i 'Podstawowym ,składnikiem frakcji piaszczystej, a jego. :roztall'te relikty SltaInowią ,część ,składową :spoiwa. Ziarrna są naj-
częściej ta,blic2Jlrowate, olStl"lQo~awęd:zi:ste, niekiedy nawet zwiórkow.a.ne
;i maczugowate, przypaminają,ce swym pokrojem k!WlaTC pirogeniczny.
Niektóre ziiaTna są .spęlkanJe -lub wykazują n;ierówIn!Omiwne wygaszanie
·światł1a. Niemal wszystkie pOlsiadają drobne, nielkTystaJiczne ilnkluzje, maskowane licznym drohnodyspersyjnym nalo,tem ziemistym. Kwarc
Górny wi2ien w ,slynIkliJn'ie piatl"OiW,sikJiej 87 n-eogeniczny znrueźć iIllIo.Żl1:a :główni'e w Slpoiwie skały, ,gdZ±e. twlOirzy drob.p.e nieregularne miJ:qolity. Część '1l'WIodmionej w procesa,ch diagenetycznych krzemiO!IlJ'ki pozostaje 1lakile w formie opalu lub l,ekko przekirystaJiZiowanej masy ,eha1cedo'nowej. . .
Ska1en:ie r"eprezentowaJne ·są rwyłą,cZm:ie przez ocJmiaJPy alkaUczne. ;0,0,..
minują pertyty i mikDOłPertylty mi:krok1inowe iOTtoklawwe,Tzadko, do- strrec można delikatną -gtruiktuxę :kIrat'kową m:iikroklm. SkaJenie po1ta- ,Sio'we mają zazwycZJaj pokrój izometryczny ~ ,tatbliczlrowiarty według (OH»).
Niekiedy dostrzega się także id1offiOll'fkzne rprzekroje wydłużQIlie wZidłuż
-osi x na śdaru'e (001). . . ' . . . -'
Z plag~OIkla'zów IOOOClIle :są jedynie albity (tabl. l, ftg. 2a, b), kItóre ~a'chQ.
Wa!Il!e są naj-częściej w fOiI"Illie drobnych, mie.kształtnych okruchów, zna,cz~·
nie drohniejszych <ld zilaTn ska1,eni:a potasQlwego. Są one zbl'iźnitacwne wedŁug Iprawa talbito'wego, nier21adko w kombimJacji z prawem 'lka!rlsbadz- kim li SpiO!I'adycznie z peryklim!Olwym. Bliźniaki ka:rlsbadzJk:i.:e s:poltykasię
. takile
w
obrębie 'skaleni Ipo1Jasowych. Wszyst'kieskaleni-e ma'jązmiennąilość ŚUJbmikroslrojpOwych Wl"ostków niewtadrQmej !!llatu;ry. Tu i ówdzie 'spoltybm.ie są ślady 1a:g:r~atÓiw saussurytu (roizytt
+
serycy,t) , 00 możeświadczyć () pierworbnej <lhec:npści pl:agitoikLa,zów. baT>dziiej wap:enny-ch~ · . Z łY1szczylków właściwy',ch biotyt zdecydorWla'Iliie przeważa nad mUlslm- wi'tem. ŚWi'eży bioty,t wyikJaz.uj'e' silną abso!l.'lpcję w odc:ienia'ch: a -"blado-
żółty lrtilb heZ:barwny, .. '{ ,....;-;;..cynamonowo-i o'Hwkowo,wU!natny. Wi'eolkJOŚć łuseczek jest różna, od -niewielkkh I'Ioztarly-C'h wagmentów dO,'maQcrxJ- sk<lfPOfWo' OZIlJaczal!ri.ych -łusek -:i blasZiek, długością· 'się-gający:-ch' O,5'.',mm, {taibl. ,l, f~g ... 2ta, h). Muslmwit jes't zbliżony !pOik!I'!ojem i w:ielkibścią'do h1-o'tr- Mw; występuje j,ednlak owi'ele rzadziej. ',"
W skale obselTwuj'e ,się sZ'eTeg '\ytór.nych procesów prżeohra-rell'iowylch.
Skajenie . ,~e -i mu8lrow:~t podlegają kaolinizacji; biotyt jest w róż
nyfu Si;OIpritu 'zbaJUerytyZ'Ćl,wam..y,~ a część. tego odbarwionyCih łU.seCielkn!a
leży ; IrlJiewąJtp~e. '~o werm'i'kuHtu., :Zm:~enamść ,bat:w .. irilterferencyjny.ch
~ dwójł<JmIloo'c:f sąh1łirdw dU2Je,'toteżtru':ano?,go 'nieraZ ótdróŻ'rilić od właści~
we~ mUskowltu; tym 'bwdziej, 'że dość ,pospolite jest zjawiskJOiwzajem- nego ,przera:sbanm: WiOtkółzmien!iO'!lIychłusek biJo'tytu groomadzą się !p~amiki i ,grtidlki. t1e:ników żel'aza;-ani:ekierly także min:er.ały l'eU'lrokSenu. '··
Dqminującym
[procesem:
jest ~ Ska;le ~'chlOryJty~acJi.'P,od~egają temu nie tylJlro 'btotyty, tale . także ,skalenie i kwtaTC. Chloryt j,egt wy-kszta:łoOtny w rÓ'żnych po,stadaeh. W formi'e wąskkh, deliik!atnych łuse
f;zek prz~asta. w ,spęlkam..ia'ch skaleni,e, i kWla:J:'lC, a po~ołite.~ zwłasreza
jego 'iPSeUioomorf<l'z.y po bioityde. W kilku prz:YPiłldJ.rlą~hta:IlJ~O\VąiIl!O- ąał
kowicie sChl<llrYtyZiowane ,amfibo1e i fgranalty. Simie scillorjty~aiI1ę.jeSt .spodwo Skały, gdz:'e O'ook słabo dwójŁomnej, bezpostą~i;q,w€j masy, z~
towano taJcie .pa!semkta' chl<lrytuo włóknistego i pieil"zastejgo. Dość . ,~~ę,sto s~ka się sporych rozmi;aJr:ów podiro,blasty świ'eŻ€g,o' ,chlorytu dłl,1.gości
0,8 mm. Barwa ,chl<lrytu w Jprzek:roj'alC'hmak.syrpi8;b:;1ęjahsoiIipcji:ż,Lelo.
na 1 bruinlatnozielona,· dwójł,omnooć jeSt zmiel1lna" lny --,. pa od, O,OOP
40
0,010 i więcej, znalk optycZJnyzmieinny .. Zjawi. lSuibt.tąrmal:nej 'arbsO'l'\Pcjd.
światłta ni,e zaobserwowano.. ' ., . .
. Spoiwo smrogŁazów jest zło2Jooll'e zmi-a'zgimrutedału' o~uchtOtW,ego,
pTzeds:tawiiOtnego wyżej, silni,e zmienionego pod ,,w,pły;wem . ,chlorYtyzacji
88
i słabo wyrażonej sylifikacji. OałośćprzepojOIlla jest rozawobrUlIlaJtnymi nacie'kami wodorotlenków Ż€'la'za. W :n:łekt6ryc:h próbkach (szybik I, 'głę
boll~ości 4,0+5,5 m o.raz 10 m, szybik V, głębokość 6,.0+8,0 m) na tle·
słabod.wójłomnej masy wiążą'cej widoczna jest zmie:runa ilość jasnych.
łusek hydromilrowych. Nieki€dy ilość pręcików ilastych zwiększa ,się tak dalece, :źle można mówić o. spoiwi'e hazalnym (tarbl. I, fig. 4). MiIlie!I'lały
HralSte :przerastają iSkJałę pod Il'ÓŻ
nym Ikątem, !I1Jakładając się także Ilła ma'gę ch1otryOOwą.· Ich powsta- nie wiązać mpew.ne należy z póź
rui e jszymi:mn~aIIlami wietrzen:i;olWY- mi i diagenetJ71cznymi. W Ill.iekitó-
rydh .
pró l)}oodh 2JaIOIbserwiowIanoobecmJOŚć kilkumi:limetrowy:ch 0-
kruchów ilalstych 10 ba'l'Wie zlle1o- na'W!OiSZJaIDej lub żółtej. W jedJnyrn miejscu znaJez.iOIllO szczą.t:kd slrnze- milolllilrolWlaiIlej ,raJU!Il y.
Wśród mmerałów akcesotryCz- nych szarogłazów wymdetnić IJlIale-
ży ,siWe zmienilQll1y cyrkolIl, bez- bar.wne grnnaty, rzadki ty1flanit i apart'ył. Ten osta,a ma !plamistą barwę zie1ofnawą;i licme ,CZ'Ml!I'IO- kątne S1Pękrania.
.A!nlali:za plan,imebrYCŻD:awyikla
ruje, że HlOŚciowe :stoou:nk:i iSkŁad
Minerolu 10 .
łyszc~1cowolit1OO!:;:-:'o~;'--'--=-f::--,:-=-~:r-> 100 Sko!8ni~
ok'ućhy skał kaolin mine,&ły ciemne Mg,.
Fig. 4 Liczby projekcyjne ,s'zarogła'Z6w
ProIjec.tion nu.mber·s <Xl grey- W!ackes
l, 2 - szybik I; 3 - szybik IV; 4-7 - szybik V; 8 - wkop 105
l, 2 - test pit I; 3 - test plt IV~
4-7 - test plt V; 8 - digging 105
lllr'ików mill1.eralll1ych wdększości próbelk kJWalif:ikują je do ,grupy. S':zJ8.fI'I()..-
glaIZÓW wyższego Il'zędu (ftg. 4). Wśród liczb proje'lreyjlIly;dh przedstJalW'io- nych namnodyfikmvanym ·trójkącie skia~ pi!aSZiClzystycl1 (K. Łydka, 1955).
jedynie tyllkl() p:rółlka potbrana z szyb&u V (lgłę.bokOŚć 3,0+4,0 m) odbiega m,ecydmvlalniesw:ym składem od wszystkiohpozQStałych ;próbek ·~t;a,bl. I,.
filg. la, bl. iZe względów na wyooką zawartość kJwar,cu jest IOIIla umieszczo- na w polu szarogłazów lIlIiższegO' Il'zędu, przy czym ogólny Skład mineralny
z:bJdża ją ~lźmJie' .dio piaiSlmwców polimiktycZlIlyCh.
ŁU.NCI !ILAIS'IIE
Łupki ilaste składają· się z minerałów Ihydromilkowych i nUtu. Łu
seczki >u!roione są iW pasma o j,ednako.wej orientacji optycmej i prostym znikaniu światła. Wsp6łczy:nni'ki załamania są na ogół ntskie, jedylIllie- przecinki .nlitowe wy«mzują nieco, wyższy relief dodart:ni. BaIl'WY inter- ferencyjnie .podstawowej ma<sy ilastej zamy'lmją się w ,granicach Ill'zędu,
jedynie przy silniejszym zażelazieniu dwójłomltllość wzrasta. Barwmik
żelazisty jest obecny w zmienarej Hości we wszystkic'h próhkach alho w farmie jedn.oJ~tego pi!gmentu, lub też gromadzi się na płra:szczy.zn:ach:
złujpkQIWacen·iJa i w szc~linlach. Dużo jest także ,cmrn.ej masy ziemistej,
ułożqnej w formie rÓWIJ1JOległych smug iniieksztaMm:ych .pręcikÓw. SpoIl'a- dycz:n:ie spotyka się drobne plamIki opalowe, lIlIiekiedy lek'lro przekrysta- lizOWlalIle oll'az zsy Hfi1rowane'szkielety rndiolaiI'u.
Górny wiren w SlYnlkli.nrl.e pilOltroiwSlkdej 89
ŁUPK'I KRZEMIONKOWE I KRZEMrONKOWO-ILASTE
Tworzą one strzaslmne okruchy; dość twarde, o haJl"Wie czarnej ~ czar-
no~dza:Wiej. iNa:po,tkano j'e w próbk:a,ch z wkopów nr 23, 46 i 53 Oiraz jako
wkładkę w szarogłiaza,ch w szybiku V na głębokości 2,,0+3,0 m. lPod mi- kroskopem 'widać, że niektóre z nich składają się z silnie zreso["bow'aIIlych szkiel'etów radiolarii, przepojonych uW1ddniolrrą krzemiolIllką Olpa[OiWą. Nie- kiedy ,widoczne są ślady ,przekrystalizo'Wrunia szkieletów. RadioJarie są
~łaszczon-e i tak dlaJ.1ooe 2lIl1ieniO/I1e, że trudno jest cokolwiek pow.i.edzi,eć:
o i'ch przynaleŻiności do poszczególnych ,grup. Niekiedy .na tle niemal izotrOipow:ej masy opalowej hłyszczą rueregullarIme plamki przekirystali- zowanej krzemiOlllki lub też pręciki i przecinki illitowe. Ilość tycll osta't- nich jest zmi€lIllIlJa, a niekiedy grupują się one w całe pasma o jediI1aik1owej:
orientacji IOpty,cznej, tworząc przejścia do właśoiwych łupków ilastych. ' opisanych uprZJednio. W niektórych miej:scach cWst:rz,eg'a się także ziarIliai kwarcu ok:ruohOlwego. Oałość jest sUnie ,przepojona czaJrną i rdzawą zie-
mistą substancją sapropelową i żelazistą.
UWAGI O FAUNIE I STRATYGRAFII
W karbonie sy:nkliny piotrowskiej faunęznatl'eziolOO tylko w łupkach
z szybiku II (tabela 1). ,PolIlJi'eważ fawn'a (ta ,tworzy miiejsc:ami Irragromadze- nia, moima sądzić, żepra,wdopodoblllie jest liczna na 'badanym o,bszarze~
Tabela l Zestawienie skamieniałości górnego wlzenu synkliny piotrowskiej
Rodzaj i gatunek
I
Szybiki
I
I
IILameIlibranehiata
Nuculavus lucini/ormia (P h i II.)
-
1Myal/na sp.? - l
Posidoma bechert B r o n n - l
oraz bliżej nieoznaczalne - O
al Cephalopoda
§ Dolorthoceras striolatum (v. Meyer) - 7
~ Nautiloidea
_.
OGoniatites creniatria P h i lI.
-
3Goniatites sp. - l
Nomismoceras vittiger (P h i ll.) -
+
Nomiamoceras sp.
+
Trilobita
szczątki bliżej nieoznaczalne - O fl
I
Asterocalamites sp.I
O l
o Lepidodendron er. veltheimi Stern. l -
fi:
o - kilka okazów; + - kilkadziesiąt okaz6w; - brak okaz6w
Ze względu. na duże zwietrz€lIllie osadów S2lB.iIl:Se naJ jej wydobycie w OZlI18.-
c2lB.1nye'h okazach istnieją jedInak tylko 'pI'zy zastosoW:aIIliu rohót gór- niczych.
; ... 1. Tabela 2 zestawienie stratygrafii i miąiszoŚcl doinego karbon~ ceotraineJ częŚci G6rSWlęiokrzyskicb
(bez synkliny kieleckiej) we.Ilug B. Zakowej
Podział
belgijski
1::1
.3' : l:l l I
l,
::I ''<Il ,
Synklina miedzianogórska
~ 1----1'
najprawdopodob-: , ~ niej brak osadów'>.
--.L .~
C2 .9 - - , - - -ł
:e'
r:: ::I '"'"
§ ...
::I~ ;5 II)
E
warstwY
wars~1
zatębiań- masłow-
skie skie miąższość
I
'1100 +- miąższość
250 'lm ok. 250 m
, -
I
Rów tektonicznyI
Synklina"~agowSka I
' Górna
~--~~~---~---~---
Synklina
Radlina S'ynklina piotrowska
'1 '1
L
warstwy
gułaczowskie
warst~
gułaczoWskie;
mią:iszość około miąższość,
ponad, 250 m
II)
-o, ' El
1>/) '
50 m
warstwy , z ~ .
II) 6'.
'i warstwy z i
, 11),: ' Górna ; , .~: ., Górila
;9:' ',' ' <.El. ,
.g.~zość15 m.'
.g,
miąższoŚ~, , ' ' .;:: : ~,75 +-120 m warstwy ,
radUńskie
;. ;'warstwy
~adlińskie
'1
I
'1przypuszczalnie pełna mią:tszość ' ..
ponad 100 m
I
'~
warStwy z Lech6wka prawdopodobnie
mią:ts~o~ ponad 300-: m;
i
II) ,
warstwy z GórnI!--
~ miąższość praw- ,
'O dopodobnie po"' nad 400 m
" warstwy
zarębiańskie l".:
t
przypuszczalna
miążŚiość około 250m
Nomismoceras
·:vitiiger
I:ąsido1).ia becheri
,Gąniiltites creni~
stria brak ,fauny
II) '1
;g, . .
; przewarstwlema
§,
szarogłazów. łupków-3 '
szarogłazowych, ila-1>/), stych, krzemion-
! :
kowo-ilastych i krze-~ mionkowych; miąż
~ szość ponad 300 m
łupki ilaste
miąższość'1
'prawdopodobnie luka tektoniczna
<O o
~
S·po
f'
f
....
!l'I
t.
po
i i
i;f'Górny wizen w 1S'Yl1ikliilllie pilOltrowoSllciej 91 Zbadla!na iauna j'est ba:Ddw źloe za,chowa:na, miejscami zlhnonity.w- WaIla lub częśc:oWtO spiTyltyzowana. Nawet w przypadku oz.n:acza]nycll okazów :są to. wyłą,cznie uszkodzone odciski muszli lu.b skOOUjpek ze sł1a:bo na ogół ~ch()iW'amą !rzeźbą i bez j!akichkolwiek elementów budowy we-
wnętrmej d mwi!asQlWej. U Nomismoceras vittiger odciski te są spłaszczo
ne, lDia:le'żą do oika'zów w!rÓimymstadium wzrostu, z T~adko ZlacOO1watIliymi oddSkJami ostatnich skrętów. Na tnich, ni,ekiooy widoczna j'esthruzda
brzeżna. Na.gromad:zema okazów t·ego ,g.atutnku przY'Pomina1ją podolbne
obSeIr.WIOlWiatn€ w IWarstwaehz Lechów$'a szybitu II w synklin;ie Ła,go'w
skiej ,~H. Zrulmwa, 1962b). NLeliczne. okazy Goniatites crenistria repre-
zentują szczątIki odcisków rzeźhy (ząbkowane ,un~e przyrostu brzusznej
,częścimiałych muszli). '
A
SP:;:I::h P::::~:h ~~
t;tJ:l;;,J
~ ,~,' 8.~~~ ...
... .
1\
N
R1g. 5. PJ.'I7JeIka:oje Igeoli()~c~lle I9ytlllkliJn.y p:mrows'kiej w2ldłu'ż lini:i A-A' i B---;B' 'za-
'zna,c7JOtlly,ch tn:a f~g. iJ. (wedłui( Z. KQW1a1czeM'tSlkiJego)
GeollOgiJcal Cl"03S lS'eCtiOns ot :the 'PiiQtrów sy.nchlne ali()'Ilg a Hnes A-A~"ailltd
, B..,.-,B'; SiOOWn on' Fi,g. 1 ~alfter Z. Kowałćzewski) '" , " " ,
1 - kambr środkowy i górny; 2 - dewon środkowy; 3-4 - dewon górny (3 ,~'-·fran.
,4 - famen);-5 - karbon dolny; 6 - dyslokacje ' '
,l - Midclle,' and Upper Cambrian;' 2 -:-' ,Middle Devonian; 3-4 - Upper Devonian
(3, - Frasnian. 4 - Famennian); 5 - Lower Carboniferous; 6 - dislocations
, '
Z 'Zl8StaIwienda gatumków fauny sy.nkliny ,pio1trowsldej wyn:iIka, Ż'e tl"ep.rtezem.tuje ona typ bio.facji głowotnoQgowej.
Qz;n:a<c~ faU!na wskazuje na występo.wanie w tej synklinie nie tylko ,górnego wizenu, -leoz i pCJlZ!i.omu Goa (!l. ZailroWJa,' 1'960, '19r6'2a), tO ,czym
świadczy obecność Goniatites crenistria. Poziom tem: wyraźnie się zaZIDaI- cza, z wyj§'tkiem ,sY'nlk.litny Radlina, w ni!ektórych p:mfi1achgórneg,o wi- zenu Gór Swiętokrzysildch, mi.a!IlJOIWioie: Górno i Lechówek. Z potróWtnaJnia
.~ofHu ldtolo'gicznego 5zybiJru II z fauną z innymi profUami szybików,
92 Halina Żailooiwa, Jadwiga PaWłOWigka
a ,także wkopó'w wynika, że seria karbonu jest lIla całym obszarze po_o dobnde wy'kształcona. DlaltE!iglO też w oparciu lO podstawy litlOstmtygrn_·
ficzne zalicza się ją dlO gÓI':nego wiz,enu. GÓTna grantca z braku ~nnych
przew.odnich skami,em.ia,łości nie może być hliź;ej określona.
Brak wł,aściwych odsłoruęćkiarbO'11u,brak fauny w illInych szybikach,:
a tym bardziej we wkopach, oraz za,burzenia tektoniczne w o,brębie tych serii me ,pozwalają joonak m;a ipod:am:ie rMmic litologicznych w :profilu pionowym górnego wizem.u" j,ak to sugerowała H. Zak,o'Wla (1960). Dlatego
też na' podstawie obecny,ch badań prooiil tego podpiętl'la w synkliJn'ie- pio,trlOwski,ejcharakteryzuje się tak, jak tlO padano lI1a tabeli 2. !Dla serii tydh osadów 'pI"OipOllliuje się :termi.Jn w ,a T' s t w yg u ł a c 2J IQI W s k 'L e' - od
miejscolWlOści, gdzile znajdują się ,głÓWIlJe i dhrurak1erystycme i;cfu wystąJPie
n,ila. Istotną Iróimicą wstJosunk:u do dJrmyoh iUtWOIrÓW górnego W!izeniU
w
GÓ-·rach Świę'tlo:krzysild!c'h ('WIB.lI'sUwy 'z LechóWka!)
Jest
występOlWiiłłn.ie w ;W1aT- stwach Igu}acZ'olW.skkh osadów ,gZ:M'ogłJaJzowych. P1ol:n!ieWIaŻ lO00e:r:WloiW18.!:nJO' je także w gómlym wizeniesyn'kHtny Radli:n:a i w l'OlWJie tektolIlliczlI1ym Górna, przyjmuje się dla nl~h również ten sam termin strlaJtygMtficmy ,(ta,bela 2~. MiąŻiS2JOŚć . Wrall"stw gruaczowskich IW Bynklinie tpiloltlrbwsk1ie1j ' (fi/g. 51) da 'Snę określić :tylkow
przybliżeniu. Może OIIlia: rpr:zek:r'.acZlać300 1ITl.Szczegół,{llwe bad:aniJa karbolIlu oraz 1:nteTIpretacje przekrojów goollo- gicznyc'h i miąższ,ości tych o,ss,dów nie dają podstaw do przypuszczeń
o występowaniu w badanej synklinie pełnJego profilu dolnego, ka~bonu, 00 pozwala utrzymać dawniej wyrażane pOtglądy (H. ZakO'Wla, 1960). Być' może, że utWJOtl1y strursZ€ od górnego WJizenu (wyższa część piętra Beyri-
. choceras), Ik;tÓlre najprawdlQ.podobniej podścielają WaTstwy guł'acZOIwskie
przymjmniej na li1Ilii przekroju A ... A' (fig. 5), ukazują się rówp.,ież
na porwierzchm.i w skrzydle południoWJ7'ffi synikEiny {n:!>. wkop 54?, 10'7?).
O ich występowaniu na skrzydle 'Pómocnyrnl IbTak danych. Ten .prlOblem, jak .i kwestia 2la:Sięgu kalTbom.u !ku NE i jego kontaiktu z famelllem ~dys
lokacyjny?), wymagają badań Z!a pomocą rohót górniczych. PIOdobnie z hraku ItyCih wyrolbisk :ni'e wyjaśniono do chw~H olbe,cmej: zasięgu, lito- lOlgii, stra,ty,grafii i ułożenia waTSW ipółnoC!Ilo-z,achodniegol odcinlm łmr
bonu (fig. 1), gdzie mogą' ewentualnie ,występować nilezn'ane do.tychczas z symkliiny piotrowskiej ogniwa stra'tygraficzme osadów teglO wieku.
WNIOSKI
W podsumowaniu anaIizy przedstawionego tu materiału należy pod-
kreślić:
1. OOOC!IlOŚĆ na zbadanych obszarach karbolllu skróconych profHów i w związku z tym (H. Żaikowa, 1960) kontaktu tektonicznego. z dewonem górnym, Bpirawdronym tylklO na skrzydlę parudniowym syn'kLim.y piottvow- skiej (fig. 1, 2, 5).
2. Obeoo,y zasięg kaTtogrnficzllly .'kar bonu j'est IW ogólny,ch zarysach
~god:ny z przedstawionym przez H. Zalrową w 1960 l". W związku Z wy- k,on:aniem przez Z. KowalcZ€iWskiego, na omawialllym terenie szczegóło
wego rojęcia geologic.ztn.ego, Z'achodzą zmiany spowodowane przebiegiem pewlIlycll ,i .przYlPuszczal:nych dyslokacji ,poprZ'ec2mych, które przeciooją również utWOlI'y klal"ioonu. Na iy,ch dyslolkiacjla,ch IlIieznaczlllie prz6SUJnię'te są po:s~zególne odcin'ki karbonu. P,owoduje to istn'iem,e niecią.głej dyslo-
Górny wiren w lSIY1lIk,lilIl'ie piotOOiW&k:i.ej 93 kacji podłużnej na granicy ikaI"oonu i dewonu górnego :na skrzydle ,połu
dniowym tej synkliny. 'Wykreślone obecnie zasięgi ,(fig. 1) karbonu i czę
.ściowo famenu i fTanu są udokumentowane robotam1 ziemnymi.
3. Jak wynillm. z przekrojów geologicznych ,wyk,ol!lJa:nych IPrzez Z. K.a ...
W'a:lc~ewskiego, .serie ka:rbonu występują w jądrze Isytnkliny piotrowskiej obalonej 1m S. W odcinka·ch ogram,iczony.ch dyslokacjami poprzecznymi
!karbon jest m.adtozaibu:rrony tektborucZlIlJi,e, a mi'ejsClami sfałdowany po- przecznie do osi .synkLiIIly (obs21aI' l1J.iędzy szybikiem I do szybiku IV).
4. PorÓ'WlIliując szaroglazy z synkliny piotrowskiej z podobnymi ska- łami z Radlim:a. i Górna mo'~a stwierdzić, ~e skład IpetTOtgrafic~ny tych
sklał w symlinie piotrowskiej jest bardziej zróimioowa:ny, a mi:nerały są
l€piej zachowane. Liczny udział minerałów slaJbo odporn.ych na 'WIietrze- nie (biOltyit) pozwala przypuszczać, że sza:rogłaJZy osadzają się bliżej
obszaru alimentacyjnego niż ;podobne z Radlilna i Górna (H. Zallrowa, J. Pa,włowska, 1961).
5. Szarogłazy tu Oipisane prócz dużej ilości w różnym stapIlliu zacho- wanych biotytów zawierają :także ślady pliagio!k1a'~ów wa:pierunych ;i amfi- boH. N a podstawie otgó1nego składu rniJlJeralogicZIlJ~ moma przy-
puszczać, :źle IDalteriał, z ktÓil"ego Zlbudowalne są smrogłazy, pochodzi
-częściowo ze skał o składzie keratofirów. Były <me jednak bardziej zasadowe !Iliiż dolndka!l"oońskie .skały tuntowe, które rówlni'eżzaliczano
do grtJjpy kJemrtofill'ów (H. Z'akowa, J. Pawłowska, 'Praca w druku; H. Za- kowa, 1962·c).
6. W s~rogłazach obsexwuje się obec:ność świeży,ch hlaszelk :bioty;tu, poofiroblastów chla.rytowy.eh, ipómiej powstałego kwar,cu i minerałów
ilastych. Wydaje się,
re
IpCYWst.arrlie tych minerałów należy wiązaćze zmianami di.agenetycznymi.
7. Obecność w szaxlQlgłazach, obok i:nnych składników, talcie oikru- chów łupków ilastych świ:adc~ć może o jednoczesnym denudowaniu
skał ~adowy,ch 'i ma'gmowych. . .
8. Szal'O!głazy synkliny piotrowskiej powstały w ,wyniku masowego zasypania Ibasenu oodymentacyjn€lgo.
9. Poil"ówn:me składu modalnego składników szarogłarowych bada- nych obecnie z podobnymi skalami z Górna wskazuje na zbliżony układ
.stosunków ilościowy,ch. Skały te zaliczyć można do szaxogbaww wyższ'ego iI'zędu. Zbliżone liczby iprojekcyjne przedstawił K. Łydka (1955) d!~a szaTo.głazów z warstw Hbiąskkh.
• • •
Kończąc, składamy podziękowanie :Ill(grOlwi Z. Kowalczew:skiemu za
wyrażenie zgody na włączeni,e dl() niniejszej prncy jego materi.ałów karto ...
graficZnych oraz za wykonanie przekrojów goologi'cznych. Jednocześnie dziękujemy p. Halia:l!i'e TOIpaczowskiej za włoŻJoIllY ,trud w gtal'anIIlewy- kon:and!e fotografii okaz·ów i preparatów mikroskopowych.
Sw1ętokrzyska Stacja Terenowa Instytutu Geologicznego Kielce, uL Zgoda 21
Zakład Złóż Surowców Skalnych Instytutu Geologicznego
Warszawa, ul. Rakowiecka 4
Nadesłano dnia 3. grUdnia 1963 r.
