1. …przywrócił ziemię na właściwe miejsce – Justyna Zarzycka Prezent
a. 1. Cele lekcji
i. a) Wiadomości Uczeń:
• zna zasady pracy w grupie,
• rozumie znaczenia przysłów.
ii. b) Umiejętności Uczeń:
• wyjaśnia motto utworu
• potrafi pracować metodą metaplanu,
• potrafi pracować zespołowo,
• potrafi rozwiązywać problemy w sposób twórczy,
• rozwija sprawność umysłową, kreatywność, przełamuje opory przed przedstawieniem własnych pomysłów,
• potrafi interpretować przysłowia.
b. 2. Metoda i forma pracy
Praca w grupach, dyskusja, metaplan, praca z tekstem
c. 3. Środki dydaktyczne
J. Zarzycka, Prezent, [w:] M. Nagajowa, Słowa znane i nieznane. Podręcznik do kształcenia
literackiego, kulturowego i językowego dla klasy piątej szkoły podstawowej, WSiP, Warszawa 2004.
Schemat metaplanu (załącznik 1)
Przysłowia związane z wyrazem słowo (załącznik 2) Słownik frazeologiczny
Słownik wyrazów bliskoznacznych
d. 4. Przebieg lekcji
i. a) Faza przygotowawcza
1. Nauczyciel zapoznaje uczniów z tematem lekcji i uświadamia im cele zajęć.
2. Następnie dzieli klasę na grupy, w każdej z nich wybierany jest sprawozdawca, lider i lektor.
Nauczyciel przypomina zasady pracy w grupie. Każdy z zespołów otrzymuje inne zadanie.
• Grupa 1. – Przy pomocy Słownika wyrazów bliskoznacznych znajdź synonimy do wyrazu słowo.
• Grupa 2. – Wypisz jak najwięcej skojarzeń do wyrazu słowo.
• Grupa 3. – Wypisz przy pomocy Słownika frazeologicznego jak najwięcej związków frazeologicznych z wyrazem słowo.
• Grupa 4. – Wypisz jak najwięcej określeń do wyrazu słowo.
• Grupa 5. – Wypisz wyrazy pokrewne do wyrazu słowo.
3. Sprawozdawcy poszczególnych grup relacjonują na forum klasy swoje zadania.
ii. b) Faza realizacyjna
1. Nauczyciel prosi uczniów o odczytanie utworu Justyny Zarzyckiej Prezent. Następnie zapisuje na tablicy motto główne utworu: Słowo bardziej boli, niż rana. Zadaje dodatkowe pytania badające stopień znajomości tekstu: Co to znaczy, że słowo może boleć? Jakie słowa mogą boleć? Czy na podstawie słów można ocenić człowieka?
2. Uczniowie zostają podzieleni na grupy. Każda z grup pracuje metodą metaplanu. Uczniowie mają za zadanie odpowiedzieć na pytania: Jaki jest Duży? Jaki powinien być Duży? Dlaczego nie jest taki, jaki powinien być? oraz na podobne pytania dotyczące Mikrusa. Uczniowie po zgromadzeniu materiału prezentują wypracowany przez siebie plakat i omawiają go, wnioski zostają zapisane na tablicy.
Przykładowe odpowiedzi:
Duży – Jaki jest? – Lekceważy innych, jest wyższy, silniejszy, dlatego uważa, że warunki zewnętrzne pozwalają mu na poniżanie słabszych. Jaki powinien być? – Powinien być bardziej wyrozumiały dla Mikrusa, nie traktować go z góry. Dlaczego, nie był taki, jaki powinien być? – Nie trafił na silniejszego od siebie, nie poczuł na własnej skórze, jak słowa mogą ranić drugiego człowieka.
Mikrus – Jaki jest? – Jest osobą, która nie miała swojego zdania, bał się przeciwstawić koledze, nie potrafił wypowiedzieć swoich myśli, choć jego rozumowanie było pozytywne. Jaki powinien być? – Bardziej zdecydowany, odważny, jeżeli chodzi o wyrażanie swoich poglądów. Dlaczego, nie jest taki, jaki powinien być? – Bał się ośmieszenia ze strony Dużego, chciał mu się przypodobać, czuł swoją niższość, był zbyt mało dowartościowany (załącznik 1).
3. Uczniowie, korzystając z wypracowanego przez siebie materiału, wyjaśniają znaczenie zdania zawartego w temacie: …przywrócił ziemię na właściwe miejsce. Wnioski zostają zapisane do
zeszytu w formie krótkiej notatki, typu: Nie chodzi przecież w życiu o to, aby wszędzie udowadniać swoją wyższość nad innymi.
iii. c) Faza podsumowująca
Uczniowie mają połączyć pomieszane części przysłów związanych ze słowami, następnie wybierają jedno i tłumaczą jego sens (załącznik 2).
e. 5. Bibliografia
1. Brudnik E., Moszyńska A., Owczarska B., Ja i mój uczeń pracujemy aktywnie. Przewodnik po metodach aktywizujących, SFS, Kielce 2000.
2. Rau K., Ziętkiewicz E., Jak aktywizować uczniów: „burza mózgów” i inne techniki edukacji, Oficyna Wydawnicza GiP, Poznań 2000.
3. Słownik frazeologiczny, PWN, Warszawa 2005.
4. Słownik wyrazów bliskoznacznych, PWN, Warszawa 2001.
5. Zarzycka J., Prezent, [w:] M. Nagajowa, Słowa znane i nieznane. Podręcznik do kształcenia literackiego, kulturowego i językowego dla klasy piątej szkoły podstawowej, WSiP, Warszawa 2004.
6. http://www.cytaty.com.pl/szukaj.php?autor=&kategoria=&tresc=Słowa&offset=30
f. 6. Załączniki
i. a) Karta pracy ucznia Załącznik 1.
Schemat metaplanu
Wnioski ……….
………
ii. b) Przysłowia związane z wyrazem słowo Załącznik 2.
Przysłowia do wycięcia
Podziwiać należy wielkie czyny, a nie wielkie słowa.
Prawdę trzeba wyrażać prostymi słowami.
Słowa są lekarzem chorej duszy.
Trzymaj się tematu, słowa podążą za nim.
Kiedy uczciwie żyjesz, nie dbaj o słowa złych ludzi.
Mówienie jest wysiłkiem: nie zdoła człowiek wyrazić wszystkiego słowami.
Złej nowiny pięknymi słowami nie osłodzisz.
iii. c) Zadanie domowe
Jakie znasz słowa, które z pewnością nikogo nie zranią?
g. 7. Czas trwania lekcji
45 minut
h. 8. Uwagi do scenariusza
brak
