Wstêp
Z powodu nowotworów z³oœliwych w Polsce rocznie umiera ok. 100 tys.
osób. Dane statystyczne umieralnoœci nie s¹ pe³ne i zapewne liczba ta jest znacznie wiêksza. Rak nerki stanowi ok. 3 proc. ogólnej liczby zmian no- wotworowych u doros³ych. W 1999 r. z powodu nowotworu z³oœliwego ner- ki i uk³adu kielichowo-miedniczkowego zmar³o ponad 2 tys. chorych. Pod wzglêdem kolejnoœci wystêpowania jest on 8. przyczyn¹ zgonów u mê¿- czyzn i 11. u kobiet [1].
Spoœród wszystkich pierwotnych nowotworów z³oœliwych nerki, 80 proc.
stanowi rak jasnokomórkowy. Œredni wiek rozpoznawania tego raka wyno- si ok. 57 lat, a pojawiæ siê mo¿e w ka¿dym okresie ¿ycia. Przyczyna i etiolo- gia tego nowotworu jest nieznana. Prawdopodobieñstwo rozwoju raka ner- ki jest wiêksze u chorych przewlekle dializowanych lub u osób z rozpoznan¹ chorob¹ Hippel-Lindau. Podzia³ Mostofiego i Davisa przedstawia bardzo du-
¿e spektrum nowotworów wystêpuj¹cych w nerce. Ze wzglêdu na czêstoœæ wystêpowania, trudnoœci diagnostyczne i konsekwencje kliniczne nale¿y zwróciæ uwagê na raka nerki w szerszym aspekcie. Ka¿d¹ zmianê guzow¹ nerki wykryt¹ metod¹ radiologiczn¹ nale¿y ró¿nicowaæ z innymi guzami: tor- biel¹, krwiakiem, ropniem, ch³oniakiem, przerzutem nowotworowym, onko- cytoma czy z angiolipoma. Niektórzy specjaliœci zmiany nowotworowe nerki nazywaj¹ guzami radiologów. Wziê³o siê to st¹d, ¿e czêsto radiolog jako pierwszy wykrywa je w badaniu urograficznym, ultrasonograficznym lub ba- daniu tomografii komputerowej [2].
Podstawowym badaniem w rozpoznawaniu guzów nerek jest USG. Do- brze wyspecjalizowany lekarz badaj¹cy powinien wykryæ zmianê œrednicy 15 mm. Obecnie ocenia siê, ¿e a¿ 80 proc. zmian guzowych nerek bezobja- wowych wykrywanych jest przy pomocy tego badania. Badanie tomogra- fii komputerowej jest badaniem o du¿ej czu³oœci, co zwiêksza mo¿liwoœæ wykrycia nowotworu z³oœliwego i ocenê stopnia zaawansowania. Dodat- kowym atutem TK jest badanie w krótkim czasie klatki piersiowej, ponie- wa¿ p³uca s¹ narz¹dem, do którego najczêœciej przerzutuj¹ raki nerek. Ba- danie MR wykonywane jest wówczas, gdy choremu nie mo¿na podaæ jo- dowych œrodków kontrastowych, stosowanych w badaniu TK. Ocena zaawansowania raka nerki w badaniu spiralnej tomografii komputerowej jest prawie równa badaniu MR [3]. Badanie angiograficzne têtnic nerko- wych wykonywane jest w przypadkach, gdy inne badania nie pozwalaj¹ na dok³adne rozpoznanie zmiany. Przewaga badania angiograficznego nad in- nymi badaniami polega na pokazaniu cech unaczynienia zmiany guzowej, Na podstawie danych statystycznych
mo¿na stwierdziæ, ¿e, czêstoœæ wystê- powania raka nerki wzrasta wraz z wie- kiem cz³owieka. Stanowi on 3 proc.
wszystkich nowotworów z³oœliwych. Za- chorowalnoœæ na raka nerki jest podob- na na ca³ym œwiecie. Wp³yw na to zja- wisko ma œrodowisko, w którym ¿yje- my, warunki pracy i wrodzone formy przekazywane dziedzicznie. Emboliza- cja têtnic nerkowych stanowi wa¿ny element w postêpowaniu leczniczym u chorych na raka nerki. Celem pracy jest wykazanie przydatnoœci emboliza- cji œródnaczyniowej guzów z³oœliwych przed operacj¹ chirurgiczn¹ lub jako le- czenie paliatywne w przypadkach gu- zów nieoperacyjnych. Materia³ stanowi-
³a grupa 106 chorych hospitalizowanych w Klinikach Urologicznej i Onkologicz- nej WIM. W grupie tej by³o 30 kobiet i 76 mê¿czyzn. Œredni wiek chorych wy- nosi³ 57 lat. U 84 chorych z rozpozna- nym rakiem nerki dokonano emboliza- cji têtnic nerkowych przed planowanym zabiegiem operacyjnym. Jako leczenie paliatywne metodê tê zastosowano u 22 chorych. U 6 chorych z grupy 2. wy- konano embolizacjê kolejny raz z powo- du rekanalizacji. Zpowodu przerzutu ra- ka do drugiej nerki wykonano emboli- zacjê têtnic nerkowych u 5 chorych.
Embolizacja têtnic i naczyñ patologicz- nych guza z³oœliwego wykonywana przed zabiegiem chirurgicznego wyciê- cia nerki zmniejsza utratê krwi w cza- sie operacji oraz u³atwia preparowanie i wy³uszczenie guza.
W przypadkach nieoperacyjnych guzów nerek embolizacja paliatywna naczyñ zaopatruj¹cych nowotwór powoduje zmniejszenie wzrostu guza, zmniejsza dolegliwoœci bólowe i wyd³u¿a czas prze¿ycia chorego.
S
S³³oowwaa kklluucczzoowwee:: embolizacja, rak nerki.
Wspó³czesna Onkologia (2005) vol. 9; 3 (89–91)
Embolizacja naczyñ nerkowych
jako czêœæ strategii kompleksowego leczenia chorych z rakiem nerki
The embolisation of renals vessels like a part of treatment in patients with renal carcinoma
Krzysztof Brzozowski, Pawe³ ¯ukowski, Bernard Jaroñ, Pawe³ Twarkowski Pracownia Badañ Naczyniowych i Radiologii Interwencyjnej,
Zak³ad Radiologii Lekarskiej, Wojskowy Instytut Medyczny w Warszawie
zasiêgu unaczynienia patologicznego poza badanym narz¹dem oraz cha- rakterem unaczynienia guza. Prawid³owe naczynia nerki maj¹ przebieg drzewkowaty, natomiast w nerkach zmienionych guzowo przebieg naczyñ jest bez³adny. Badanie to po³¹czone jest najczêœciej z embolizacj¹ têtnicy nerkowej.
Cele pracy
1. Przedstawienie przydatnoœci œródnaczyniowej embolizacji naczyñ têtniczych w przypadku raka nerki przed planowanym zabiegiem chirurgicznym.
2. Zastosowanie metody jako paliatywnego leczenia raka nerki.
Materia³ i metoda
W Pracowni Badañ Naczyniowych i Radiologii Interwencyjnej w ci¹gu ostat- nich 5 lat wykonano 106 zabiegów embolizacji œródnaczyniowej têtnic ner- kowych z powodu raka nerki u chorych hospitalizowanych w klinikach uro- logicznej i onkologicznej WIM. W grupie chorych by³o 30 kobiet i 76 mê¿- czyzn. Œredni wiek chorych wynosi³ 56 lat.
Embolizacja jest zabiegiem, który ma na celu zamkniêcie naczyñ dopro- wadzaj¹cych krew do zmiany guzowej. Polega ona na wprowadzeniu cewni- ka do têtnicy nerkowej pod kontrol¹ rentgenowsk¹ z u¿yciem œrodka kontra- stowego. Instrumentarium wprowadzane jest najczêœciej z nak³ucia têtnicy udowej, rzadko od strony têtnicy pachowej. Materia³ami wykorzystywanymi do zabiegu embolizacji têtnic nerkowych s¹:
• skrawki spongostanu,
• metalowe spirale embolizacyjne o ró¿nych kszta³tach,
• mieszanina kleju cyjanoakrylowego z lipiodolem,
• alkohol poliwinylowy (PVA),
• balony odczepialne.
Materia³ podawany przez cewnik odbierany jest zale¿nie od umiejsco- wienia, wielkoœci i obecnoœci przetok patologicznego unaczynienia. Obec- noœæ tych ostatnich czêsto decyduje, jaki materia³ embolizacyjny zostanie u¿yty [4, 5].
Wyniki
W grupie 106 osób, u których rozpoznano raka nerki i wykonano zabieg operacyjnego wyciêcia tego narz¹du z wczeœniejsz¹ embolizacj¹ têtnic ner- kowych by³o 84 chorych (79 proc.). Zabieg zamkniêcia naczyñ patologicznych nerek jako leczenia paliatywnego wykonano u 22 chorych (21 proc.). Byli to chorzy, u których stwierdzono naciekanie tkanek i narz¹dów s¹siednich oraz przerzuty odleg³e. Rekanalizacjê embolizowanych têtnic w grupie 2. stwier- dzono u 6 chorych (27 proc.) przy pomocy badania USG lub w badaniu TK.
U 5 chorych (22 proc.) wykonano embolizacjê têtnic nerkowych drugiej ner- ki z powodu przerzutu w czasie odleg³ym.
Wnioski
Embolizacja têtnic i naczyñ patologicznych guza z³oœliwego, wykonywa- na przed zabiegiem chirurgicznego wyciêcia nerki zmniejsza utratê krwi w cza- sie operacji oraz u³atwia preparowanie i wy³uszczenie guza.
W przypadkach nieoperacyjnych guzów nerek embolizacja paliatywna na- czyñ zaopatruj¹cych nowotwór powoduje zmniejszenie wzrostu guza, zmniej- sza dolegliwoœci bólowe i wyd³u¿a czas prze¿ycia chorego.
Piœmiennictwo
1. Didkowska J, Wojciechowska U, Tarkowski W, Zatoñski W. Nowotwory z³oœliwe w Pol- sce w 1999 roku. Krajowy Rejestr Nowotworów. Warszawa 2002.
P
Puurrppoossee:: In statistical data the frequency of renal carcinoma growth with the human age independent from the region.
The renal carcinoma is 3% of all malignant neoplasm.
The ambolisation of renal arteries is important element of treatment among patients with renal carcinoma. The aim of this study is to show the applicability of renals artery embolisation before surgical treatment or also in cases of non-operative changes like a paliative treatment.
The patient were from urology and oncology clinic. There were 106 patients (30 woman and 76 man, average year 57).
In 84 cases we perform the renal artery embolisation before surgical treatment, 22 patient paliative embolisation. In six patient it was necessary to perform second embolisation due to recanalisation of embolisated artery. In 5 patient we embolised the artery of second kidney due to metastases into this organ.
The embolisation of renal arteries and the pathological tumours vessels before surgical treatment decrease the risk of bleeding and make easier the surgical procedure. In cases with non-operative changes the embolisation reduce the tumour size and the tumour growth, decrease the pain and elongate the patiens life.
K
Keeyy wwoorrddss:: embolisation, renal carcinoma.
Wspó³czesna Onkologia (2005) vol. 9; 3 (89–91)
9 911
Embolizacja naczyñ nerkowych jako czêœæ strategii kompleksowego leczenia chorych z rakiem nerki
2. Bewerly L, Harger L, Hoffman RA. Wybrane choroby uk³adu moczo- wo-p³ciwgo. W: Radiologia kliniczna. Red. Dennis M. Marchiori.
Wydanie polskie: red. Szczerbo-Trojanowska M, Lublin 1999; 27:
997-8.
3. Walecki J, Pruszyñski B. Leksykon radiologii i diagnostyki obrazo- wej. ZamKor Kraków 2003; III: 240-1.
4. Krajka K, Lauer W. Nowotwory nerek. W: Nefrologia. (Red.) Ksi¹¿ek A, Rutkowski B. Czelej Sp. z o. o. Lublin 2004; 37: 555-65.
5. Szczerbo-Trojanowska M, Rowiñski O. Radiologia zabiegowa. W:
Radiologia – diagnostyka obrazowa – RTG, TK, USG, MR i radioizo- topy. Red. Pruszyñski B. PZWL, Warszawa 1999; 13: 426-9.
Adres do korespondencji d
drr nn.. mmeedd.. KKrrzzyysszzttooff BBrrzzoozzoowwsskkii
Pracownia Badañ Naczyniowych i Radiologii Interwencyjnej Zak³ad Radiologii Lekarskiej
Wojskowy Instytut Medyczny ul. Szaserów 128
00-909 Warszawa e-mail: k.brzoza@wp.pl
